 |
| ჟან ჟორესი //1859-1914// |
ჟორესის აზრით ისტორია არასოდეს გააუქმებს პირადი სიმამაცის და კეთილშობილების აუცილებლობას. რევოლუციას მოახდენს მხოლოდ ის ვისაც აქვს სვინდისი //ანუ უსვინდისო რევოლუციას ვერ მოახდენს//.
ჟორესის აზრით ისტორია არასოდეს გააუქმებს პირადი სიმამაცის და კეთილშობილების აუცილებლობას. რევოლუციას მოახდენს მხოლოდ ის ვისაც აქვს სვინდისი//ანუ უსვინდისო რევოლუციას ვერ მოახდენს//.
ჟან ჟორესმა თქვა:
ისტორია არასოდეს გააუქმებს პირადი სიმამაცის და კეთილშობილების აუცილებლობას.
ჩვენ წარსულიდან უნდა ავიღოთ ცეცხლი და არა ფერფლი.
რევოლუციას მოახდენს მხოლოდ ის ვისაც აქვს სვინდისი //ანუ უსვინდისო რევოლუციას ვერ მოახდენს//.
რევოლუცია პროგრესის ბარბაროსული ფორმაა.
დინასტიებზე, დოგმებზე და კლასებზე უფრო დიდხანს იცოცხლებს მხოლოდ შემოქმედებითი შრომა.
ტრადიცია ცეცხლის დანთებაა და არა სითბოს შენარჩუნება.
ჟან ჟორესს პატივს სცემენ საფრანგეთში
\\\ჟან ჟორესი
სომეხმა ინტელექტუალებმა უდავოდ ღირსეულ და კეთილშობილ ევროპელ ჟან ჟორესს გააგებინეს რომ სომეხი ერის მკვლელობა, უდანაშაულო სომეხთა ჟლეტა უდიდესი დანაშაულია ადამიანობის,კაცობრიობის, ღმერთის წინაშე. ქართველმა ინტელექტუალებმა კეთილშობილ და ღირსეულ ევროპელებს ვერ გააგებინეს რომ ზუსტად ასეთი დანაშაულია ქართველი ერის მკვლელობა, უდანაშაულო ქართველობის ჟლეტა საქართველოს სხვადასხვა მხარეში და მათი და აყრა გადასახლება.
რა პირკატა ეცათ ქართველ ინტელექტუალებს და ნაირ-ნაირი დიპლომით თავმომწონე ქართველებს და რამ დაადამბლავა ისინი ეს სერიოზულად დაფიქრების ღირსი საგანია.
მანამდე დიდი მადლობა სომეხ ინტელექტუალებს და ჟან ჟორესს გაკვეთილისთვის.
ამ გამოსვლებით ჟან ჟორესმა საფუძველი ჩაუყარა არმენოფილურ მოძრაობას. ის არაა სომხური მოძრაობა. ისაა სომხების, სომხეთის და სომხური კულტურის გულშემატკივართა საერთაშორისო მოძრაობა რომლის წევრებიც სომხების გვერდით არიან ფრანგებიც, ინგლისელებიც, ამერიკელებიც, ინდოელებიც და ა.შ //საზოგადოდ ინტელექტუალები, მწერლები, ჟურნალისტები, პოლიტიკოსები, პოლიტოლოგები და ა.შ.// . ესეც საინტერესო მაგალითია. ეს მოძრაობა არც ისე ცოტა რამეს ახერხებს სომხეთის სასარგებლოდ.
ჟან ჟორესი, "სომხების გადარჩენა აუცილებელია":
Jean JAURES --- Cliquer pour agrandir
 |
| ჟან ჟორესის ბროშურა სომხები უნდა გადავარჩინოთ, პარიზი, 2007. Jean Jaurès établissement de l'éd., notes et postface Vincent Duclert Mille et une nuits , Paris collection La petite collection, numéro 518 Parution : janvier 2007 |
//დიდმა ევროპელმა ჟან ჟორესმა
ევროპელებს გააგებინა რომ საჭიროა მხეცი ოსმალების ხელში ჩავარდნილ სომეხთა
დაცვა და მადლობა მას ამისთვის.//
ფრანგული ენის მოშტერო მცოდნეებისთვისაც იაფ ფასად გამოცემული ჟან ჟორესის
წიგნაკი "სომხების გადარჩენა აუცილებელია"// პარიზი, 2007//.
სიუჟეტი-სომეხთა მასობრივი გაწყვეტა.
კომენტარი:
1896 წლის სამ დეკემბერს ტარნის ერთმა ახალგაზრდა დეპუტატმა მიმართა ფრანგი ერის წარმომადგენლებს. სომხებს ჟლეტენ აღმოსავლეთ ანატოლიაში. ზოგს მოუნდებოდა ამ სასაკლაოს მიჩუმათება. ტრიბუნაზე მდგომი ჟან ჟორესი ამხელს და გმობს საგარეო საქმეთა მინისტრის პოლიტიკის დაინტერესებულ სილაჩრეს "წითელი სულთანის" მიმართ.
ეკონომიკური მიზეზების გამო დადამბლავებული საფრანგეთის გაჩუმება ხელს შეუწყობს ოსმალეთის იმპერიის მიერ მის უმცირესობათა ჩაგვრას.
მშვიდობის, სამართალის, და მართლმსაჯულების სახელით ჟორესი შეახსენებს მსმენელებს რომ დემოკრატიული მორალი მოითხოვს ტირანიასთან ბრძოლას სადაც არ უნდა იყოს ეს ტირანია.
ჟორესმა კარგად დაინახა რომ მე-19 საუკუნის ბოლოს უკვე ისახებოდა ხალხის მოსპობის პროცესი და რომ სახელმწიფოებს და საზოგადოებრივ აზრს ყველაფერი უნდა გაეკეთებინათ რათა შეეშალათ ხელი ამისთვის.
ჟორესის ეს სიტყვა დარჩება მესამე რესპუბლიკის ერთ-ერთ ყველაზე გამორჩეულ სიტყვად.
მეორე კომენტარი:
ჟან ჟორესის სამი სიტყვა დეპუტატთა პალატის ტრიბუნაზე 1896-1897 წლებში ეხება ოსმალეთის იმპერიის სულთანი აბდულ ჰამიდის //"წითელი სულთანი"// ბრძანებით 1894-1896 წლებში მოწყობილ სომეხთა სასაკლაოებს. ამ სასაკლაოებმა შეიწირეს ორას ათასზე მეტი ადამიანი.
1896 წლის 3 ნოემბრის პირველ სიტყვაში ჟორესი ლაპარაკობს როგორც სულთანის
ისე ევროპულ სახელმწიფოთა, მათ შორის რუსეთის, პასუხისმგებლობაზე და ბრალს
სდებს საფრანგეთის რესპუბლიკის მთავრობას ოხმალეთის იმპერიის მიმართ მისი
პოლიტიკის გამო.
ჟან ჟორესი მაშინ ფაქტიურად იწყებს საფრანგეთში არმენოფილურ მოძრაობას.
1897 წლის 22 თებერვლის გამოსვლაში ის გმობს საგარეო საქმეთა სამინისტროს
დუმილს და უმოქმედობას რაც ახალისებს ძალადობას და ჟორესი აჩვენებს რომ
დემოკრატია გულისხმობს ტირანიასთან ბრძოლას მის საზღვრებს გარეთაც. 1897
წლის 15 მარტის მესამე სიტყვაში ჟორესი აჯანყდა სომეხთა ისევ გამჟლეტი
სულთანის დაუსჯელობის წინააღმდეგ, კრეტას მოსახლეობათა დასათრგუნად მასთან
თანამშრომლობის წინააღმდეგ, ოსმალთა ბონების მფლობელთა ფინანსიური
ძლიერების წინააღმდეგ ვინაიდან ეს მფლობელები პოლიტიკას აიგივებენ მათ
პირად ინტერესთან....
მიუხედავად ამისა უნდა შევნიშნოთ რომ ვ. დიუკლერის ბოლოსიტყვის თანახმად გენოციდს ბიძგი მისცა თურქთა დამარცხებამ სარიყამიშთან 1915 წლის იანვარში რასაც მოჰყვა სომხური ღალატის "კოლექტიური გასამართლება".
