გააპრიალეთ თქვენი სული სარკის მსგავსად და მასში აირეკლება უფალი.
ამის ძალას კი იძლევა უსასრულო, რადიკალური, აბსოლუტური სიყვარული.
ფარიდ-უდ-დინ ატარი, ფრინველთა თათბირი, ლეილი ანვარი, რუმი. სუფიური სიბრძნიდან:
ვინც იცნობს საკუთარ თავს იცნობს მის უფალსაც //მან არაჰა ნაფსაჰუ არაფა რაბბაჰუ//.
ატარის თხზულების ახალი ფრანგული გამოცემა.
ესაა გამორჩეული ინიციაციური მოთხრობა, გზამკვლევი უკვე გზაში მყოფთათვის და იმედი იმათთვის ვინც ეძებს.
მე-12 საუკუნის სპარსელი პოეტი ატარის მიერ ლექსად დაწერილ ამ ამბავს განსაკუთრებული ადგილი უკავია სულიერ ლიტერატურაში.
ისევე როგორც უფრო ადრე ატარისთვისაც ფრინველი არის ადამიანის სულის სიმბოლო.
ატარი მაჰმადიანურ სამყაროში იწყებს მისტიკური ეპოპეის ტრადიციას. მისი პოემა ყვება გზის სიძნელეების, მაგრამ აგრეთვე მეს ანიჰილაციით კავშირის,
ერთიანობის სიხარულის სიხარულის შესახებ.
ერთხელ მსოფლიოს ყველა ფრინველმა თითქოს გადაწყვიტა რომ მათ სჭირდებათ მათი მეფის პოვნა და მისკენ გაფრენა.
მათ სულის სიღრმეში ენატრებოდათ დიდების ფრინველი რომლისგანაც ამქვეყნად დარჩა მხოლოდ ერთი ფერადი და იდუმალი ბუმბული.
მათი მეგზური იქნება ოფოფი,რომელიც იყო მეფე სოლომონის მაცნე.
მან უკვე გაიარა სამეფო ზღურბლისკენ მიმავალი გზა.
ოფოფი ფრინველებს ასწავლის რომ მათი მეფეა სიმორღი. ეს მითიური ფრინველი ცხოვრობს ერთდროულად როგორც ხილულ ისე უხილავ სამყაროებში არსებულ წარმოსახვით სამყაროში აღმართულ მთა კაფზე //ძველი ავტორების ნაწილი მთა კაფს აიგივებდა კაფ-კასიასთან, კავკასიასთან, გ.მ.//.
ეს სამყარო მატერიალურ სამყაროზე უფრო რეალურია, მაგრამ მიუწვდომელია ადამიანთა გრძნობებისთვის.
ამ მატერიალურ სამყაროზე უფრო რეალურ სამყარომდე მისასვლელად
ადამიანთა სულებმა-ფრინველებმა ზედიზედ უნდა გაიარონ ძიების 7 ველი და
ხეობა, სიყვარულის, ცოდნის, განმარტოებულ-მარტოსული თავისუფლების, ერთიანობის, გაოგნების და დაუძლურების ხეობა-ველები.
მაგრამ წასვლის მომენტში ფრინველები ყოყმანობენ:
ბულბული ყოყმანობს იმიტომ რომ ის მიჩვეულია თავის ვარდს,ბატი-თავის გუბურას, კაკაბს კი უყვარს ამქვეყნიური სიმდიდრე და ა.შ.
ყოველ ფრინველს აკავებს გარკვეული მიზეზი და მოსაზრება და ყოველ ფრინველს ოფოფი არწმუნებს რომ ბოლოს იქნება შეხვედრა და ვერაფერი შეედრება სიმორღის გვერდით ყოფნას. ოფოფი მათ არწმუნებს ყველა მიწიერი ჩვევის უარყოფის აუცილებლობაში და მოუწოდებს ფრინველებს დიდი მიზნისკენ მიმავალ გზაზე დადგომისკენ.
გზას გაუდგება,გაფრინდება ათასობით ფრინველი.
ბევრი ჩიტი გზაში დაიღუპება, ბევრი ჩიტი უკან დაბრუნდება, სხვები გაჩერდებიან.
მეფე სიმორღის ზღურბლამდე მიაღწევს მხოლოდ 30 ჩიტი //სი მორღ სპარსულად ნიშნავს ოცდაათს//.
სი მორღ-სიმორღ იქცა სპარსული ლიტერატურის ყველაზე სახელგანთქმულ სიტყვის თამაშად.
მაგრამ მეფე სიმორღის ზღურბლთან მისულმა ოცდაათმა ფრინველმა, ჰოი საოცრებავ, დაინახა მხოლოდ საკუთარი თავის ანარეკლი.
სინამდვილეში ადამიანს არ ძალუძს ღვთაების როგორც ასეთის,უშუალოდ ღვთაების დანახვა. მისი უდიდებულესობის ბრწყინვალება მიუწვდომელი რჩება თვალისთვის.
არადა მისი უდიდებულესობის ბრწყინვალება არის ყოველი სულის სიღრმეში:
"სული დამალულია სხეულში და შენ დამალული ხარ სულში. ო შენ,მალულო მალულში,სულის სულო. ო შენ,რომელიც ხარ როგორც სულში ისე სულის გარეთ".
პოეტური მოხმობის მაგიით ატარი გვიჩვენებს ღმერთის მანიფესტაციას როგორც წმინდა სინათლეს.
მთვარეში არეკლილი მზე. მთვარე რომლის ვერცხლისფერი სინათლე ელავს გაოგნებული დედამიწის ზედაპირზე.
ზღვა,რომელიც ყოველ თავის წვეთუკაში ატარებს ღვთაების სხივმფენ მშვენებას.
ასე ხდება რომ ათასფერი სამყაროს მშვენება არის ხილულის რიგში ღვთაებრივი დიდების ანარეკლი და მეტი არაფერი.
მაგრამ ამ ათასსახოვანი მშვენიერების მიღმა უნდა მოვნახოთ უფერული,ფორმებს მიღმა არსებული ერთობა, ის რომელიც ვლინდება იმის გულში ვინც თავისი სული სარკისავით გააპრიალა.
გზის ბოლოს უნდა ჩაიკარგო ღვთაებაში, მხოლოდ ასე შეიძლება გქონდეს მასთან შეერთების იმედი. პეპელას მსგავსად უნდა ჩავარდე ცეცხლში და დაიწვა.
ამის ძალას კი იძლევა უსასრულო,რადიკალური,აბსოლუტური სიყვარული.
საყვარელის მაღალ ალში არსის და არსების მოსპობის შემდეგ ფრინველები ქრებიან და აღარაფერია სათქმელი.
მგზნებარე სიყვარული ნთქავს ყველაფერს რაც თითქოს არის მაგრამ რაც არც არასოდეს ყოფილა,ნთქავს მეს.სამყაროს და სიტყვებს.
ამ შესანიშნავი
წერილის ავტორია ლეილი ანვარი, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორი და
აღმოსავლური ენების პროფესორი ლეილი ანვარი (Leili Anvar).
მან ფრანგულად გამოსცა წიგნები "რუმი"//2004// და "გამხელილი საგანძური, სულიერი ისლამის ანთოლოგია" //2009//.
დაიბადა თეირანში, ირანში, ისწავლა თეირანის რაზის ლიცეუმში,ნორმალურ უმაღლეს სკოლაში //პარიზი// სწავლის შემდეგ 1987 წელს დაიცვა ხარისხი. არის ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი,,სპარსული ლიტერატურის აღიარებული სპეციალისტი და ამ ლიტერატურას ასწავლის და იკვლევს პარიზის აღმოსავლური ენების და ცივილიზაციების ეროვნულ სკოლა ინალკოში.ასწავლის ინგლისურსაც.
ეს წერილი დაიბეჭდა ფრანგულ ჟურნალში რელიგიათა სამყარო,საგანგებო ნომერი ასტროლოგია,2010 წლის ივლის-აგვისტოს ნომერი// Le monde des religions L'astrologie//.
სხვათა და საკუთარი თავის სიყვარული, საკუთარი თავის შესწავლა და დამორჩილება,ზრდა სამყაროს გაცნობიერებით, საკუთარი ადამიანობის განსრულება და განხორციელება... ფართო,ერთის შეხედვით მკაცრი მაგრამ სიცოცხლისთვის და საკუთარი შინაგანი სამყაროსთვის ჭეშმარიტად გამოღვიძებისთვის,სრულად განვითარებისთვის და სხვების სამსახურში ჩადგომისთვის აუცილებელი პროგრამა.
ასეთია გრიგოლ რობაქიძის საყვარელი სპარსეთიდან ევროპაში მოსული ლეილი ანვარის აზრი. ასეთი სპარსეთის ენის სიტკბო ასურვებდა მუსიკობას ძველ და ნამდვილად ქართველ პოეტებს...
Leili Anvar, Bonheur et accomplissement de soi
Aimer les autres, s'aimer soi, apprendre à se connaitre et se maitriser, grandir en conscience du monde, accomplir son humanité... Vaste programme qui peut paraitre un peu austère, mais essentiel pour s'éveiller vraiment à la vie et à son être intérieur, s'épanouir et pour vraiment donner aux autres...
ეს თემა არც ისე ირიბად უკავშირდება მთა კაფის და კავკასიის თემებსაც. უზოგადესად შევეხოთ მათაც.
ალაჰი დაჰყვა დედამიწის ჩივილს მუდმივი მიწისძვრების გამო და შექმნა წმინდა მთა კაფი. ის გარს ევლება დასახლებულ მსოფლიოს და არის სამყაროს მტკიცე საყრდენი.
მაჰმადიანურ მითოლოგიაში მთა კაფი არის დედამიწის შემომსალტველი მთიანი ქედი,ჯინების სამყოფელი.
ჯ.გ. ბაირონი სიტყვით კაფი აღნიშნავდა კავკასიასაც.
მითის ერთ-ერთი ვარიანტით მთა კაფი არის ღრუ და მასში ღამ-ღამობით ჩანს დღის სინათლე.მის ძირში კი არის უზარმაზარი ზურმუხტი სახრატი რომლის ანარეკლიც ცას აძლევს მოცისფრო ელფერს.
მთა კაფი გარს ევლება მთელ მსოფლიოს. ის გაკეთებულია მთლიანი ზურმუხტისგან. მთის ქვეშ არის 40 სამყარო რომლებიც სულ არ გვანან ჩვენს დედამიწას და ყოველ ამ სამყაროში არის 400 000 ქალაქი და ყოველ ქალაქს აქვს 400 000 კარიბჭე. ამ ქალაქებში ცხოვრობს რასა რომლისთვისაც უცნობია ადამიანთა ტკივილები და ტანჯვა.
იმ მიწებში არის მუდმივი დღე და სულ არაა ღამე. დედამიწა დაფარულია ოქროთი. მასზე დადიან ანგელოზები რომლებიც დაუღალავან ასხავენ ხოტბას ალაჰს და მის მოციქულ მუჰამედს.
სინამდვილეში მთა კაფი არის თეთრი ხარი კირნიტის რქებს შორის. ამ ხარის თავი ეხება აღმოსავლეთს, მისი უკანა ნაწილი დასავლეთშია. კიდევ ამბობენ რომ ერთი რქიდან მეორემდე ვერ მიხვალ ასი ათასი წლის განმავლობაში //გრაფ დე კელიუ,აღმოსავლური ზღაპრები ,,ალ მუტალიბის ისტორია, 1743//.
მთა
კაფი კი შეიძლება იყოს სამყაროს საზღვარი,მაგრამ ისიც ვერ დაუდებს ზღვარს
ადამიანთა ჟინს და სურვილებს //იქვე, დამიანი და 7 მძინარე//.
უზომო მანძილების ან ძალიან ხანგრძლივი მოგზაურობების დროს ხმარობდნენ გამოთქმას კაფიდან კაფამდე.
მთა კაფიც კი შეიძლება შეზანზარდეს, მაგრამ ალაჰის ძალა მუდამ იქნება
//ბეკფორდ ვატეკ,1782//.
მაჰმადიანურ კოსმოლოგიაში კაფი არის დედამიწის ირგვლივ არსებული ქედის სახელი. ესაა გამჟღავნებულ და გაუმჟღავნებელ სამყაროებს შორის არსებული საზღვარი. ესაა ანგელოზი კაფის საცხოვრებელი და მას ჰქვია ამ ანგელოზის სახელი.
ალაჰმა ის დაადგინა "გამავრცელებელ" ანგელოზთა წინამძღოლად //ყურანი,77 3//.
ნათქვამია რომ გამავრცელებელი ანგელოზები თავის ფრთებს შლიან ღვთაებრივი ცოდნისკენ სწრაფვისას.
ალაჰმა ანგელოზი კაფი დაადგინა დედამიწის და დედამიწის ქერქის მოძრაობის ბატონად.
კაფის იდეა მიდის უძველეს მითოლოგიურ მუდმივებამდე,კერძოდ მსოფლიო მთის ხატამდე. ითვლება რომ ის აღებულია ირანული თქმულებებიდან დედამიწის კიდეზე არსებული ღმერთების საცხოვრებელი ხარა-ბერეზაიტი-ელბურზის შესახებ.
ზოგი არაბი ავტორის აღწერით კაფის საძირკველში დევს მწვანე ზურმუხტი რომლის ფერსაც ირეკლავს ცა. სხვა ავტორების მტკიცებით ზურმუხტი არის კაფის საყრდენი კლდე ას-სახრას საფუძველში. ამ კლდეს ასევე უწოდებენ ბურჯს //ვატადს//. ალაჰმა ის შეჰქმნა დედამიწის განსამტკიცებლად.
კაფი არის დედამიწის ყველა მთის დედა და ეს მთები კაფთან დაკავშირებული არიან მიწისქვეშა განშტოებებით.
თუ კი ალაჰს უნდა ადამიანებს დასჯა ან რომელიმე ქვეყნის დანგრევა ის ამოძრავებს კაფის ერთ-ერთ განშტოებას და იწვევს მიწისძვრებს.
კაფი მიუწვდომელია ადამიანებისთვის. მასზე ცხოვრობენ ჯინები. ამავე დროს ის არის უკვე სამყაროს საწყისამდე არსებული ლეგენდარული ფრინველი ანკას
//ირანული ტრადიციით სიმურღი// საცხოვრებელი ადგილი.
იქ სიმურღის რჩევების მოსამენად მიდიოდნენ ძველი გმირები და მეფეები.
ამიტომ კაფს განსაკუთრებით პოეზიაში უწოდებენ სიბრძნის მთას, დაკმაყოფილების მთას.
ზოგი ღვთისმეტყველის აზრით სურა კაფს აქვს აპოკალიფსური მიმართულება.
სუფიურ ტრადიციაში ასო კაფ არის ფარული სამყაროს //ალა, ალ-ტაიბ// სიმბოლო.
მიწიერი და არა კოსმოლოგიური გეოგრაფიის თანახმად კაფი არის კავკასია.
კავკასია არის მაჰმადიანური სამყაროს ბარიერი ჩრდილოეთით.
არაბი ავტორები იბნ ხურდადბიხის, იბნ
ალ-ფაკიხის,ალ-მუკადასის და ასევე ანონიმი ხუდუდ ალ-ალამის თქმით კავკასია
არის ქვეყნის დასასრულის ისტორიული სცენა.
ეს იდეა იქცა მაჰმადიან ქადაგთა, კავკასიაში ეროვნულ-განმანთავისუფლებელი მოძრაობის ხელმძღვანელების //შეიხ მანსურის, იმამ შამილის, შაიხ უზუნ-ჰაჯის და სხვ.// ესქატოლოგიური მოტივების სიმბოლოდ.
ძველი აღთქმის თანახმად ჩრდილოეთიდან უნდა მოვიდნენ ხალხი და მთავარი გოგი და მაგოგი რომლებიც მიზნად დაისახავენ ღვთისმოსავი ხალხების,იზრაელის მოსპობას,მაგრამ უფალი მათ მოსპობს იზრაელის მთებზე.
აპოკალიფსისში გოგი და მაგოგი აღნიშნავენ ეშმაკის მიერ ცდუნებულ და უკანასკნელ დღეებში ქრისტეს სამეფოს წინააღმდეგ აჯანყებულ ხალხებს. ისინი მაცთურთან ერთად დაიღუპებიან გოგორდოვან და ცეცხლის ტბაში.
კავკასიის მთიელთა წინამძღოლები ამბობდნენ რომ სწორედ კავკასიონის მთავარი ქედი უნდა იქცეს მართლმორწმუნე ხალხების და სახელმწიფოების მცველ ზღუდედ და შეკრების მარადიულ ადგილად.
კავკასიის მთიელები კი უნდა იყვნენ გუშაგები და მცველები ურჯულოების წინააღმდეგ ომისთვის. ურჯულოები კი სულ უფრო და უფრო გააფთრებულები ესხმიან თავს კაცობრიობას უკანასკნელი სამსჯავროს დღის მოახლოებასთან ერთდ.
საუკუნეების მანძილზე კავკასიონს უყურებდნენ როგორც ბიბლიური ბოროტი მოთარეშე გოგის და მაგოგის შემკავებელ კედელს.
ყურანში ნათქვამია რომ ისკანდერ ზულ კარნაინმა ანუ ალექსანდრე მაკედონელმა გოგის და მაგოგის საწინააღმდეგოდ კავკასიონის ორ მწვერვალს შორის ააგო რკინით შევსებული კედელი რომელიც "ღმერთის დაპირების მოსვლისას" გადაიქცევა მტვრად
//ყურანი, 18 93 92-98 97 21-96//.
ყურანში გოგზე და მაგოგზე ლაპარაკია სურაში ალ-კახფ //გამოქვაბული//.
სურა გამოქვაბულის 83-98 აიატებში ალაჰმა თქვა:
ისინი გეკითხებიან ზულ კარნაინზე. უთხარი:
ჩვენ მართლაც მივეცით მას ძალაუფლება დედამიწაზე და მივეცით ყველანაირი შესაძლებლობა.
ის დაადგა გზას.
როდესაც მივიდა იქამდე სადაც ჩადის მზე მან აღმოაჩინა რომ მზე ჩადის მღვრიე //თუ ცხელ// წყაროში. მასთან მან ნახა ხალხი. ჩვენ ვუთხარით: ო ზულ კარნაინ შენ ან დასჯი მათ ან გაუკეთებ სიკეთეს.
მან თქვა რომ უსამართლოს დასჯის და შემდეგ მას დაუბრუნებენ მის ღმერთს რომელიც მას მძიმედ აწამებს. მორწმუნეს და მართალს კი ექნება საუკეთესო ანაზღაურება და ჩვენ მას მივცემთ ყველაზე მსუბუქ ბრძანებებს.
შემდეგ მან გზა განაგრძო.
როდესაც ის მივიდა იქ სადაც ამოდის მზე მან ნახა რომ ის ამოდის ადამიანებზე რომელთაც არ მივეცით არავითარი საფარველი.
ასე მოვიცვით ჩვენ ჩვენი ცოდნით ყველაფერი რაც მას თავს გადახდა.
შემდეგ მან განაგრძო გზა.
მთებამდე მისულმა მან ნახა ხალხი რომელსაც თითქმის არ ესმოდათ მეტყველება.
მათ ზულ კარნაინს უთხრეს რომ იაჯუჯი და მაჯუჯი//ბიბლიური გოგი და მაგოგი// დედამიწაზე ავრცელებენ ურჯულოებას და უწმინდურობას. მათ ზულ კარნაინს დაპირდნენ ხარკის გადახდას თუ კი ის მათსა და იაჯუჯებს და მაჯუჯებს შორის ააგებდა გალავანს.
ზულ კარნაინმა მათ უთხრა რომ ის რაც მას მისცა მისმა ღმერთმა ამაზე მეტია. მან ამ ხალხს სთხოვა ფიზიკური დახმარება და დაპირდა გალავნის აგებას.
მან ამ ხალხს სთხოვა რკინის ნაჭრების მიწოდება და შებერვა. როდესაც ისინი ცეცხლივით გაწითლდნენ მან მოითხოვა გამდნარი სპილენძი გადასასხმელად.
იაჯუჯი მაჯუჯის ტომებმა ვერ მოახერხეს კედელზე ასვლა და კედლის გახვრეტა.
ისკანდერ ზულ კარნაინმა თქვა რომ ესაა მისი ღმერთის წყალობა და როდესაც შესრულდება მისი ღმერთის დაპირება ის კედელს გაასწორებს მიწასთან. რომ მისი ღმერთის დაპირება ჭეშმარიტებაა.
შუა საუკუნეების ავტორთა უმრავლესობა ადამიანებისადმი მტრულად განწყობილ პერსონაჟებთან ანუ გოგთან და მაგოგთან აიგივებდნენ ევრაზიის უსასრულო ტრამალებში მომთაბარე ხალხებთან,კერძოდ სკვითებთან რომელთა ამაოხრებელი ლაშქრობებისგან წინა აზიას და მახლობელ აღმოსავლეთს იცავდა დარუბენდის მრავალკილომეტრიანი მძლავრი საფორტიფიკაციო სისტემა.
