 |
| გრაფინია პრასკოვია სერგეევნა უვაროვა |
კავკასიით დაღლილმა ახალგაზრდა და მოარშიყე გრაფმა ლევ ნიკოლაევიჩ ტოლსტოიმ ამ მანდილოსანში დაინახა თავისი რომანი "ანა კარენინას" კიტი შშჩერბაცკაიას პროტოტიპი და მწარედ შეცდა.
პრასკოვია დაიბადა 1840 წელს წარჩინებულ ოჯახში. მისი დიდი პაპა იყო სახელგანთქმული ისტორიკოსი. მამამისი, თავადი შჩერბატოვი ახლოს იცნობდა პუშკინს და უფრთხილდებოდა "კავკასიის ტყვის" ეგზემპლარს მიძღვნითი წარწერით "ჩემს მეგობარ სერგეის". პრასკოვიამ მიიღო ბრწყინვალე განათლება, იცოდა რამოდენიმე ენა. რუსულ სიტყვიერებას მას ასწავლიდა ცნობილი ფილოლოგი, პროფ. ბუსლაევი. მუსიკას მას ასწავლიდა სახელგანთქმული პიანისტი რუბინშტეინი. ფერწერას მას ასწავლიდა არანაკლებ სახელგანთქმული მხატვარი სავრასოვი.
18 წლის პრასკოვია ცოლად გაყვა ისტორიკოსს, არქეოლოგს, სიძველეთა მცოდნე გრაფ ალექსეი უვაროვს. ის გაიტაცა გრაფის "ყოველმხრივმა განათლებამ, გახსნილობამ კარგისადმი და კეთილისადმი, ხელოვნებისა და მეცნიერების სიყვარულმა //"Я не могла не увлечься светлой личностью графа, его всесторонним образованием, его отзывчивостью ко всему хорошему и доброму и его любовью к искусству и науке"//...
არქეოლოგია, როგორც ცნობილია, ახალგაზრდა, სულ 200 წლის მეცნიერებაა. მე-19 საუკუნის შუა ხანების რუსეთში ის მხოლოდ ისახებოდა. ალექსეი სერგეევიჩ უვაროვს სამართლიანად უწოდებდნენ "რუსული არქეოლოგიის მამას".
ახალგაზრდები ჯვრისწერის შემდეგ გაქანდნენ საქორწინო მოგზაურობაში ევროპაში. პრასკოვია სერგეევნა დაწვრილებით აღწერს ამ მოგზაურობას. ისინი იყვნენ ჰერკულანუმში. პრასკოვია რამოდენიმეჯერ ესწრებოდა პომპეის გათხრებს...
მემუარებში აღწერილია შეხვედრები ევროპელ მკვლევარებთან ვენეციაში, გენუაში, ნეაპოლში, ტორენტოში და სხვა ქალაქებში. უვაროვი ახალისებდა მეუღლის მწცნიერული ინტერესის ჩამოყალიბებას....
მალე პრასკოვია სერგეევნა გახდა გამოცდილი არქეოლოგი.
მეუღლესთან ერთად იკვლევდა ვლადიმირის ძველ ყორღანებს, მონაწილეობდა შავი ზღვის და კავკასიის ექსპედიციებში...
1864 წელს ალექსეი სერგეევიჩმა დააარსა მოსკოვის არქოლოგიური საზოგადოება რომელსაც უნდა გააერთიანებინა რუსეთის სიძველეების მიმართ გულგრილობის მოსპობის მსურველი მეცნიერები და საზოგადო მოღვაწეები. ის აწყობდა სრულიად რუსეთის არქეოლოგიურ ყრილობებს მოსკოვში, პეტერბურგში, კიევში, ოდესაში, არქეოლოგთა ყრილობა ჩატარდა ტფილისშიც. მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო ისტორიული მუზეუმის შექმნაში, დაწერა მისი წესდება. ის გახდა ისტორიული მუზეუმის პირველი დირექტორი.
