ეს ილიოდორი //ს.მ.ტრუფანოვი// იყო 1908-1914 წლების რუსეთის საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრების შესამჩნევი ფიგურა. მან თავიდან ხელი შეუწყო გრიგორი რასპუტინის დაწინაურებას, შემდეგ გახდა მისი გააფთრებული მოწინააღმდეგე და დაწერა წიგნი რასპუტინზე რომლის //წიგნის// სახელიც იყო "წმინდა ეშმაკი".
სერგეი მიხაილოვიჩ ტრუფანოვი დაიბადა 1880 წელს დონის ლაშქრის ოლქის დონის პირველი ოკრუგის დიდი მარიას სტანიცას ხუტორში დიაკვანის ოჯახში. მან დაამთავრა სანკტ-პეტერბურგის სასულიერო აკადემია, იყო იერომონახი ვოლინის ეპარქიაში.1908 წელს გადაიყვანეს ცარიცინში სულიწმინდას მონასტერში //ის შემდეგში ილიოდორის მონასტრად იყო ცნობილი//.
ცარიცინში დაიწყო`რუსი ხალხის კავშირის" //შავრაზმელთა// შეხედულებების გამზიარებელი იერომონახის საზოგადოებრივი მოღვაწეობა. ის მგზნებარე სიტყვებით მიმართავდა მორწმუნეებს, გმობდა საზოგადოებრივ წესებს, მოხელეებს, მოსამართლეებს,
ინტელიგენციას, უწოდებდა მათ რუსი ხალხის მტრებს. თავის თავს უძახდა ერთგულ ქვეშევრდომ მუშა მისიონერს. გააფთრებით ლანძღავდა ლ.ნ.ტოლსტოის. უძახოდა მას ღვთისმგმობელს, რჯულისგან განდგომილს, სულიერ ყაჩაღს. ებრძოდა ქალაქის საბჭოს ხმოსნებს იმიტომ რომ ისინი არ აძლევდნენ მონასტერს დამატებით მიწას. ლანძღავდა ადგილობრივი გაზეთების რედაქტორებს იმიტომ რომ მისი აზრით ისინი ბეჭდავდნენ მავნე მასალებს. დემაგოგიისა და პოპულისტური ლოზუნგების გამო მისი გამოსვლები არაჩვეულებრივად პოპულარული გახდა. მის მოსასმენად იკრიბებოდა ხოლმე ხუთი ათასამდე კაცი.
დაინტერესდნენ ჟანდარმებიც. დაიწყეს ილიოდორზე დაკვირვება და მისი სიტყვების ჩაწერა.
საეკლესიო ხელისუფლებას შეეშინდა ილიოდორის გავლენისა მორწმუნეებზე და იერომონახი ცარიცინიდან ტულას გუბერნიაში გადაიყვანეს. მაგრამ ქადაგების დროს ილიოდორმა თქვა რომ უარს ამბობს ცარიცინიდან წასვლაზე. მან გამოაცხადა შიმშილობა, ტელეგრამები გაუგზავნა იმპერატორს, სინოდს და სარატოვის ეპისკოპოს გერმოგენს. ხელისუფლებას სერიოზულად ეშინოდა სახალხო მღელვარებებისა იმიტომ რომ მორწმუნეები ამბობდნენ რომ მზად არიან სიმშილით დაიღუპონ თავისი მოძღვარისთვის. ერთი ჟანდარმი წერდა ანგარიშში :
"მე ვხედავდი მოხუცი ჟანდარმების, კაზაკების, პოლიციელების, სულაც არამტირალა ხალხის ცრემლებს. ათასობით ადამიანისაგან შემდგარი აქვითინებული ბრბო რომელიც მზადაა თავისი მოძღვარი ილიოდორის გულისთვის ცეცხლში და წყალში გასავლელად,ლიანდაგზე თავების დასადებად, შიმშილით სიკვდილისთვის სტოვებს შემაძრწუნებელ,აუხსნელ შთაბეჭდილებას...ასეთი არანორმალური ხალხისაგან ყველაფრის ლოდინი შეიძლებოდა..." საზოგადოებრიობის ზეგავლენით სინოდმა გააუქმა გადაწყვეტილება ილიოდორის ტულას გუბერნიის ნოვოსილის მონასტერში გადაყვანის შესახებ.
ყველაზე გამოჩენილი და სკანდალური მოვლენა იყო ილიოდორის სალოცავი მოგზაურობა საროვში წმინდა სერაფიმ საროველის ნაწილების გადასვენების დღესასწაულზე. ეს დღესასწაული ილიოდორმა მოიგონა "მართლმადიდებლობის,თვითმპყრობელობის და უბრალო რუსი ხალხის გადასარჩენად".
ამ ზეიმზე ჩავიდა ათასობით მლოცველი. ილიოდორი წავიდა იქ თავის ათასამდე მომხრესთან ერთად. მათ შორის იყვნენ "რუსი ხალხის კავშირის"
//შავრაზმელების// წევრებიც. ისინი აწყობდნენ სკანდალებს და არეულობებს. განსაკუთრებით მოხვდა პრესის და ინტელიგენციის წარმომადგენლებს //ამ უბედურ ინტელიგენციას ლენინიც ძღნერს უძახდა და ხოცავდა და ილიოდორიც ცემდა.გ.მ.//.