ზულ კარნაინში ხედავდნენ ირანის ეპიკურ მეფეებსაც,ალექსანდრე მაკედონელსაც და სხვა რეალურ და მითიურ გმირებსაც და მმართველებსაც.
ყარაჩაული გადმოცემების თანახმად წინასწარმეტყველი ზულ კარნაინი დედამიწაზე წინასწარმეტყველთა ყოფნის დროს მოგზაურობდა აღმოსავლეთში და ქადაგებდა მუჰამედის მოძღვრებას/ ამ მოგზაურობის დროს მან ერთი მხარის მკვიდრები დაიცვა ხარბი და გაუმაძღარი მეზობლებისგან, დაბალი და არაჩვეულებრივად გაბანჯგვლული ადამიანებისგან რომლებიც დაიმალნენ მიუდგომელი კლდებით ყველა მხრიდან დახურულ ადგილას.
ერთადერთი ვიწრო გასასვლელი ზულ კარნაინმა ამოქოლა რკინის და სპილენძის შენადნობით ნაგები უმაღლესი კედლით.
იაჯუჯი და მაჯუჯი ცდილობენ ზღუდის განგრევას და კაცობრიობისთვის ანგარიშის გასწორებას. ყოველ საღამოს ისინი ჩერდებიან უკვე სულ თხელი ზღუდის წინაშე,მაგრამ დილით კედელი ისევ თავდაპირველი სახით დგას ვინაიდან მათ არ აქვთ არანაირი რელიგია,არ იციან ღმერთის სახელი და არ ახსენებენ მას.
სამყაროს დასასრულის წინ იაჯუჯს და მაჯუჯს გაუჩნდებათ წინამძღოლი ალაჰ ბერსი//ღმერთი მოგვცემს// რომელსაც შესთავაზებენ სამუშაოს დამთავრებას. დილით კედელი დანგრეული იქნება და კაცობრიობის საუბედუროდ იაჯუჯი და მაჯუჯი გავლენ ხეობიდან,მაგრამ ბოლოს დაიღუპებიან.
მთების და მთის სალოცავების თაყვანისცემას განსაკუთრებული ადგილი უკავია კავკასიელი ხალხების რელიგიურ-კულტურულ ცხოვრებაში.
მთებში ქცევა რეგლამენტირებულია გარკვეული რიტუალით რომელთანაც დაკავშირებულია მთების "ბატონთა" //მთის სულების//, დედა-ქალღმერთის,წინაპართა,მფარველთა კულტები და მიძღვნითი და განმწმენდი რიტუალების სისტემა. იქ დღემდე მიაქვთ მსხვერპლი,ლოცულობენ ინდივიდუალურად და კოლექტიურად.
ადრე მთებს მნიშვნელოვანი როლი ჰქონდათ წლის,დღე-ღამის დროის განსაზღვრაში.
თითქმის ყოველ სოფელს ჰქონდა თავისი ორიენტირები-კლდე თუ მწვერვალი რომელიც "ხვდებოდა" მზის პირველ სხივებს და "აცილებდა" უკანასკნელებს, რომელსაც ერთსა და იმავე დროს ეცემოდა ჩრდილი ან რომლის უკნიდანაც ამოდიოდა მთვარე.
ინგუშეთში, ასას ხეობაში ასეთი ორიენტირი იყო არჟ ლოამ//შავი მთა//, ზაფხულში კი ყველაზე გრძელ დღედ ითვლებოდა დღე როდესაც მზე ანათებდა უშუალოდ მთა მიატ ლოამზე.
არის საგვარეულო,საერთოეროვნული,მეტიც,საერთოკავკასიური საკულტო ცენტრი მთები.
ასე მაგალითად ჩეჩენთა ყოველ ტაიპს უკავია გარკვეული ტერიტორია და ყოველ ტაიპს აქვს თავეისი საგვარეულო მთა//ბენოელებს-ბენოინ ლამ, ტერლოელებს-ტერლოინ ლამ, დიშნიეველებს-დიშნიინ ლამ,და ა.შ.//.
აფხაზეთში წმინდა მთაა გუდაუთის რაიონის სოფელ აჭანდარასთან აღმართუილი დიდრიფშ-ანყხა//610 მ. ზღვის დონიდან//.იქაა ღმერთი ანცვას ერთ-ერთი წარმომადგენელი, "მიწიერი წინასწარმეტყველი" //აპაიმბარ// დიდრიპში.
მთის ძირში არის სალოცავი სადაც ადრე იკრიბებოდა ქურუმთა საბჭო. ეხლა ესაა აფხაზთა ეროვნული სიწმინდე.
მოთხრობებში მწვერვალებზე და იქ მცხოვრებ სულებზე აღბეჭდილია არაჩვეულებრივი ციური მოვლენები//გრუხუნი და ცეცხლის ანთება,მოციმციმე ცეცხლები,და ა.შ.//.
ისლამის დამკვიდრების პერიოდში არქაული წარმოდგენები გადაიაზრეს ახალი ტრადიციის შესაბამისად და თაყვანისცემის ადგილებს აკურთხებდნენ წინასწარმეტყველის, "წმინდანების",ქადაგების,რწმენისთვის მებრძოლთა და წამებულთა სახელით.
ასე მაგალითად ჯერ კიდევ ციხე-სიმაგრე გროზნის //1 დაარსებაზე//1818 წ.// ადრე ხანკალას მთაზე ჟინან ბარზ //თათბირის მთა// იწვევდნენ ხოლმე საერთოჩეჩნურ კრება. სწამდათ რომ ოდესღაც ამ მთაზე ცხოვრობდა "წმინდანი" ევლია ჟემი რომელიც საიქიოში წასვლის შემდეგ იქ დრო და დრო იწვევს "წმინდა" შაიხთა კრებებს. ამიტომ მთას დაარქვეს ჟემი ბარზ// ჟემის ბორცვი. იქ ტარდებოდა სუფიური ღამისთევები.
ცნობილია რომ შამილი წელიწადში ორჯერ ქადაგებდა ჩეჩნურ სოფელ ცენტოროისთან ძველთაგანვე პატივცემულ მთაზე კეტაშ-კეტტეშ // კხეტჩა კორტ,თათბირის მთა//.
ხალხურ გადმოცემებით ყველა წმინდა ადგილი დაკავშირებულია ერთმანეთთან. ისინი ენათესავებიან ერთმანეთს, ერთიანებიც კი არიან.
ასე მაგალითად აფხაზებისთვის უძველესი წმინდა ადგილი ფსხუ-ანიხა მაღალმთიან ოლქში ფსხი,მდინარე ბზიფის სათავეებში, ითვლება ძმა-მაჰმადიანად,და წმინდა ადგილი ილირნიხი //ილირ-ანიხა//,ოჩამჩირესთან-ძმა-ქრისტიანად.
ავარლებს და ლაკებს სწამთ ნადირობის და ცხოველების მფარველებისა-მთა კიილი //კიილი მეერ-უნაგირი მთა// სამყოფი ძლიერი და უხილავი სულებისა რომლებიც ადამიანებს არ აძლევენ მწვერვალზე ასვლის საშუალებას და გაბედულებს თავზე აყრიან ლოდებს. მხოლოდ რჩეულებს შეუძლიათ მათთან ურთიერთობა. მხოლოდ მათ ეხსნებათ გზა.
ისლამის სისტემაში ეს სულები აღიქმებიან როგორც წმინდა მოღვაწე შაიხები. იბრაგიმ ჰაჯი ალ-ურადის //მე-18 ს.// ლექსებში ისინი წარმოდგებიან ნეტარებად. ზაფხულში მათი სამოსია ფოთლები. მათ არ აწუხებთ არც სიცივე და არც წყურვილი და შიმშილი.
დაღესტნელ ღვთისმსახურებს //ანდალა// შორის ასეთი სახელი აქვს შაიხ ახნადს,ბუდალა-ახმად საგრატლელს//მე-17 საუკუნის შუა ხანები//. მწვერვალს რომელთანაცაა შაიხის სახლი ჰქვია მისი სახელი-ბ ბ უდალა-ახმადილ რუკალუხ.
სამხრეთი დაღესტნის ხალხების რწმენით წმინდა მთა შალბუზ-დაღს ჰქვია ვინმე შახ ალ-ბრზის სახელი. მან მერვეს საუკუნის დასაწყისში მაჰმადიანებს დახმარება გაუწია ხაზარებთან ბრძოლაში.
მთის სულების ძველი სალოცავების ადგილას გაჩნდა სალოცავი ერენლარ/პირ-სულეიმანი.
გადმოცემის თანახმად მთის ძირში ცხოვრობდა მწყემსი სულეიმანი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მტრედებმა მისი სხეული აიტანეს მწვერვალზე სადაც ყველას წარუდგა სულეიმანის სიწმინდე. იქ დღეს არის სალოცავი. უფრო მაღლა არის მდიდრულად მორთული მიზგითი ოქროს ერენლარი. იქვეა წმინდა ქვა//სამსხვერპლო// და წმინდა წყარო...
აზერბაიჯანის მთებშიცაა წმინდა ადგილები და სალოცავები...
ყველა კავკასიელი ხალხი განსაკუთრებულ პატივს მიაგებს ყაბარდო-ბალყარეთის და ყარაჩაი-ჩერქეზეთის რესპუბლიკათა საზღვარზე, კავკასიონის მთავარი ქედის ჩრდილოეთით აღმართულ იალბუზს. ისაა რუსეთის უმაღლესი მწვერვალი. ევროპის და აზიის საზღვარი ერთმნიშვნელოვანი არაა და ამიტომ იალბუზს უწოდებენ ევროპის უმაღლეს მწვერვალსაც.
მითებით და თქმულებებით გარემოცულ იალბუზს ასევე უწოდებენ ჯინ ფადიშახს //ჯინთა მბრძანებელს//,ორფი ტუფს//ნეტართა სამყოფ მთას//, ბედნიერების მთას,მარადიულ მთას,ათასი მთის მთას, სიხარულის მთას.
ბალყარულ-ყარაჩაული მითოლოგიის თანახმად დედამიწას გარს ევლება მთათა ჯაჭვი.
ძველი თქმულებების თანახმად იალბუზი არის ღმერთთა საცხოვრისი.
ჩეჩნების და ინგუშების ერთი მითის თანახმად სწორედ იალბუზზე დაეშვა ოქროს ბრწყინვალებით ღმერთი ცუ ცუვი-სამყაროს გულის ღერძი-თავისი ძვირფასი სუი აზნათი.
სწორედ იალბუზის ძირში მისცა ღმერთმა დასახლების უფლება პირველ ადამიანებს.
იალბუზთანაა დაკავშირებული სიუჟეტები ღმერთთნ მებრძოლი გმირის, მათ შორის ამირანის შესახებ.
იალბუზი არის კოსმოსის ტრადიციული განსახიერება-უნაგირის მსგავსი თხემი და დედამიწის მწვერვალი, ცისკენ მიმყვანი საფეხური და თვითონ ცა.
სწამთ რომ ეს ძველი ჩამქრალი ვულკანი სამყაროს დასასრულის წინ ისევ ალაპარაკდება.
საზოგადოდ მთა არის ის რასაც დედამიწა იწვდის ცისკენ,ცის და მიწის შეხვედრის ადგილი და კავკასიელებისთვის მთა არის ეთიკური ორიენტირი, იდეალისა და მთლიანობის სამყარო, ეპიკური გმირის სულიერი დადგინების თავისებური წარმმართველი ძალა.
ამას გარდა მთის ძირის მწვერვალთან შემაერთებელი ხაზი არის ადამიანის მიწიერი გზა როგორც მარადისობის შემადგენელი ნაწილი....
ართული საიოსტორიო წყაროების თანახმად, ვახტანგ I-მა 15 წლის ასაკში გავლო დარიალის კარი, და სამი წლის განმავლობაში დაიმორჩილა ოსები, პაჭანიკები, ჯიქები; ჩრდილოეთიდან შემოქცეულმა დაიკავა აფხაზეთი ციხე-გოჯამდე, რის შემდეგაც სახელოვანი დაბრუნდა სატახტო ქალაქ მცხეთაში.[1] ამ ლაშქრობათა გამო ხალხმა ვახტანგ მეფეს „იალბუზის გმირი“ უწოდა და ლექსიც უძღვნა:
ალექსანდრე დიდმა იქ მოძალადე და მარბიელი გოგი და მაგოგი ჩაკეტა, რომლებმაც წინასწარმეტყველებათა თანახმად, ანტიქრისტეს გამოჩენისას, თავისი იზოლაცია უნდა დაარღვიონ და საქრისტიანო ააოხრონ, რის შემდეგაც ისინი საბოლოოდ მოისპობიან.
გოგზე და მაგოგზე მითითების წყარო ბიბლიის ტექსტებია. მაგოგი, როგორც ნოეს შვილი იაფეტის შთამომავალი, ნახსენებია შესაქმის წიგნში (10, 2) და I ქრონიკებში (1, 5). სამაგიეროდ არ არსებობს რამენაირი მინიშნება გოგზე. რიცხვებში (21, 33-35) და Deuteronome-ში (2, 1-11) ჩნდება ბუმბერაზი ოგ, ბასანის მეფე, რომელთანაც გარკვეულ დროს შეიძლებოდა გოგი დაეკავშირებინათ.
გოგის და მაგოგის პროფეტულმა ლეგენდამ ფორმა ეზეკიელთან (38, 2; 38-39) და აპოკალიფსში (20, 7-10) მიიღო. ეს აპოკალიპტური ხალხები მრავალ ერთან და ეთნიკურ ჯგუფთან გააიგივეს.
იოსები (I საუკუნე) თავის «იუდაურ სიძველეებში» (I, 61) მათ სკვითებთან აიგივებს. ამ გაიგივებიდან გამომდინარე ამბობენ, რომ ალექსანდრე დიდი გოგის და მაგოგის ბიბლიურ ლეგენდას V საუკუნიდან დაუკავშირდა. გოგი და მაგოგი ასევე გააიგივეს კელტებთან, გოთებთან, თურქებთან, მონღოლებთან, ისრაელის ათ ტომთან და ა.შ. ლეგენდის გეოგრაფიული ადგილი ცვალებადია.
დასკვნა საინტერესოა, თუ კი ამ აპოკალიპტური ისტორიით გამოწვეულ შიშს გავიხსენებთ. როჯერ ბეკონი თავის «ოპუს მაიუსში» (1265 წლისთვის), გოგის და მაგოგის ყოფნის ადგილის განსასაზღვრელად, უფრო ზუსტად მიუთითებდა გრძედებს და განედებს, რათა ზუსტად იყოს ცნობილი თუ სად იყვნენ გოგი და მაგოგი და სად და როდის იმოქმედებს ანტიქრისტე.
ლოკალიზაციის ცვლილებები, რომელსაც ლეგენდა მთელი შუა საუკუნეების მანძილზე განიცდის, არის მისი საკუთარი ევოლუციის ნაყოფი. გოგი და მაგოგის ტერიტორია, ისევე როგორც მათი ჩამკეტი კარი, გადაადგილდებიან, რათა მითის იდუმალი ხასიათი დაცული იყოს.
აპოკალიფსის (20, 8) თქმით, გოგი და მაგოგი «დედამიწის ოთხივე კუთხეში» არიან. ლეგენდის განვითარებასთან ერთად, ისინი იკავებენ უფრო გარკვეულ, თუმცა ცვალებად ადგილს აზიაში. ბიბლიური ტექსტების თანახმად, იაფეტის შვილები არიან კავკასიის სამხრეთით, ეგეოსიდან (Aegean) კასპიის კარიბჭემდე იონიის, ლიდიის, ფრიგიის, კაბადოკიის, არმენიის და მიდიის ჩათვლით. ამ ტერიტორიაზე მაგოგი მისი ძმების მიწებს შორის არის...
იმპერატორი ნერონის დროს (I საუკუნე), იულიუს კეისარის დროს (ძვ.წ. I ს.), ალექსანდრეს მიერ გოგის და მაგოგის ჩასაკეტად აგებული კარი ლოკალიზებულია დარიალის უღელტეხილზე, ცენტრალურ კავკასიაში.
მოგვიანებით, დასავლეთში, მითი გადაადგილდა დარუბანდისკენ (დერბენტისკენ), მთებსა და კასპიის ზღვას შორის. შუა საუკუნეები ერთმანეთთან აიგივებს კავკასიას და კასპიის ზღვას. ამ გაიგივების ფესვებია ანტიკურ ხანაში, როგორც ამას პლინიუს უფროსი თავის «ჰისტორია ნატურალისში» და ოროსი (Historiae Adversus Paganos) მოწმობენ. მეორეს მხრივ, გეოგრაფიული ცოდნის გაღრმავებასთან ერთად, გოგი და მაგოგი კავკასიის ჩრდილოეთით გადაადგილდნენ...
შუა საუკუნეების მრავალი რუკა (მაგ. ებსტორფის და ჰერედორფის რუკები 1300 წლისთვის) ალექსანდრე დიდის მიერ ნაგებ კარს შავ ზღვასა და კასპიის ზღვას შორის ათავსებენ, მაგრამ გოგი და მაგოგი მსოფლიოს ბოლოს არიან. XI საუკუნის ისიდორეს რუკა (მიუნხენი, ბავარიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა) და XIII საუკუნის ფსალმუნის რუკა (ლონდონი, ბრიტანული ბიბლიოთეკა), ოროსის თანახმად, «კასპიის კარს» კავკასიის მთებსა და «აკროსერონიებს» შორის ათავსებენ.
მიუხედავად ამისა, გოგი და მაგოგი ამ სივრცეში ჩაკეტილი არ არიან, ისინი ჩრდილოეთის ოკეანის ერთ კუნძულზე არიან. ჩრდილოეთის ოკეანის კუნძულზე გოგის და მაგოგის ყოფნა, შეიძლება აესიუსის V საუკუნის კოსმოგრაფიაში მათი თურქებთან გაიგივებიდან გამომდინარეობდეს.
თუ
კი შუა საუკუნეების დასავლეთი მოძალადე და მარბიელ გოგსა და მაგოგს
მსოფლიოს ჩრდილოეთ განაპირა რეგიონში ათავსებს, არაბების აზრით, იაჯუჯი
მაჯუჯად წოდებული გოგი და მაგოგი არიან ან შორეულ აღმოსავლეთში ან მსოფლიოს
ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში...
ალ-იდრისის რუკა მათ აზიის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, კუფაიას მთების უკან ათავსებს. სახელი "კუფაია" აშკარად სახელი "კავკასიის" დამახინჯება არის...
მარკო პოლო გოგსა და მაგოგს აიგივებს თათრებთან, რომლებიც მისივე თქმით, მონღულის, ე.ი. მაგოგის პროვინციის მკვიდრი მონღოლები არიან. მარკო პოლოს თქმით, ალექსანდრე დიდის მიერ მათ ჩასაკეტად აგებული კარი კი არის საქართველოში, კასპიის ზღვას, უღრან ტყეებს და გიგანტურ მთას შორის. შუა საუკუნეების მრავალ რუკაზე, კასპიის მთები შავ ზღვასა და კასპიის ზღვას შორის არის, გოგი და მაგოგი კი შორეულ აღმოსავლეთში არიან. 1375 წლის კატალანური ატლასი და კატალანელი ესტენსის 1450 წლის რუკა, თათრებთან გაიგივებულ გოგს და მაგოგს ათავსებენ მსოფლიოს ჩრდილო-აღმოსავლეთ განაპირა მხარეში, კასპიის მთების უკან....
(ეს საინტერესო წერილი გამოქვეყნდა უკვე ციტირებულ წიგნში «მითიური ადგილების და ქვეყნების ლექსიკონი, «Olivier Battistini, Jean-Dominique Poli Pierre Ronzeaud, Jean-Jacques Vincensini, Dictionnaire des lieux et pays mythiques, Robert Laffont, 2011, გვ. 266-268).
----------------------------------------------------------------
ამავე თემას ეხება ერთი საინტერესო ისტორიაც:
გრიგოლ რობაქიძე
«1109 წლის 30 ივლისს პარიზმა იერუსალიმის წმინდა ადგილის მგალობელი ანსელუსისგან მიიღო ჯვარი რომელზეც ჯვარცმული იყო უფალი. რა ბედნიერი მოულოდნელობაა საფრანგეთისთვის! ის ზარ-ზეიმით დაასვენეს იქ, სადაც მოგვიანებით აღიმართა პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის სახელგანთქმული კათედრალი. ჯვარს უწოდეეს «ანსელუსის ჯვარი». ის ტაძარში დარჩა თითქმის 700 წლის მანძილზე.
793 წელს, საფრანგეთის რევოლუციის დროს, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი გაძარცვეს და წაბილწეს. ჯვარი გადაარჩინეს და ის დღემდეა დაცული....