პრასკოვია სერგეევნა კი პირადად ეხმარებოდა რუსეთის პროვინციის მუზეუმებს. მურომის ისტორიულ-მხატვრული მუზეუმის საფუძვლად იქცა პრასკოვია სერგეევნას და მისი მეუღლის პირადი კოლექციის ექსპონატები.
მან დაუჭირა მხარი ივან ვლადიმიროვიჩ ცვეტაევს რომელსაც უნდოდა მოსკოვში სახვითი ხელოვნების მუზეუმის გახსნა //დღეს პუშკინის სახელობის მუზეუმი//. მისთვის მხარის დასაჭერად პრასკოვია უვაროვამ დაწერა დიდი წერილი. მისი ავტორიტეტი დიდი იყო და 1912 წელს ეს მუზეუმი გაიხსნა მოსკოვში.
იმ დროს სამეცნიერო წრეებში გაბატონებული მამაკაცები ქალის ასეთ მოღვაწეობას არ ანიჭებდნენ დიდ მიშვნელობას.
მაგრამ 1884 წლის ბოლოს ა.ს. უვაროვის გარდაცვალების შემდეგ ალბათ ასეთების ჯინაზეც ეს ქალბატონი 1885 წელს აირჩიეს მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოების თავმჯდომარედ აირჩიეს. ეს ევროპისთვისაც იყო უიშვიათესი ფაქტი და რუსეთში ხომ არნახული და გაუგონარი რამ გახლდათ.
მისი თავმჯდომარეობით ტარდებოდა საზოგადოების ყოველთვიური და ყოველწლიური შეკრებები რომლებზეც აცხადებდნენ საზოგადოების წევრების და უნივერსიტეტების, არქეოლოგიური ინსტიტუტების,სამეცნიერო-ისტორიული საზოგადოებების მიერ ჩატარებული გათხრების და გამოკვლევების შედეგებს.
უვაროვას დროს ჩატარდა 9 არქეოლოგიური ყრილობა, მომზადდა კიდევ ერთი რომელიც ჩაშალა პირველი მსოფლიო ომის დაწყებამ...
პ.ს. უვაროვა თვითონ ატარებდა არქეოლოგიურ გათხრებს და გამოკვლევათა შედეგების მიხედვით დაწერა 147 სამეცნიერო წერილი.
1890 წელს მან ჩაატარა მისი აზრით თავისი მთავარი არქოლოგიური გათხრები ყობანში, ლაძეში, კამუნთაში, ლიზგორში, რუტხში და კავკასიის სხვა ადგილებში.
„მე კავკასიაში დავდიოდი ხშირად და მარტო,როდესაც შვილებუ დაკავებულები იყვნენ სამსახურით, სკოლით, საქველმოქმედო დაწესებულებებით და ა.შ.
ასე მაგალითად 2 თვე ვიცხოვრე ტფილისში, მუზეუმის დირექტორი რადეს თხოვნით ვადგენდი მუზეუმის სიძველეთა კატალოგს. ძველი სახარებების და ხატების გასაცნობად საგანგებოდ ვნახულობდი მონასტრებს და ეკლესიებს. ხშირად ჩავდიოდი ტფილისში სიონის სიძველეთსაცავში ძველ მინიატურებზე სამუშაოდ, მათ ფოტოზე გადასაღებად ან მათი ფერადი ასლების გასაკეთებლად რათა ისინი გამოეცათ "მასალებში კავკასიის არქოლოგიის შესახებ" //«Материалах по археологии Кавказа»//.
მემუარებში აღწერილია შეხვედრები ევროპელ მკვლევარებთან ვენეციაში, გენუაში, ნეაპოლში, ტორენტოში და სხვა ქალაქებში. უვაროვი ახალისებდა მეუღლის მწცნიერული ინტერესის ჩამოყალიბებას....
მალე პრასკოვია სერგეევნა გახდა გამოცდილი არქეოლოგი.
მეუღლესთან ერთად იკვლევდა ვლადიმირის ძველ ყორღანებს, მონაწილეობდა შავი ზღვის და კავკასიის ექსპედიციებში...