ამ არეულობათა გამო სინოდმა ილიოდორი 10 თვით გადაასახლა ვლადიმირის ეპარქიის ფლორის უდაბნოში. მას აუკრძალეს ქადაგება. 1911 წლის მარტში იერომონახი გაიქცა ცარიცინში და მონასტერში დაიმალა. მან გამოაცხადა რომ არ ემორჩილება მთავრობას და სინოდს. აქ ის ნახა რასპუტინმა. ამასთან დაკავშირებით ილიოდორი დაურალავად ამბობდა: "ჩვენი ძმა ქრისტესმიერი, გრიგორი ეფიმოვიჩი, დიდი კაცი...".
1912 წელს ილიოდორი დაიჭირეს და ისევ ჩაკეტეს ფლორის უდაბნოში,მაგრამ სასჯელმა ვერ მოთოკა ის. განთავისუფლების შემდეგ მან მისწერა სინოდს მართლმადიდებელ ეკლესიასზე უარის თქმის შესახებ:
"ძალიან მიძნელდებოდა დაშორება ძველ ღმერთთან რომლისაც გულწრფელად მწამდა და თავგანწირვით ვემსახურებოდი. ეხლა მე ახალი ღმერთი მყავს და ის არაა თქვენი ღმერთი.":
ილიოდორმა სცადა ახალი კულტის, "მზის და გონების" კულტის შექმნა. მან დონის ლაშქრის ოლქში მარიას სტანიცაში დააარსა თემი "ახალი გალილეა" დაიწყო ტაძრის მშენებლობა. ჩამოშორდა "რუსი ხალხის კავშირს" //შავრაზმელებს//. ზურგი შეაქცია რასპუტინს და მას წმინდა ეშმაკს უძახოდა. მან ბოდიში მოიხადა თავისი ანტისემიტური გამოთქმების გამო:
" იზრაელის ხალხო, მე ყველაზე მეტად გესხმოდი თავს,შენი სისხლი არასოდეს მწყუროდა, მაგრამ ხალხს შენს წინააღმდეგ განვაწყობდი...".
1912 წელს მან ბოდიში მოუხადა ლევ ტოლსტოისაც:
"მაპატიე ქრისტეს ტოლი დიდი და ბრწყინვალე მოხუცის ნეშტო,უზომოდ გამასხარავებდი...ჩემი საიდუმლო გონება გეთანხმებოდა შენ თითქმის მთელ შენ მოძღვრებაში,მაგრამ მასწავლების მიერ ჭეშმარიტების და ტყუილის ნარევით გავსებული გონება ღიად ჯანყდებოდა შენს წინააღმდეგ და მაიძულებდა შენს ცემას".
და ეს მაშინ როდესაც ცოტა ხნის წინ, 1911 წლის 8 ნოემბერს იგივე ილიოდორმა საჯაროდ თქვა:" მართლმადიდებელი ეკლესიის და მთელი ხალხის მთავარი მტერი არის იასნაია პოლიანას უღვთო და გამრყვნელი შეჩვენებული გრაფი ლევ ტოლსტოი..." და მთელი რუსეთის სირცხვილი უწოდა მწერლისადმი მიძღვნილ გამოფენას ისტორიის მუზეუმში.
განსაკუთრებული გააფთრებით ესხმოდა თავს ილიოდორი ხელისუფლებას. ღვთისმგმობელობის, იმპერატორის და სამეფო შეურაცხყოფის, დამნაშავეთა ორგანიზაციის შექმნის გამო მას სდევნიდა პოლიცია. 1914 წელს დაიწყო მისი საქმის ძიება. ამავე დროს ილიოდორის მიმდევარი ფეონა გუსევა თავს დაესხა გრიგორი რასპუტინს. ილიოდორს ბრალდებოდა ამ თავდასხმის მოწყობა. ილიოდორი უარყოფდა თავის კავშირს თავდასხმასთან მაგრამ სავსებით იწონებდა მას. ბოლოს ილიოდორმა გადაიცვა ქალის კაბა და გაიქცა ჯერ პეტერბურგში,შემდეგ ფინეთით და შვედეთით ნორვეგიაში. 1918 წელს კი დაბრუნდა ცარიცინში და იქ ცხოვრობდა 1922 წლამდე.
ეს დოკუმენტი ამ ხანას ეკუთვნის. უცნობია მივიდა თუ არა ის ლენინამდე,მაგრამ სახალხო კომისართა საბჭოს მისაღებში მიიღეს და ასლი გაუგზავნეს რუსეთის ფედერაციის სიუსტიციის სახალხო კომისარიატს. მან კი მოითხოვა შეეტყობინათ მისთვის ილიოდორის მოძრაობის ხასიათის და გაქანების შესახებ. ჩეკამ თქვა რომ არავითარი მასობრივი მოძრაობა არაა, ლანძღავენ მღვდლებს და ამტკიცებენ ეხლა წვრილი ბურჟუების ხასიათის შესაბამის ახალ რელიგიას.