პარიზის მთავარეპისკოპოსი გალონისადმი და არქიდიაკვანი სტეფანისადმი გაგზავნილ წერილებში ანსელუსი წერს, რომ მან ეს ჯვარი მიიღო ქართველთა მეფე დავითის ქვრივის ხელიდან. არაა საინტერესო ის, თუ რამდენად ეთანხმება სიმართლეს ნახსენები ქვრივის ამბავი. მთავარი ისაა, რომ თვითონ ანსელუსის თქმით, მან ეს ჯვარი მიიღო «მშენებელი» მეფის ქვეყნიდან. უნდა ითქვას ისიც, თუ როგორი პატივისცემით აღსავსე სიტყვებით იხსენებენ «მშენებელ» მეფეს.
«მეტიც, საქართველოს მეფე დავითს, წერს ანსელუსი, მთელი
ცხოვრება ჰქონდა ეს ჯვარი, ის ბედნიერი იყო ასეთი პრივილეგიით და უღრმესი
მოწიწებით ეპყრობოდა ამ ჯვარს. ამ მეფის, ისევე როგორც მის წინამორბედთა
ხელშია კასპიის კარი, რომელთანაც გააჩერეს გოგი და მაგოგი.
ამ კარს დღესაც დარაჯობს მეფე დავითის ვაჟიშვილი, რომლის სამეფოც და ბატონობაც ჩვენთვის არის ერთგვარი მოწინავე თავდაცვა, ავანპოსტი, მიდიელების და სპარსელების წინააღმდეგ»... (ამ ცნობას გვაწვდიან ზურაბ ავალიშვილი, გრიგოლ რობაქიძე, კალისტრატე სალია...)
Grigol Robakidze
LA GEORGIE A L'EPOQUE DES CROISADES
Le 30 juillet 1109, Paris reçut, des mains du chantre du Saint-Lieu de Jérusalem, Ansellus, la croix sur laquelle le Sauveur fut crucifié. Quelle bienheureuse surprise pour la France! On la déposa en grande pompe dans une chapelle de la Basilique sur l'emplacement de laquelle s'éleva plus tard la célèbre cathédrale de Notre-Dame. La croix fut appelée « Crux Ansellus ». Elle resta là, dans l'ombre du sanctuaire, pendant presque sept cents ans. La cathédrale de Notre-Dame ayant été profanée et pillée en 1793, au moment de la Révolution française, on a pu sauver la croix qui y est gardée de nos jours.
Et voici maintenant ce qu'il y a de plus surprenant :Ansellus écrit, dans la lettre qu'il adressa à l'archevêque de Paris, Gallon, comme aussi dans celle qu'il envoya à l'archidiacre Stefan, qu'il aurait reçu cette croix de la veuve du roi géorgien Davith. Que la veuve en question ne soit pas d'accord - comme il est vrai - avec ce que prétend Ansellus, cela ne change rien à l'affaire. Le fait est que le chantre, selon la version qu'il donne lui-même des événements, a trouvé cette croix dans le pays du roi « bâtisseur ».
Et il faut lire, dans cette épître, de quels termes pleins de considération le roi « bâtisseur » est honoré ! : « De plus, le roi de Géorgie Davith, - écrit Ansellus - a réellement eu en sa possession, aussi longtemps qu'il vécut, cette croix qu'il entourait d'une très profonde vénération, heureux qu'il était d'un tel privilège. C'est le même roi qui, comme ses prédécesseurs, tint en son pouvoir la Porte cas-pienne où Gog et Magog furent arrêtés et où veille encore aujourd'hui son fils, dont le royaume et la domination constituent pour nous en quelque sorte une défense avancée contre les Mèdes et contre les Perses ».
La documentation qui a servi de base au paragraphe « La Géorgie à l'époque des Croisades » a été puisée dans l'excellent livre de Zourab Avalichvili « Au temps des Croisades » (Paris, 1929), en géorgien.
დავუბრუნდეთ ლეილი ანვარს, მის მიერ თარგმნილ ჯელალ ედ დინ რუმის "დივანის" ფრაგმენტს რომელიც ფრანგულიდან სიტყვა სიტყვით თარგმნა თქვენ მონა მორჩილმა გიორგი მარჯანიშვილმა.და ამით დავამთავროთ ამჯერად.
სიყვარული ცისკენ გაფრენაა
სიყვარული არის ყოველ სუნთქვაზე ასი საფარველის გაგლეჯა
პირველივე სუნთქვიდან სუნთქვის შეწყვეტა
პირველივე ნაბჯიდან შეჩერება
ამ სამყაროს არარაობად მიჩნევა
და საკუთარი მზერის ცქერა
მე ვამბობ: ო, ჩემო გულო, კეთილი იყოს შენი მობრძანება შეყვარებულთა წრეში...
გული ამბობს: მე დაკავებული ვიყავი სახლით რათა გავქცეულიყავი წყლის და ტალახის ამ სახლიდან რათა ამეგო შესაქმის სახლი მე ძალა დამაკლდა და გამიჭირდა და ვინაიდან ვლაპარაკობ შევქმენი ფორმები.
Extrait du Dîvân traduit par Leili Anvar :
« L'amour, c'est s'envoler vers le ciel
L'amour c'est déchirer cent voiles à chaque souffle
Dés le premier souffle, interrompre le souffle
Dés le premier pas, se couper des pas
Regarder ce monde comme rien
Et regarder son propre regard
Je dis: ô mon coeur, sois le bienvenu
Pour ton arrivée au cercle des amants
Regarder au-delà du regard
Courir dans les ruelles des poitrines
Ô mon coeur d'où vient ce souffle?
Ô mon coeur d'où vient ce battement?
Ô mon oiseau parle moi la langue des oiseaux
Car moi tes secrets je sais les écouter
Le coeur dit: je m'occupais de la maison
Afin de fuir à tire d'aile cette maison d'eau et de boue
De la demeure du créé, je me suis envolé
Afin de construire la demeure de la création
Comme la force m'a manqué, on m'a traîné
Et comme je parle, ce sont des formes que je crée. »
in Rûmî, Entrelacs, 2004, page 235.
------------------------------------------------------------------
20 გასაღები ეზოტერიზმის გასაგებად-6: მაჰმადიანობის ცოცხალი გული სუფიზმი:
გიორგი მარჯანიშვილი 30.10.2011
http://allsymbols.ru/simvoly-stixij/gora-kaf.html
ალაჰი დაჰყვა დედამიწის ჩივილს მუდმივი მიწისძვრების გამო და შექმნა წმინდა მთა კაფი . ის გარს ევლება დასახლებულ მსოფლიოს და არის სამყაროს მტკიცე საყრდენი
lundi 30 juillet 2012
Djalâl ad-Dîn Rûmî est un des poètes,
sinon le poète qui m'a touché de la façon la plus percutante, de la
façon la plus durable aussi. Rares sont les poètes qui ont su chanter
l'Amour sublime, l'union mystique et la quête d'absolu et de vérité,
avec autant de profondeur et de superbe mêlées que le Mawlâna, et avec
une ferveur à ce point contagieuse, inspirante.
J'indiquerai prochainement une bibliographie complète du grand poète, ainsi qu'une liste détaillée de ses œuvres disponibles en traductions françaises, ou d'ouvrages le concernant.
En attendant, pour celles et ceux qui ne connaitraient pas encore l'inénarrable poésie de Rûmî, les livres de Leili Anvar, Rûmî, éditions Entrelacs, 2004 et Rûmî ou la Religion de l'Amour, Seuil, 2011 sont de parfaites inntroductions.
Leili Anvar est Normalienne, agrégée et docteur en littérature persane. Maître de conférences à l'Institut National des Langues et Civilisations Orientales, elle est également chroniqueuse sur France Culture (émission les "Racines du Ciel" présentée par Frédéric Lenoir) et dans le Monde des religions ("Lettres spirituelles"). Lectrice de poésie, elle organise régulièrement des concerts/lectures.
Je recommande vivement les ouvrages de Leili Anvar, ses travaux et ses traductions : une œuvre dans laquelle l'excellence de la pensée n'ont d'égale que la beauté poétique. Leili Anvar a entendu le son de "la flute de roseau" de Rûmî dès l'enfance, dans le fracas des bombes s'abattant alors sur l'Iran...
Extrait du Dîvân traduit par Leili Anvar :
« L'amour, c'est s'envoler vers le ciel
L'amour c'est déchirer cent voiles à chaque souffle
Dés le premier souffle, interrompre le souffle
Dés le premier pas, se couper des pas
Regarder ce monde comme rien
Et regarder son propre regard
Je dis: ô mon coeur, sois le bienvenu
Pour ton arrivée au cercle des amants
Regarder au-delà du regard
Courir dans les ruelles des poitrines
Ô mon coeur d'où vient ce souffle?
Ô mon coeur d'où vient ce battement?
Ô mon oiseau parle moi la langue des oiseaux
Car moi tes secrets je sais les écouter
Le coeur dit: je m'occupais de la maison
Afin de fuir à tire d'aile cette maison d'eau et de boue
De la demeure du créé, je me suis envolé
Afin de construire la demeure de la création
Comme la force m'a manqué, on m'a traîné
Et comme je parle, ce sont des formes que je crée. »
in Rûmî, Entrelacs, 2004, page 235.
http://planeta.ge/
February 2009 - 06:16 PM
http://www.clubook.ru/encyclopaedia/kaf_kaf/?id=40310
мусульманской мифологии горная цепь, опоясывающая Землю; обиталище джиннов. Дж. Г. Байрон употреблял выраже-ние "гора Каф" тж. и для обозначения Кавказа:
Верблюдов длинный вьется караван
От самой Кафгоры, из дальних стран. Дон Жуан (vi, 86; 1818-24). Пер. Т. Гнедич
По одному из вариантов мифа, гора К. является полой, и по ночам в ней скрывается дневной свет, а в ее основании находится огром-ный изумруд Сахрат, отражение которого придает небу лазурный оттенок.
Гора Каф окружает собой весь мир. Она сделана из огромного цельного изумруда. Под горой расположены 40 миров, абсолютно непохожих на нашу Землю, и в каждом из этих миров есть 400 тысяч городов, и у каждого города имеются 400 тысяч ворот. Города эти населяет раса существ, которым яг ведомы страдания людского племени. В землях тех царит вечный день и совсем нет ночи, земля покрыта золотом, а по ней ходят ангелы, которые неустанно поют хвалу Аллаху и Его пророку Магомету. На самом же деле, гора Каф расположена между рогами белого быка по имени Кирнит. Голова этого быка касается востока, а задняя часть расположена на западе. Говорят еще, что расстояние между коя-цами рогов Кирита невозможно преодолеть и за сто тысяч лет. Граф де Кэлю. Восточные сказки ("История Абд ал-Муталлиба"; 174ЗД. Пер. И.Б.
Возможно, гора Каф и служит границей мира, ав даже ей не ограничить людских страстей и желаний. Граф де Кэлю. Восточные сказки ("Дакиан и Семеро спящих"; 1743). Пер. ИБ.
От Кафа до Кафа. Вост. поговорка, применяющаяся по отношению к огромным расстояниям или очень длительным путешествиям. Согласно мусульманским легендам, солнце выходило из-за одного гребня горы Каф и садилось за другим.
Гора Каф может задрожать, но сила Аллаха пребудет во веки веков. У. Бекфорд. Ватек (1782). Пер. Их.
Sassanid silver plate of a simurgh (Sēnmurw), 7th or 8th century CE
სასანიანთა ვერცხლის თეფში სიმურღის //სენმურვის// გამოსახულებით.მეშვიდე-მერვე სს.
ეს სამყარო მატერიალურ სამყაროზ
რაამის//ვენერას// დაბადება სიმორღისგან//ფენიქსისგან//.
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/151808/
март 29 2009, 00:11
В мусульманской космологии - название горы или горного хребта, окружающего землю, "как перстень палец", граница между мирами проявленным и непроявленным. Это - обитель великого ангела Каф, чьим именем она и названа. Аллах поставил его предводителем "распространяющих" ангелов (Коран, 77: 3), о которых сообщается, что они расправляют свои крылья в стремлении к Божественному знанию, и наделил его властью над землей и движением земной коры. Идея Кафа восходит к древнейшим мифологическим константам, в частности, к образу Мировой горы. Как принято считать, она заимствована из иранских преданий о Хара-березайти/Элбурз, горе - жилище богов, находящейся на краю земли.
По описаниям одних авторов (Мутаххар ибн Тахир ал-Макдиси/ал-Мукаддаси, Йакут ал-Хамави, Закарийа ал-Казвини, Ибн ал-Варди), в основании Кафа лежит зеленый изумруд, цвет которого отражается небом. По утверждению других, изумруд находится в основании скалы (ас-сахра) - опоры Кафа, называемой также столбом (ватад): Аллах создал ее, чтобы укрепить землю. Каф - Мать всех гор мира, связанных с ней подземными ответвлениями. Когда Аллах хочет наказать людей или разрушить какую-либо страну, то насылает землетрясение, приводя в движение один из ее отрогов. Кафа недоступна для людей, за ней живут джинны. Она - место обитания легендарной птицы Анка (в иранской традиции - Симург), существующей от начала мира. Туда, за ее мудрыми советами, приходили герои и цари древности, поэтому Каф, особенно в поэзии, называют "гора мудрости", "гора удовлетворенности".
По мнению ряда богословов, сура Каф имеет апокалипсическую направленность. В суфийской традиции буква каф символизирует Сокровенный мир ('алам ал-гайб): если провести аналогию между процессом порождения звуков человеческой речи в момент выдыхания воздуха из легких и творящим "дыханием Милостивого", более глубокие звуки пребывают в непосредственной близости от Божественной тайны (Ибн ал-Араби).
В земной, не космологической, географии Каф соответствует Кавказской горной стране - барьеру мусульманского мира на севере, который остается, по мнению ряда авторов (Ибн Хурдадбих, Ибн ал-Факих, ал-Мукаддаси, а также анонима Худуд ал-'алам), исторической сценой Конца Света. Эта идея стала символом и в эсхатологических мотивах мусульманских проповедников - руководителей национально-освободительного движения на Кавказе (шайха Мансура, имама Шамиля, шайха Узун-хаджи и др.). В их выступлениях звучало, что именно Главный Кавказский хребет положен охранительной преградой и вечным сборным местом "правоверных" народов и государств, а горцы призваны стражами и защитниками для ведения войны против "неверных", нападающих при приближении Судного дня все ожесточеннее. На протяжении веков сохранил свою жизненность и мифологический образ "стены", сдерживающей Йаджуджа и Маджуджа (Гога и Магога Книги Бытия, Книги пророка Иезекииля и Откровения Иоанна Богослова). В кораническом сказании о стене, залитой железом, говорится, что на пути Йаджуджа и Маджуджа, между двумя вершинами, ее воздвиг Зул Карнайн. В тот день, когда "придет обещание Господа", стена обратится в прах (Коран, 18:93/92-98/97; 21:96). Большинство средневековых авторов отождествляли с враждебными людям персонажами кочевые народы, в частности, скифов, чьи опустошительные походы в Переднюю Азию и на Ближний Восток защищала мощная многокилометровая система укреплений Дербента. В Зул Карнайне видели и эпических царей Ирана, и Александра Македонского и других реальных и мифических героев и правителей. Согласно карачаевским преданиям, пророк Зул Карнайн во времена пребывания на земле пророков, путешествуя по Востоку и проповедуя учение Мухаммада, защитил жителей некоего края от "кровожадных и прожорливых соседей", низкорослых и с необыкновенно длинными бородами. Они прятались в замкнутом со всех сторон неприступными скалами месте. Единственный узкий проход Зул Карнайн замуровал высочайшей стеной из сплава железа и меди. И до сих пор Йаджудж и Маджудж пытаются сокрушить преграду и отомстить "злому человечеству". Каждый вечер они останавливаются перед совсем уже тонкой перегородкой, но наутро находят стену в первозданном виде, поскольку они не следуют никакой религии, не знают имени Бога и не говорят: "Если Бог даст, завершим завтра". Перед Концом Света у Йаджуджа и Маджуджа появится предводитель по имени Аллах-Берси (Бог Даст), которому они предложат закончить оставшуюся работу на следующий день. Утром стена будет разрушена, и Йаджудж и Маджудж выйдут из ущелья "на беду всему человечеству".
Почитание гор и горных святынь занимает особое место в религиозно-культурной жизни кавказских народов. Поведение в горах регламентируется определенным ритуалом. С ним связаны культы "хозяев" гор (горных духов), богини-матери, предков, покровителей, а также система посвятительных и очистительных обрядов; до сих пор там совершают жертвоприношения, индивидуальные и коллективные моления.
Прежде горы играли важную роль в определении времени года, суток. Почти в каждом селении были свои ориентиры - скала или вершина, "встречающая" первые лучи солнца и "провожающая" последние, на которую в определенный, один и тот же момент ложилась тень или из-за которой всходила луна. Так, в Ассинском ущелье Ингушетии таким ориентиром служила Арж Лоам/ Аржлоам (Черная гора), а летом самым длинным считался день, когда солнце светило прямо на Мят Лоам/Мятлоам (Столовая гора).
Отдельные горы являются родовыми, общенациональными и даже общекавказскими культовыми центрами. Например, каждый чеченский тайп, занимая конкретную территорию, имеет и свою родовую гору: беноевцы - Бенойн Лам, терлоевцы - Терлойн Лам, дишниевцы - Дишнийн Лам и т. д. В Абхазии наиболее устойчивая и последовательная традиция связана со священной горой Дыдрыпш-аныха (610 м над уровнем моря) у селения Ачандара Гудаутского района. Согласно верованиям, на ней пребывает один из представителей бога Анцва/Анщщюа - "земной пророк" (апаимбар) Дыдрыпш. У подножия горы имеется святилище, где прежде собирался Совет жрецов, ныне это национальная святыня абхазов. В рассказах о вершинах и живущих на них духах запечатлены необычайные небесные явления: грохот, вспышки огня, мерцающие огни и т. п.
В период утверждения ислама архаические воззрения были переосмыслены в новой традиции, а места поклонении освящались именем Пророка, "святых", проповедников, борцов и мучеников за веру. Так, еще до основания крепости Грозная (1818 г.) на Ханкальской горе/Жинан Барз ("Холм Совещания") созывался общечеченский сход. Под влиянием поверья, будто некогда на этой горе жил "святой" Эвлия Жеми, а после ухода из "солнечного мира" он собирает там время от времени Совет "святых" шайхов, название ее было переиначено в Жеми Барз ("Холм Жеми"); там же проводились суфийские радения. Известно, что Шамиль дважды в год проповедовал возле чеченского селения Центорой (от чечен. Цени те - "чистое место"), на горе Кеташ/Кеттеш/ Кхетча Корт ("Гора Совещания"), почитаемой издревле. В народных преданиях отражены представления о взаимосвязи всех священных мест, "родственных" отношениях между ними и даже их единстве. Так, у абхазов древнейшее "святое" место Псху-аныха/ Шьха-ныха/Аныха ду/Нал Куба на горе Бырдзышьха/Бырдзы Шьха высокогорной области Псху, в верховьях реки Бзыбь, считается братом-мусульманином, а Илырных/ Илыр-аныха у селения Илори, близ Очамчир, - братом-христианином.
У аварцев и лакцев бытуют представления о покровителях охоты и зверей - могущественных духах, обитающих на горе Кьили/Киили Меэр ("Седло-гора"). Невидимые, они не позволяют людям подняться на вершину, а на отваживающихся сбрасывают каменные глыбы: лишь избранные могут общаться с ними, и только им открывается дорога. В системе ислама эти духи воспринимаются как "святые" подвижники-шайхи (будалаъал, ед. ч. будала). В стихах Ибрагим-хаджжи ал-Уради (XVIII в.) они предстают в облике блаженных: летом одеждой им служат листья, ни холод, ни жажда их не тревожат, им "нет дела до питья и еды". Такой славой среди дагестанских священнослужителей (андала) увенчан шайх Ахмад, или Будала-Ахмад Согратлинский (середина XVII в.); вершина, у которой находился дом шайха, носит его имя - Б удалаъ-Ахмадил рукъалъухъ.