ავტორი არ ამბობს რომ ღალატის ბრალდება ტყუილი იყო და გენოციდის სურვილი არსებობდა სარიყამიშამდე. ამავე დროს ის ახსენებს გენოციდის დროს გაჟლეტილ 1,2 მილიონ სომეხს, მაშინ როდესაც გაჟლიტეს 1,5 მილიონი სომეხი.
Jules Mardirossian, France-Arménie, numéro 293, du 1 au 15 avril 2007
 |
მიუხედავად ამისა უნდა შევნიშნოთ რომ ვ. დიუკლერის ბოლოსიტყვის თანახმად გენოციდს ბიძგი მისცა თურქთა დამარცხებამ სარიყამიშთან 1915 წლის იანვარში რასაც მოჰყვა სომხური ღალატის "კოლექტიური გასამართლება".
ავტორი არ ამბობს რომ ღალატის ბრალდება ტყუილი იყო და გენოციდის სურვილი არსებობდა სარიყამიშამდე. ამავე დროს ის ახსენებს გენოციდის დროს გაჟლეტილ 1,2 მილიონ სომეხს, მაშინ როდესაც გაჟლიტეს 1,5 მილიონი სომეხი.
Jules Mardirossian, France-Arménie, numéro 293, du 1 au 15 avril 2007
დაიბადა 1859 წლის 3 სექტემბერს კასტრში //ტარნი, საფრანგეთი//, გარდაიცვალა 1914 წლის 31 ივლისს პარიზში. პოლიტიკოსი.
მიწათმოქმედი გლეხის ოჯახში დაბადებული ჟან ჟორესი განსაკუთრებით გამოირჩა როგორც საფრანგეთის პარლამენტის სოციალისტთა ჯგუფის ლიდერი.
კარმოში მორიგი გაფიცვის შემდეგ ის დაეხმარა სამსახურიდან დათხოვნილ მუშებს 1896 წელს სახელგანთქმული მუშათა შუშის ქარხნის დაარსებაში. ის ემხრობოდა დრეიფუსს და იცავდა ზოლას....
1905 წლიდან ჟან ჟორესი იქცა ფრანგული სოციალიზმის ჭეშმარიტ ლიდერად. აქტიურმა პაციფისტმა ჟან ჟორესმა ძალიან გააღიზიანა ნაციონალისტები.
//დიდმა ევროპელმა ჟან ჟორესმა ევროპელებს გააგებინა რომ საჭიროა მხეცი ოსმალების ხელში ჩავარდნილ სომეხთა დაცვა და მადლობა მას ამისთვის.
სამწუხაროა რომ დღევანდელ ევროპელებს არ ესმით და ვერავინ აგებინებს რომ საჭიროა მხეცი საბჭოთა დემოკრატიის ხელში ჩავარდნილი და მის მიერ მომსპარი ქართველების, განსაკუთრებით აფხაზეთის და შიდა ქართლის მთიანი ნაწილის მშვიდობიანი ქართველობის ადამიანური უფლებების,ღირსების და სიცოცხლის დაცვა. ვერავინ აგებინებს ევროპელებს რომ ქართველები არც სომხებზე და არც არავიზე უარესები არ არიან. გ.მ.//.
ჩობანიანის ინსტიტუტი საფრანგეთში:
ჩობანიანის ინსტიტუტი არის სამხრეთ კავკასიის, თურქეთის და საშუალო აღმოსავლეთის სტრატეგიული კვლევების დამოუკიდებელი ცენტრი. ექსპერტების მისი გუნდის, გააზრებების და ანალიზის სანდოობა მას აქცევს ინსტიტუტთა და ექსპერტთა სანდო პარტნიორად საერთაშორისო ასპარეზზე.
ჩობანიანის ინსტიტუტი ხელს უწყობს სამხრეთ კავკასიის,თურქეთისა და საშუალო აღმოსავლეთის გეოპოლიტიკისადმი მიძღნილი ნაშრომების,პერიოდიკისა და წიგნების გამოქვეყნებას.
ჩობანიანის ინსტიტუტი მონაწილეობს გამოცემაში ნაშრომებისა სომხური კულტურის//ლიტერატურის.ხელოვნების.მეცნიერების// შესახებ.
ჩობანიანის ინსტიტუტი ხელს უწყობს საქმიანობას რომლის მიზანიცაა სომხური რეგიონების გაცნობა საზოგადოებისთვის.
 |
| არშაკ ჩობანიანის წიგნი "სომხეთი თურქთა უღლის ქვეშ. სომეხი ერი არაა დამნაშავე //ფრანგულად//. |
ჩობანიანის ინსტიტუტი აწყოფს პროფესიული და მოქალაქეობრივი ფორმაცია-
აღზრდის ციკლებს.
//ჩობანიანის ინსტიტუტმა უკვე რამოდენიმეჯერ გამოსცა წიგნი ჯავახეთის შესახებ სადაც მოთხრობილია თუ როგორ წაართვა სომხეთს ძირძველი სომხური მიწები,მათ შორის მესხეთ-ჯავახეთი, ქართველმა შოვინისტმა სტალინმა და როგორ აჩუქა ისინი საქართველოს. მთარგმნელის შენიშვნა//.
ჩობანიანის ინსტიტუტის მიმართვა სომხეთის მოყვარული არმენოფილებისადმი:
"სომხური მიზნის ძვირფასო მეგობარო, მაქვა ისტორიის ერთ-ერთ ეპიზოდზე თქვენი ყურადღების მიპყრობის პატივი.
მე-19 საუკუნის ბოლოსა და მე-20 საუკუნის დასაწყისში ერთა შორის გაჩნდა სომხური პრობლემა. ამის მიზეზი იყო თურქების მიერ სომეხთა გაჟლეტა.
ამ პერიოდში ერთმა კაცმა, მწერალმა და პოეტმა არშაკ ჩობანიანმა შესძლო ადამიანთა სვინდისის გამოფხიზლება.
 |
| არშაკ ჩობანიანი //1892-კონსტანტინეპოლი -1954-პარიზი//. |
2004 წელი იყო აგრეთვე არშაკ ჩობანიანის გარდაცვალების 50-ე წლისთავი. ცერემონიები ჩატარდა საფრანგეთში, ლიბანში, სომხეთში.
ყოველივე ამის გამო ჩვენ გადავწყვიტეთ არმენოფილური//სომხეთის მოყვარულთა// მოძრაობის გააქტიურება...
ეს განსაკუთრებით აქტუალურია დეღეს, როდესაც რთული ვითარებაა კავკასიაში, სადაც გრძელდება "დიდი თამაში". საფრანგეთმა 2001 წლის იანვარში აღიარა მეოცე საუკუნის პირველი გენოციდი.
2004 წელი იყო მოვლებით მდიდარი წელი. თქვენ იცით რომ ბევრი რამ დარჩა გასაკეთებელი. ბრძოლა არ დამთავრებულა.
საჭიროა საფრანგეთის და ევროპის ხელმძღვანელთა და საზოგადოებრივი აზრის ყურადღების მიპყრობა სომხეთის პრობლემებზე.
ჩვენ მოვუწოდებთ ყველას ვისაც უყვარს სომხეთი //არმენოფილს// მიიღონ აქტიური მონაწილეობა მოძრაობაში. თქვენ შეგიძლიათ მრავალნაირი დახმარების გაწევა. თქვენ შეგიძლიათ მონაწილეობის მიღება რედაქტირებაში,ფინანსური დახმარების გაწევა,აქციებისთვის ფართის დათმობა და სხვ.//ეს ფრანგულადაც გამოქვეყნდა ინტერნეტშიც//.
ცოტა რამ არშაკ ჩობანიანზე.
კონსტანტინეპოლის სომხურ გარეუბან ბეშიკტაშში დაბადებული არშაკ ჩობანიანის დედა გარდაიცვალა მისი გაჩენიდან ერთი თვის შემდეგ. მამამისი იყო მოკრძალებული ოქრომჭედელი.
არშაკი თავიდან სწავლობს ბეშიკტაშის სომხურ კოლეჯში,სადაც სომხური ენაც ისწავლა....