1864 წელს ალექსეი სერგეევიჩმა დააარსა მოსკოვის არქოლოგიური საზოგადოება რომელსაც უნდა გააერთიანებინა რუსეთის სიძველეების მიმართ გულგრილობის მოსპობის მსურველი მეცნიერები და საზოგადო მოღვაწეები. ის აწყობდა სრულიად რუსეთის არქეოლოგიურ ყრილობებს მოსკოვში, პეტერბურგში, კიევში, ოდესაში, არქეოლოგთა ყრილობა ჩატარდა ტფილისშიც. მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო ისტორიული მუზეუმის შექმნაში, დაწერა მისი წესდება. ის გახდა ისტორიული მუზეუმის პირველი დირექტორი.
პრასკოვია სერგეევნა კი პირადად ეხმარებოდა რუსეთის პროვინციის მუზეუმებს. მურომის ისტორიულ-მხატვრული მუზეუმის საფუძვლად იქცა პრასკოვია სერგეევნას და მისი მეუღლის პირადი კოლექციის ექსპონატები.
მან დაუჭირა მხარი ივან ვლადიმიროვიჩ ცვეტაევს რომელსაც უნდოდა მოსკოვში სახვითი ხელოვნების მუზეუმის გახსნა //დღეს პუშკინის სახელობის მუზეუმი//. მისთვის მხარის დასაჭერად პრასკოვია უვაროვამ დაწერა დიდი წერილი. მისი ავტორიტეტი დიდი იყო და 1912 წელს ეს მუზეუმი გაიხსნა მოსკოვში.
 |
| გრაფინია პრასკოვია სერგეევნა უვაროვა |
მაგრამ 1884 წლის ბოლოს ა.ს. უვაროვის გარდაცვალების შემდეგ ალბათ ასეთების ჯინაზეც ეს ქალბატონი 1885 წელს აირჩიეს მოსკოვის არქეოლოგიური საზოგადოების თავმჯდომარედ აირჩიეს. ეს ევროპისთვისაც იყო უიშვიათესი ფაქტი და რუსეთში ხომ არნახული და გაუგონარი რამ გახლდათ.
მისი თავმჯდომარეობით ტარდებოდა საზოგადოების ყოველთვიური და ყოველწლიური შეკრებები რომლებზეც აცხადებდნენ საზოგადოების წევრების და უნივერსიტეტების, არქეოლოგიური ინსტიტუტების,სამეცნიერო-ისტორიული საზოგადოებების მიერ ჩატარებული გათხრების და გამოკვლევების შედეგებს.
უვაროვას დროს ჩატარდა 9 არქეოლოგიური ყრილობა, მომზადდა კიდევ ერთი რომელიც ჩაშალა პირველი მსოფლიო ომის დაწყებამ...
პ.ს. უვაროვა თვითონ ატარებდა არქეოლოგიურ გათხრებს და გამოკვლევათა შედეგების მიხედვით დაწერა 147 სამეცნიერო წერილი.
1890 წელს მან ჩაატარა მისი აზრით თავისი მთავარი არქოლოგიური გათხრები ყობანში, ლაძეში, კამუნთაში, ლიზგორში, რუტხში და კავკასიის სხვა ადგილებში.
„მე კავკასიაში დავდიოდი ხშირად და მარტო,როდესაც შვილებუ დაკავებულები იყვნენ სამსახურით, სკოლით, საქველმოქმედო დაწესებულებებით და ა.შ.
ასე მაგალითად 2 თვე ვიცხოვრე ტფილისში, მუზეუმის დირექტორი რადეს თხოვნით ვადგენდი მუზეუმის სიძველეთა კატალოგს. ძველი სახარებების და ხატების გასაცნობად საგანგებოდ ვნახულობდი მონასტრებს და ეკლესიებს. ხშირად ჩავდიოდი ტფილისში სიონის სიძველეთსაცავში ძველ მინიატურებზე სამუშაოდ, მათ ფოტოზე გადასაღებად ან მათი ფერადი ასლების გასაკეთებლად რათა ისინი გამოეცათ "მასალებში კავკასიის არქოლოგიის შესახებ" //«Материалах по археологии Кавказа»//.