На горе Шалбуз-Даг/Шалбуздаг (4142 м), священной, по поверьям народов Южного Дагестана и Азербайджана (она носит имя некоего Шах ал-Бурза, в начале VIII в. оказавшего помощь мусульманам в борьбе против хазар), на месте древних святилищ горных духов - эренов возникло святилище Эренлар/пир-Сулейман. Согласно преданиям, у подножия горы жил пастух Сулейман, после его кончины голуби подняли тело на вершину, тогда-то и открылась всем "святость" Сулеймана. На могиле праведника местные жители соорудили пир и обнесли его стеной из горного песчаника (высота 1,2 м, ширина 0,5 м, общая площадь 80 м2). Выше по склону возведена мечеть Золотой Эренлар, которая отличается пышным убранством. Возле нее - священные камень (место для жертвоприношений) и родник. К мечети можно подойти, лишь поклонившиcь прежде пиру, - таково непреложное правило. Каждое лето, когда начинают таять снега, а также в канун мусульманских праздников в селение Микрах прибывают паломники, приводят жертвенных животных. С надеждой, что душа обретет покой, старики там каются в грехах, раздают милостыню; приходят туда и по завету умерших родственников. Выражение "идти на Эренлар/к Сулейману" означает безвыходность ситуации, крайнюю нужду: дух стараются не беспокоить мелкими просьбами, обращаются к нему исключительно в тех случаях, когда иные возможности исчерпаны (верующие взывают: "О, Эренлар, Шалбуз-Даг, Сулейман, помоги!"). За пиром тщательно ухаживают, любой из пришедших обязан поднять камень, упавший с ограды, и положить его на место. Рассказывают, каждую ночь, превращаясь в огонь, к пиру молнией мчится дух шайха Гаджи (хаджжи) Рамазана (его мазар находится в селении Штул Курахского района Республики Дагестан). Шалбуз-Даг считался и местопребыванием предков. Согласно легенде, пророк Мухаммад посетил эту гору во время "вознесения" (ми'радж), и на скалах сохранились следы его крылатого животного ал-Бурака. Семикратное восхождение и поклонение святыням Шалбуз-Дага приравнивается к совершению хаджа.
На территории Азербайджана почитают свои, расположенные в горах священные места и святилища (пиры и оджаги): Илян-Даг/Иляндаг на реке Араке близ г. Нахичевань (идти туда следует пешком), Хызыр Зинда на горе Бешбармак (Хызынский район), Хазарат-баба (Кубинский район), пир у селения Азых (Физулинский район), а также многочисленные пиры в Карабахе. У подошвы горы Джинках, к востоку от селения Куткашен (Нухинский район), находится "святое" место - следы, символизирующие путь проповедника ислама. По преданию, во время одного из походов сподвижник Абу Муслима, полководец Баба Рутен (якобы сын третьего "праведного" халифа 'Усмана), остановился и совершил молитву (намаз) на большом плоском камне Катыр-дирнаги. Благодатная сила размягчила камень, и на нем остались отпечатки рук и каблуков (кош) Баба Рутена, а также копыт его коня. Согласно письменным памятникам, некогда в периоды засухи местное население выбирало безгреховного юношу и посылало его на вершину Шах-Дага (4243 м), "ближе к Аллаху", с молитвой. Он должен был набрать в кувшин снегу, принести его, не ставя сосуд на землю, в Дербент и там вылить воду в море: море закипало, неведомо откуда слетались тучи, и "небесная вода" живила сухую землю.
Чудодейственной силой обладают и пещеры, и расщелины в горах. Если человек грешен, стоит ему войти в одну из расщелин, стены сразу же начнут сходиться сжимать его до тех пор, пока он не покается; безгрешный пройдет беспрепятственно сквозь все расщелины. Наиболее знаменитые пиры в пещерах Азербайджана - Гурбан Кесилен Зачасы (Дастафюрский район), Асаф Кехф (Нахичевань), Аг-Кага и Кара-Кага (Кубатлынский район), Бенефша (Конагкендский район). Последний расположен на высоте около 800 м над руслом реки, и прежде чем начать подъем к нему, необходимо снять обувь. Бытует убеждение, что прикосновение губами к сталактиту и всасывание его влаги обеспечат паломнику силу и здоровье. Землю, взятую из пещер Шалбуз-Дага, смешивают с водой и дают больному для исцеления. В перечне ритуалов, которые должен совершить каждый житель-шиит Дербента в последнюю среду (ахир чершенбе) года в надежде на благополучие в будущем, значился и такой: верующему надо было спрыгнуть с верхней части пещеры Сорок Девиц, расположенной недалеко от северной стены дербентской крепости (согласно преданию, в ней скрылись сорок девушек от преследования сорока юношей), после чего совершить у этого "святого" места жертвоприношение.
Среди даров, оставляемых у пира, - сласти, деньги; там возжигают огонь, бросают камешки, как бы сбрасывая с себя все плохое, приносят в жертву животных (чаще баранов и петухов). Когда дают обет принести жертву на пире, жертвенную пищу (назир), по обычаю, предлагают отведать всем присутствующим: "Назири гайтармаг олмаз" - "От жертвенного дарения отказываться нельзя".
Особенно же почитаем всеми кавказскими народами Эльбрус (общепринятой этимологии топонима пока нет), окруженный множеством мифов, легенд, сказаний, - вулканический горный массив (западная вершина 5642 м, восточная - 5621 м), возносящийся в междуречье Баксана и Кубани. Он известен и под другими названиями: Джинн Падишах/Повелитель джиннов (турки), Орфи Туб/Гора Пребывания Блаженных (абхазы), Ошхамахо/Гора Счастья (кабардинцы), Минги Тау/Вечная Гора, Гора Тысячи Гор, Шад Тау/Гора Радости (балкарцы и карачаевцы). Примечательно, что в балкаро-карачаевской мифологической картине мира Земля ограждена цепью гор Къаф/Къан Таула/ Ограждающие Горы, Горы-Ограда. Согласно древним верованиям, Эльбрус - жилище богов. В одном из мифологических сказаний чеченцев и ингушей говорится, что именно на его хребты "в скорлупе с сияньем золотым" опустился бог Ц'у/Ц'ув - "сердечная ось мира" - со своей "дорогой" Суй Азной. И именно у его подножия Творец дозволил селиться первым людям. С Эльбрусом связаны сюжеты о герое-богоборце (в частности, о Насрен-Жаче адыгских нартских сказаний, об Амиране тушинских и кахетинских легенд и др.) и об источнике Живой воды, или Озере Бессмертия, спрятанном в седловине между двумя вершинами. В эпосе балкарцев и карачаевцев нарт Карашауай и его конь Гемуда непобедимы и, не старея, живут вечно: когда иссякают силы, они пьют волшебную воду. Кабардинское предание "Дух Горы-Великана" предостерегает: "Великий пророк Мухаммад" строжайше запретил мусульманам пить воду из этого источника, ибо это жгучие слезы гордого Джинна - Духа Зла, прикованного к вершине Эльбруса "Великим богом Тхьэ/Тха". В фольклоре распространены и сюжеты о Нухе/Ное, ковчег которого остановился на Эльбрусе. Считается, если перед Новым годом отправиться на поклонение к священной горе, то удача будет сопутствовать во всем. Эльбрус - традиционное воплощение Космоса: гребень, похожий на седло, - и вершина Земли, и ступенька к Небу, и само Небо. Согласно поверьям, этот древний потухший вулкан перед Концом Света вновь "заговорит".
Мифоэпические традиции народов Кавказа высвечивают представления о горе как этическом ориентире - мире идеала и целостности, своеобразной направляющей духовного становления эпического героя. Кроме того, линия, соединяющая подножие с вершиной, - это и земной путь человека как составная бесконечности. Древние образы и идеи остаются значимыми и в современных реалиях: изображение гор характерно для государственной символики кавказских республик. Так, наряду с исламской символикой (зеленый цвет) на гербах Кабардино-Балкарской и Карачаево-Черкесской Республик представлен Эльбрус, на гербе Республики Ингушетия - Мят Лоам/Мятлоам/Столовая гора и Баш Лоам/Башлоам/Казбек.
Алейников М. Карачаевские поверья о кончине
века, пришествии Таджала и Страшном суде // Кубанские областные
ведомости. -Екатеринодар, 1883, ? 24, с.3-4, ? 25, с. 3-4
Ямпольский З.И. Пиры Азербайджана // Вопросы истории религии и атеизма. - М., 1960, вып. 8.
Акаба Л.Х. Исторические корни архаических ритуалов абхазов. -Сухуми, 1984.
Агларов М.А. Языческое святилище на вершине горы
Бахарган (К изучению общинных и региональных культов в Дагестане) //
Мифология народов Дагестана. - Махачкала, 1984, с. 36-42.
Джуртубаев М.Ч. Древние верования балкарцев и карачаевцев (Краткий очерк). - Нальчик, 1991.
Ислам на территории бывшей Российской империи. Энциклопедический словарь. Выпуск 2. ? М., 1999.
ამის ძალას კი იძლევა უსასრულო, რადიკალური, აბსოლუტური სიყვარული.
 |
| ფრანგ-ირანელი მკვლევარი ლეილი ანვარი |
ვინც იცნობს საკუთარ თავს იცნობს მის უფალსაც //მან არაჰა ნაფსაჰუ არაფა რაბბაჰუ//.
ატარის თხზულების ახალი ფრანგული გამოცემა.
ესაა გამორჩეული ინიციაციური მოთხრობა, გზამკვლევი უკვე გზაში მყოფთათვის და იმედი იმათთვის ვინც ეძებს.
მე-12 საუკუნის სპარსელი პოეტი ატარის მიერ ლექსად დაწერილ ამ ამბავს განსაკუთრებული ადგილი უკავია სულიერ ლიტერატურაში.
ისევე როგორც უფრო ადრე ატარისთვისაც ფრინველი არის ადამიანის სულის სიმბოლო.
ატარი მაჰმადიანურ სამყაროში იწყებს მისტიკური ეპოპეის ტრადიციას. მისი პოემა ყვება გზის სიძნელეების, მაგრამ აგრეთვე მეს ანიჰილაციით კავშირის,
ერთიანობის სიხარულის სიხარულის შესახებ.
ერთხელ მსოფლიოს ყველა ფრინველმა თითქოს გადაწყვიტა რომ მათ სჭირდებათ მათი მეფის პოვნა და მისკენ გაფრენა.
მათ სულის სიღრმეში ენატრებოდათ დიდების ფრინველი რომლისგანაც ამქვეყნად დარჩა მხოლოდ ერთი ფერადი და იდუმალი ბუმბული.
მათი მეგზური იქნება ოფოფი,რომელიც იყო მეფე სოლომონის მაცნე.
მან უკვე გაიარა სამეფო ზღურბლისკენ მიმავალი გზა.
ოფოფი ფრინველებს ასწავლის რომ მათი მეფეა სიმორღი. ეს მითიური ფრინველი ცხოვრობს ერთდროულად როგორც ხილულ ისე უხილავ სამყაროებში არსებულ წარმოსახვით სამყაროში აღმართულ მთა კაფზე //ძველი ავტორების ნაწილი მთა კაფს აიგივებდა კაფ-კასიასთან, კავკასიასთან, გ.მ.//.
ეს სამყარო მატერიალურ სამყაროზე უფრო რეალურია, მაგრამ მიუწვდომელია ადამიანთა გრძნობებისთვის.
 |
| Simurgh, Sassanian Royal Symbol სიმურღი, სასანიანთა სამეფო სიმბოლო |
მაგრამ წასვლის მომენტში ფრინველები ყოყმანობენ:
ბულბული ყოყმანობს იმიტომ რომ ის მიჩვეულია თავის ვარდს,ბატი-თავის გუბურას, კაკაბს კი უყვარს ამქვეყნიური სიმდიდრე და ა.შ.
ყოველ ფრინველს აკავებს გარკვეული მიზეზი და მოსაზრება და ყოველ ფრინველს ოფოფი არწმუნებს რომ ბოლოს იქნება შეხვედრა და ვერაფერი შეედრება სიმორღის გვერდით ყოფნას. ოფოფი მათ არწმუნებს ყველა მიწიერი ჩვევის უარყოფის აუცილებლობაში და მოუწოდებს ფრინველებს დიდი მიზნისკენ მიმავალ გზაზე დადგომისკენ.
გზას გაუდგება,გაფრინდება ათასობით ფრინველი.
ბევრი ჩიტი გზაში დაიღუპება, ბევრი ჩიტი უკან დაბრუნდება, სხვები გაჩერდებიან.
მეფე სიმორღის ზღურბლამდე მიაღწევს მხოლოდ 30 ჩიტი //სი მორღ სპარსულად ნიშნავს ოცდაათს//.
სი მორღ-სიმორღ იქცა სპარსული ლიტერატურის ყველაზე სახელგანთქმულ სიტყვის თამაშად.
მაგრამ მეფე სიმორღის ზღურბლთან მისულმა ოცდაათმა ფრინველმა, ჰოი საოცრებავ, დაინახა მხოლოდ საკუთარი თავის ანარეკლი.
სინამდვილეში ადამიანს არ ძალუძს ღვთაების როგორც ასეთის,უშუალოდ ღვთაების დანახვა. მისი უდიდებულესობის ბრწყინვალება მიუწვდომელი რჩება თვალისთვის.
არადა მისი უდიდებულესობის ბრწყინვალება არის ყოველი სულის სიღრმეში:
"სული დამალულია სხეულში და შენ დამალული ხარ სულში. ო შენ,მალულო მალულში,სულის სულო. ო შენ,რომელიც ხარ როგორც სულში ისე სულის გარეთ".
პოეტური მოხმობის მაგიით ატარი გვიჩვენებს ღმერთის მანიფესტაციას როგორც წმინდა სინათლეს.
 |
ზღვა,რომელიც ყოველ თავის წვეთუკაში ატარებს ღვთაების სხივმფენ მშვენებას.
ასე ხდება რომ ათასფერი სამყაროს მშვენება არის ხილულის რიგში ღვთაებრივი დიდების ანარეკლი და მეტი არაფერი.
მაგრამ ამ ათასსახოვანი მშვენიერების მიღმა უნდა მოვნახოთ უფერული,ფორმებს მიღმა არსებული ერთობა, ის რომელიც ვლინდება იმის გულში ვინც თავისი სული სარკისავით გააპრიალა.
გზის ბოლოს უნდა ჩაიკარგო ღვთაებაში, მხოლოდ ასე შეიძლება გქონდეს მასთან შეერთების იმედი. პეპელას მსგავსად უნდა ჩავარდე ცეცხლში და დაიწვა.
ამის ძალას კი იძლევა უსასრულო,რადიკალური,აბსოლუტური სიყვარული.
საყვარელის მაღალ ალში არსის და არსების მოსპობის შემდეგ ფრინველები ქრებიან და აღარაფერია სათქმელი.
მგზნებარე სიყვარული ნთქავს ყველაფერს რაც თითქოს არის მაგრამ რაც არც არასოდეს ყოფილა,ნთქავს მეს.სამყაროს და სიტყვებს.
 |
| ლეილი ანვარი |
მან ფრანგულად გამოსცა წიგნები "რუმი"//2004// და "გამხელილი საგანძური, სულიერი ისლამის ანთოლოგია" //2009//.
დაიბადა თეირანში, ირანში, ისწავლა თეირანის რაზის ლიცეუმში,ნორმალურ უმაღლეს სკოლაში //პარიზი// სწავლის შემდეგ 1987 წელს დაიცვა ხარისხი. არის ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი,,სპარსული ლიტერატურის აღიარებული სპეციალისტი და ამ ლიტერატურას ასწავლის და იკვლევს პარიზის აღმოსავლური ენების და ცივილიზაციების ეროვნულ სკოლა ინალკოში.ასწავლის ინგლისურსაც.
ეს წერილი დაიბეჭდა ფრანგულ ჟურნალში რელიგიათა სამყარო,საგანგებო ნომერი ასტროლოგია,2010 წლის ივლის-აგვისტოს ნომერი// Le monde des religions L'astrologie//.
სხვათა და საკუთარი თავის სიყვარული, საკუთარი თავის შესწავლა და დამორჩილება,ზრდა სამყაროს გაცნობიერებით, საკუთარი ადამიანობის განსრულება და განხორციელება... ფართო,ერთის შეხედვით მკაცრი მაგრამ სიცოცხლისთვის და საკუთარი შინაგანი სამყაროსთვის ჭეშმარიტად გამოღვიძებისთვის,სრულად განვითარებისთვის და სხვების სამსახურში ჩადგომისთვის აუცილებელი პროგრამა.
ასეთია გრიგოლ რობაქიძის საყვარელი სპარსეთიდან ევროპაში მოსული ლეილი ანვარის აზრი. ასეთი სპარსეთის ენის სიტკბო ასურვებდა მუსიკობას ძველ და ნამდვილად ქართველ პოეტებს...
Leili Anvar, Bonheur et accomplissement de soi
Aimer les autres, s'aimer soi, apprendre à se connaitre et se maitriser, grandir en conscience du monde, accomplir son humanité... Vaste programme qui peut paraitre un peu austère, mais essentiel pour s'éveiller vraiment à la vie et à son être intérieur, s'épanouir et pour vraiment donner aux autres...
ეს თემა არც ისე ირიბად უკავშირდება მთა კაფის და კავკასიის თემებსაც. უზოგადესად შევეხოთ მათაც.
ალაჰი დაჰყვა დედამიწის ჩივილს მუდმივი მიწისძვრების გამო და შექმნა წმინდა მთა კაფი. ის გარს ევლება დასახლებულ მსოფლიოს და არის სამყაროს მტკიცე საყრდენი.
მაჰმადიანურ მითოლოგიაში მთა კაფი არის დედამიწის შემომსალტველი მთიანი ქედი,ჯინების სამყოფელი.
ჯ.გ. ბაირონი სიტყვით კაფი აღნიშნავდა კავკასიასაც.
მითის ერთ-ერთი ვარიანტით მთა კაფი არის ღრუ და მასში ღამ-ღამობით ჩანს დღის სინათლე.მის ძირში კი არის უზარმაზარი ზურმუხტი სახრატი რომლის ანარეკლიც ცას აძლევს მოცისფრო ელფერს.
მთა კაფი გარს ევლება მთელ მსოფლიოს. ის გაკეთებულია მთლიანი ზურმუხტისგან. მთის ქვეშ არის 40 სამყარო რომლებიც სულ არ გვანან ჩვენს დედამიწას და ყოველ ამ სამყაროში არის 400 000 ქალაქი და ყოველ ქალაქს აქვს 400 000 კარიბჭე. ამ ქალაქებში ცხოვრობს რასა რომლისთვისაც უცნობია ადამიანთა ტკივილები და ტანჯვა.
იმ მიწებში არის მუდმივი დღე და სულ არაა ღამე. დედამიწა დაფარულია ოქროთი. მასზე დადიან ანგელოზები რომლებიც დაუღალავან ასხავენ ხოტბას ალაჰს და მის მოციქულ მუჰამედს.
სინამდვილეში მთა კაფი არის თეთრი ხარი კირნიტის რქებს შორის. ამ ხარის თავი ეხება აღმოსავლეთს, მისი უკანა ნაწილი დასავლეთშია. კიდევ ამბობენ რომ ერთი რქიდან მეორემდე ვერ მიხვალ ასი ათასი წლის განმავლობაში //გრაფ დე კელიუ,აღმოსავლური ზღაპრები ,,ალ მუტალიბის ისტორია, 1743//.
 |
| ფრინველები მიდიან კაფისკენ, სიმორღისკენ |
უზომო მანძილების ან ძალიან ხანგრძლივი მოგზაურობების დროს ხმარობდნენ გამოთქმას კაფიდან კაფამდე.
მთა კაფიც კი შეიძლება შეზანზარდეს, მაგრამ ალაჰის ძალა მუდამ იქნება
//ბეკფორდ ვატეკ,1782//.
მაჰმადიანურ კოსმოლოგიაში კაფი არის დედამიწის ირგვლივ არსებული ქედის სახელი. ესაა გამჟღავნებულ და გაუმჟღავნებელ სამყაროებს შორის არსებული საზღვარი. ესაა ანგელოზი კაფის საცხოვრებელი და მას ჰქვია ამ ანგელოზის სახელი.
ალაჰმა ის დაადგინა "გამავრცელებელ" ანგელოზთა წინამძღოლად //ყურანი,77 3//.
ნათქვამია რომ გამავრცელებელი ანგელოზები თავის ფრთებს შლიან ღვთაებრივი ცოდნისკენ სწრაფვისას.
ალაჰმა ანგელოზი კაფი დაადგინა დედამიწის და დედამიწის ქერქის მოძრაობის ბატონად.
კაფის იდეა მიდის უძველეს მითოლოგიურ მუდმივებამდე,კერძოდ მსოფლიო მთის ხატამდე. ითვლება რომ ის აღებულია ირანული თქმულებებიდან დედამიწის კიდეზე არსებული ღმერთების საცხოვრებელი ხარა-ბერეზაიტი-ელბურზის შესახებ.
ზოგი არაბი ავტორის აღწერით კაფის საძირკველში დევს მწვანე ზურმუხტი რომლის ფერსაც ირეკლავს ცა. სხვა ავტორების მტკიცებით ზურმუხტი არის კაფის საყრდენი კლდე ას-სახრას საფუძველში. ამ კლდეს ასევე უწოდებენ ბურჯს //ვატადს//. ალაჰმა ის შეჰქმნა დედამიწის განსამტკიცებლად.
კაფი არის დედამიწის ყველა მთის დედა და ეს მთები კაფთან დაკავშირებული არიან მიწისქვეშა განშტოებებით.