პარიზში ჩასული ჩობანიანი შეხვდა ზოგ იმ მწერალს რომელთა თხზულებებიც თარგმნა//ემილ ზოლა,ჟან ლორე,ანრი ბაუერი//....
 |
წიგნი" არშაგ ჩობანიანი
და არმენოფილური//სომხეთის
მოყვარულთა// მოძრაობა
საფრანგეთში" // ფრანგულად//.
|
ჟურნალში ის ბეჭდავს თავის ლექსებს,სომხური და ფრანგული ლიტერატურის ნაწარმოებებს. კონსტანტინეპოლში შეხცდა ის პიერ ქილარს//Pierre Quillard//, რომელიც 1895 წლის სექტემბრის ბოლოს შეესწრო კონსტანტინეპოლის ქუჩებში სომეხთა ჟლეტას
ტრაღედიის შემდეგ ინგლისში დამკვიდრდა და სომხურ საკითხს იცავდა თუ ფრანგულ-ინგლისურ ჟურნალს გამოსცემდა მინას ჩერაზი,სხვები,ჟან ბრუსალი,ტიგრან ვერგა და სხვები აქვეყნებდნენ წერილებს სომეხთა თავს დატრიალებული უბედურების საჩვენებლად.
ჩობანიანმა შესანიშნავად იცოდა ფრანგული და იცნობდა მწერალთა სამყაროს და ამიტომ არჩია სომხური სატკივარის გამოთქმა პარიზში. ამას დაემატა ის რომ პრესა თითქოს შეთქმული იყო, დუმდა, ზოგი ჟურნალი კი მღელვარებათა გამომწვევებად აცხადებდა სომხებს და ჩობანიანმა მიზნად დაისახა ამ დუმილის დარღვევა.
ჩობანიანი ავტოავარიაში დაიღუპა პარიზში 1954 წელს.
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
ედმონდ ხაიაჯიანის წიგნი "არშაგ ჩობანიანი და არმენოფილური მოძრაობა საფრანგეთში//Edmond Khayadjian,Archag Tchobanian et le Mouvement Arménophile en France//, პირველი გამოცემა მარსელში,1986. მეორე გამოცემა,ალფორტვილი,2001 წლის აპრილი//.
მოკლე შინაარსი:
მე-19 საუკუნის დასაწყისში ოსმალეთის იმპერიის სომხურ პროვინციებში მოხდა ტრაღედია. სულთანმა აბდულ ჰამიდმა იფიქრა სომხური საკითხის გადაჭრა სომეხთა მოსპობით. პირველი მსოფლიო ომის დროს ახალგაზრდა თურქებმა დაგეგმეს და მოაწყვეს სომეხთა გენოციდი. წიგნი აღწერს ფრანგი მწერლების და ინტელექტუალების რეაქციას ამაზე. ის აღწერს მასშტაბურ არმენოფილურ მოძრაობას რომელშიც გადამწყვეტი როლი შეასრულა კონსტანტინეპოლიდან პარიზში გადასულმა არშაკ ჩობანიანმა. ჩობანიანმა მალე გააცნო საზოგადოებას თავის თანამემამულეთა მარტვილობა. ის იყო სომხური მწერლობის ნამდვილი ელჩი, მან ფრანგულ საზოგადოებას გააცნო სომხური კულტურა.
მას მხარში ედგნენ ანატოლ ფრანსი,ჟორჟ კლემანსო,ჟან ჟორესი და ბევრი სხვა ფრანგი ინტელექტუალი. ჩობანიანის წყალობით მრავალი მწერალი,მხატვარი და პოლიტიკოსი გახდა აქტიური არმენოფილი.
ეხლა კიდევ ერთხელ დიდ და კეთილშობილ ფრანგ ჟან ჟორესზე:
 |
| ჟან ჟორესის მკვლელობა, იმდროინდელი ილუსტრაცია |
ჟან ჟორესის მკვლელობა უეჭველად ეწერება 1914 წლის გეოპოლიტიკურ კონტექსტში. ჟორესი მოკლეს სარაევოში ერცჰერცოგი ფრანც-ფერდინანდის მკვლელობიდან ერთი თვის შემდეგ.
ჟან ჟორესი მოკლეს და რამოდენიმე საათში დაიწყო დიდი ომი.
ამ კაფეში მოკლეს ჟან ჟორესი.
ეს მკვლელობა უეჭველად იყო დაკავშირებული 1914 წლის გეოპოლიტიკურ კონტექსტთან. ჟორესი მოკლეს სარაევოში ერცჰერცოგი გრანც-ფერდინანდის მკვლელობიდან ერთი თვის შემდეგ.
ჟორესის მკვლელობიდან რამოდენიმე საათში დაიწყო დიდი ომი.
გვიანი გასოციალისტება:
1885 წლიდან ტარნის დეპუტატად არჩეული 26 წლის ჟან ჟორესი სოციალისტი გახდა მხოლოდ კარმოს მაღაროებში მომხდარ ამბებთან დაკავშირებით.
გაფიცულთა და დირექციის დაპირისპირებამ გააჩინა დაძაბულობა.
შრომის თავისუფლების სახელით სადი კარნოს რესპუბლიკამ გააგზავნა ჯარი.
ჟორესმა ეს გადაწყვეტილება დიდად სკანდალურ რამედ ჩათვალა.
დეპუტატად არჩევის შემდეგ ის პირველად დაუპირისპირდა რესპუბლიკურ გადაწყვეტილებას.
ჟორესის აზრით კარმოს მოვლენები ნიშნავს იმას რომ რესპუბლიკა დაშორდა მის ხალხურ საფუძველს.
ის შეუერთდა სოციალისტურ მოძრაობას. მისი აზრით მხოლოდ ამ მოძრაობას შეეძლო ხალხის ინტერესების დაცვა.
მაგრამ ჟორესი დარჩა რესპუბლიკური იდეალის ერთგული.
მისი აზრით სოციალიზმი არის რესპუბლიკის გაუმჯობესებული სახეობა.
სოციალისტების რადიკალური ფრთა ქადაგებს რევოლუციას და ომს კაპიტალთან.
ჟორესი კი ამ რადიკალთა საწინააღმდეგოდ ხოტბას ასხამს სახელმწიფოს და იცავს კომპრომისის პოლიტიკას.
ეს სულიერი დამოუკიდებლობა ჟორესმა აჩვენა კაპიტანი დრეიფუსის დაცვითაც. მარქსისტი ჟიულ გეზდე აგინებდა დრეიფუსის ბურჟუაზიულ წარმოშობას, ჟორესი კი კი ამის საწინააღმდეგოდ უპირატესობას ანიჭებდა ჭეშმარიტების ძიებას და სამართალს.
1908. არარევოლუციონერი სოციალისტი:
ჟორესის მიერ ნაქადაგევმა ბურჟუაზიისთვის გაწვდილი ხელის პოლიტიკამ გამოიწვია ბრმა მარქსისტებთან ურთიერთობის გაწყვეტა.
1901 წლის ლიონის ყრილობამ დაადასტურა ურთიერთობის გაწყვეტა ამხანაგ ჟიულ გეზდესთან. სამი წლის შემდეგ ამსტერდამის კრებამ კი დაგმო ყოველგვარი თანამშრომლობა კაპიტალისტურ მთავრობებთან.
ჟორესი არ შეშინდა და მან ჰუმანიზმის სახელით განაგრძო ბრძოლა თავისუფლებისთვის და თანასწორობისთვის.
შრომის თავისუფლების სახელით სადი კარნოს რესპუბლიკამ გააგზავნა ჯარი.
ჟორესმა ეს გადაწყვეტილება დიდად სკანდალურ რამედ ჩათვალა.
დეპუტატად არჩევის შემდეგ ის პირველად დაუპირისპირდა რესპუბლიკურ გადაწყვეტილებას.
ჟორესის აზრით კარმოს მოვლენები ნიშნავს იმას რომ რესპუბლიკა დაშორდა მის ხალხურ საფუძველს.
ის შეუერთდა სოციალისტურ მოძრაობას. მისი აზრით მხოლოდ ამ მოძრაობას შეეძლო ხალხის ინტერესების დაცვა.
მაგრამ ჟორესი დარჩა რესპუბლიკური იდეალის ერთგული.
მისი აზრით სოციალიზმი არის რესპუბლიკის გაუმჯობესებული სახეობა.
სოციალისტების რადიკალური ფრთა ქადაგებს რევოლუციას და ომს კაპიტალთან.