გრაფინია უვაროვა დადიოდა კავკასიის მოშორებულ და ძნელად მისადგომ ადგილებში სადაც მისვლას უგზოობის და კომფორტის არარსებობის გამო თავს არიდებდნენ მამაკაცებიც.
1895 წელს გრაფინია გახდა საიმპერატორო მეცნიერებათა აკადემიის და რამოდენიმე უნივერსიტეტის წევრი. იყო დერპტის, ხარკოვის, ყაზანის და მოსკოვის უნივერსიტეტების... პროფესორი.
1892 წელს გრაფინია თავის წევრად აირჩია ანტიკვართა საზოგადოებამ საფრანგეთში.
თავისი დაუღალავი მოღვაწეობის გამო გრაფინია ძალიან უყვარდა რუსულ საზოგადოებას. მას დახმარებისთვის მიმართავდა,მასთან საუბრობდა ბევრი, მათ შორის მხატვრები პოლენოვი, ვასნეცოვი, ისტორიკოსი კლიუჩევსკი
,ხელოვნებათმცოდნე შმიტი და ბევრი სხვა.
1916 წელს გრაფინიამ მისწერა წერილი შინაგან საქმეთა მინისტრ ა.ნ. ხვოსტოვს და უთხრა რომ აუცილებელია რუსეთიდან სიძველეთა გაზიდვის აკრძალვა.
ის მოითხოვდა შესაბამისი კანონის მიღებას. ის წუხდა იმაზე რომ ვიღაცეებმა შეიძლება ხელი მოითბონ ეროვნული საგანძურის გაყიდვით. უვაროვა ძალიან მნიშვნელოვან ამოცანად თვლიდა ეროვნულ სიძველეთა კატალოგის შედგენას. მისი მონაწილეობით ეს სამუშაო დაიწყო,მაგრამ დღემდე არ დამთავრებულა....
ასეთი ადამიანი რა თქმა უნდა ყელზე ადგა სწორედ ეროვნული საგანძურის გაყიდვით ხელის მოთბობით და მათივე თქმით სასარგებლო იდიოტების მოსყიდვით დაინტერესებულ ბოლშევიკებს
და 1917 წლის ოქტომბრის გადატრიალების შემდეგ პრასკოვია სერგეევნა აღმოჩნდა ესენტუკში და 1919 წლიდან სერბეთში.
1924 წელს გრაფინია უვაროვა გარდაიცვალა ემიგრაციაში სლოვენიაში, დასახლება დობრნაში.
მან მშობლებისგან მიიღო მყარი ზნეობრივი წარმოდგენები და მეუღლე მას დაეხმარა ინტერესების და მოღვაწეობის სფეროს განსაზღვრაში. ის ზრუნავდა როგორც ოჯახზე და შვილებზე ისე რუსული კულტურის, მეცნიერების ქველმოქმედების განვითარებაზე.
მისთვის მთავარი იყო მსახურების, ღირსებისა და მოვალეობის ცნებები. ასეთი ადამიანი რა თქმა უნდა ზედმეტი იყო ბოლშევიკებისთვის.
მაგრამ ალაგ-ალაგ მას დღესაც იხსენებენ, გავიხსენოთ ჩვენც.
1916 წელს გრაფინიამ მისწერა წერილი შინაგან საქმეთა მინისტრ ა.ნ. ხვოსტოვს და უთხრა რომ აუცილებელია რუსეთიდან სიძველეთა გაზიდვის აკრძალვა.
ის მოითხოვდა შესაბამისი კანონის მიღებას. ის წუხდა იმაზე რომ ვიღაცეებმა შეიძლება ხელი მოითბონ ეროვნული საგანძურის გაყიდვით. უვაროვა ძალიან მნიშვნელოვან ამოცანად თვლიდა ეროვნულ სიძველეთა კატალოგის შედგენას. მისი მონაწილეობით ეს სამუშაო დაიწყო,მაგრამ დღემდე არ დამთავრებულა....