თუ კი ალაჰს უნდა ადამიანებს დასჯა ან რომელიმე ქვეყნის დანგრევა ის ამოძრავებს კაფის ერთ-ერთ განშტოებას და იწვევს მიწისძვრებს.
კაფი მიუწვდომელია ადამიანებისთვის. მასზე ცხოვრობენ ჯინები. ამავე დროს ის არის უკვე სამყაროს საწყისამდე არსებული ლეგენდარული ფრინველი ანკას
//ირანული ტრადიციით სიმურღი// საცხოვრებელი ადგილი.
იქ სიმურღის რჩევების მოსამენად მიდიოდნენ ძველი გმირები და მეფეები.
ამიტომ კაფს განსაკუთრებით პოეზიაში უწოდებენ სიბრძნის მთას, დაკმაყოფილების მთას.
ზოგი ღვთისმეტყველის აზრით სურა კაფს აქვს აპოკალიფსური მიმართულება.
სუფიურ ტრადიციაში ასო კაფ არის ფარული სამყაროს //ალა, ალ-ტაიბ// სიმბოლო.
მიწიერი და არა კოსმოლოგიური გეოგრაფიის თანახმად კაფი არის კავკასია.
კავკასია არის მაჰმადიანური სამყაროს ბარიერი ჩრდილოეთით.
 |
სპარსი მისტიკოსი პოეტი ატარია
აკლდამა, ნიშაბური, ირანი
omb of mystic Persian poet Attar,
Neishabour, Iran.
|
ეს იდეა იქცა მაჰმადიან ქადაგთა, კავკასიაში ეროვნულ-განმანთავისუფლებელი მოძრაობის ხელმძღვანელების //შეიხ მანსურის, იმამ შამილის, შაიხ უზუნ-ჰაჯის და სხვ.// ესქატოლოგიური მოტივების სიმბოლოდ.
ძველი აღთქმის თანახმად ჩრდილოეთიდან უნდა მოვიდნენ ხალხი და მთავარი გოგი და მაგოგი რომლებიც მიზნად დაისახავენ ღვთისმოსავი ხალხების,იზრაელის მოსპობას,მაგრამ უფალი მათ მოსპობს იზრაელის მთებზე.
აპოკალიფსისში გოგი და მაგოგი აღნიშნავენ ეშმაკის მიერ ცდუნებულ და უკანასკნელ დღეებში ქრისტეს სამეფოს წინააღმდეგ აჯანყებულ ხალხებს. ისინი მაცთურთან ერთად დაიღუპებიან გოგორდოვან და ცეცხლის ტბაში.
კავკასიის მთიელთა წინამძღოლები ამბობდნენ რომ სწორედ კავკასიონის მთავარი ქედი უნდა იქცეს მართლმორწმუნე ხალხების და სახელმწიფოების მცველ ზღუდედ და შეკრების მარადიულ ადგილად.
კავკასიის მთიელები კი უნდა იყვნენ გუშაგები და მცველები ურჯულოების წინააღმდეგ ომისთვის. ურჯულოები კი სულ უფრო და უფრო გააფთრებულები ესხმიან თავს კაცობრიობას უკანასკნელი სამსჯავროს დღის მოახლოებასთან ერთდ.
საუკუნეების მანძილზე კავკასიონს უყურებდნენ როგორც ბიბლიური ბოროტი მოთარეშე გოგის და მაგოგის შემკავებელ კედელს.
ყურანში ნათქვამია რომ ისკანდერ ზულ კარნაინმა ანუ ალექსანდრე მაკედონელმა გოგის და მაგოგის საწინააღმდეგოდ კავკასიონის ორ მწვერვალს შორის ააგო რკინით შევსებული კედელი რომელიც "ღმერთის დაპირების მოსვლისას" გადაიქცევა მტვრად
//ყურანი, 18 93 92-98 97 21-96//.
ყურანში გოგზე და მაგოგზე ლაპარაკია სურაში ალ-კახფ //გამოქვაბული//.
 |
| ისკანდერ ზულ კარნაინი //ორ-რქიანი// ანუ ალექსანდრე მაკედონელი. |
ისინი გეკითხებიან ზულ კარნაინზე. უთხარი:
ჩვენ მართლაც მივეცით მას ძალაუფლება დედამიწაზე და მივეცით ყველანაირი შესაძლებლობა.
ის დაადგა გზას.
როდესაც მივიდა იქამდე სადაც ჩადის მზე მან აღმოაჩინა რომ მზე ჩადის მღვრიე //თუ ცხელ// წყაროში. მასთან მან ნახა ხალხი. ჩვენ ვუთხარით: ო ზულ კარნაინ შენ ან დასჯი მათ ან გაუკეთებ სიკეთეს.
მან თქვა რომ უსამართლოს დასჯის და შემდეგ მას დაუბრუნებენ მის ღმერთს რომელიც მას მძიმედ აწამებს. მორწმუნეს და მართალს კი ექნება საუკეთესო ანაზღაურება და ჩვენ მას მივცემთ ყველაზე მსუბუქ ბრძანებებს.
შემდეგ მან გზა განაგრძო.
როდესაც ის მივიდა იქ სადაც ამოდის მზე მან ნახა რომ ის ამოდის ადამიანებზე რომელთაც არ მივეცით არავითარი საფარველი.
ასე მოვიცვით ჩვენ ჩვენი ცოდნით ყველაფერი რაც მას თავს გადახდა.
შემდეგ მან განაგრძო გზა.
მთებამდე მისულმა მან ნახა ხალხი რომელსაც თითქმის არ ესმოდათ მეტყველება.
მათ ზულ კარნაინს უთხრეს რომ იაჯუჯი და მაჯუჯი//ბიბლიური გოგი და მაგოგი// დედამიწაზე ავრცელებენ ურჯულოებას და უწმინდურობას. მათ ზულ კარნაინს დაპირდნენ ხარკის გადახდას თუ კი ის მათსა და იაჯუჯებს და მაჯუჯებს შორის ააგებდა გალავანს.
ზულ კარნაინმა მათ უთხრა რომ ის რაც მას მისცა მისმა ღმერთმა ამაზე მეტია. მან ამ ხალხს სთხოვა ფიზიკური დახმარება და დაპირდა გალავნის აგებას.
მან ამ ხალხს სთხოვა რკინის ნაჭრების მიწოდება და შებერვა. როდესაც ისინი ცეცხლივით გაწითლდნენ მან მოითხოვა გამდნარი სპილენძი გადასასხმელად.
იაჯუჯი მაჯუჯის ტომებმა ვერ მოახერხეს კედელზე ასვლა და კედლის გახვრეტა.
ისკანდერ ზულ კარნაინმა თქვა რომ ესაა მისი ღმერთის წყალობა და როდესაც შესრულდება მისი ღმერთის დაპირება ის კედელს გაასწორებს მიწასთან. რომ მისი ღმერთის დაპირება ჭეშმარიტებაა.
შუა საუკუნეების ავტორთა უმრავლესობა ადამიანებისადმი მტრულად განწყობილ პერსონაჟებთან ანუ გოგთან და მაგოგთან აიგივებდნენ ევრაზიის უსასრულო ტრამალებში მომთაბარე ხალხებთან,კერძოდ სკვითებთან რომელთა ამაოხრებელი ლაშქრობებისგან წინა აზიას და მახლობელ აღმოსავლეთს იცავდა დარუბენდის მრავალკილომეტრიანი მძლავრი საფორტიფიკაციო სისტემა.
ზულ კარნაინში ხედავდნენ ირანის ეპიკურ მეფეებსაც,ალექსანდრე მაკედონელსაც და სხვა რეალურ და მითიურ გმირებსაც და მმართველებსაც.
ყარაჩაული გადმოცემების თანახმად წინასწარმეტყველი ზულ კარნაინი დედამიწაზე წინასწარმეტყველთა ყოფნის დროს მოგზაურობდა აღმოსავლეთში და ქადაგებდა მუჰამედის მოძღვრებას/ ამ მოგზაურობის დროს მან ერთი მხარის მკვიდრები დაიცვა ხარბი და გაუმაძღარი მეზობლებისგან, დაბალი და არაჩვეულებრივად გაბანჯგვლული ადამიანებისგან რომლებიც დაიმალნენ მიუდგომელი კლდებით ყველა მხრიდან დახურულ ადგილას.
ერთადერთი ვიწრო გასასვლელი ზულ კარნაინმა ამოქოლა რკინის და სპილენძის შენადნობით ნაგები უმაღლესი კედლით.
იაჯუჯი და მაჯუჯი ცდილობენ ზღუდის განგრევას და კაცობრიობისთვის ანგარიშის გასწორებას. ყოველ საღამოს ისინი ჩერდებიან უკვე სულ თხელი ზღუდის წინაშე,მაგრამ დილით კედელი ისევ თავდაპირველი სახით დგას ვინაიდან მათ არ აქვთ არანაირი რელიგია,არ იციან ღმერთის სახელი და არ ახსენებენ მას.
სამყაროს დასასრულის წინ იაჯუჯს და მაჯუჯს გაუჩნდებათ წინამძღოლი ალაჰ ბერსი//ღმერთი მოგვცემს// რომელსაც შესთავაზებენ სამუშაოს დამთავრებას. დილით კედელი დანგრეული იქნება და კაცობრიობის საუბედუროდ იაჯუჯი და მაჯუჯი გავლენ ხეობიდან,მაგრამ ბოლოს დაიღუპებიან.
მთების და მთის სალოცავების თაყვანისცემას განსაკუთრებული ადგილი უკავია კავკასიელი ხალხების რელიგიურ-კულტურულ ცხოვრებაში.
მთებში ქცევა რეგლამენტირებულია გარკვეული რიტუალით რომელთანაც დაკავშირებულია მთების "ბატონთა" //მთის სულების//, დედა-ქალღმერთის,წინაპართა,მფარველთა კულტები და მიძღვნითი და განმწმენდი რიტუალების სისტემა. იქ დღემდე მიაქვთ მსხვერპლი,ლოცულობენ ინდივიდუალურად და კოლექტიურად.
ადრე მთებს მნიშვნელოვანი როლი ჰქონდათ წლის,დღე-ღამის დროის განსაზღვრაში.
თითქმის ყოველ სოფელს ჰქონდა თავისი ორიენტირები-კლდე თუ მწვერვალი რომელიც "ხვდებოდა" მზის პირველ სხივებს და "აცილებდა" უკანასკნელებს, რომელსაც ერთსა და იმავე დროს ეცემოდა ჩრდილი ან რომლის უკნიდანაც ამოდიოდა მთვარე.
ინგუშეთში, ასას ხეობაში ასეთი ორიენტირი იყო არჟ ლოამ//შავი მთა//, ზაფხულში კი ყველაზე გრძელ დღედ ითვლებოდა დღე როდესაც მზე ანათებდა უშუალოდ მთა მიატ ლოამზე.
არის საგვარეულო,საერთოეროვნული,მეტიც,საერთოკავკასიური საკულტო ცენტრი მთები.
ასე მაგალითად ჩეჩენთა ყოველ ტაიპს უკავია გარკვეული ტერიტორია და ყოველ ტაიპს აქვს თავეისი საგვარეულო მთა//ბენოელებს-ბენოინ ლამ, ტერლოელებს-ტერლოინ ლამ, დიშნიეველებს-დიშნიინ ლამ,და ა.შ.//.
აფხაზეთში წმინდა მთაა გუდაუთის რაიონის სოფელ აჭანდარასთან აღმართუილი დიდრიფშ-ანყხა//610 მ. ზღვის დონიდან//.იქაა ღმერთი ანცვას ერთ-ერთი წარმომადგენელი, "მიწიერი წინასწარმეტყველი" //აპაიმბარ// დიდრიპში.
მთის ძირში არის სალოცავი სადაც ადრე იკრიბებოდა ქურუმთა საბჭო. ეხლა ესაა აფხაზთა ეროვნული სიწმინდე.
მოთხრობებში მწვერვალებზე და იქ მცხოვრებ სულებზე აღბეჭდილია არაჩვეულებრივი ციური მოვლენები//გრუხუნი და ცეცხლის ანთება,მოციმციმე ცეცხლები,და ა.შ.//.
ისლამის დამკვიდრების პერიოდში არქაული წარმოდგენები გადაიაზრეს ახალი ტრადიციის შესაბამისად და თაყვანისცემის ადგილებს აკურთხებდნენ წინასწარმეტყველის, "წმინდანების",ქადაგების,რწმენისთვის მებრძოლთა და წამებულთა სახელით.
ასე მაგალითად ჯერ კიდევ ციხე-სიმაგრე გროზნის //1 დაარსებაზე//1818 წ.// ადრე ხანკალას მთაზე ჟინან ბარზ //თათბირის მთა// იწვევდნენ ხოლმე საერთოჩეჩნურ კრება. სწამდათ რომ ოდესღაც ამ მთაზე ცხოვრობდა "წმინდანი" ევლია ჟემი რომელიც საიქიოში წასვლის შემდეგ იქ დრო და დრო იწვევს "წმინდა" შაიხთა კრებებს. ამიტომ მთას დაარქვეს ჟემი ბარზ// ჟემის ბორცვი. იქ ტარდებოდა სუფიური ღამისთევები.
ცნობილია რომ შამილი წელიწადში ორჯერ ქადაგებდა ჩეჩნურ სოფელ ცენტოროისთან ძველთაგანვე პატივცემულ მთაზე კეტაშ-კეტტეშ // კხეტჩა კორტ,თათბირის მთა//.
ხალხურ გადმოცემებით ყველა წმინდა ადგილი დაკავშირებულია ერთმანეთთან. ისინი ენათესავებიან ერთმანეთს, ერთიანებიც კი არიან.
ასე მაგალითად აფხაზებისთვის უძველესი წმინდა ადგილი ფსხუ-ანიხა მაღალმთიან ოლქში ფსხი,მდინარე ბზიფის სათავეებში, ითვლება ძმა-მაჰმადიანად,და წმინდა ადგილი ილირნიხი //ილირ-ანიხა//,ოჩამჩირესთან-ძმა-ქრისტიანად.
ავარლებს და ლაკებს სწამთ ნადირობის და ცხოველების მფარველებისა-მთა კიილი //კიილი მეერ-უნაგირი მთა// სამყოფი ძლიერი და უხილავი სულებისა რომლებიც ადამიანებს არ აძლევენ მწვერვალზე ასვლის საშუალებას და გაბედულებს თავზე აყრიან ლოდებს. მხოლოდ რჩეულებს შეუძლიათ მათთან ურთიერთობა. მხოლოდ მათ ეხსნებათ გზა.
ისლამის სისტემაში ეს სულები აღიქმებიან როგორც წმინდა მოღვაწე შაიხები. იბრაგიმ ჰაჯი ალ-ურადის //მე-18 ს.// ლექსებში ისინი წარმოდგებიან ნეტარებად. ზაფხულში მათი სამოსია ფოთლები. მათ არ აწუხებთ არც სიცივე და არც წყურვილი და შიმშილი.
დაღესტნელ ღვთისმსახურებს //ანდალა// შორის ასეთი სახელი აქვს შაიხ ახნადს,ბუდალა-ახმად საგრატლელს//მე-17 საუკუნის შუა ხანები//. მწვერვალს რომელთანაცაა შაიხის სახლი ჰქვია მისი სახელი-ბ ბ უდალა-ახმადილ რუკალუხ.
სამხრეთი დაღესტნის ხალხების რწმენით წმინდა მთა შალბუზ-დაღს ჰქვია ვინმე შახ ალ-ბრზის სახელი. მან მერვეს საუკუნის დასაწყისში მაჰმადიანებს დახმარება გაუწია ხაზარებთან ბრძოლაში.
მთის სულების ძველი სალოცავების ადგილას გაჩნდა სალოცავი ერენლარ/პირ-სულეიმანი.
გადმოცემის თანახმად მთის ძირში ცხოვრობდა მწყემსი სულეიმანი. მისი გარდაცვალების შემდეგ მტრედებმა მისი სხეული აიტანეს მწვერვალზე სადაც ყველას წარუდგა სულეიმანის სიწმინდე. იქ დღეს არის სალოცავი. უფრო მაღლა არის მდიდრულად მორთული მიზგითი ოქროს ერენლარი. იქვეა წმინდა ქვა//სამსხვერპლო// და წმინდა წყარო...
აზერბაიჯანის მთებშიცაა წმინდა ადგილები და სალოცავები...
 | |||||||
| კუინჯი, იალბუზი |
ყველა კავკასიელი ხალხი განსაკუთრებულ პატივს მიაგებს ყაბარდო-ბალყარეთის და ყარაჩაი-ჩერქეზეთის რესპუბლიკათა საზღვარზე, კავკასიონის მთავარი ქედის ჩრდილოეთით აღმართულ იალბუზს. ისაა რუსეთის უმაღლესი მწვერვალი. ევროპის და აზიის საზღვარი ერთმნიშვნელოვანი არაა და ამიტომ იალბუზს უწოდებენ ევროპის უმაღლეს მწვერვალსაც.
მითებით და თქმულებებით გარემოცულ იალბუზს ასევე უწოდებენ ჯინ ფადიშახს //ჯინთა მბრძანებელს//,ორფი ტუფს//ნეტართა სამყოფ მთას//, ბედნიერების მთას,მარადიულ მთას,ათასი მთის მთას, სიხარულის მთას.
ბალყარულ-ყარაჩაული მითოლოგიის თანახმად დედამიწას გარს ევლება მთათა ჯაჭვი.
ძველი თქმულებების თანახმად იალბუზი არის ღმერთთა საცხოვრისი.
ჩეჩნების და ინგუშების ერთი მითის თანახმად სწორედ იალბუზზე დაეშვა ოქროს ბრწყინვალებით ღმერთი ცუ ცუვი-სამყაროს გულის ღერძი-თავისი ძვირფასი სუი აზნათი.
სწორედ იალბუზის ძირში მისცა ღმერთმა დასახლების უფლება პირველ ადამიანებს.
იალბუზთანაა დაკავშირებული სიუჟეტები ღმერთთნ მებრძოლი გმირის, მათ შორის ამირანის შესახებ.
იალბუზი არის კოსმოსის ტრადიციული განსახიერება-უნაგირის მსგავსი თხემი და დედამიწის მწვერვალი, ცისკენ მიმყვანი საფეხური და თვითონ ცა.
სწამთ რომ ეს ძველი ჩამქრალი ვულკანი სამყაროს დასასრულის წინ ისევ ალაპარაკდება.
საზოგადოდ მთა არის ის რასაც დედამიწა იწვდის ცისკენ,ცის და მიწის შეხვედრის ადგილი და კავკასიელებისთვის მთა არის ეთიკური ორიენტირი, იდეალისა და მთლიანობის სამყარო, ეპიკური გმირის სულიერი დადგინების თავისებური წარმმართველი ძალა.
ამას გარდა მთის ძირის მწვერვალთან შემაერთებელი ხაზი არის ადამიანის მიწიერი გზა როგორც მარადისობის შემადგენელი ნაწილი....
ართული საიოსტორიო წყაროების თანახმად, ვახტანგ I-მა 15 წლის ასაკში გავლო დარიალის კარი, და სამი წლის განმავლობაში დაიმორჩილა ოსები, პაჭანიკები, ჯიქები; ჩრდილოეთიდან შემოქცეულმა დაიკავა აფხაზეთი ციხე-გოჯამდე, რის შემდეგაც სახელოვანი დაბრუნდა სატახტო ქალაქ მცხეთაში.[1] ამ ლაშქრობათა გამო ხალხმა ვახტანგ მეფეს „იალბუზის გმირი“ უწოდა და ლექსიც უძღვნა:
ვახტანგ მეფე ღმერთს უყვარდა, ციდა ჩამოესმა რეკა,
იალბუზზე ფეხი შედგა, დიდმა მთებმა იწყეს დრეკა.
კასპიის მთები:
 |
| გოგი და მაგოგი |
კასპიის მთები არის შუასაუკუნეების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ლეგენდის სცენა.
გოგზე და მაგოგზე მითითების წყარო ბიბლიის ტექსტებია. მაგოგი, როგორც ნოეს შვილი იაფეტის შთამომავალი, ნახსენებია შესაქმის წიგნში (10, 2) და I ქრონიკებში (1, 5). სამაგიეროდ არ არსებობს რამენაირი მინიშნება გოგზე. რიცხვებში (21, 33-35) და Deuteronome-ში (2, 1-11) ჩნდება ბუმბერაზი ოგ, ბასანის მეფე, რომელთანაც გარკვეულ დროს შეიძლებოდა გოგი დაეკავშირებინათ.
გოგის და მაგოგის პროფეტულმა ლეგენდამ ფორმა ეზეკიელთან (38, 2; 38-39) და აპოკალიფსში (20, 7-10) მიიღო. ეს აპოკალიპტური ხალხები მრავალ ერთან და ეთნიკურ ჯგუფთან გააიგივეს.