ჟორესი კი ამ რადიკალთა საწინააღმდეგოდ ხოტბას ასხამს სახელმწიფოს და იცავს კომპრომისის პოლიტიკას.
ეს სულიერი დამოუკიდებლობა ჟორესმა აჩვენა კაპიტანი დრეიფუსის დაცვითაც. მარქსისტი ჟიულ გეზდე აგინებდა დრეიფუსის ბურჟუაზიულ წარმოშობას, ჟორესი კი კი ამის საწინააღმდეგოდ უპირატესობას ანიჭებდა ჭეშმარიტების ძიებას და სამართალს.
1908. არარევოლუციონერი სოციალისტი:
ჟორესის მიერ ნაქადაგევმა ბურჟუაზიისთვის გაწვდილი ხელის პოლიტიკამ გამოიწვია ბრმა მარქსისტებთან ურთიერთობის გაწყვეტა.
1901 წლის ლიონის ყრილობამ დაადასტურა ურთიერთობის გაწყვეტა ამხანაგ ჟიულ გეზდესთან. სამი წლის შემდეგ ამსტერდამის კრებამ კი დაგმო ყოველგვარი თანამშრომლობა კაპიტალისტურ მთავრობებთან.
 |
| მუშათა ინტერნაციონალის ფრანგული სექციის ოფიციალური ნიშანი |
ჟორესის აზრით სოციალიზმი არის იმედი.
მთავარი არაა სახელმწიფოს დანგრევა. მთავარია მასში ჰარმონიულად ჩაწერა საზოგადოების ყველა კლასთან ერთად.
მუშები და ბურჟუები ერთი ერის შემადგენელი ნაწილები არიან და ისინი აუცილებლად გაუგებენ ერთმანეთს.
1908 წელს ჟორესის ძალიხმევამ გამოიწვია ის რომ ტულუზას ყრილობამ მას ანდო მუშათა ინტერნაციონალის ფრანგული სექციის ხელმძღვანელობა.
სამართალის და გულუხვობის ამ წყურვილს ჟორესი გამოხატავდა მშვიდობისთვის ბრძოლითაც.
უნდა ითქვას რომ მას ომი მიაჩნდა კაპიტალისტურ საზიზღრობად რომლის მიზანიც იყო ყველაზე გაჭირვებულთა დათრგუნვა და მოსპობა.
მას ეშინოდა გერმანიასთან ომის ყოველ წუთს განახლებისა. პარიზს და ბერლინს შორის დაძაბულობა ყველაზე მწვავე იყო მაროკოს გამო.
მშვიდობის მოციქული:
1871 წლის დამარცხებისა და ბულანჟიზმის ძვრების შემდეგ რესპუბლიკელთა უმრავლესობა მოიცვა რევანშისტულმა განწყობილებამ.
საუკუნის დასაწყისშიც ბევრს აწუხებდა ელზასის და ლორენის დაკარგვა. 1911 წელს კაილომ ძლივს აიცილა თავიდან საფრანგეთ-გერმანიის შეჯახება ჩრდილოეთ აფრიკაში. კაილომ ვითარება განმუხტა გერმანელებისთვის საფრანგეთის კონგოს ნაწილის დათმობით და მაროკოს შენარჩუნებით. კოლონიური იმპერიის ნაწილის დაკარგვამ აურზაური გამოიწვია დეპუტატთა პალატაში. კაილო გადადგა 1912 წლის იანვარში და დაბრუნდა 1913 წლის დეკემბერში.
მთავარი არაა სახელმწიფოს დანგრევა. მთავარია მასში ჰარმონიულად ჩაწერა საზოგადოების ყველა კლასთან ერთად.
მუშები და ბურჟუები ერთი ერის შემადგენელი ნაწილები არიან და ისინი აუცილებლად გაუგებენ ერთმანეთს.
1908 წელს ჟორესის ძალიხმევამ გამოიწვია ის რომ ტულუზას ყრილობამ მას ანდო მუშათა ინტერნაციონალის ფრანგული სექციის ხელმძღვანელობა.
სამართალის და გულუხვობის ამ წყურვილს ჟორესი გამოხატავდა მშვიდობისთვის ბრძოლითაც.
უნდა ითქვას რომ მას ომი მიაჩნდა კაპიტალისტურ საზიზღრობად რომლის მიზანიც იყო ყველაზე გაჭირვებულთა დათრგუნვა და მოსპობა.
მას ეშინოდა გერმანიასთან ომის ყოველ წუთს განახლებისა. პარიზს და ბერლინს შორის დაძაბულობა ყველაზე მწვავე იყო მაროკოს გამო.
მშვიდობის მოციქული:
1871 წლის დამარცხებისა და ბულანჟიზმის ძვრების შემდეგ რესპუბლიკელთა უმრავლესობა მოიცვა რევანშისტულმა განწყობილებამ.
საუკუნის დასაწყისშიც ბევრს აწუხებდა ელზასის და ლორენის დაკარგვა. 1911 წელს კაილომ ძლივს აიცილა თავიდან საფრანგეთ-გერმანიის შეჯახება ჩრდილოეთ აფრიკაში. კაილომ ვითარება განმუხტა გერმანელებისთვის საფრანგეთის კონგოს ნაწილის დათმობით და მაროკოს შენარჩუნებით. კოლონიური იმპერიის ნაწილის დაკარგვამ აურზაური გამოიწვია დეპუტატთა პალატაში. კაილო გადადგა 1912 წლის იანვარში და დაბრუნდა 1913 წლის დეკემბერში.
ჟორესი არის ბერლინთან დაახლოების პოლიტიკის მომხრე. ის მით უფრო უჭერს მხარს კაილოს რომ მან გააუქმა სამწლიანი სამხედრო სამსახურის კანონი .
მარტო რევანშისტები უპირისპირდებიან ფინანსთა მინისრს. ჟოზეფ კაილო ხდება ცილისწამების ხმაურიანი კამპანიის ობიექტი.
ეს ხდება რამოდენიმე თვით ადრე დიდი ომის დაწყებამდე.
1914 წლის 28 ივნისს სარაევოში დაეცემა ავსტრიის ერცჰერცოგი ფრანც ფერდინანდი.
ეს ბალკანეთის მესამე ომის პროლოგია თუ ევროპაში იწყება მასშტაბური ომი?
ალიანსების სისტემას შეუძლია ევროპის მთავარი სახელმწიფოების ჩათრევა ხანგრძლივ და მძიმე ომში.
მაგრამ ჟორესს ბოლომდე სჯერა ხალხთა კეთილგონიერებისა და გერმანელ სოციალისტთა წონისა. მას სჯერა რომ გერმანელ სოციალისტებს შეუძლიათ მათი მთავრობის გაჩერება.
ომი გარდაუვალი ჩანს:
28 ივლისს, ტერორისტული აქტიდან ერთი თვის შემდეგ, ავსტრიამ ომი გამოუცხადა სერბიას. ორი დღის შემდეგ თავისი ჯარების მობილიზაცია მოახდინა რუსეთმა.
ამან თავზარი დასცა ჟან ჟორესს.
მარტო რევანშისტები უპირისპირდებიან ფინანსთა მინისრს. ჟოზეფ კაილო ხდება ცილისწამების ხმაურიანი კამპანიის ობიექტი.
ეს ხდება რამოდენიმე თვით ადრე დიდი ომის დაწყებამდე.
1914 წლის 28 ივნისს სარაევოში დაეცემა ავსტრიის ერცჰერცოგი ფრანც ფერდინანდი.
ეს ბალკანეთის მესამე ომის პროლოგია თუ ევროპაში იწყება მასშტაბური ომი?
ალიანსების სისტემას შეუძლია ევროპის მთავარი სახელმწიფოების ჩათრევა ხანგრძლივ და მძიმე ომში.
მაგრამ ჟორესს ბოლომდე სჯერა ხალხთა კეთილგონიერებისა და გერმანელ სოციალისტთა წონისა. მას სჯერა რომ გერმანელ სოციალისტებს შეუძლიათ მათი მთავრობის გაჩერება.
ომი გარდაუვალი ჩანს:
28 ივლისს, ტერორისტული აქტიდან ერთი თვის შემდეგ, ავსტრიამ ომი გამოუცხადა სერბიას. ორი დღის შემდეგ თავისი ჯარების მობილიზაცია მოახდინა რუსეთმა.