როგორც ჩანს სწორედ თაყვანისმცემელთა მცირერიცხოვნებამ უბიძგა ილიოდორს ჯერ ცარიცინიდან და შემდეგ საბჭოთა რუსეთიდან გაქცევისკენ. ის გადავიდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ფანატიკოსს და დოგმატიკოს ილიოდორს,ჯერ მეფის და სარწმუნოების დამცველს და მერე განდგომილს უნდოდა საზოგადოებრივი თაყვანისცემა და აღიარება, მას შეეძლო ხალხის ბრბოების გაყოლიება და მისთვის ღალატი საკუთარი ინტერესების გამო. ბოლშევიკების მიერ გათელილ ქვეყანას ილიოდორისთვის აღარ სცხელოდა და ისიც დაიკარგა.
როგორ ცხოვრობდა ამერიკაში ილიოდორი დანამდვილებით არ ვიცით. ხმების თანახმად მუშქობდა ტაქსისტად და სიღატაკეში გარდაიცვალა.
ს.მ.ტრუფანოვის /ილიოდორის / წერილი რუსეთის საბჭოთა ფედერატულ სოციალისტურ რესპუბლიკის სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარე ვ.ი.ლენინს თანამშომლობის წინადადებით. 1921 წლის 16 ივნისი. სრულიად საიდუმლოდ .№ 5404
"ღრმად პატივცემულო ძმა ვლადიმირ ილიჩ!
ბნელი მღვდლების რიგებიდან გამოსვლის შემდეგ ვოცნებობდო საეკლესიო რევოლუციაზე.წელს აღდგომაზე საეკლესიო რევოლუცია დაიწყო ცარიცინში.ხალხმა განახორციელა თავისი მპყრობელი უფლებები და დამაყენა ქრისტეს ცოცხალი ეკლესიის პატრიარქად,მაგრამ საქმე ისე არ წასულა როგორც ვფიქრობდი ვინაიდან არ დაიწყო სწორად.
რევოლუცია დაიწყო ცენტრალური საბჭოთა ხელისუფლების ნებართვის გარეშე. მოგმართავთ თქვენ რათა გამოვასწორო საქმე და ის გაუდგეს უფრო სწორ გზას. მოკლედ გიხსნით შემდეგს:
საეკლესიო რევოლუციის მიზანია მღვდელთა სამეფოს დამხობა,ხალხის მასებისთვის დამახინჯებული ქრისტიანობის წართმევა და მათი რელიგიური ცნობიერების დაფუძნება ჭეშმარიტ ქრისტიანობაზე ანუ ადამიანობის რელიგიაზე. და საეკლესიო რევოლუციის ყველა ამ მიღწევამ უნდა მიგვიყვანოს ხალხის მასების ცხოვრების კომუნისტურ წყობასთან შერიგებამდე.
რუსი მასის წაყვანა პოლიტიკური კომუნისკენ შეიძლება რელიგიური თემის გზით. სხვა გზები მეტისმეტად მტკივნეული იქნება.
როგორ უყურებთ ამას ვლადიმირ ილიჩ? აძლევთ თუ არა რაიმე მნიშვნელობას საეკლესიო რევოლუციას რუსი ხალხის მიერ სოციალური რევოლუციის იდეალების მიღწევის საქმეში? თუ გაინტერესებთ ეს საკითხი იქნებ ჩამოვიდე თქვენთან მოსკოვში რათა პირადად გესაუბროთ ამ ჩემის აზრით მნიშვნელოვან საკითხზე?
გთხოვთ მიპასუხოთ და მომწეროთ მოკლე წერილი რომ გსურთ ჩემი ნახვა და ჩემთან საუბარი საეკლესიო რუსულ რევოლუციაზე.
ვრჩები თქვენი ერთგული ძმა-ამხანაგი-მოქალაქე სერგეი მიხაილოვიჩ ტრუფანოვი //პატრიარქი ილიოდორი//.
В фонде Царицынского губернского исполкома Совета рабочих, крестьянских, красноармейских и казачьих депутатов Государственного архива Волгоградской области (ГАВО) хранится любопытный документ - письмо иеромонаха Илиодора В.И. Ленину.
სერგეი მიხაილოვიჩ ტრუფანოვი დაიბადა 1880 წელს დონის ლაშქრის ოლქის დონის პირველი ოკრუგის დიდი მარიას სტანიცას ხუტორში დიაკვანის ოჯახში. მან დაამთავრა სანკტ-პეტერბურგის სასულიერო აკადემია, იყო იერომონახი ვოლინის ეპარქიაში.1908 წელს გადაიყვანეს ცარიცინში სულიწმინდას მონასტერში //ის შემდეგში ილიოდორის მონასტრად იყო ცნობილი//.