იოსები (I საუკუნე) თავის «იუდაურ სიძველეებში» (I, 61) მათ სკვითებთან აიგივებს. ამ გაიგივებიდან გამომდინარე ამბობენ, რომ ალექსანდრე დიდი გოგის და მაგოგის ბიბლიურ ლეგენდას V საუკუნიდან დაუკავშირდა. გოგი და მაგოგი ასევე გააიგივეს კელტებთან, გოთებთან, თურქებთან, მონღოლებთან, ისრაელის ათ ტომთან და ა.შ. ლეგენდის გეოგრაფიული ადგილი ცვალებადია.
დასკვნა საინტერესოა, თუ კი ამ აპოკალიპტური ისტორიით გამოწვეულ შიშს გავიხსენებთ. როჯერ ბეკონი თავის «ოპუს მაიუსში» (1265 წლისთვის), გოგის და მაგოგის ყოფნის ადგილის განსასაზღვრელად, უფრო ზუსტად მიუთითებდა გრძედებს და განედებს, რათა ზუსტად იყოს ცნობილი თუ სად იყვნენ გოგი და მაგოგი და სად და როდის იმოქმედებს ანტიქრისტე.
ლოკალიზაციის ცვლილებები, რომელსაც ლეგენდა მთელი შუა საუკუნეების მანძილზე განიცდის, არის მისი საკუთარი ევოლუციის ნაყოფი. გოგი და მაგოგის ტერიტორია, ისევე როგორც მათი ჩამკეტი კარი, გადაადგილდებიან, რათა მითის იდუმალი ხასიათი დაცული იყოს.
აპოკალიფსის (20, 8) თქმით, გოგი და მაგოგი «დედამიწის ოთხივე კუთხეში» არიან. ლეგენდის განვითარებასთან ერთად, ისინი იკავებენ უფრო გარკვეულ, თუმცა ცვალებად ადგილს აზიაში. ბიბლიური ტექსტების თანახმად, იაფეტის შვილები არიან კავკასიის სამხრეთით, ეგეოსიდან (Aegean) კასპიის კარიბჭემდე იონიის, ლიდიის, ფრიგიის, კაბადოკიის, არმენიის და მიდიის ჩათვლით. ამ ტერიტორიაზე მაგოგი მისი ძმების მიწებს შორის არის...
იმპერატორი ნერონის დროს (I საუკუნე), იულიუს კეისარის დროს (ძვ.წ. I ს.), ალექსანდრეს მიერ გოგის და მაგოგის ჩასაკეტად აგებული კარი ლოკალიზებულია დარიალის უღელტეხილზე, ცენტრალურ კავკასიაში.
მოგვიანებით, დასავლეთში, მითი გადაადგილდა დარუბანდისკენ (დერბენტისკენ), მთებსა და კასპიის ზღვას შორის. შუა საუკუნეები ერთმანეთთან აიგივებს კავკასიას და კასპიის ზღვას. ამ გაიგივების ფესვებია ანტიკურ ხანაში, როგორც ამას პლინიუს უფროსი თავის «ჰისტორია ნატურალისში» და ოროსი (Historiae Adversus Paganos) მოწმობენ. მეორეს მხრივ, გეოგრაფიული ცოდნის გაღრმავებასთან ერთად, გოგი და მაგოგი კავკასიის ჩრდილოეთით გადაადგილდნენ...
შუა საუკუნეების მრავალი რუკა (მაგ. ებსტორფის და ჰერედორფის რუკები 1300 წლისთვის) ალექსანდრე დიდის მიერ ნაგებ კარს შავ ზღვასა და კასპიის ზღვას შორის ათავსებენ, მაგრამ გოგი და მაგოგი მსოფლიოს ბოლოს არიან. XI საუკუნის ისიდორეს რუკა (მიუნხენი, ბავარიის სახელმწიფო ბიბლიოთეკა) და XIII საუკუნის ფსალმუნის რუკა (ლონდონი, ბრიტანული ბიბლიოთეკა), ოროსის თანახმად, «კასპიის კარს» კავკასიის მთებსა და «აკროსერონიებს» შორის ათავსებენ.
მიუხედავად ამისა, გოგი და მაგოგი ამ სივრცეში ჩაკეტილი არ არიან, ისინი ჩრდილოეთის ოკეანის ერთ კუნძულზე არიან. ჩრდილოეთის ოკეანის კუნძულზე გოგის და მაგოგის ყოფნა, შეიძლება აესიუსის V საუკუნის კოსმოგრაფიაში მათი თურქებთან გაიგივებიდან გამომდინარეობდეს.
თუ
კი შუა საუკუნეების დასავლეთი მოძალადე და მარბიელ გოგსა და მაგოგს
მსოფლიოს ჩრდილოეთ განაპირა რეგიონში ათავსებს, არაბების აზრით, იაჯუჯი
მაჯუჯად წოდებული გოგი და მაგოგი არიან ან შორეულ აღმოსავლეთში ან მსოფლიოს
ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში...ალ-იდრისის რუკა მათ აზიის ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, კუფაიას მთების უკან ათავსებს. სახელი "კუფაია" აშკარად სახელი "კავკასიის" დამახინჯება არის...
მარკო პოლო გოგსა და მაგოგს აიგივებს თათრებთან, რომლებიც მისივე თქმით, მონღულის, ე.ი. მაგოგის პროვინციის მკვიდრი მონღოლები არიან. მარკო პოლოს თქმით, ალექსანდრე დიდის მიერ მათ ჩასაკეტად აგებული კარი კი არის საქართველოში, კასპიის ზღვას, უღრან ტყეებს და გიგანტურ მთას შორის. შუა საუკუნეების მრავალ რუკაზე, კასპიის მთები შავ ზღვასა და კასპიის ზღვას შორის არის, გოგი და მაგოგი კი შორეულ აღმოსავლეთში არიან. 1375 წლის კატალანური ატლასი და კატალანელი ესტენსის 1450 წლის რუკა, თათრებთან გაიგივებულ გოგს და მაგოგს ათავსებენ მსოფლიოს ჩრდილო-აღმოსავლეთ განაპირა მხარეში, კასპიის მთების უკან....
(ეს საინტერესო წერილი გამოქვეყნდა უკვე ციტირებულ წიგნში «მითიური ადგილების და ქვეყნების ლექსიკონი, «Olivier Battistini, Jean-Dominique Poli Pierre Ronzeaud, Jean-Jacques Vincensini, Dictionnaire des lieux et pays mythiques, Robert Laffont, 2011, გვ. 266-268).
----------------------------------------------------------------
ამავე თემას ეხება ერთი საინტერესო ისტორიაც:გრიგოლ რობაქიძე
«1109 წლის 30 ივლისს პარიზმა იერუსალიმის წმინდა ადგილის მგალობელი ანსელუსისგან მიიღო ჯვარი რომელზეც ჯვარცმული იყო უფალი. რა ბედნიერი მოულოდნელობაა საფრანგეთისთვის! ის ზარ-ზეიმით დაასვენეს იქ, სადაც მოგვიანებით აღიმართა პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის სახელგანთქმული კათედრალი. ჯვარს უწოდეეს «ანსელუსის ჯვარი». ის ტაძარში დარჩა თითქმის 700 წლის მანძილზე.
793 წელს, საფრანგეთის რევოლუციის დროს, პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი გაძარცვეს და წაბილწეს. ჯვარი გადაარჩინეს და ის დღემდეა დაცული....
პარიზის მთავარეპისკოპოსი გალონისადმი და არქიდიაკვანი სტეფანისადმი გაგზავნილ წერილებში ანსელუსი წერს, რომ მან ეს ჯვარი მიიღო ქართველთა მეფე დავითის ქვრივის ხელიდან. არაა საინტერესო ის, თუ რამდენად ეთანხმება სიმართლეს ნახსენები ქვრივის ამბავი. მთავარი ისაა, რომ თვითონ ანსელუსის თქმით, მან ეს ჯვარი მიიღო «მშენებელი» მეფის ქვეყნიდან. უნდა ითქვას ისიც, თუ როგორი პატივისცემით აღსავსე სიტყვებით იხსენებენ «მშენებელ» მეფეს.
 |
ამ კარს დღესაც დარაჯობს მეფე დავითის ვაჟიშვილი, რომლის სამეფოც და ბატონობაც ჩვენთვის არის ერთგვარი მოწინავე თავდაცვა, ავანპოსტი, მიდიელების და სპარსელების წინააღმდეგ»... (ამ ცნობას გვაწვდიან ზურაბ ავალიშვილი, გრიგოლ რობაქიძე, კალისტრატე სალია...)
Grigol Robakidze
LA GEORGIE A L'EPOQUE DES CROISADES
Le 30 juillet 1109, Paris reçut, des mains du chantre du Saint-Lieu de Jérusalem, Ansellus, la croix sur laquelle le Sauveur fut crucifié. Quelle bienheureuse surprise pour la France! On la déposa en grande pompe dans une chapelle de la Basilique sur l'emplacement de laquelle s'éleva plus tard la célèbre cathédrale de Notre-Dame. La croix fut appelée « Crux Ansellus ». Elle resta là, dans l'ombre du sanctuaire, pendant presque sept cents ans. La cathédrale de Notre-Dame ayant été profanée et pillée en 1793, au moment de la Révolution française, on a pu sauver la croix qui y est gardée de nos jours.
Et voici maintenant ce qu'il y a de plus surprenant :Ansellus écrit, dans la lettre qu'il adressa à l'archevêque de Paris, Gallon, comme aussi dans celle qu'il envoya à l'archidiacre Stefan, qu'il aurait reçu cette croix de la veuve du roi géorgien Davith. Que la veuve en question ne soit pas d'accord - comme il est vrai - avec ce que prétend Ansellus, cela ne change rien à l'affaire. Le fait est que le chantre, selon la version qu'il donne lui-même des événements, a trouvé cette croix dans le pays du roi « bâtisseur ».
Et il faut lire, dans cette épître, de quels termes pleins de considération le roi « bâtisseur » est honoré ! : « De plus, le roi de Géorgie Davith, - écrit Ansellus - a réellement eu en sa possession, aussi longtemps qu'il vécut, cette croix qu'il entourait d'une très profonde vénération, heureux qu'il était d'un tel privilège. C'est le même roi qui, comme ses prédécesseurs, tint en son pouvoir la Porte cas-pienne où Gog et Magog furent arrêtés et où veille encore aujourd'hui son fils, dont le royaume et la domination constituent pour nous en quelque sorte une défense avancée contre les Mèdes et contre les Perses ».
La documentation qui a servi de base au paragraphe « La Géorgie à l'époque des Croisades » a été puisée dans l'excellent livre de Zourab Avalichvili « Au temps des Croisades » (Paris, 1929), en géorgien.
დავუბრუნდეთ ლეილი ანვარს, მის მიერ თარგმნილ ჯელალ ედ დინ რუმის "დივანის" ფრაგმენტს რომელიც ფრანგულიდან სიტყვა სიტყვით თარგმნა თქვენ მონა მორჩილმა გიორგი მარჯანიშვილმა.და ამით დავამთავროთ ამჯერად.
სიყვარული ცისკენ გაფრენაა
სიყვარული არის ყოველ სუნთქვაზე ასი საფარველის გაგლეჯა
პირველივე სუნთქვიდან სუნთქვის შეწყვეტა
პირველივე ნაბჯიდან შეჩერება
ამ სამყაროს არარაობად მიჩნევა
და საკუთარი მზერის ცქერა
მე ვამბობ: ო, ჩემო გულო, კეთილი იყოს შენი მობრძანება შეყვარებულთა წრეში...
გული ამბობს: მე დაკავებული ვიყავი სახლით რათა გავქცეულიყავი წყლის და ტალახის ამ სახლიდან რათა ამეგო შესაქმის სახლი მე ძალა დამაკლდა და გამიჭირდა და ვინაიდან ვლაპარაკობ შევქმენი ფორმები.
Extrait du Dîvân traduit par Leili Anvar :
« L'amour, c'est s'envoler vers le ciel
L'amour c'est déchirer cent voiles à chaque souffle
Dés le premier souffle, interrompre le souffle
Dés le premier pas, se couper des pas
Regarder ce monde comme rien
Et regarder son propre regard
Je dis: ô mon coeur, sois le bienvenu
Pour ton arrivée au cercle des amants
Regarder au-delà du regard
Courir dans les ruelles des poitrines
Ô mon coeur d'où vient ce souffle?
Ô mon coeur d'où vient ce battement?
Ô mon oiseau parle moi la langue des oiseaux
Car moi tes secrets je sais les écouter
Le coeur dit: je m'occupais de la maison
Afin de fuir à tire d'aile cette maison d'eau et de boue
De la demeure du créé, je me suis envolé
Afin de construire la demeure de la création
Comme la force m'a manqué, on m'a traîné
Et comme je parle, ce sont des formes que je crée. »
in Rûmî, Entrelacs, 2004, page 235.
------------------------------------------------------------------
 |
გიორგი მარჯანიშვილი 30.10.2011
ღმერთსა და მის ქმნილებას შორის არის სინათლისა და წყვდიადის ათასი ფენა. ამ
ფენების გადალახვა და
ღმერთისკენ, რეალობისკენ სვლა, აი რა არის მისტიკოსთა იჯტიჰადი რომელიც
მიზნის მიღწევის შემდეგ არ უშვებს უკანდახევასა და რეგრესს… “ყოველ ფენომენს შეესაბამება არსებითი, ფარული რეალობა” (მუჰამედი)
სუფიზმი საუკუნეების მანძილზე ცდილობს “შინაგანი მეცნიერების” და “გარეგანი მეცნიერების” საწყისი,თავდაპირველი ჰარმონიის აღდგენას. ზეგრძნობიერი სამყაროს კვლევის მეთოდებად ის იყენებს ფარდის ახდას და შთაგონებას. “შინაგანი მეცნიერება” (ილმ ალ-ბატინ) ანუ სუფიზმი საკუთრივ ეზოტერული დისციპლინაა. მის საწინააღმდეგოდ «გარეგანი მეცნიერება» (ილმ ალ-ზაჰირ) ანუ ეგზოტერული მეცნიერება ეხება ფორმალურ რელიგიურ მეცნიერებებს. მეცნიერების ამ ორი ტიპის პოლარულობა ძალიან ხაზგასმულია ისლამში. არადა ის დაძლეული უნდა იყოს ისლამის ერთადერთობის ფუნდამენტურ პრინციპში : ყურანში ღმერთი წარმოდგება როგორც «გარეთა და შიდა » ან «ხილული და ფარული» (57.3).
“ღმერთის მაცნემ მითხრა ცოდნის ორი ლარნაკის შესახებ. ერთი ლარნაკის ცოდნა
დავარიგე და ის მე დამკლავდა რომ დამერიგებინა მეორე ლარნაკის ცოდნა». ამიტომ ხდება სუფიური ინიციაცია სიტყვების მიღმა.
სუფიების აზრით გარეგნული, ხილული, მომდინარეობს შინაგანიდან, უხილავიდან. ქერქი და ხილის ხორცი გარს აკრავს ბირთვს და სულიერებაც ასევე აცოცხლებს და ძერწავს რელიგიური ფორმის ქერქს.
კარგად გააზრებული ისლამი ამოდის ყველაზე კონკრეტული რეალობებიდან და ახდენს მათ გაშინაგანებას,განსულიერებას.
ამ გაგებით სუფიზმი არის ისლამის ცოცხალი გული, მუჰამედის გამოცხადების არსი და არა მარგინალური დისციპლინა ან ოკულტიზმის რომელიმე ფორმა.
ცნებები შარია და ტარიქა ნიშნავენ გზას. შარია არის éფართო გზა » რომელზეც გავლა შეუძლია ყველა მორწმუნე მაჰმადიანს, ტარიქა კი აღნიშნავს «ვიწრო გზას» რომელიც მხოლოდ მოწოდებულებისთვისაა განკუთვნილი. სწორედ ესაა სუფიების გზა და სწორედ ამიტომ თვლიან თავს სუფიები სულიერ ელიტად რომელიც ცდილობს სულიერ რეალობათა წვდომას აქ და ეხლა, გარდაცვალებამდე.
იჟტიჰადი და მაჰმადიანური გამოცხადება:
ადამიანს «უმაღლესი რეალობის» წვდომა ძალუძს მხოლოდ შარიათი და სუფია მოძღვარი იბნ არაბი (1165-1240) ამბობს რომ სამყაროს თუ ისლამის გარეგანი კანონი განუყოფელია მათი შინაგანი რეალობისგან.
ისლამში, ისევე როგორც სხვა ნამდვილ რელიგიურ ტრადიციაში, ეზოტერიზმი ვერ იქნება ეგზოტერიზმის გარეშე. საბოლოო ანგარიშით კი მეტაფიზიკა ჯობნის ფიზიკას :
«ღმერთის წვდომამდე მიდის ორი გზა,წერს იბნ არაბი,პირველია სულიერი გამჟღავნების გზა, ამ უეჭველ მეცნიერებას ადამიანი საკუთარ თავში პოულობს… მეორე გ
სუფიზმი საუკუნეების მანძილზე ცდილობს “შინაგანი მეცნიერების” და “გარეგანი მეცნიერების” საწყისი,თავდაპირველი ჰარმონიის აღდგენას. ზეგრძნობიერი სამყაროს კვლევის მეთოდებად ის იყენებს ფარდის ახდას და შთაგონებას. “შინაგანი მეცნიერება” (ილმ ალ-ბატინ) ანუ სუფიზმი საკუთრივ ეზოტერული დისციპლინაა. მის საწინააღმდეგოდ «გარეგანი მეცნიერება» (ილმ ალ-ზაჰირ) ანუ ეგზოტერული მეცნიერება ეხება ფორმალურ რელიგიურ მეცნიერებებს. მეცნიერების ამ ორი ტიპის პოლარულობა ძალიან ხაზგასმულია ისლამში. არადა ის დაძლეული უნდა იყოს ისლამის ერთადერთობის ფუნდამენტურ პრინციპში : ყურანში ღმერთი წარმოდგება როგორც «გარეთა და შიდა » ან «ხილული და ფარული» (57.3).
არადა ისლამური ტრადიცია იუდაურ-ქრისტიანული ტრადიციის
მსგავსად აცხადებს რომ სამყარო შექმნილია ღმერთის ხატად. სამყარო, რელიგია,
ადამიანი ასევე შექმნილი არიან გარეგანი და შინაგანი მხარეებით.
სუფიები საუკუნეების მანძილზე ცდილობენ სოცოცხლის ამ ორი ასპექტის საწყისი,თავდაპირველი ჰარმონიისა და წონასწორობის აღდგენას მაშინ როდესაც « კანონის დოქტორთა » ხელში ჩავარდნილი მაჰმადიანობა ვითარდებოდა მშრალი ფორმალიზმისა და იურიდიზმისკენ რის შედეგესაც ჩვენ დღესაც ვხედავთ. მოსეს და ხადირის შეხვედრა:
სუფიათა სულიერი მეთოდი,მაშ, ასკვნის რომ სინამდვილე ვერ დაიყვანება ხილულზე; რომ სინამდვილე არაა მხოლოდ ის რასაც უშუალოდ ვხედავთ ან ვგრძნობთ. ამაზე ნათლად მოწმობენ ისლამის წერილობითი წყაროები ; მაგრამ საჭიროა მათი წაკითხვის ცოდნა:
ყურანი სავსეა სულიერი თუ ეზოტერული განზომილების მქონე გამონათქვამებით:
“ის (ღმერთი) თქვენთანაა სადაც არ უნდა იყოთ” (2,115); “ჩვენ (ღმერთი) უფრო ახლოს ვართ მასთან ვიდრე მისი კისრის ძარღვი” (50,16); დედამიწაზე არის ნიშნები იმათთვის ვისაც აქვს კარგი მზერა. და თვითონ თქვენში მათ ვერ ხედავთ?”( 51,20)/
ასეთი გამონათქვამის მნიშვნელობა იდუმალია და საჭირო ხდება მათი განმარტება.
ასეთია მაგალითად სახელგანთქმული “სინათლის ლექსის” შემთხვევა. ამ ლექსს განმარტავდნენ როგორც ყველაზე მეტაფიზიკურად ისე ყველაზე რაციონალურად.
განა თვითონ მუჰამედმა არ თქვა რომ ყურანს აქვს მრავალი მნიშვნელობა?
მაგრამ ეზოტერული მისტიკური მეცნიერების უპირატესობას სამყაროს გარეგნულ,ლეგალისტურ ცოდნასთან შედარებით ამტკიცებს ყურანის შუგალში მონათხრობი მოსეს და წინასწარმეტყველთა და წმინდანთა იდუმალი ინიციატორი ხადირის შეხვედრა.“ აარკანის, საიდუმლოს დისციპლინა”: თვითონ მუჰამედი ამბობს: ‘ყოველ ფენომენს შეესაბამება არსებითი, ფარული სინამდვილე”.