ამან თავზარი დასცა ჟან ჟორესს.
ის ეუბნება ყველას ვისაც შეუძლია მისი გაგონება: "იზვოლსკი არის ყველაზე საშიში ადამიანი მსოფლიოში". უბრალო სოლიდარობით რუსებს შეუძლიათ საფრანგეთის ჩათრევა მისთვის უცხო ომში.
ამ 30 ივლისს ჟორესი ბრუნდება ბრიუსელიდან. ის ფიქრობს რომ მხოლოდ ინგლისურ შუამავლობას შეუძლია მშვიდობის გადარჩენა.
ამის მოლოდინში ის შეხვდა საბჭოს თავმჯდომარე ვივიანის და ურჩია მას მაქსიმალური თავშეკავების გამოჩენა რათა არ მომხდარიყო რაიმე პროვოკაცია საფრანგეთ-გერმანიის საზღვარზე.
ვივიანიმ დაამშვიდა ჟორესი.
ნახევრად დამშვიდებული ჟორესი გავიდა ვივიანის კაბინეტიდან.
ის დარწმუნებულია რომ ომი ისევ შესაძლებელია.
ამ 30 ივლისს ჟორესი ბრუნდება ბრიუსელიდან. ის ფიქრობს რომ მხოლოდ ინგლისურ შუამავლობას შეუძლია მშვიდობის გადარჩენა.
ამის მოლოდინში ის შეხვდა საბჭოს თავმჯდომარე ვივიანის და ურჩია მას მაქსიმალური თავშეკავების გამოჩენა რათა არ მომხდარიყო რაიმე პროვოკაცია საფრანგეთ-გერმანიის საზღვარზე.
ვივიანიმ დაამშვიდა ჟორესი.
ნახევრად დამშვიდებული ჟორესი გავიდა ვივიანის კაბინეტიდან.
ის დარწმუნებულია რომ ომი ისევ შესაძლებელია.
"უნდა ველოდოთ რომ ქუჩა-ქუჩა დაგვხოცავენ", უთხრა მან თავის თანამშრომლებს.
სადილობის შემდეგ მან გადაწყვიტა ერთი ჭიქის დალევა კაფე "კრუასანში".
მან ვერ შეამჩნია ქერა ტიპი. "რომელია ჟორესი?", კითხა ამ ქერა ტიპმა გამვლელს.
1914 წლის 31 ივლისი, ფატალური შეხვედრა "კრუასანში":
"რევოლუციური საფრანგეთი ვერ გაყვება მუჟიკების რუსეთს რეფორმისტული გერმანიის წინააღმდეგ", მოთქვამდა ჟან ჟორესი პალე ბურბონის კულუარებში. მან გაიგო რომ ვილჰელმა თავისი ქვეყანა გამოაცხადა ომის საშიშროების მდგომარეობაში. ჟორესი ჯერ კიდევ იმედოვნებდა საფრანგეთის ნეიტრალიტეტის გადარჩენას.
რა უნდა გაკეთდეს?
საერთო გაფიცვა, აჯანყების დაწყება.
არა, ჟორესს არ უნდა ძალადობისთვის ძალადობის დამატება.
მან ვერ შეამჩნია ქერა ტიპი. "რომელია ჟორესი?", კითხა ამ ქერა ტიპმა გამვლელს.
1914 წლის 31 ივლისი, ფატალური შეხვედრა "კრუასანში":
"რევოლუციური საფრანგეთი ვერ გაყვება მუჟიკების რუსეთს რეფორმისტული გერმანიის წინააღმდეგ", მოთქვამდა ჟან ჟორესი პალე ბურბონის კულუარებში. მან გაიგო რომ ვილჰელმა თავისი ქვეყანა გამოაცხადა ომის საშიშროების მდგომარეობაში. ჟორესი ჯერ კიდევ იმედოვნებდა საფრანგეთის ნეიტრალიტეტის გადარჩენას.
რა უნდა გაკეთდეს?
საერთო გაფიცვა, აჯანყების დაწყება.
არა, ჟორესს არ უნდა ძალადობისთვის ძალადობის დამატება.
კონფლიქტის თავიდან აცილება თუ შეუძლებელი იქნებოდა ჟორესი აპირებდა ხელისუფალთა სისულელის მხილებას.
წინა საღამოს მსგავსად მან გადაწყვიტა წასვლა კაფე კრუასანში. მას იქ მოეწონა ატმოსფერო და ლამაზი ქალები.
ის და ჟურნალისტები დასხდნენ ღია ფანჯარასთან მდგომ მაგიდასთან. მათ სხვებიც შეუერთდნენ.
დაახლოებით 22 საათი იყო. ლაპარაკობდნენ სააგენტო ჰავასის ბოლო დეპეშებზე უკვე ისმოდა ჩექმების ბრახუნი.
უცებ ვიღაცამ ქუჩიდან სწრაფად გასწია ფარდა და ორჯერ გაისროლა. აურზაურში ვერავინ გაიგო სროლის ხმა. მკვლელმა რაულ ვილანმა ორჯერ ისროლა. ერთი ტყვია თავში მოხვდა ჟან ჟორესს. ლოციალისტთა ლიდერი მალე გარდაიცვალა ჭრილობებისგან.
"მათ მოკლეს ჟორესი,ეს ომია", იყვირა ქუჩაში ვიღაცამ.
 |
| აქ მოკლეს ჟან ჟორესი 1914 წლის 31 ივლისს. |
ის და ჟურნალისტები დასხდნენ ღია ფანჯარასთან მდგომ მაგიდასთან. მათ სხვებიც შეუერთდნენ.
დაახლოებით 22 საათი იყო. ლაპარაკობდნენ სააგენტო ჰავასის ბოლო დეპეშებზე უკვე ისმოდა ჩექმების ბრახუნი.
უცებ ვიღაცამ ქუჩიდან სწრაფად გასწია ფარდა და ორჯერ გაისროლა. აურზაურში ვერავინ გაიგო სროლის ხმა. მკვლელმა რაულ ვილანმა ორჯერ ისროლა. ერთი ტყვია თავში მოხვდა ჟან ჟორესს. ლოციალისტთა ლიდერი მალე გარდაიცვალა ჭრილობებისგან.
"მათ მოკლეს ჟორესი,ეს ომია", იყვირა ქუჩაში ვიღაცამ.
ჟორესის მკვლელი მალე დაიჭირეს. მას წინააღმდეგობა არ გაუწევია.
რაულ ვილანი:
უპასუხისმგებლო ნაციონალისტი თუ ზემოდან მოწყობილი შეთქმულება? იქნებ მკვლელობა საზღვარგარეთიდანაა მოწყობილი?
აზრი რომ ჟორესი მოკლეს ბერლინის თუ სანკტ-პეტერბურგის ბრძანებით შეიძლება თავიდანვე უარვყოთ. Action Française-ს მონაწილეობა კი უფრო სავარაუდოა,
მკვლელმა რაულ ვილანმა განაცხადა რომ მან ეს ჩაიდინა იმიტომ რომ ბატონმა ჟორესმა უღალატა თავის ქვეყანას და მისი აზრით მოღალატეთა დასჯა შეიძლება....
მიაღწია კი მან თავის მიზანს?
გარკვეული თვალსაზრისით კი.
ჟორესის დაღუპვიდან სამი დღის შემდეგ საფრანგეთი გადაეშვა პირველი მსოფლიო ომის ჯოჯოხეთში.
თვითონ ქვეყანამ დაივიწყა განხეთქილებები და სოციალისტები საერთო ინტერესის სახელით შეუერთდნენ საკრალურ კავშირს.
ომი ადამიანებს ავიწყებს პოლიტიკურ განხეთქილებებს.
თვითონ ჟორესი კი იქცა მითად. ის ცოცხალზე უფრო ცოცხალი მკვდარია.
1924 წლის ნოემბერში ის დაასვენეს პანთეონში...
რჩება ბოლო კითხვა-მკვლელი რაულ ვილანის გამართლება. უიშვიათესი ფაქტი პოლიტიკურ მკვლელობათა ისტორიაში.