ცარიცინში დაიწყო`რუსი ხალხის კავშირის" //შავრაზმელთა// შეხედულებების გამზიარებელი იერომონახის საზოგადოებრივი მოღვაწეობა. ის მგზნებარე სიტყვებით მიმართავდა მორწმუნეებს, გმობდა საზოგადოებრივ წესებს, მოხელეებს, მოსამართლეებს,
ინტელიგენციას, უწოდებდა მათ რუსი ხალხის მტრებს. თავის თავს უძახდა ერთგულ ქვეშევრდომ მუშა მისიონერს. გააფთრებით ლანძღავდა ლ.ნ.ტოლსტოის. უძახოდა მას ღვთისმგმობელს, რჯულისგან განდგომილს, სულიერ ყაჩაღს. ებრძოდა ქალაქის საბჭოს ხმოსნებს იმიტომ რომ ისინი არ აძლევდნენ მონასტერს დამატებით მიწას. ლანძღავდა ადგილობრივი გაზეთების რედაქტორებს იმიტომ რომ მისი აზრით ისინი ბეჭდავდნენ მავნე მასალებს. დემაგოგიისა და პოპულისტური ლოზუნგების გამო მისი გამოსვლები არაჩვეულებრივად პოპულარული გახდა. მის მოსასმენად იკრიბებოდა ხოლმე ხუთი ათასამდე კაცი.
დაინტერესდნენ ჟანდარმებიც. დაიწყეს ილიოდორზე დაკვირვება და მისი სიტყვების ჩაწერა.
საეკლესიო ხელისუფლებას შეეშინდა ილიოდორის გავლენისა მორწმუნეებზე და იერომონახი ცარიცინიდან ტულას გუბერნიაში გადაიყვანეს. მაგრამ ქადაგების დროს ილიოდორმა თქვა რომ უარს ამბობს ცარიცინიდან წასვლაზე. მან გამოაცხადა შიმშილობა, ტელეგრამები გაუგზავნა იმპერატორს, სინოდს და სარატოვის ეპისკოპოს გერმოგენს. ხელისუფლებას სერიოზულად ეშინოდა სახალხო მღელვარებებისა იმიტომ რომ მორწმუნეები ამბობდნენ რომ მზად არიან სიმშილით დაიღუპონ თავისი მოძღვარისთვის. ერთი ჟანდარმი წერდა ანგარიშში :
"მე ვხედავდი მოხუცი ჟანდარმების, კაზაკების, პოლიციელების, სულაც არამტირალა ხალხის ცრემლებს. ათასობით ადამიანისაგან შემდგარი აქვითინებული ბრბო რომელიც მზადაა თავისი მოძღვარი ილიოდორის გულისთვის ცეცხლში და წყალში გასავლელად,ლიანდაგზე თავების დასადებად, შიმშილით სიკვდილისთვის სტოვებს შემაძრწუნებელ,აუხსნელ შთაბეჭდილებას...ასეთი არანორმალური ხალხისაგან ყველაფრის ლოდინი შეიძლებოდა..." საზოგადოებრიობის ზეგავლენით სინოდმა გააუქმა გადაწყვეტილება ილიოდორის ტულას გუბერნიის ნოვოსილის მონასტერში გადაყვანის შესახებ.
ყველაზე გამოჩენილი და სკანდალური მოვლენა იყო ილიოდორის სალოცავი მოგზაურობა საროვში წმინდა სერაფიმ საროველის ნაწილების გადასვენების დღესასწაულზე. ეს დღესასწაული ილიოდორმა მოიგონა "მართლმადიდებლობის,თვითმპყრობელობის და უბრალო რუსი ხალხის გადასარჩენად".
ამ ზეიმზე ჩავიდა ათასობით მლოცველი. ილიოდორი წავიდა იქ თავის ათასამდე მომხრესთან ერთად. მათ შორის იყვნენ "რუსი ხალხის კავშირის"
| ილიოდორი მიმართავს ხალხს. |
ამ არეულობათა გამო სინოდმა ილიოდორი 10 თვით გადაასახლა ვლადიმირის ეპარქიის ფლორის უდაბნოში. მას აუკრძალეს ქადაგება. 1911 წლის მარტში იერომონახი გაიქცა ცარიცინში და მონასტერში დაიმალა. მან გამოაცხადა რომ არ ემორჩილება მთავრობას და სინოდს. აქ ის ნახა რასპუტინმა. ამასთან დაკავშირებით ილიოდორი დაურალავად ამბობდა: "ჩვენი ძმა ქრისტესმიერი, გრიგორი ეფიმოვიჩი, დიდი კაცი...".
1912 წელს ილიოდორი დაიჭირეს და ისევ ჩაკეტეს ფლორის უდაბნოში,მაგრამ სასჯელმა ვერ მოთოკა ის. განთავისუფლების შემდეგ მან მისწერა სინოდს მართლმადიდებელ ეკლესიასზე უარის თქმის შესახებ:
"ძალიან მიძნელდებოდა დაშორება ძველ ღმერთთან რომლისაც გულწრფელად მწამდა და თავგანწირვით ვემსახურებოდი. ეხლა მე ახალი ღმერთი მყავს და ის არაა თქვენი ღმერთი.":
ილიოდორმა სცადა ახალი კულტის, "მზის და გონების" კულტის შექმნა. მან დონის ლაშქრის ოლქში მარიას სტანიცაში დააარსა თემი "ახალი გალილეა" დაიწყო ტაძრის მშენებლობა. ჩამოშორდა "რუსი ხალხის კავშირს" //შავრაზმელებს//. ზურგი შეაქცია რასპუტინს და მას წმინდა ეშმაკს უძახოდა. მან ბოდიში მოიხადა თავისი ანტისემიტური გამოთქმების გამო:
" იზრაელის ხალხო, მე ყველაზე მეტად გესხმოდი თავს,შენი სისხლი არასოდეს მწყუროდა, მაგრამ ხალხს შენს წინააღმდეგ განვაწყობდი...".