ასეთი ადამიანი რა თქმა უნდა ყელზე ადგა სწორედ ეროვნული საგანძურის გაყიდვით ხელის მოთბობით და მათივე თქმით სასარგებლო იდიოტების მოსყიდვით დაინტერესებულ ბოლშევიკებს
და 1917 წლის ოქტომბრის გადატრიალების შემდეგ პრასკოვია სერგეევნა აღმოჩნდა ესენტუკში და 1919 წლიდან სერბეთში.
1924 წელს გრაფინია უვაროვა გარდაიცვალა ემიგრაციაში სლოვენიაში, დასახლება დობრნაში.
მან მშობლებისგან მიიღო მყარი ზნეობრივი წარმოდგენები და მეუღლე მას დაეხმარა ინტერესების და მოღვაწეობის სფეროს განსაზღვრაში. ის ზრუნავდა როგორც ოჯახზე და შვილებზე ისე რუსული კულტურის, მეცნიერების ქველმოქმედების განვითარებაზე.
მისთვის მთავარი იყო მსახურების, ღირსებისა და მოვალეობის ცნებები. ასეთი ადამიანი რა თქმა უნდა ზედმეტი იყო ბოლშევიკებისთვის.
მაგრამ ალაგ-ალაგ მას დღესაც იხსენებენ, გავიხსენოთ ჩვენც.
Если от родителей графиня унаследовала твердые нравственные понятия, то благодаря мужу определился круг ее интересов и занятий. Феномен успеха и славы Прасковьи Сергеевны Уваровой закономерен, ибо в ней соединялись не только общие заботы о детях, доме, хозяйстве, но безграничная преданность делу русской культуры, науки, благотворительности, чему графиня беззаветно служила до последних дней. Понятия «служение», «честь», «долг» были для нее ключевыми, и это, в свою очередь, обеспечило ей мировую известность.
В московском особняке Уваровой хранилось более 3000 древних рукописей, богатейшее собрание картин, греческих и русских монет, памятников античного искусства. Все эти сокровища она передала в дар музеям.
В 1924 году Прасковья Сергеевна умерла в Боснии в местечке Добар. Хранительница древностей была надолго забыта на родине, как и ее муж. Настало время вернуться…
Государственный Исторический музей в наши дни считается одним из лучших в мире. Как и Музей изобразительных искусств имени Пушкина. Многие областные музеи, созданные при содействии Прасковьи Сергеевны, и сегодня принимают посетителей. В Муроме с 1990 года начали проводиться "Уваровские чтения". Это всероссийские научные конференции, посвященные возрождению нашей исторической памяти. Символично, что "Уваровские чтения" всегда проходят во время Пасхальной (светлой) недели.
Прасковья Сергеевна Уварова старалась сохранить для потомков национальное достояние России. Очарованная далеким прошлым, она служила будущему.
Председатель Археологического общества России графиня Прасковья Уварова была убеждена, что любовь и уважение к истории родной страны - залог ее процветания
Странности любви
Прасковья, отличавшаяся с детства целеустремленностью и любознательностью, родилась в 1840 году в знатной семье. Ее прадед был знаменитым историком. Отец, князь Щербатов, был близко знаком с Пушкиным и бережно хранил экземпляр "Кавказского пленника" с дарственной надписью: "Другу моему Сергею". Матушка, урожденная княжна Святополк-Четвертинская, прекрасно воспитывала и учила дочь. Прасковья получила блестящее образование, знала несколько языков. Русскую словесность ей преподавал известный филолог, профессор Буслаев, музыку – знаменитый пианист Рубинштейн, живопись – не менее знаменитый художник Саврасов.
 |
| Прасковья Уварова. |
"Я не могла не увлечься светлой личностью графа, его всесторонним образованием, его отзывчивостью ко всему хорошему и доброму и его любовью к искусству и науке", - писала Прасковья Сергеевна.