ჟორესის მკვლელს მადლობა უთხრეს სამშობლოსთვის გაწეული სამსახურის გამო და მოკლულის ოჯახს დააკისრეს სასამართლოს ხარჯების გადახდა.
"ომის მოწინააღმდეგე ჟორესს რომ გაემარჯვა საფრანგეთი ვერ მოიგებდა ომს", თქვა თვალის დაუხამხამებლად სასამართლოს თავმჯდომარემ.
1919 წლის 23 მარტს ჟორესის მკვლელი ვილანი თავისუფალი იყო.
მაშ ისმის კითხვა: ხომ არ მოკლეს ჟორესი ფრანგული სახელმწიფოს დავალებით?
მაგრამ:
რაულ ვილანი:
უპასუხისმგებლო ნაციონალისტი თუ ზემოდან მოწყობილი შეთქმულება? იქნებ მკვლელობა საზღვარგარეთიდანაა მოწყობილი?
აზრი რომ ჟორესი მოკლეს ბერლინის თუ სანკტ-პეტერბურგის ბრძანებით შეიძლება თავიდანვე უარვყოთ. Action Française-ს მონაწილეობა კი უფრო სავარაუდოა,
მკვლელმა რაულ ვილანმა განაცხადა რომ მან ეს ჩაიდინა იმიტომ რომ ბატონმა ჟორესმა უღალატა თავის ქვეყანას და მისი აზრით მოღალატეთა დასჯა შეიძლება....
მიაღწია კი მან თავის მიზანს?
გარკვეული თვალსაზრისით კი.
ჟორესის დაღუპვიდან სამი დღის შემდეგ საფრანგეთი გადაეშვა პირველი მსოფლიო ომის ჯოჯოხეთში.
თვითონ ქვეყანამ დაივიწყა განხეთქილებები და სოციალისტები საერთო ინტერესის სახელით შეუერთდნენ საკრალურ კავშირს.
ომი ადამიანებს ავიწყებს პოლიტიკურ განხეთქილებებს.
თვითონ ჟორესი კი იქცა მითად. ის ცოცხალზე უფრო ცოცხალი მკვდარია.
1924 წლის ნოემბერში ის დაასვენეს პანთეონში...
რჩება ბოლო კითხვა-მკვლელი რაულ ვილანის გამართლება. უიშვიათესი ფაქტი პოლიტიკურ მკვლელობათა ისტორიაში.
ჟორესის მკვლელს მადლობა უთხრეს სამშობლოსთვის გაწეული სამსახურის გამო და მოკლულის ოჯახს დააკისრეს სასამართლოს ხარჯების გადახდა.
"ომის მოწინააღმდეგე ჟორესს რომ გაემარჯვა საფრანგეთი ვერ მოიგებდა ომს", თქვა თვალის დაუხამხამებლად სასამართლოს თავმჯდომარემ.
1919 წლის 23 მარტს ჟორესის მკვლელი ვილანი თავისუფალი იყო.
მაშ ისმის კითხვა: ხომ არ მოკლეს ჟორესი ფრანგული სახელმწიფოს დავალებით?
მაგრამ:
პარიზში, ლათინურ კვარტალში, სორბონასთან ახლოს არის პანთეონი. მას აწერია დიდ ადამიანებს მადლიერი სამშობლო //ფრანგულად AUX GRANDS HOMMES LA PATRIE RECONNAISSANTE). ოფიციალური საიტი http://www.pantheonparis.com//.
ეს არაა უბრალოდ დიდი მავზოლეუმი ან უზომო აკლდამა.
ესაა ეროვნული მეხსიერების, ხსოვნის ადგილი//აქ არ არიან საბჭოთა მაფიოზი ჯაბა იოსელიანის ნაირი ადამიანები თუმცა ასეთებიც უნახავს საფრანგეთს//.
აქ არიან ზოლა, ჟირესი, ვიქტორ შოლხერი,ჟან მულა,პიერ და მარი კიური,ჟან მონე,ალექსანდრე დიუმა. მათ გვერდით არიან იმპერიის გენერლები,ვოლტერი და რუსო.
ეს არაა უბრალოდ დიდი მავზოლეუმი ან უზომო აკლდამა.
ესაა ეროვნული მეხსიერების, ხსოვნის ადგილი//აქ არ არიან საბჭოთა მაფიოზი ჯაბა იოსელიანის ნაირი ადამიანები თუმცა ასეთებიც უნახავს საფრანგეთს//.
აქ არიან ზოლა, ჟირესი, ვიქტორ შოლხერი,ჟან მულა,პიერ და მარი კიური,ჟან მონე,ალექსანდრე დიუმა. მათ გვერდით არიან იმპერიის გენერლები,ვოლტერი და რუსო.
ყოველი პანთეონიზაცია ავლენს მისი გადამწყვეტი ხელისუფლების პოლიტიკურ და სიმბოლურ მიზანს.
ანგარიშს უწევენ დაკრძალულთა ადგილს და როლს და პანთეონში დაკრძალვის პოლიტიკურ მიზეზებს.
1885 წლის 22 მაისს 13 საათზე და 27 წუთზე ვიქტორ ჰიუგოს გარდაცვალების შემდეგ კლემანსომ განაცხადა:
"დაკრძალვას უნდა ჰქონდეს ეროვნული ხასიათი. ყველა პარტიას მიეცემა წუთით გაერთიანების საშუალება.
ვიქტორ ჰიუგოსთვის პატივის მიგებით საფრანგეთი პატივს მიაგებს საკუთარ თავს".
დეპუტატებმა გადაწყვიტეს რომ ვიქტორ ჰიუგოს სხეულის სატრიუმფო თაღის ქვეშ დასვენების შემდეგ მას გადაასვენებენ პანთეონში.
მაგრამ მონუმენტი აღარ იყო აღარც ეკლესია და აღარც რესპუბლიკური ტაძარი. ნაპოლეონ მესამემ შენობა გადააკეთა წმინდა ჟენევიევასადმი დამიძღვნილ ეკლესიად და ამით წაშალა რევოლუციის მიერ გაკეთებული არჩევანი.
მისი დამხობის შემდეგ მესამე რესპუბლიკა გაყოფილი იყო. დეპუტატები სენატორებს უპირისპირდებოდნენ და პანთეონი იყო დანიშნულების გარეშე.
ვიქტორ ჰიუგოს გარდაცვალებით გამოწვეული ემოციის და დარდის ატმოსფეროში დეპუტატების პალატამ პანთეონს დაუბრუნა თავისი თავდაპირველი და კანონიერი დანიშნულება.
ვიქტორ ჰიუგო პანთეონში დაასვენეს ორშაბათს,პირველ ივნისს და ეს დღე უქმე დღედ გამოცხადდა.
პროტესტი გამოთქვა რამოდენიმე ადამიანმა,მათ შორის პარიზის მთავარეპისკოპოსმა და სოციალური კათოლიციზმის თეორეტიკოსმა ალბერტ დე მანმა.
ვიქტორ ჰიუგოს პანთეონში დასვენების დროს უზარმაზარი კორტეჟი ეროვნულ დაკრძალვას უზავებდა დიდი სახალხო დღესასწაულის მხიარულ უწესრიგობას. აკადემიურობა იყო ანარქიის გვერდით.
ანგარიშს უწევენ დაკრძალულთა ადგილს და როლს და პანთეონში დაკრძალვის პოლიტიკურ მიზეზებს.
1885 წლის 22 მაისს 13 საათზე და 27 წუთზე ვიქტორ ჰიუგოს გარდაცვალების შემდეგ კლემანსომ განაცხადა:
"დაკრძალვას უნდა ჰქონდეს ეროვნული ხასიათი. ყველა პარტიას მიეცემა წუთით გაერთიანების საშუალება.
ვიქტორ ჰიუგოსთვის პატივის მიგებით საფრანგეთი პატივს მიაგებს საკუთარ თავს".
დეპუტატებმა გადაწყვიტეს რომ ვიქტორ ჰიუგოს სხეულის სატრიუმფო თაღის ქვეშ დასვენების შემდეგ მას გადაასვენებენ პანთეონში.
მაგრამ მონუმენტი აღარ იყო აღარც ეკლესია და აღარც რესპუბლიკური ტაძარი. ნაპოლეონ მესამემ შენობა გადააკეთა წმინდა ჟენევიევასადმი დამიძღვნილ ეკლესიად და ამით წაშალა რევოლუციის მიერ გაკეთებული არჩევანი.