1912 წელს მან ბოდიში მოუხადა ლევ ტოლსტოისაც:
"მაპატიე ქრისტეს ტოლი დიდი და ბრწყინვალე მოხუცის ნეშტო,უზომოდ გამასხარავებდი...ჩემი საიდუმლო გონება გეთანხმებოდა შენ თითქმის მთელ შენ მოძღვრებაში,მაგრამ მასწავლების მიერ ჭეშმარიტების და ტყუილის ნარევით გავსებული გონება ღიად ჯანყდებოდა შენს წინააღმდეგ და მაიძულებდა შენს ცემას".
და ეს მაშინ როდესაც ცოტა ხნის წინ, 1911 წლის 8 ნოემბერს იგივე ილიოდორმა საჯაროდ თქვა:" მართლმადიდებელი ეკლესიის და მთელი ხალხის მთავარი მტერი არის იასნაია პოლიანას უღვთო და გამრყვნელი შეჩვენებული გრაფი ლევ ტოლსტოი..." და მთელი რუსეთის სირცხვილი უწოდა მწერლისადმი მიძღვნილ გამოფენას ისტორიის მუზეუმში.
განსაკუთრებული გააფთრებით ესხმოდა თავს ილიოდორი ხელისუფლებას. ღვთისმგმობელობის, იმპერატორის და სამეფო შეურაცხყოფის, დამნაშავეთა ორგანიზაციის შექმნის გამო მას სდევნიდა პოლიცია. 1914 წელს დაიწყო მისი საქმის ძიება. ამავე დროს ილიოდორის მიმდევარი ფეონა გუსევა თავს დაესხა გრიგორი რასპუტინს. ილიოდორს ბრალდებოდა ამ თავდასხმის მოწყობა. ილიოდორი უარყოფდა თავის კავშირს თავდასხმასთან მაგრამ სავსებით იწონებდა მას. ბოლოს ილიოდორმა გადაიცვა ქალის კაბა და გაიქცა ჯერ პეტერბურგში,შემდეგ ფინეთით და შვედეთით ნორვეგიაში. 1918 წელს კი დაბრუნდა ცარიცინში და იქ ცხოვრობდა 1922 წლამდე.
ეს დოკუმენტი ამ ხანას ეკუთვნის. უცნობია მივიდა თუ არა ის ლენინამდე,მაგრამ სახალხო კომისართა საბჭოს მისაღებში მიიღეს და ასლი გაუგზავნეს რუსეთის ფედერაციის სიუსტიციის სახალხო კომისარიატს. მან კი მოითხოვა შეეტყობინათ მისთვის ილიოდორის მოძრაობის ხასიათის და გაქანების შესახებ. ჩეკამ თქვა რომ არავითარი მასობრივი მოძრაობა არაა, ლანძღავენ მღვდლებს და ამტკიცებენ ეხლა წვრილი ბურჟუების ხასიათის შესაბამის ახალ რელიგიას.
 |
| გრიგორი რასპუტინი, სარატოვის ეპისკოპოსი გერმოგენი და იერომონახი ილიოდორი |
როგორ ცხოვრობდა ამერიკაში ილიოდორი დანამდვილებით არ ვიცით. ხმების თანახმად მუშქობდა ტაქსისტად და სიღატაკეში გარდაიცვალა.
ს.მ.ტრუფანოვის /ილიოდორის / წერილი რუსეთის საბჭოთა ფედერატულ სოციალისტურ რესპუბლიკის სახალხო კომისართა საბჭოს თავმჯდომარე ვ.ი.ლენინს თანამშომლობის წინადადებით. 1921 წლის 16 ივნისი. სრულიად საიდუმლოდ .№ 5404
"ღრმად პატივცემულო ძმა ვლადიმირ ილიჩ!
ბნელი მღვდლების რიგებიდან გამოსვლის შემდეგ ვოცნებობდო საეკლესიო რევოლუციაზე.წელს აღდგომაზე საეკლესიო რევოლუცია დაიწყო ცარიცინში.ხალხმა განახორციელა თავისი მპყრობელი უფლებები და დამაყენა ქრისტეს ცოცხალი ეკლესიის პატრიარქად,მაგრამ საქმე ისე არ წასულა როგორც ვფიქრობდი ვინაიდან არ დაიწყო სწორად.