Археология, как известно, наука молодая. Ей немногим более 200 лет. В России середины XIX века это направление в науке только зарождалось. Алексея Сергеевича Уварова по праву называли "отцом русской археологии".
Мир полон чудес
Сразу после венчания молодые отправились в свадебное путешествие по Европе. Прасковья Сергеевна в своих воспоминаниях подробно описывает эту поездку. Вместе с мужем она побывала в Геркулануме, присутствовала несколько раз при раскопках в Помпеях:
"Мы уезжали туда на целый день с закуской для завтрака и обеда и присутствовали несколько раз при раскопках. Директор музея в Помпее познакомил нас подробнее с разными стадиями этого дела и теми улучшенными способами, которые вводят при работе и сохранении в большей целости добываемых предметов".
В мемуарах описываются встречи с европейскими исследователями в Венеции, Генуе, Неаполе, Сорренто и ряде других городов. Уваров деликатно способствовал формированию научного интереса Прасковьи Сергеевны:
"Как ученый и археолог он незаметно руководил моим вниманием, останавливая его на более выдающихся зданиях, их архитектурных подробностях и объясняя причины тех разнородных и разновременных влияний, которые вызывали во мне замечания".
Подводя итог первой своей поездки с мужем, Прасковья Сергеевна написала: "Передо мной открылся совершенно новый, чудный мир, с новыми взглядами не только на историю и искусство, но, откровенно говоря, и на всю жизнь".
Жена и любимый сотрудник
Уже вскоре Прасковья Сергеевна стала опытным археологом. Вместе с мужем занималась раскопками древних Владимирских курганов, работала наравне с ним в причерноморских и кавказских экспедициях.
Свою книгу «Каменный период» Алексей Сергеевич посвятил жене: "Ты всегда участвовала во всех моих путешествиях и постоянно содействовала мне в моих изысканиях". Одну из своих наград, поднесенную ему на Тифлисском съезде археологов, граф подарил Прасковье Сергеевне с гравированной надписью: "Любимому сотруднику".
Уваров был одним из учредителей Благотворительного славянского комитета. На его средства в российских университетах учились стипендиаты из Болгарии, Сербии, Боснии и других стран. Многие из них впоследствии внесли свой вклад в развитие мировой науки.
В 1864 году Алексей Сергеевич учредил Московское археологическое общество. По его замыслу оно должно было объединить ученых и общественных деятелей, стремившихся "уничтожить равнодушие к отечественным древностям". Организовывал и проводил Всероссийские археологические съезды в университетских центрах России: Москве, Петербурге, Киеве, Одессе. Принимал горячее участие в создании Исторического музея - хранилища национальных реликвий, "где будут собираться все памятники знаменательных событий истории государства Российского". Уваров составил для музея Устав и стал его первым директором. Императорский Российский Исторический музей на Красной площади был открыт в 1883 году в день коронации Александра III. В основу экспозиции был положен план графа Уварова.
Прасковья Сергеевна помогала мужу во всех его начинаниях и всегда оставалась не только самым любимым, но и самым лучшим его сотрудником. В 1884 году после смерти мужа она посчитала своим долгом продолжить их общее дело. Передала Историческому музею уникальное собрание древних архивов из фамильной коллекции Уваровых. По-прежнему помогала Славянскому комитету. И, конечно же, вела большую научную работу. В 1885-м была единогласно избрана председателем Московского Императорского археологического общества. В России тех лет уже были женщины-ученые, но никто из них не возглавлял столь авторитетные общественные организаций. Прасковья Сергеевна Уварова стала первой.
Бесценная старинаУже вскоре Прасковья Сергеевна стала опытным археологом. Вместе с мужем занималась раскопками древних Владимирских курганов, работала наравне с ним в причерноморских и кавказских экспедициях.
Свою книгу «Каменный период» Алексей Сергеевич посвятил жене: "Ты всегда участвовала во всех моих путешествиях и постоянно содействовала мне в моих изысканиях". Одну из своих наград, поднесенную ему на Тифлисском съезде археологов, граф подарил Прасковье Сергеевне с гравированной надписью: "Любимому сотруднику".