მისი დამხობის შემდეგ მესამე რესპუბლიკა გაყოფილი იყო. დეპუტატები სენატორებს უპირისპირდებოდნენ და პანთეონი იყო დანიშნულების გარეშე.
ვიქტორ ჰიუგოს გარდაცვალებით გამოწვეული ემოციის და დარდის ატმოსფეროში დეპუტატების პალატამ პანთეონს დაუბრუნა თავისი თავდაპირველი და კანონიერი დანიშნულება.
ვიქტორ ჰიუგო პანთეონში დაასვენეს ორშაბათს,პირველ ივნისს და ეს დღე უქმე დღედ გამოცხადდა.
პროტესტი გამოთქვა რამოდენიმე ადამიანმა,მათ შორის პარიზის მთავარეპისკოპოსმა და სოციალური კათოლიციზმის თეორეტიკოსმა ალბერტ დე მანმა.
 |
მაგრამ სულ არ ყოფილა სიძულვილი.
თუმცა იყო სიძულვილის შემთხვევებიც.
სიძულვილით სავსე კონფრონტაცია როდესაც 1925 წელს,ჟორესის გადასვენებისთვის კომუნისტებმა გადაწყვიტეს ცალკე მანიფესტაცია და ამით მათ მიერ სოციალ-მოღალატეებად გამოცხადებული სოციალისტებისადმი მტრული განწყობის გამოხატვა.
ყველაფერი არსებულის ნგრევის და პერესტროიკის მომხრე კომუნისტები მათ მიერ სოციალ-მოღალატეებად წოდებულ სოციალისტებს კი გამოეყვნენ 1920 წლის დეკემბერში. //ამის და ამაზე მეტის წაკითხვა შეგიძლიათ ფრანგი აკადემიკოსი მაქს გალოს წიგნში "საფრანგეთის ისტორიის სიყვარულით სავსე ლექსიკონი", პარიზი, 2013, გვ.331-332//.
ომის მომხრეების მიერ პატრიოტიზმის მომიზეზებით მოკლული დიდი ჟან ჟორესი ასვენია პანთეონში რომელსაც აწერია "დიდ ადამიანებს მადლიერი სამშობლო". ასეთია ისტორია...
ბარემ ისიც ვთქვათ რომ ფრანგმა არქიტექტორმა რიკარ დე მონფერანმა პარიზის პანთელონი გამოიყენა ნიმუშად პეტერბურგში ისააკის ტაძრის მსენებლობისთვის. მან იმდენად გადაამუშავა პარიზის პანთეონის ხუროთმოძღვრება რომ ისააკის ტაძარი გარეგნულად არ ჰგავს განმეორებას.
Париж
ლიუკ მარის //Luc Mary// ეს საინტერესო წერილი დაიბეჭდა ფრანგულ სამეცნიერო-პოპულარულ ჟურნალში "საფრანგეთის ისტორიის ღერბები" //"Timbres Histoire de France", 2013 წლის ზაფხული//.
faut sauver les Arméniens
Titre : Il faut sauver les Arméniens / auteur(s) : Jean JAURES -
Editeur : mille et une nuits
Année : 2007
Imprimeur/Fabricant :
Description : 77 pages, 10,5 x 15 cm
Collection : La petite collection : 518
Notes:
Autres auteurs:
Sujets : Massacre des Arméniens 1896
ISBN : 9782842059941
Bibliothèque : Catalogué à la Bibliothèque Nationale de France
Prix : 2,50 euros
Achat possible sur : Amazon
Commentaire:
Le 3 décembre 1896, un jeune député du Tarn s'adresse aux représentants de la nation française. On massacre des arméniens dans l'Est anatolien. Certains voudraient passer sous silences ces massacres. A la tribune, Jean Jaurès dénonce la lâcheté intéressée de la politique du ministre des Affaires étrangères depuis plus de deux ans à l'égard du " sultan rouge ". Si la France restait sans voix, paralysée pour des raisons économiques, elle encouragerait l'Empire ottoman à maltraiter ses minorités. Au nom de la paix, de la justice et du droit, il rappelle que la morale démocratique impose le combat de la tyrannie où qu'elle soit.
Jaurès avait bien vu que des processus d'extermination se dessinaient déjà, à la fin du XIXe siècle, et que les puissances et les opinions publiques devaient exercer toute leur influence pour les enrayer.
Son discours restera l'un des plus marquants de la Troisième république.
Autre commentaire
Trois interpellations/discours de Jean Jaurès à la tribune de la Chambre des députés entre 1896 et 1897 concernant les massacres des Arméniens de 1894-1896 ordonnés par le sultan de l'Empire ottoman, Abdul Hamid, dit le "sultan rouge", et qui ont fait plus de 200 000 victimes. Dans le premier discours du 3 novembre 1896. il stigmatise la responsabilité du sultan mais aussi celle des puissances européennes, dont la Russie, et met en accusation le gouvernement de la République française pour sa politique à l'égard de l'Empire ottoman. Jean Jaurès initie alors de fait, le mouvement arménophile en France. Dans son intervention du 22 février 1897. il critique l'attentisme du ministère des Affaires étrangères qui stimule les violences et démontre que la démocratie implique de combattre la tyrannie même hors de ses frontières. Dans sa 3e interpellation du 15 mars 1897, il s'élève contre l'impunité accordée au sultan qui fait massacrer à nouveau les Arméniens, contre le choix de collaborer avec lui pour réprimer les populations de la Crète et contre la puissance financière des porteurs de bons ottomans qui confondent la politique avec leur intérêt personnel. Il faut néanmoins noter dans la post-face de V. Duclert que c'est la défaite turque de Sarikamish face à la Russie en janvier 1915 qui engendra un " vaste procès collectif " de trahison arménienne déclenchant le Génocide. L'auteur ne dit pas que cette accusation de trahison était factice et que l'intention génocidaire existait avant Sarikamish. Il cite aussi 1.2 million d'Arméniens exterminés lors de ce Génocide, alors qu'il y en a eu 1.5 million.
Jean Jaurès avait déjà compris que le processus génocidaire était enclenché.
Jules Mardirossian, France-Arménie, numéro 293, du 1 au 15 avril 2007
Jean JAURES
(1859 - 1914 )
L'auteur
Naissance le 3 septembre 1859 à Castres (Tarn, France), décès le 31 juillet 1914 à Paris (France)Homme politique français
Fils d'un agriculteur, il fit ses études secondaires à Castres, puis entra, en 1877 ~ en même temps qu'Alfred Dreyfus ~, au collège Sainte-Barbe. L'année suivante, il fut reçu premier au concours d'entrée à l'École normale supérieure, où il eut pour condisciple Henri Bergson. Agrégé de philosophie en 1881, il fut nommé professeur à Albi, puis, en 1883, maître de conférences à la Faculté des lettres de Toulouse. Il collabora au quotidien La Dépêche et fut élu, en 1885, député de Castres; d'abord proche de Jules Ferry, il ne tarda pas à évoluer vers le socialisme. Battu aux élections de 1889, il retrouva son poste à Toulouse et fut élu, l'année suivante, conseiller municipal. Il soutint ses thèses de doctorat en 1892 et accepta la même année, à la suite de la grève des mineurs de Carmaux, de se porter à la députation dans cette ville. Élu en janvier 1893, il devint aussitôt le principal porte-parole à la Chambre du groupe socialiste. Après une nouvelle grève à Carmaux, il aida les ouvriers licenciés à fonder, en 1896, la célèbre «verrerie ouvrière» d'Albi. ~ Le 19 janvier 1898, il signa, avec les autres membres de son groupe parlementaire, le manifeste s'opposant à tout engagement des socialistes en faveur d'Alfred Dreyfus; dès le 22 janvier, cependant, il dénonça à la Chambre l'attitude du gouvernement dans l'Affaire, et en février, il accepta de déposer au procès Zola, en faveur du romancier. Battu aux élections de mai 1898, il devint alors codirecteur politique de La Petite République; il y publia du 10 août au 20 septembre, sous le titre «Les preuves», une série d'articles qui démolissaient les charges alléguées contre Dreyfus. ~ Elu de nouveau à Carmaux en 1902, il fonda en 1904 le quotidien L'Humanité; après la création de la S.F.I.O. en 1905, il devint le véritable leader du socialisme français. Désormais pacifiste militant, il s'attira l'hostilité croissante des mouvements nationalistes; le 31 juillet 1914, il fut assassiné par un adhérent de la «Ligue des jeunes amis de l'Alsace-Lorraine», Raoul Villain.