რევოლუცია დაიწყო ცენტრალური საბჭოთა ხელისუფლების ნებართვის გარეშე. მოგმართავთ თქვენ რათა გამოვასწორო საქმე და ის გაუდგეს უფრო სწორ გზას. მოკლედ გიხსნით შემდეგს:
საეკლესიო რევოლუციის მიზანია მღვდელთა სამეფოს დამხობა,ხალხის მასებისთვის დამახინჯებული ქრისტიანობის წართმევა და მათი რელიგიური ცნობიერების დაფუძნება ჭეშმარიტ ქრისტიანობაზე ანუ ადამიანობის რელიგიაზე. და საეკლესიო რევოლუციის ყველა ამ მიღწევამ უნდა მიგვიყვანოს ხალხის მასების ცხოვრების კომუნისტურ წყობასთან შერიგებამდე.
რუსი მასის წაყვანა პოლიტიკური კომუნისკენ შეიძლება რელიგიური თემის გზით. სხვა გზები მეტისმეტად მტკივნეული იქნება.
როგორ უყურებთ ამას ვლადიმირ ილიჩ? აძლევთ თუ არა რაიმე მნიშვნელობას საეკლესიო რევოლუციას რუსი ხალხის მიერ სოციალური რევოლუციის იდეალების მიღწევის საქმეში? თუ გაინტერესებთ ეს საკითხი იქნებ ჩამოვიდე თქვენთან მოსკოვში რათა პირადად გესაუბროთ ამ ჩემის აზრით მნიშვნელოვან საკითხზე?
გთხოვთ მიპასუხოთ და მომწეროთ მოკლე წერილი რომ გსურთ ჩემი ნახვა და ჩემთან საუბარი საეკლესიო რუსულ რევოლუციაზე.
ვრჩები თქვენი ერთგული ძმა-ამხანაგი-მოქალაქე სერგეი მიხაილოვიჩ ტრუფანოვი //პატრიარქი ილიოდორი//.
ГАВО. Ф. Р-37. Оп. 2. Д. 10. Л. 54-54 об. Копия.
В фонде Царицынского губернского исполкома Совета рабочих, крестьянских, красноармейских и казачьих депутатов Государственного архива Волгоградской области (ГАВО) хранится любопытный документ - письмо иеромонаха Илиодора В.И. Ленину.
Илиодор (С.М. Труфанов) - заметная фигура в общественно-политической жизни России 1908-1914 гг. Достаточно сказать, что он сначала способствовал выдвижению Григория Распутина[1], а впоследствии стал ярым противником последнего и написал книгу о нем с характерным названием - "Святой черт"[2].
Илиодор на территории монастыря
Сергей Михайлович Труфанов родился в сентябре 1880 г. в хуторе Большом Мариинской станицы 1-го Донского округа области Войска Донского в семье дьякона. Окончив Санкт-Петербургскую духовную академию, служил в сане иеромонаха в Волынской епархии. В 1908 г. переведен в Царицын на должность заведующего монастырским подворьем Царицынского мужского Святодуховского монастыря (более известного впоследствии как Илиодоров монастырь).
В Царицыне началась и общественная деятельность иеромонаха, разделявшего взгляды "Союза русского народа"[3]. Он обращался с зажигательными речами к верующим, клеймил государственные порядки, чиновников, судей, интеллигенцию, называл их врагами русского народа. Именовал себя "верноподданным работником-миссионером"[4]. Яростно обрушивался на Л.Н. Толстого, называя его богохульником, вероотступником, "духовным разбойником", на гласных городской думы за отказ предоставить монастырю дополнительную землю, на редакторов местных газет за публикацию вредных, с его точки зрения, материалов. Благодаря демагогии и популистским лозунгам проповеди Илиодора приобрели необычайную известность. На монастырском подворье иногда собиралось до пяти тысяч человек.
За Илиодором установили негласный надзор полиции. Жандармы вели за ним постоянное наблюдение, записывали его речи.Опасаясь влияния его проповедей на верующих, церковные власти приняли решение перевести иеромонаха из Царицына в Тульскую губернию. Однако он во время проповеди заявил об отказе покинуть Царицын, объявил голодовку, послал телеграммы императору, Синоду и епископу Саратовскому Гермогену[5]. Власти всерьез опасались народных беспорядков, так как верующие заявляли о намерении погибнуть голодной смертью за своего пастыря. Жандармский ротмистр писал в рапорте: "Я видел слезы у старых жандармов, казаков, городовых и других далеко не слезливых людей. Эта тысячная рыдающая толпа, готовая за своего пастыря о. Илиодора идти, что называется, в огонь и в воду, положить голову на рельсы, заморить себя голодом, производит крайне жуткое, необъяснимое впечатление… От такой ненормальной толпы народа можно было ждать всяких неожиданностей…"[6] Под давлением общественности Синод отменил решение о переводе Илиодора в Новосильский монастырь Тульской губернии.