Уваров был одним из учредителей Благотворительного славянского комитета. На его средства в российских университетах учились стипендиаты из Болгарии, Сербии, Боснии и других стран. Многие из них впоследствии внесли свой вклад в развитие мировой науки.
В 1864 году Алексей Сергеевич учредил Московское археологическое общество. По его замыслу оно должно было объединить ученых и общественных деятелей, стремившихся "уничтожить равнодушие к отечественным древностям". Организовывал и проводил Всероссийские археологические съезды в университетских центрах России: Москве, Петербурге, Киеве, Одессе. Принимал горячее участие в создании Исторического музея - хранилища национальных реликвий, "где будут собираться все памятники знаменательных событий истории государства Российского". Уваров составил для музея Устав и стал его первым директором. Императорский Российский Исторический музей на Красной площади был открыт в 1883 году в день коронации Александра III. В основу экспозиции был положен план графа Уварова.
Она лично помогла музеям российской провинции. Например, основой Муромского историко-художественного музея стали экспонаты личной коллекции Прасковьи Сергеевны и ее мужа. Она поддержала Ивана Владимировича Цветаева, решившего создать в Москве Музей изящных искусств (ныне Музей изобразительных искусств им. А.С. Пушкина). В его поддержку Прасковья Уварова написала большую статью. Авторитет председателя Императорского Археологического общества был велик, и в 1912 году Музей изящных искусств был торжественно открыт в Москве.
Национальное достояниеПрасковья Сергеевна Уварова была избрана почетным членом Императорской академии наук. Стала профессором в Дерптском, Харьковском, Казанском, Московском университетах и Петербургском археологическом институте.
В 1916 году графиня написала письмо министру внутренних дел А.Н. Хвостову о необходимости запретить вывоз древностей из России. Она требовала принятия соответствующего закона. Беспокоилась, что национальное достояние может стать предметом наживы. Время показало, что беспокоилась она не напрасно. Уварова считала очень важным делом составление каталога отечественных древностей. Работа эта при ее участии началась, но не закончена и поныне...
В московском особняке Уваровой хранилось более 3000 древних рукописей, богатейшее собрание картин, греческих и русских монет, памятников античного искусства. Все эти сокровища она передала в дар музеям.
В 1924 году Прасковья Сергеевна умерла в Боснии в местечке Добар. Хранительница древностей была надолго забыта на родине, как и ее муж. Настало время вернуться…
Государственный Исторический музей в наши дни считается одним из лучших в мире. Как и Музей изобразительных искусств имени Пушкина. Многие областные музеи, созданные при содействии Прасковьи Сергеевны, и сегодня принимают посетителей. В Муроме с 1990 года начали проводиться "Уваровские чтения". Это всероссийские научные конференции, посвященные возрождению нашей исторической памяти. Символично, что "Уваровские чтения" всегда проходят во время Пасхальной (светлой) недели.
Прасковья Сергеевна Уварова старалась сохранить для потомков национальное достояние России. Очарованная далеким прошлым, она служила будущему.
Прасковья Сергеевна Уварова (в центре) с детьми и внуками
в Добрне (Югославия). 1923 г.
В 1924 г. графиня Уварова умерла в эмиграции в Словении, в посаде Добрна.
Поселок Добрна (Словения) – последний приют графини П.С.Уваровой
Если от родителей графиня унаследовала твердые нравственные понятия, то благодаря мужу определился круг ее интересов и занятий. Феномен успеха и славы Прасковьи Сергеевны Уваровой закономерен, ибо в ней соединялись не только общие заботы о детях, доме, хозяйстве, но безграничная преданность делу русской культуры, науки, благотворительности, чему графиня беззаветно служила до последних дней. Понятия «служение», «честь», «долг» были для нее ключевыми, и это, в свою очередь, обеспечило ей мировую известность.
No comments:
Post a Comment