თუმცა იყო სიძულვილის შემთხვევებიც.
სიძულვილით სავსე კონფრონტაცია როდესაც 1925 წელს,ჟორესის გადასვენებისთვის კომუნისტებმა გადაწყვიტეს ცალკე მანიფესტაცია და ამით მათ მიერ სოციალ-მოღალატეებად გამოცხადებული სოციალისტებისადმი მტრული განწყობის გამოხატვა.
ყველაფერი არსებულის ნგრევის და პერესტროიკის მომხრე კომუნისტები მათ მიერ სოციალ-მოღალატეებად წოდებულ სოციალისტებს კი გამოეყვნენ 1920 წლის დეკემბერში. //ამის და ამაზე მეტის წაკითხვა შეგიძლიათ ფრანგი აკადემიკოსი მაქს გალოს წიგნში "საფრანგეთის ისტორიის სიყვარულით სავსე ლექსიკონი", პარიზი, 2013, გვ.331-332//.
ომის მომხრეების მიერ პატრიოტიზმის მომიზეზებით მოკლული დიდი ჟან ჟორესი ასვენია პანთეონში რომელსაც აწერია "დიდ ადამიანებს მადლიერი სამშობლო". ასეთია ისტორია...
ბარემ ისიც ვთქვათ რომ ფრანგმა არქიტექტორმა რიკარ დე მონფერანმა პარიზის პანთელონი გამოიყენა ნიმუშად პეტერბურგში ისააკის ტაძრის მსენებლობისთვის. მან იმდენად გადაამუშავა პარიზის პანთეონის ხუროთმოძღვრება რომ ისააკის ტაძარი გარეგნულად არ ჰგავს განმეორებას.
Париж
 | |
| ჟან ჟორესის საფლავი პანთეონში. პანთეონში მისი გადასვენება 1924 წლის 23 ნოემბერს მოხდა გრანდიოზული ცერემონიის თანხლებით. |
ლიუკ მარის //Luc Mary// ეს საინტერესო წერილი დაიბეჭდა ფრანგულ სამეცნიერო-პოპულარულ ჟურნალში "საფრანგეთის ისტორიის ღერბები" //"Timbres Histoire de France", 2013 წლის ზაფხული//.
faut sauver les Arméniens
Titre : Il faut sauver les Arméniens / auteur(s) : Jean JAURES -
Editeur : mille et une nuits
Année : 2007
Imprimeur/Fabricant :
Description : 77 pages, 10,5 x 15 cm
Collection : La petite collection : 518
Notes:
Autres auteurs:
Sujets : Massacre des Arméniens 1896
ISBN : 9782842059941
Bibliothèque : Catalogué à la Bibliothèque Nationale de France
Prix : 2,50 euros
Achat possible sur : Amazon
Commentaire:
Le 3 décembre 1896, un jeune député du Tarn s'adresse aux représentants de la nation française. On massacre des arméniens dans l'Est anatolien. Certains voudraient passer sous silences ces massacres. A la tribune, Jean Jaurès dénonce la lâcheté intéressée de la politique du ministre des Affaires étrangères depuis plus de deux ans à l'égard du " sultan rouge ". Si la France restait sans voix, paralysée pour des raisons économiques, elle encouragerait l'Empire ottoman à maltraiter ses minorités. Au nom de la paix, de la justice et du droit, il rappelle que la morale démocratique impose le combat de la tyrannie où qu'elle soit.
Jaurès avait bien vu que des processus d'extermination se dessinaient déjà, à la fin du XIXe siècle, et que les puissances et les opinions publiques devaient exercer toute leur influence pour les enrayer.
Son discours restera l'un des plus marquants de la Troisième république.
Autre commentaire
Trois interpellations/discours de Jean Jaurès à la tribune de la Chambre des députés entre 1896 et 1897 concernant les massacres des Arméniens de 1894-1896 ordonnés par le sultan de l'Empire ottoman, Abdul Hamid, dit le "sultan rouge", et qui ont fait plus de 200 000 victimes. Dans le premier discours du 3 novembre 1896. il stigmatise la responsabilité du sultan mais aussi celle des puissances européennes, dont la Russie, et met en accusation le gouvernement de la République française pour sa politique à l'égard de l'Empire ottoman. Jean Jaurès initie alors de fait, le mouvement arménophile en France. Dans son intervention du 22 février 1897. il critique l'attentisme du ministère des Affaires étrangères qui stimule les violences et démontre que la démocratie implique de combattre la tyrannie même hors de ses frontières. Dans sa 3e interpellation du 15 mars 1897, il s'élève contre l'impunité accordée au sultan qui fait massacrer à nouveau les Arméniens, contre le choix de collaborer avec lui pour réprimer les populations de la Crète et contre la puissance financière des porteurs de bons ottomans qui confondent la politique avec leur intérêt personnel. Il faut néanmoins noter dans la post-face de V. Duclert que c'est la défaite turque de Sarikamish face à la Russie en janvier 1915 qui engendra un " vaste procès collectif " de trahison arménienne déclenchant le Génocide. L'auteur ne dit pas que cette accusation de trahison était factice et que l'intention génocidaire existait avant Sarikamish. Il cite aussi 1.2 million d'Arméniens exterminés lors de ce Génocide, alors qu'il y en a eu 1.5 million.
Jean Jaurès avait déjà compris que le processus génocidaire était enclenché.
Jules Mardirossian, France-Arménie, numéro 293, du 1 au 15 avril 2007
Jean JAURES
(1859 - 1914 )
L'auteur
Naissance le 3 septembre 1859 à Castres (Tarn, France), décès le 31 juillet 1914 à Paris (France)Homme politique français
Fils d'un agriculteur, il fit ses études secondaires à Castres, puis entra, en 1877 ~ en même temps qu'Alfred Dreyfus ~, au collège Sainte-Barbe. L'année suivante, il fut reçu premier au concours d'entrée à l'École normale supérieure, où il eut pour condisciple Henri Bergson. Agrégé de philosophie en 1881, il fut nommé professeur à Albi, puis, en 1883, maître de conférences à la Faculté des lettres de Toulouse. Il collabora au quotidien La Dépêche et fut élu, en 1885, député de Castres; d'abord proche de Jules Ferry, il ne tarda pas à évoluer vers le socialisme. Battu aux élections de 1889, il retrouva son poste à Toulouse et fut élu, l'année suivante, conseiller municipal. Il soutint ses thèses de doctorat en 1892 et accepta la même année, à la suite de la grève des mineurs de Carmaux, de se porter à la députation dans cette ville. Élu en janvier 1893, il devint aussitôt le principal porte-parole à la Chambre du groupe socialiste. Après une nouvelle grève à Carmaux, il aida les ouvriers licenciés à fonder, en 1896, la célèbre «verrerie ouvrière» d'Albi. ~ Le 19 janvier 1898, il signa, avec les autres membres de son groupe parlementaire, le manifeste s'opposant à tout engagement des socialistes en faveur d'Alfred Dreyfus; dès le 22 janvier, cependant, il dénonça à la Chambre l'attitude du gouvernement dans l'Affaire, et en février, il accepta de déposer au procès Zola, en faveur du romancier. Battu aux élections de mai 1898, il devint alors codirecteur politique de La Petite République; il y publia du 10 août au 20 septembre, sous le titre «Les preuves», une série d'articles qui démolissaient les charges alléguées contre Dreyfus. ~ Elu de nouveau à Carmaux en 1902, il fonda en 1904 le quotidien L'Humanité; après la création de la S.F.I.O. en 1905, il devint le véritable leader du socialisme français. Désormais pacifiste militant, il s'attira l'hostilité croissante des mouvements nationalistes; le 31 juillet 1914, il fut assassiné par un adhérent de la «Ligue des jeunes amis de l'Alsace-Lorraine», Raoul Villain.
No comments:
Post a Comment