მისდევს რა ერთგვარი “არკანის, საიდუმლოს დისციპლინას” მუჰამედი ეუბნება თავის მიმდევრებს რომ ისინი უნდა ელაპარაკებოდნენ ადამიანებს იმის თანახმად «თუ რამდენად, რა ხარისხით შეუძლიათ მათ გაგება» და მუჰამედის კომპანიონები ხედავდნენ თუ რამდენად უწევდა ანგარიშს მუჰამედი თანამოსაუბრის გაგების ანუ ინტელექტუალურ და კულტურულ დონეს.
მუჰამედის ერთ-ერთმა თანამგზავრმა ესეც კი თქვა:სუფიები საუკუნეების მანძილზე ცდილობენ სოცოცხლის ამ ორი ასპექტის საწყისი,თავდაპირველი ჰარმონიისა და წონასწორობის აღდგენას მაშინ როდესაც « კანონის დოქტორთა » ხელში ჩავარდნილი მაჰმადიანობა ვითარდებოდა მშრალი ფორმალიზმისა და იურიდიზმისკენ რის შედეგესაც ჩვენ დღესაც ვხედავთ. მოსეს და ხადირის შეხვედრა:
სუფიათა სულიერი მეთოდი,მაშ, ასკვნის რომ სინამდვილე ვერ დაიყვანება ხილულზე; რომ სინამდვილე არაა მხოლოდ ის რასაც უშუალოდ ვხედავთ ან ვგრძნობთ. ამაზე ნათლად მოწმობენ ისლამის წერილობითი წყაროები ; მაგრამ საჭიროა მათი წაკითხვის ცოდნა:
ყურანი სავსეა სულიერი თუ ეზოტერული განზომილების მქონე გამონათქვამებით:
“ის (ღმერთი) თქვენთანაა სადაც არ უნდა იყოთ” (2,115); “ჩვენ (ღმერთი) უფრო ახლოს ვართ მასთან ვიდრე მისი კისრის ძარღვი” (50,16); დედამიწაზე არის ნიშნები იმათთვის ვისაც აქვს კარგი მზერა. და თვითონ თქვენში მათ ვერ ხედავთ?”( 51,20)/
ასეთი გამონათქვამის მნიშვნელობა იდუმალია და საჭირო ხდება მათი განმარტება.
ასეთია მაგალითად სახელგანთქმული “სინათლის ლექსის” შემთხვევა. ამ ლექსს განმარტავდნენ როგორც ყველაზე მეტაფიზიკურად ისე ყველაზე რაციონალურად.
განა თვითონ მუჰამედმა არ თქვა რომ ყურანს აქვს მრავალი მნიშვნელობა?
მაგრამ ეზოტერული მისტიკური მეცნიერების უპირატესობას სამყაროს გარეგნულ,ლეგალისტურ ცოდნასთან შედარებით ამტკიცებს ყურანის შუგალში მონათხრობი მოსეს და წინასწარმეტყველთა და წმინდანთა იდუმალი ინიციატორი ხადირის შეხვედრა.“ აარკანის, საიდუმლოს დისციპლინა”: თვითონ მუჰამედი ამბობს: ‘ყოველ ფენომენს შეესაბამება არსებითი, ფარული სინამდვილე”.
მისდევს რა ერთგვარი “არკანის, საიდუმლოს დისციპლინას” მუჰამედი ეუბნება თავის მიმდევრებს რომ ისინი უნდა ელაპარაკებოდნენ ადამიანებს იმის თანახმად «თუ რამდენად, რა ხარისხით შეუძლიათ მათ გაგება» და მუჰამედის კომპანიონები ხედავდნენ თუ რამდენად უწევდა ანგარიშს მუჰამედი თანამოსაუბრის გაგების ანუ ინტელექტუალურ და კულტურულ დონეს.
 |
სუფიების აზრით გარეგნული, ხილული, მომდინარეობს შინაგანიდან, უხილავიდან. ქერქი და ხილის ხორცი გარს აკრავს ბირთვს და სულიერებაც ასევე აცოცხლებს და ძერწავს რელიგიური ფორმის ქერქს.
კარგად გააზრებული ისლამი ამოდის ყველაზე კონკრეტული რეალობებიდან და ახდენს მათ გაშინაგანებას,განსულიერებას.
ამ გაგებით სუფიზმი არის ისლამის ცოცხალი გული, მუჰამედის გამოცხადების არსი და არა მარგინალური დისციპლინა ან ოკულტიზმის რომელიმე ფორმა.
ცნებები შარია და ტარიქა ნიშნავენ გზას. შარია არის éფართო გზა » რომელზეც გავლა შეუძლია ყველა მორწმუნე მაჰმადიანს, ტარიქა კი აღნიშნავს «ვიწრო გზას» რომელიც მხოლოდ მოწოდებულებისთვისაა განკუთვნილი. სწორედ ესაა სუფიების გზა და სწორედ ამიტომ თვლიან თავს სუფიები სულიერ ელიტად რომელიც ცდილობს სულიერ რეალობათა წვდომას აქ და ეხლა, გარდაცვალებამდე.
იჟტიჰადი და მაჰმადიანური გამოცხადება:
ადამიანს «უმაღლესი რეალობის» წვდომა ძალუძს მხოლოდ შარიათი და სუფია მოძღვარი იბნ არაბი (1165-1240) ამბობს რომ სამყაროს თუ ისლამის გარეგანი კანონი განუყოფელია მათი შინაგანი რეალობისგან.
ისლამში, ისევე როგორც სხვა ნამდვილ რელიგიურ ტრადიციაში, ეზოტერიზმი ვერ იქნება ეგზოტერიზმის გარეშე. საბოლოო ანგარიშით კი მეტაფიზიკა ჯობნის ფიზიკას :
«ღმერთის წვდომამდე მიდის ორი გზა,წერს იბნ არაბი,პირველია სულიერი გამჟღავნების გზა, ამ უეჭველ მეცნიერებას ადამიანი საკუთარ თავში პოულობს… მეორე გ
 |
ზაა რაციონალური გააზრებისა და დემონსტრაციის გზა. Eეს გზა
უფრო დაბალია პირველზე ვინაიდან ეჭვს შეუძლია არგუმენტაციის დასუსტება ». «
ჭეშმარიტ მეცნიერებას არ იძლევიან რაციონალისტები, წერს ის სხვაგან, და
ვისაც არა აქვს გამჟღავნება არა აქვს არავითარი ცოდნა ».ზეგრძნობიერი
სამყაროს გამოკვკლევისას სუფიები დიდ როლს ანიჭებენ შთაგონებას.“ღმერთსა და
მის ქმნილებას შორის არის სინათლისა და წყვდიადის ათასი ფენა. ამ ფენების
გადალახვა და ღმერთისკენ, რეალობისკენ სვლა, აი რა არის მისტიკოსთა
იჯტიჰადი რომელიც მიზნის მიღწევის შემდეგ არ უშვებს უკანდახევასა და
რეგრესს», ამბობს საქმეში კარგად ჩახედული მაგრამ არასუფია ავტორი.
რელიგიათა ტრანსცენდენტური ერთობა:
რამდენი კაციცაა იმდენი გზა მიდის ღმერთისკენ, ამბობს სუფიური ანდაზა.
მაშ სინამდვილისკენ, ღმერთისკენ სვლა შეგვიძლია ნებისმიერ ნამდვილ სულიერ ტრადიციაზე დაყრდნობით.
სუფიათა უმრავლესობა სარწმუნოებათა სიმრავლის და მრავალფეროვნების მიღმა ხედავს რომ კაცობრიობა შეადგენს ღმერთის, ერთადერთი რეალობის თაყვანისმცემელთა თემს. მათი გახსნა სხვა კონფესიებისადმი გამომდინარეობს მეტაფიზიკური სიცხადიდან : «ღვთაებრივი ერთადერთობის დოქტრინა მხოლოდ ერთადერთი შეიძლება იყოს».
« რელიგიათა ტრანსცენდენტური ერთიანობის თემას დოქტრინალური არე განუსაზღვრა ისევ იბნ არაბიმ.
იბნ არაბის აზრით ყველა სარწმუნოება და,მაშ, ყველა რელიგია ჭეშმარიტია ვინაიდან ყველა პასუხობს ღმერთის ერთი სახელის მანიფესტაციას.
ყველა ამ კერძო თეოფანიის წყაროა ღმერთში, «რეალურში», «ჭეშმარიტში».
ასევე არის ყველა საკრალური კანონის ფუნდამენტური ერთობა და ყოველ მათგანს აქვს ჭეშმარიტების თავისი წილი.
რელიგიათა მრავალფეროვნებას იწვევს ღვთაებრივი მანიფესტაციები “რომლებიც არ მეორდება არასდროს”.
“ დედამიწის ყველა კუთხეში მლოცველ სხვადასხვა მორწმუნეთა ხმებს ჩვენ ვთვლით ერთადერთი ღმერთის მადიდებელ სიმფონიად”,ამბობდა მალიელი ბრძენი ტიერნო ბოკარი (1875-1939).
“( ზოგი ,იწოდებს ქრისტიანს, ზოგი ებრაელს და ზოგი მაჰმადიანს,
წერდა იბნ არაბი, მე კი მწამს სამი რომელიც არის ერთი”, ასეთი საინტერესო
ქრისტიანული რწმენის ფორმულაც უთქვამს ამ მაჰმადიან სუფია მოძღვარს; მთარგმნელი) მაგრამ დავასკვნათ ეზოტერიზმით.ზოგის თანახმად ჩვენ უნდა ვიყოთ “დეზოკულტაციის” ხანის დასაწყისში, ხანისა როდესაც “რეალური” სულ უფრო და უფრო გამჟღავნდება.
რამდენი კაციცაა იმდენი გზა მიდის ღმერთისკენ, ამბობს სუფიური ანდაზა.
მაშ სინამდვილისკენ, ღმერთისკენ სვლა შეგვიძლია ნებისმიერ ნამდვილ სულიერ ტრადიციაზე დაყრდნობით.
სუფიათა უმრავლესობა სარწმუნოებათა სიმრავლის და მრავალფეროვნების მიღმა ხედავს რომ კაცობრიობა შეადგენს ღმერთის, ერთადერთი რეალობის თაყვანისმცემელთა თემს. მათი გახსნა სხვა კონფესიებისადმი გამომდინარეობს მეტაფიზიკური სიცხადიდან : «ღვთაებრივი ერთადერთობის დოქტრინა მხოლოდ ერთადერთი შეიძლება იყოს».
« რელიგიათა ტრანსცენდენტური ერთიანობის თემას დოქტრინალური არე განუსაზღვრა ისევ იბნ არაბიმ.
იბნ არაბის აზრით ყველა სარწმუნოება და,მაშ, ყველა რელიგია ჭეშმარიტია ვინაიდან ყველა პასუხობს ღმერთის ერთი სახელის მანიფესტაციას.
ყველა ამ კერძო თეოფანიის წყაროა ღმერთში, «რეალურში», «ჭეშმარიტში».
ასევე არის ყველა საკრალური კანონის ფუნდამენტური ერთობა და ყოველ მათგანს აქვს ჭეშმარიტების თავისი წილი.
რელიგიათა მრავალფეროვნებას იწვევს ღვთაებრივი მანიფესტაციები “რომლებიც არ მეორდება არასდროს”.
“ დედამიწის ყველა კუთხეში მლოცველ სხვადასხვა მორწმუნეთა ხმებს ჩვენ ვთვლით ერთადერთი ღმერთის მადიდებელ სიმფონიად”,ამბობდა მალიელი ბრძენი ტიერნო ბოკარი (1875-1939).
 |
ქრისტიანული რწმენის ფორმულაც უთქვამს ამ მაჰმადიან სუფია მოძღვარს; მთარგმნელი) მაგრამ დავასკვნათ ეზოტერიზმით.ზოგის თანახმად ჩვენ უნდა ვიყოთ “დეზოკულტაციის” ხანის დასაწყისში, ხანისა როდესაც “რეალური” სულ უფრო და უფრო გამჟღავნდება.
სუფიების აზრით ადამიანის სულიერი სამყაროსაგან გამომყოფი ფარდები მეტაფიზიკური ილუზიაა და მეტი არაფერი.
და აი დაწყებულ ხანაში უნდა გაიხსნას და ჩამოცვივდეს ხილული, ხელშესახები ფარდებიც.
მასშტაბურად გამჟღავნებული ეზოტერიზმი როგორც ასეთი შეიძლება გაქრეს. ისლამში გამოყენებული შემეცნების საშუალებები,მაგალითად შთაგონება და გამჟღავნება მიიღებენ ახალ ფორმებს და არნახულ გაქანებას (გაგრძელება იქნება).
დანართი: სიყვარულის ქადაგი ჯელალ ედ დინ რუმის მოწოდება: “მოდი, მოდი, რაც არ უნდა იყო მოდი. მოდი გინდა იყო ურჯულო, კერპთაყვანისმცემელი თუ წარმართი.ჩვენი მონასტერი არაა სასოწარკვეთილთა ადგილი. თუნდაც ასჯერ გაგეტეხოს დადებული ფიცი, მოდი!” (მოდი და გიშველით, მთარგმნელი).
ტრადიციული კავკასიური მაჰმადიანობა (და არა ჩეკისტების მიერ დანერგილი ისლამიზმი) სუფიზმია (მთარგმნელი)!
მასშტაბურად გამჟღავნებული ეზოტერიზმი როგორც ასეთი შეიძლება გაქრეს. ისლამში გამოყენებული შემეცნების საშუალებები,მაგალითად შთაგონება და გამჟღავნება მიიღებენ ახალ ფორმებს და არნახულ გაქანებას (გაგრძელება იქნება).
დანართი: სიყვარულის ქადაგი ჯელალ ედ დინ რუმის მოწოდება: “მოდი, მოდი, რაც არ უნდა იყო მოდი. მოდი გინდა იყო ურჯულო, კერპთაყვანისმცემელი თუ წარმართი.ჩვენი მონასტერი არაა სასოწარკვეთილთა ადგილი. თუნდაც ასჯერ გაგეტეხოს დადებული ფიცი, მოდი!” (მოდი და გიშველით, მთარგმნელი).
ტრადიციული კავკასიური მაჰმადიანობა (და არა ჩეკისტების მიერ დანერგილი ისლამიზმი) სუფიზმია (მთარგმნელი)!
http://allsymbols.ru/simvoly-stixij/gora-kaf.html
ალაჰი დაჰყვა დედამიწის ჩივილს მუდმივი მიწისძვრების გამო და შექმნა წმინდა მთა კაფი . ის გარს ევლება დასახლებულ მსოფლიოს და არის სამყაროს მტკიცე საყრდენი
Гора Каф
Священная гора, которую сотворил Аллах, снизойдя к жалобам земли на постоянные землетрясения. Она окружает обитаемый мир и прочно подпирает Вселенную.lundi 30 juillet 2012
POESIE | Les racines du ciel : Rûmî avec Leili Anvar
France Culture, Les Racines du ciel du 19 juillet 2011.
Rûmî (Balkh, 30 septembre 1207 - Konya, 17 décembre 1273)
Avec Leili Anvar
 | |
| Djalāl ad-Dīn Rūmī en Persan : جلالالدین محمد رومیى, |
J'indiquerai prochainement une bibliographie complète du grand poète, ainsi qu'une liste détaillée de ses œuvres disponibles en traductions françaises, ou d'ouvrages le concernant.
En attendant, pour celles et ceux qui ne connaitraient pas encore l'inénarrable poésie de Rûmî, les livres de Leili Anvar, Rûmî, éditions Entrelacs, 2004 et Rûmî ou la Religion de l'Amour, Seuil, 2011 sont de parfaites inntroductions.
Leili Anvar est Normalienne, agrégée et docteur en littérature persane. Maître de conférences à l'Institut National des Langues et Civilisations Orientales, elle est également chroniqueuse sur France Culture (émission les "Racines du Ciel" présentée par Frédéric Lenoir) et dans le Monde des religions ("Lettres spirituelles"). Lectrice de poésie, elle organise régulièrement des concerts/lectures.
Je recommande vivement les ouvrages de Leili Anvar, ses travaux et ses traductions : une œuvre dans laquelle l'excellence de la pensée n'ont d'égale que la beauté poétique. Leili Anvar a entendu le son de "la flute de roseau" de Rûmî dès l'enfance, dans le fracas des bombes s'abattant alors sur l'Iran...
Extrait du Dîvân traduit par Leili Anvar :
« L'amour, c'est s'envoler vers le ciel
L'amour c'est déchirer cent voiles à chaque souffle
Dés le premier souffle, interrompre le souffle
Dés le premier pas, se couper des pas
Regarder ce monde comme rien
Et regarder son propre regard
Je dis: ô mon coeur, sois le bienvenu
Pour ton arrivée au cercle des amants
Regarder au-delà du regard
Courir dans les ruelles des poitrines
Ô mon coeur d'où vient ce souffle?
Ô mon coeur d'où vient ce battement?
Ô mon oiseau parle moi la langue des oiseaux
Car moi tes secrets je sais les écouter
Le coeur dit: je m'occupais de la maison
Afin de fuir à tire d'aile cette maison d'eau et de boue
De la demeure du créé, je me suis envolé
Afin de construire la demeure de la création
Comme la force m'a manqué, on m'a traîné
Et comme je parle, ce sont des formes que je crée. »
in Rûmî, Entrelacs, 2004, page 235.
http://planeta.ge/
February 2009 - 06:16 PM
ჯელალ ედ-დინ რუმის მეგობარი და მფარველი გურჯი ხათუნი (XIII საუკუნე)
მეფე რუსუდანის უფროსი შვილი, დიდი თამარის შვილიშვილი. არზრუმის მფლობელის, თოღრულ შაჰის ძე მოღის ედ-დინი (მუღისედინი) ასული.
1236-37 წელს მიათხოვეს რუმის სულთანს ყიას ედ-დინ (ყაისდინ) ქეი ხუსრვე II-ს, იმ დროს თამარი 12-13 წლის უნდა ყოფილიყო. ქმარი იმდენად იყო მოხიბლული საცოლის "ქმნულკეთილობით", რომ დათანხმდა ქრისტიანად დარჩენილიყო და მღვდლებიც კი წაიყვანა საქართველოდან. ყაისდინს ისე შეუყვრდა ცოლი, რომ სახელმწიფო საქმეებიც გადაავიწყდა, მოფერებით გურჯი-ხათუნს და ჰანდე-ხათუნს (პირმომღიმარს) ეძახდა. 1236 წელს მოჭრილ ფულზე სულთანმა სიმბოლურად ამოატვიფრინა მისი სახე (მზე ლომის ზოდიაქოში). ასე შეიქმნა აღმოსავლეთში ცნობილი ემბლემა შირ უ ხირშიდ (ლომი და მზე), რომელიც შემდგომ სელჩუკთა სხვა სულთნებმაც გამოიყენეს და მოგვიანებით სპარსეთშიც დამკვიდრდა. თამარს შეეძინა შვილი ალა ად-დინ ქაიკუბადი. თუმცა ცოლ-ქმრის ასეთი განუზომელი სიყვარული რუსუდანის ჩარევის შემდეგ დასრულდა. თამარსაც მაჰმადიანობა მიაღებინეს.
1246 წელს, სულთნის გარდაცვალების შემდეგ, ქვეყნის გამგებლობა ხელთ იგდო ვეზირმა მუინ ედ-დინ სულეიმან ფერვანამ და იმდროინდელი ტრადიციის მიხედვით, სულთნის ქვრივი, გურჯი-ხათუნი ცოლად შეირთო. გურჯი-ხათუნი მეგობრობდა აღმოსავლეთის უდიდეს პოეტ ჯალალ ედ-დინ რუმთან. დედოფლის მცდელობით შეიქმნა რუმის პირველი პორტრეტი. მისივე უშუალო ხელმძღვანელობით აშენდა კონიაში პოეტის მწვანე თურბეც (აკლდამა), რომელიც სელჩუკური არქიტექტურის მშვენებაა. ერზრუმში დღესაც დგას ჩიფთე მინარე (წყვილი მინარეთი), რომელიც გურჯი-ხათუნმა ააგებინა და ხელოვანთა თავშეყრის ადგილად აქცია.
მეფე რუსუდანის უფროსი შვილი, დიდი თამარის შვილიშვილი. არზრუმის მფლობელის, თოღრულ შაჰის ძე მოღის ედ-დინი (მუღისედინი) ასული.
1236-37 წელს მიათხოვეს რუმის სულთანს ყიას ედ-დინ (ყაისდინ) ქეი ხუსრვე II-ს, იმ დროს თამარი 12-13 წლის უნდა ყოფილიყო. ქმარი იმდენად იყო მოხიბლული საცოლის "ქმნულკეთილობით", რომ დათანხმდა ქრისტიანად დარჩენილიყო და მღვდლებიც კი წაიყვანა საქართველოდან. ყაისდინს ისე შეუყვრდა ცოლი, რომ სახელმწიფო საქმეებიც გადაავიწყდა, მოფერებით გურჯი-ხათუნს და ჰანდე-ხათუნს (პირმომღიმარს) ეძახდა. 1236 წელს მოჭრილ ფულზე სულთანმა სიმბოლურად ამოატვიფრინა მისი სახე (მზე ლომის ზოდიაქოში). ასე შეიქმნა აღმოსავლეთში ცნობილი ემბლემა შირ უ ხირშიდ (ლომი და მზე), რომელიც შემდგომ სელჩუკთა სხვა სულთნებმაც გამოიყენეს და მოგვიანებით სპარსეთშიც დამკვიდრდა. თამარს შეეძინა შვილი ალა ად-დინ ქაიკუბადი. თუმცა ცოლ-ქმრის ასეთი განუზომელი სიყვარული რუსუდანის ჩარევის შემდეგ დასრულდა. თამარსაც მაჰმადიანობა მიაღებინეს.