Илиодор читает народу благодарственную телеграмму Николаю II Наиболее ярким и скандальным событием стало паломничество Илиодора в Саров на праздник перенесения мощей Святого Серафима Саровского, задуманное им с целью "спасения православной веры, самодержавия и простого русского народа". На это торжество стекались тысячи паломников. Илиодор отправился туда со своими приверженцами, которых собралось до тысячи человек, среди них и члены "Союза русского народа". Они учиняли скандалы и бесчинства, особенно доставалось представителям прессы, интеллигенции.За эти беспорядки Синод наложил на Илиодора послушание: он был сослан во Флорищеву пустынь Владимирской епархии на десять месяцев, чтение проповедей ему было запрещено. В марте 1911 г. иеромонах бежал в Царицын, укрылся за стенами монастырского подворья, объявив о своем неповиновении правительству и Синоду. Здесь его и посетил Распутин[7]. В проповеди, посвященной этому событию, Илиодор неустанно подчеркивал: "Наш брат во Христе Григорий Ефимович, великий человек…"[8]В 1912 г. был пойман и вновь заточен во Флорищеву пустынь. Наказание не усмирило Илиодора. После освобождения он написал Синоду о своем отречении от православной церкви: "Жалко было расставаться со старым Богом, в которого я искренне верил, горячо-горячо и самоотверженно ему служил. Теперь у меня новый Бог, не ваш…"[9]Илиодор попытался создать новый культ - "Солнца и Разума", основал в станице Мариинской (область Войска Донского) общину "Новая Галилея", начал строительство храма. Отошел от "Союза русского народа". Отрекся от Распутина, особо подчеркнув: "Несмотря на то, что он, Распутин, трижды обещал мне скорый епископский сан и бриллиантовую панагию, изобличаю его"[10], величал его не иначе как "святой черт". Извинился за свои неоднократные антисемитские высказывания: "Народ израильский… на тебя я больше всех нападал. Крови твоей я никогда не жаждал, но людей против тебя настраивал…"[11] Изменил отношение к Льву Толстому. В 1912 г. он попросил у писателя прощения: "Прости меня, священный прах великого, равного Христу, Старца, великолепного и блистательного Льва, без меры я издевался над тобой… тайный разум мой соглашался с тобой почти во всем твоем вероучении, но явно разум, наполненный учителями смесью из истины и лжи, восставал на тебя и вынуждал меня бить тебя"[12]. И это после того, как несколько ранее, 8 ноября 1911 г., в речи он публично заявил: "Главным врагом Церкви православной и всего русского народа является великий яснополянский безбожник и развратитель, окаянный граф Лев Толстой…" и назвал "позором для всей России"[13] выставку в Историческом музее, посвященную писателю.Особенно рьяно Илиодор нападал на власть. За богохульство, произнесение оскорбительных слов об императоре и особах царствующего дома, организацию преступного сообщества неоднократно подвергался преследованию полиции. В 1914 г. началось следствие по его делу. К этому времени относится и покушение илиодоровки Феоны Гусевой на Григория Распутина. Об организации иеромонахом этого покушения сообщила газета "День". Илиодор свою причастность к покушению отрицал, но полностью его одобрил. Боясь судебного преследования, он бежал с хутора Большого, где проживал, переодевшись в женское платье, сначала в Петербург, затем через Финляндию и Швецию в Норвегию. В 1918 г. вернулся в Царицын и жил там до 1922 г.Публикуемый документ относится к этому времени. Нам не известно, дошло ли письмо до В.И. Ленина[14]. Однако приемной Совнаркома оно было получено и копия направлена в Наркомат юстиции РСФСР. Последний, в свою очередь, попросил Царицынский губисполком "в срочном порядке" сообщить о характере и размерах движения, поднятого в губернии Илиодором[15]. При дознании выяснилось, что бывший иеромонах переоценил свои возможности. Председатель Царицынской губчека в своем послании в центр отмечал: "В сущности, никакого движения массового нет и характер его учения противопоповский, т.е. против старого духовенства за укрепление новой религии, соответствующей быту мелкобуржуазных слоев населения в настоящий период времени"[16].Полагаем, что именно малочисленность поклонников заставила Илиодора покинуть сначала Царицын, а затем и Советскую Россию, перебраться в США. Он жаждал общественного поклонения и признания, а страна жила уже совсем иными интересами. Таков был этот человек - фанатик и демагог, защитник царя, веры и богоотступник, способный увлечь за собой толпы народа и предававший его ради своих интересов.О жизни Илиодора в Америке достоверно не известно. По слухам, он работал таксистом и умер в нищете.Вступительная статья, комментарии и подготовка текста к публикации Е.В. БУЛЮЛИНОЙ, И.В. ГАРСКОВОЙ.Иллюстрации (выявлены Е.Н. ЛЕБЕДЕВОЙ) изготовлены с кинокадров документального фильма "Торжество по случаю пожертвования государем императором и государыней императрицей 10 000 рублей в пользу погорельцев в Царицыне в местечке "Кавказ"[17]". 1910 г. Автор Парфианович. РГАКФД. № 12165.
[1] Распутин (Новых) Григорий Ефимович (1864-1916) - выходец из крестьян Тобольской губернии. В 1990-х гг. сблизился с сектантами, странствовал, впоследствии представлен императорской семье. Приближен к императрице, верившей в его способность останавливать кровь у болевшего гемофилией престолонаследника. Обвинялся современниками в том, что оказывал влияние на ход государственных дел. Деятельность Распутина использовалась либеральными кругами как повод для дискредитации императрицы Александры Федоровны и всей императорской семьи. Убит в результате заговора (Хроника России. XX век. М., 2002. С. 208-209).[2] Илиодор (Труфанов С.). Святой черт. (Записки о Распутине). М., 1917.[3] "Союз русского народа" - правая политическая организация в России, создана в ноябре 1905 г. в Петербурге, имела свыше 500 отделов в других городах (председатель А.И. Дубровин, товарищ председателя В.М. Пуришкевич). Главная цель - борьба с революцией. Нацеленная на сохранение самодержавия и единства империи монархическая и шовинистическая программа Союза одновременно содержала требования улучшения положения трудящихся и избавления от бюрократии. В 1908 г. из него выделился "Союз Михаила Архангела", в 1910 г. распавшийся на "Союз русского народа" (Н.Е. Марков) и "Всероссийский дубровинский союз русского народа" (А.И. Дубровин). С их участием в Российской империи проведено несколько террористических актов против либералов и революционеров, организованы еврейские погромы. После Февральской революции эти организации были распущены, а их деятельность стала предметом расследования Всероссийской чрезвычайной комиссии (Хроника России. XX век. С. 84-85).[4] ГАВО. Ф. 6. Оп. 1. Д. 205. Л. 357.[5] Гермоген (Долганев Георгий Ефремович) (1858-1918) - церковный и политический деятель, епископ, кандидат богословия. С 1898 г. ректор Тифлисской духовной академии, с 1901 г. епископ Вольский, с 1903 г. - Саратовский. Пытался положить конец влиянию Г.Распутина на царскую семью, что вызвало резкое недовольство Николая II. В 1912 г. за разногласия с Синодом сослан в Жировицкий Свято-Успенский монастырь. С 1917 г. епископ Тобольский. Активно выступал против советской власти. Пытался оказать помощь царской семье, сосланной в Тобольск. В 1918 г. арестован и вывезен в Тюмень. При отступлении Красной армии из города утоплен большевиками в р. Тура.[6] ГАВО. Ф. 6. Оп. 1. Д. 272. Л. 161-162.[7] Степанов С.А. Илиодор // История России с древнейших времен до 1917 г.: Энциклопедия. М., 1996. Т. 2. С. 338.[8] ГАВО. Ф. 6. Оп. 1. Д. 272. Л. 161-162.[9] Там же. Д. 304. Л. 230-236.[10] Там же. Д. 273. Л. 242.[11] Там же. Д. 304. Л. 236.[12] Там же. Д. 223. Л. 275.[13] Там же. Д. 273. Л. 241, 542-543.[14] В.И. Ленину была известна деятельность Илиодора в "Союзе русского народа". В работах 1908-1912 гг. "П.Маслов в истерике", "Карикатура на большевизм", "Об избирательной кампании к избирательной платформе", "Три вопроса", "Избирательная платформа РСДРП" он негативно оценивал его как мракобеса и черносотенца.[15] ГАВО. Ф. Р-37. Оп. 2. Д. 10. Л. 53.[16] Там же.[17] "Кавказ" - окраина Царицына, где проживала городская беднота, постоянно подвергалась пожарам. Ныне - центр г. Волгограда
Письмо С.М. Труфанова (Илиодора) председателю СНК РСФСР В.И. Ленину с предложением о сотрудничестве
16 июня 1921 г.Совершенно секретноВход[ящий] № 5404Глубокоуважаемый товарищ - брат Владимир Ильич!С тех пор, как я вышел из рядов попов-мракобесов, я в течение девяти лет мечтал о церковной революции. В нынешнем году (на Пасху) церковная революция началась в Царицыне. Народ, осуществляя свои державные права, избрал и поставил меня патриархом Живой христовой церкви. Но дело пошло не так, как я предполагал, ибо оно начато не так, как должно.Революция началась без санкции центральной Советской власти. Чтоб поправить дело и двинуть его по более правильному пути, я обращаюсь к Вам и кратко поясняю следующее: церковная революция имеет целью разрушить поповское царство, отнять у народных масс искаженное христианство и утвердить их религиозное сознание на основах истинного христианства или религии человечности. А все эти достижения церковной революции должны привести к одному: к примирению народных масс с коммунистическим устройством жизни.Вести русскую массу к политической коммуне нужно через религиозную общину. Другими путями идти будет слишком болезненно.Как Вы, Владимир Ильич, смотрите на это? Признаете ли Вы, какое [-либо] значение за церковной революцией в деле достижения русским народом идеалов социальной революции? Если Вы интересуетесь затронутым мною вопросом, то не нужно ли будет приехать мне к Вам в Москву и лично побеседовать с Вами об этом, по моему мнению, весьма важном деле?Прошу Вас, ответить мне и написать мне краткое письмо о своем желании видеть меня и говорить со мной о церковной русской революции.Остаюсь преданный Вам, ваш брат-товарищ-гражданинСергей Михайлович Труфанов (патриарх Илиодор)
ГАВО. Ф. Р-37. Оп. 2. Д. 10. Л. 54-54 об. Копия.
No comments:
Post a Comment