1246 წელს, სულთნის გარდაცვალების შემდეგ, ქვეყნის გამგებლობა ხელთ იგდო ვეზირმა მუინ ედ-დინ სულეიმან ფერვანამ და იმდროინდელი ტრადიციის მიხედვით, სულთნის ქვრივი, გურჯი-ხათუნი ცოლად შეირთო. გურჯი-ხათუნი მეგობრობდა აღმოსავლეთის უდიდეს პოეტ ჯალალ ედ-დინ რუმთან. დედოფლის მცდელობით შეიქმნა რუმის პირველი პორტრეტი. მისივე უშუალო ხელმძღვანელობით აშენდა კონიაში პოეტის მწვანე თურბეც (აკლდამა), რომელიც სელჩუკური არქიტექტურის მშვენებაა. ერზრუმში დღესაც დგას ჩიფთე მინარე (წყვილი მინარეთი), რომელიც გურჯი-ხათუნმა ააგებინა და ხელოვანთა თავშეყრის ადგილად აქცია.
http://www.clubook.ru/encyclopaedia/kaf_kaf/?id=40310
Каф [Kaf]
мусульманской мифологии горная цепь, опоясывающая Землю; обиталище джиннов. Дж. Г. Байрон употреблял выраже-ние "гора Каф" тж. и для обозначения Кавказа:
Верблюдов длинный вьется караван
От самой Кафгоры, из дальних стран. Дон Жуан (vi, 86; 1818-24). Пер. Т. Гнедич
По одному из вариантов мифа, гора К. является полой, и по ночам в ней скрывается дневной свет, а в ее основании находится огром-ный изумруд Сахрат, отражение которого придает небу лазурный оттенок.
Гора Каф окружает собой весь мир. Она сделана из огромного цельного изумруда. Под горой расположены 40 миров, абсолютно непохожих на нашу Землю, и в каждом из этих миров есть 400 тысяч городов, и у каждого города имеются 400 тысяч ворот. Города эти населяет раса существ, которым яг ведомы страдания людского племени. В землях тех царит вечный день и совсем нет ночи, земля покрыта золотом, а по ней ходят ангелы, которые неустанно поют хвалу Аллаху и Его пророку Магомету. На самом же деле, гора Каф расположена между рогами белого быка по имени Кирнит. Голова этого быка касается востока, а задняя часть расположена на западе. Говорят еще, что расстояние между коя-цами рогов Кирита невозможно преодолеть и за сто тысяч лет. Граф де Кэлю. Восточные сказки ("История Абд ал-Муталлиба"; 174ЗД. Пер. И.Б.
Возможно, гора Каф и служит границей мира, ав даже ей не ограничить людских страстей и желаний. Граф де Кэлю. Восточные сказки ("Дакиан и Семеро спящих"; 1743). Пер. ИБ.
От Кафа до Кафа. Вост. поговорка, применяющаяся по отношению к огромным расстояниям или очень длительным путешествиям. Согласно мусульманским легендам, солнце выходило из-за одного гребня горы Каф и садилось за другим.
Гора Каф может задрожать, но сила Аллаха пребудет во веки веков. У. Бекфорд. Ватек (1782). Пер. Их.
Sassanid silver plate of a simurgh (Sēnmurw), 7th or 8th century CE
სასანიანთა ვერცხლის თეფში სიმურღის //სენმურვის// გამოსახულებით.მეშვიდე-მერვე სს.
ეს სამყარო მატერიალურ სამყაროზ
რაამის//ვენერას// დაბადება სიმორღისგან//ფენიქსისგან//.
http://www.kavkaz-uzel.ru/articles/151808/
март 29 2009, 00:11
Каф
март 29 2009, 00:11
В мусульманской космологии - название горы или горного хребта, окружающего землю, "как перстень палец", граница между мирами проявленным и непроявленным. Это - обитель великого ангела Каф, чьим именем она и названа. Аллах поставил его предводителем "распространяющих" ангелов (Коран, 77: 3), о которых сообщается, что они расправляют свои крылья в стремлении к Божественному знанию, и наделил его властью над землей и движением земной коры. Идея Кафа восходит к древнейшим мифологическим константам, в частности, к образу Мировой горы. Как принято считать, она заимствована из иранских преданий о Хара-березайти/Элбурз, горе - жилище богов, находящейся на краю земли.
По описаниям одних авторов (Мутаххар ибн Тахир ал-Макдиси/ал-Мукаддаси, Йакут ал-Хамави, Закарийа ал-Казвини, Ибн ал-Варди), в основании Кафа лежит зеленый изумруд, цвет которого отражается небом. По утверждению других, изумруд находится в основании скалы (ас-сахра) - опоры Кафа, называемой также столбом (ватад): Аллах создал ее, чтобы укрепить землю. Каф - Мать всех гор мира, связанных с ней подземными ответвлениями. Когда Аллах хочет наказать людей или разрушить какую-либо страну, то насылает землетрясение, приводя в движение один из ее отрогов. Кафа недоступна для людей, за ней живут джинны. Она - место обитания легендарной птицы Анка (в иранской традиции - Симург), существующей от начала мира. Туда, за ее мудрыми советами, приходили герои и цари древности, поэтому Каф, особенно в поэзии, называют "гора мудрости", "гора удовлетворенности".
По мнению ряда богословов, сура Каф имеет апокалипсическую направленность. В суфийской традиции буква каф символизирует Сокровенный мир ('алам ал-гайб): если провести аналогию между процессом порождения звуков человеческой речи в момент выдыхания воздуха из легких и творящим "дыханием Милостивого", более глубокие звуки пребывают в непосредственной близости от Божественной тайны (Ибн ал-Араби).
В земной, не космологической, географии Каф соответствует Кавказской горной стране - барьеру мусульманского мира на севере, который остается, по мнению ряда авторов (Ибн Хурдадбих, Ибн ал-Факих, ал-Мукаддаси, а также анонима Худуд ал-'алам), исторической сценой Конца Света. Эта идея стала символом и в эсхатологических мотивах мусульманских проповедников - руководителей национально-освободительного движения на Кавказе (шайха Мансура, имама Шамиля, шайха Узун-хаджи и др.). В их выступлениях звучало, что именно Главный Кавказский хребет положен охранительной преградой и вечным сборным местом "правоверных" народов и государств, а горцы призваны стражами и защитниками для ведения войны против "неверных", нападающих при приближении Судного дня все ожесточеннее. На протяжении веков сохранил свою жизненность и мифологический образ "стены", сдерживающей Йаджуджа и Маджуджа (Гога и Магога Книги Бытия, Книги пророка Иезекииля и Откровения Иоанна Богослова). В кораническом сказании о стене, залитой железом, говорится, что на пути Йаджуджа и Маджуджа, между двумя вершинами, ее воздвиг Зул Карнайн. В тот день, когда "придет обещание Господа", стена обратится в прах (Коран, 18:93/92-98/97; 21:96). Большинство средневековых авторов отождествляли с враждебными людям персонажами кочевые народы, в частности, скифов, чьи опустошительные походы в Переднюю Азию и на Ближний Восток защищала мощная многокилометровая система укреплений Дербента. В Зул Карнайне видели и эпических царей Ирана, и Александра Македонского и других реальных и мифических героев и правителей. Согласно карачаевским преданиям, пророк Зул Карнайн во времена пребывания на земле пророков, путешествуя по Востоку и проповедуя учение Мухаммада, защитил жителей некоего края от "кровожадных и прожорливых соседей", низкорослых и с необыкновенно длинными бородами. Они прятались в замкнутом со всех сторон неприступными скалами месте. Единственный узкий проход Зул Карнайн замуровал высочайшей стеной из сплава железа и меди. И до сих пор Йаджудж и Маджудж пытаются сокрушить преграду и отомстить "злому человечеству". Каждый вечер они останавливаются перед совсем уже тонкой перегородкой, но наутро находят стену в первозданном виде, поскольку они не следуют никакой религии, не знают имени Бога и не говорят: "Если Бог даст, завершим завтра". Перед Концом Света у Йаджуджа и Маджуджа появится предводитель по имени Аллах-Берси (Бог Даст), которому они предложат закончить оставшуюся работу на следующий день. Утром стена будет разрушена, и Йаджудж и Маджудж выйдут из ущелья "на беду всему человечеству".
Почитание гор и горных святынь занимает особое место в религиозно-культурной жизни кавказских народов. Поведение в горах регламентируется определенным ритуалом. С ним связаны культы "хозяев" гор (горных духов), богини-матери, предков, покровителей, а также система посвятительных и очистительных обрядов; до сих пор там совершают жертвоприношения, индивидуальные и коллективные моления.
Прежде горы играли важную роль в определении времени года, суток. Почти в каждом селении были свои ориентиры - скала или вершина, "встречающая" первые лучи солнца и "провожающая" последние, на которую в определенный, один и тот же момент ложилась тень или из-за которой всходила луна. Так, в Ассинском ущелье Ингушетии таким ориентиром служила Арж Лоам/ Аржлоам (Черная гора), а летом самым длинным считался день, когда солнце светило прямо на Мят Лоам/Мятлоам (Столовая гора).
Отдельные горы являются родовыми, общенациональными и даже общекавказскими культовыми центрами. Например, каждый чеченский тайп, занимая конкретную территорию, имеет и свою родовую гору: беноевцы - Бенойн Лам, терлоевцы - Терлойн Лам, дишниевцы - Дишнийн Лам и т. д. В Абхазии наиболее устойчивая и последовательная традиция связана со священной горой Дыдрыпш-аныха (610 м над уровнем моря) у селения Ачандара Гудаутского района. Согласно верованиям, на ней пребывает один из представителей бога Анцва/Анщщюа - "земной пророк" (апаимбар) Дыдрыпш. У подножия горы имеется святилище, где прежде собирался Совет жрецов, ныне это национальная святыня абхазов. В рассказах о вершинах и живущих на них духах запечатлены необычайные небесные явления: грохот, вспышки огня, мерцающие огни и т. п.
В период утверждения ислама архаические воззрения были переосмыслены в новой традиции, а места поклонении освящались именем Пророка, "святых", проповедников, борцов и мучеников за веру. Так, еще до основания крепости Грозная (1818 г.) на Ханкальской горе/Жинан Барз ("Холм Совещания") созывался общечеченский сход. Под влиянием поверья, будто некогда на этой горе жил "святой" Эвлия Жеми, а после ухода из "солнечного мира" он собирает там время от времени Совет "святых" шайхов, название ее было переиначено в Жеми Барз ("Холм Жеми"); там же проводились суфийские радения. Известно, что Шамиль дважды в год проповедовал возле чеченского селения Центорой (от чечен. Цени те - "чистое место"), на горе Кеташ/Кеттеш/ Кхетча Корт ("Гора Совещания"), почитаемой издревле. В народных преданиях отражены представления о взаимосвязи всех священных мест, "родственных" отношениях между ними и даже их единстве. Так, у абхазов древнейшее "святое" место Псху-аныха/ Шьха-ныха/Аныха ду/Нал Куба на горе Бырдзышьха/Бырдзы Шьха высокогорной области Псху, в верховьях реки Бзыбь, считается братом-мусульманином, а Илырных/ Илыр-аныха у селения Илори, близ Очамчир, - братом-христианином.
У аварцев и лакцев бытуют представления о покровителях охоты и зверей - могущественных духах, обитающих на горе Кьили/Киили Меэр ("Седло-гора"). Невидимые, они не позволяют людям подняться на вершину, а на отваживающихся сбрасывают каменные глыбы: лишь избранные могут общаться с ними, и только им открывается дорога. В системе ислама эти духи воспринимаются как "святые" подвижники-шайхи (будалаъал, ед. ч. будала). В стихах Ибрагим-хаджжи ал-Уради (XVIII в.) они предстают в облике блаженных: летом одеждой им служат листья, ни холод, ни жажда их не тревожат, им "нет дела до питья и еды". Такой славой среди дагестанских священнослужителей (андала) увенчан шайх Ахмад, или Будала-Ахмад Согратлинский (середина XVII в.); вершина, у которой находился дом шайха, носит его имя - Б удалаъ-Ахмадил рукъалъухъ.
На горе Шалбуз-Даг/Шалбуздаг (4142 м), священной, по поверьям народов Южного Дагестана и Азербайджана (она носит имя некоего Шах ал-Бурза, в начале VIII в. оказавшего помощь мусульманам в борьбе против хазар), на месте древних святилищ горных духов - эренов возникло святилище Эренлар/пир-Сулейман. Согласно преданиям, у подножия горы жил пастух Сулейман, после его кончины голуби подняли тело на вершину, тогда-то и открылась всем "святость" Сулеймана. На могиле праведника местные жители соорудили пир и обнесли его стеной из горного песчаника (высота 1,2 м, ширина 0,5 м, общая площадь 80 м2). Выше по склону возведена мечеть Золотой Эренлар, которая отличается пышным убранством. Возле нее - священные камень (место для жертвоприношений) и родник. К мечети можно подойти, лишь поклонившиcь прежде пиру, - таково непреложное правило. Каждое лето, когда начинают таять снега, а также в канун мусульманских праздников в селение Микрах прибывают паломники, приводят жертвенных животных. С надеждой, что душа обретет покой, старики там каются в грехах, раздают милостыню; приходят туда и по завету умерших родственников. Выражение "идти на Эренлар/к Сулейману" означает безвыходность ситуации, крайнюю нужду: дух стараются не беспокоить мелкими просьбами, обращаются к нему исключительно в тех случаях, когда иные возможности исчерпаны (верующие взывают: "О, Эренлар, Шалбуз-Даг, Сулейман, помоги!"). За пиром тщательно ухаживают, любой из пришедших обязан поднять камень, упавший с ограды, и положить его на место. Рассказывают, каждую ночь, превращаясь в огонь, к пиру молнией мчится дух шайха Гаджи (хаджжи) Рамазана (его мазар находится в селении Штул Курахского района Республики Дагестан). Шалбуз-Даг считался и местопребыванием предков. Согласно легенде, пророк Мухаммад посетил эту гору во время "вознесения" (ми'радж), и на скалах сохранились следы его крылатого животного ал-Бурака. Семикратное восхождение и поклонение святыням Шалбуз-Дага приравнивается к совершению хаджа.
На территории Азербайджана почитают свои, расположенные в горах священные места и святилища (пиры и оджаги): Илян-Даг/Иляндаг на реке Араке близ г. Нахичевань (идти туда следует пешком), Хызыр Зинда на горе Бешбармак (Хызынский район), Хазарат-баба (Кубинский район), пир у селения Азых (Физулинский район), а также многочисленные пиры в Карабахе. У подошвы горы Джинках, к востоку от селения Куткашен (Нухинский район), находится "святое" место - следы, символизирующие путь проповедника ислама. По преданию, во время одного из походов сподвижник Абу Муслима, полководец Баба Рутен (якобы сын третьего "праведного" халифа 'Усмана), остановился и совершил молитву (намаз) на большом плоском камне Катыр-дирнаги. Благодатная сила размягчила камень, и на нем остались отпечатки рук и каблуков (кош) Баба Рутена, а также копыт его коня. Согласно письменным памятникам, некогда в периоды засухи местное население выбирало безгреховного юношу и посылало его на вершину Шах-Дага (4243 м), "ближе к Аллаху", с молитвой. Он должен был набрать в кувшин снегу, принести его, не ставя сосуд на землю, в Дербент и там вылить воду в море: море закипало, неведомо откуда слетались тучи, и "небесная вода" живила сухую землю.
Чудодейственной силой обладают и пещеры, и расщелины в горах. Если человек грешен, стоит ему войти в одну из расщелин, стены сразу же начнут сходиться сжимать его до тех пор, пока он не покается; безгрешный пройдет беспрепятственно сквозь все расщелины. Наиболее знаменитые пиры в пещерах Азербайджана - Гурбан Кесилен Зачасы (Дастафюрский район), Асаф Кехф (Нахичевань), Аг-Кага и Кара-Кага (Кубатлынский район), Бенефша (Конагкендский район). Последний расположен на высоте около 800 м над руслом реки, и прежде чем начать подъем к нему, необходимо снять обувь. Бытует убеждение, что прикосновение губами к сталактиту и всасывание его влаги обеспечат паломнику силу и здоровье. Землю, взятую из пещер Шалбуз-Дага, смешивают с водой и дают больному для исцеления. В перечне ритуалов, которые должен совершить каждый житель-шиит Дербента в последнюю среду (ахир чершенбе) года в надежде на благополучие в будущем, значился и такой: верующему надо было спрыгнуть с верхней части пещеры Сорок Девиц, расположенной недалеко от северной стены дербентской крепости (согласно преданию, в ней скрылись сорок девушек от преследования сорока юношей), после чего совершить у этого "святого" места жертвоприношение.
Среди даров, оставляемых у пира, - сласти, деньги; там возжигают огонь, бросают камешки, как бы сбрасывая с себя все плохое, приносят в жертву животных (чаще баранов и петухов). Когда дают обет принести жертву на пире, жертвенную пищу (назир), по обычаю, предлагают отведать всем присутствующим: "Назири гайтармаг олмаз" - "От жертвенного дарения отказываться нельзя".
Особенно же почитаем всеми кавказскими народами Эльбрус (общепринятой этимологии топонима пока нет), окруженный множеством мифов, легенд, сказаний, - вулканический горный массив (западная вершина 5642 м, восточная - 5621 м), возносящийся в междуречье Баксана и Кубани. Он известен и под другими названиями: Джинн Падишах/Повелитель джиннов (турки), Орфи Туб/Гора Пребывания Блаженных (абхазы), Ошхамахо/Гора Счастья (кабардинцы), Минги Тау/Вечная Гора, Гора Тысячи Гор, Шад Тау/Гора Радости (балкарцы и карачаевцы). Примечательно, что в балкаро-карачаевской мифологической картине мира Земля ограждена цепью гор Къаф/Къан Таула/ Ограждающие Горы, Горы-Ограда. Согласно древним верованиям, Эльбрус - жилище богов. В одном из мифологических сказаний чеченцев и ингушей говорится, что именно на его хребты "в скорлупе с сияньем золотым" опустился бог Ц'у/Ц'ув - "сердечная ось мира" - со своей "дорогой" Суй Азной. И именно у его подножия Творец дозволил селиться первым людям. С Эльбрусом связаны сюжеты о герое-богоборце (в частности, о Насрен-Жаче адыгских нартских сказаний, об Амиране тушинских и кахетинских легенд и др.) и об источнике Живой воды, или Озере Бессмертия, спрятанном в седловине между двумя вершинами. В эпосе балкарцев и карачаевцев нарт Карашауай и его конь Гемуда непобедимы и, не старея, живут вечно: когда иссякают силы, они пьют волшебную воду. Кабардинское предание "Дух Горы-Великана" предостерегает: "Великий пророк Мухаммад" строжайше запретил мусульманам пить воду из этого источника, ибо это жгучие слезы гордого Джинна - Духа Зла, прикованного к вершине Эльбруса "Великим богом Тхьэ/Тха". В фольклоре распространены и сюжеты о Нухе/Ное, ковчег которого остановился на Эльбрусе. Считается, если перед Новым годом отправиться на поклонение к священной горе, то удача будет сопутствовать во всем. Эльбрус - традиционное воплощение Космоса: гребень, похожий на седло, - и вершина Земли, и ступенька к Небу, и само Небо. Согласно поверьям, этот древний потухший вулкан перед Концом Света вновь "заговорит".
Мифоэпические традиции народов Кавказа высвечивают представления о горе как этическом ориентире - мире идеала и целостности, своеобразной направляющей духовного становления эпического героя. Кроме того, линия, соединяющая подножие с вершиной, - это и земной путь человека как составная бесконечности. Древние образы и идеи остаются значимыми и в современных реалиях: изображение гор характерно для государственной символики кавказских республик. Так, наряду с исламской символикой (зеленый цвет) на гербах Кабардино-Балкарской и Карачаево-Черкесской Республик представлен Эльбрус, на гербе Республики Ингушетия - Мят Лоам/Мятлоам/Столовая гора и Баш Лоам/Башлоам/Казбек.
Литература:
Источники:
1 comment:
დიდი მადლობა. რა საინტერესო თემა იყო. სიამოვნებით წავიკითხე. წარმატებებს გისურვებთ.
Post a Comment