 |
ადამიანში ჩადებული ღვთაებრივი საწყისი უშველის და იხსნის ყველაფერს თუ კი ყოველი ადამიანი სათანადო პატივს მიაგებს ამ ღვთაებრივ საწყისს //"კანონები"//.
თანამედროვეობა და თანმედროვე მოდური ცივილიზაცია კონცენტრირებულია ხილულზე და მატერიალურზე. ის მიზნად ისახავს ამ ხილული და მატერიალური სამყაროს დამორჩილებას, გამოყენებას და ხშირად ნებისმიერ ფასად სიამოვნების წყაროდ გადაქცევას.
თანამედროვე ადამიანი დარწმნუნებულია რომ მას არსებობისთვის მოზომილი აქვს საუკეთესო შემთხვევაში ასიოდე უბადრუკი წელი და ფაციფუცობს, ჩქარობს მაქსიმალური სიამოვნების მიღებას ყველაფრისგან რასაც გადააწყდება და რაც მოხვდება ხელში.
მოასწარი შეჭმა, დალევა, სიამტკბილობა და თავმომწონედ სეირნობა ვიდრე დალპება და დალპები! ასეთია თანამედროვეობის დევიზი.
სიამოვნების მსურველთა რაოდენობა კი ბევრად აჭარბებს სიამოვნების მათთვის ხელმისწვდომ წყაროთა როდენობას.
აქედანაა ეკოლოგიური და კლიმატური კრიზისები და კატასტროფები, დავა-ძიძგილაობა, გაფთრებული კონკურენცია, სამოქალაქო, არასამოქალაქო და ვითომსამოქალაქო ომები, ნოეს კანონების და ათი მცნების ერთად თუ ცალ-ცალკე დარღვევა, სისხლისღვრები...
სულ სხვანაირად წარმოედგინა ცხოვრება დიდ პლატონს და ამიტომაა საინტერესო ეს კაცი.
ცოტა უფრო დაკვირვებით შევხედოთ ამ კაცს.
მართლა კაცს და არა საბჭოთა დემოკრატ კაცუნას. აბა ჰე, წინ.
პლატონი ხანდახან ახლოა ქრისტიანობასთან. მისი
თქმით პირველ რიგში და უმთავრესად უნდა იზრუნო სულზე და არა წარმავალ
მიწიერ ცხოვრებაზე,უნდა იცხოვრო მარადიულობის და მიწიერი ცხოვრების
შემდგომი სამსჯვროს პერსპექტივაში.
მისი გაგებით ადამიანი არის ცოცხალი კოსმოსის სასწაულებრივი ასლი და მსგავსება,
მსოფლიო სულის,მსოფლიო გონის, და ბოლოს და ბოლოს ყველაფერი არსებულის კეთილი მომწყობი მამის ხატი და მსგავსება.
ადამიანი პლატონისთვის არის ყველაზე სრულყოფილი მარადიულ პირველსახესთან შეფარდებული და ღვთაებრივი განგებით დადგენილი არსი.
მხოლოდ ადამიანს მიეზიდება მისი უკვდავი სული წარუვალი და გონივრული მიზნისკენ.
ადამიანში ჩადებული ღვთაებრივი საწყისი უშველის და იხსნის ყველაფერს თუ კი ყოველი ადამიანი სათანადო პატივს მიაგებს ამ ღვთაებრივ საწყისს //"კანონები"//.
კანონებში ნათქვამია რომ ადამიანთა უმრავლესობაში არის უდიდესი თანდაყოლილი ბოროტება. ყოველი ადამიანი თავის თავს პატიებს და არ გაურბის ამას. ეს კი აბრმავებს ადამიანს, ამახინჯებს მის წარმოდგენებს სიკეთეზე,სამართალზე და სილამაზეზე. ესაა მეტისმეტი თავმოყვარეობა.
"ყოველ ცალკეულ შემთხვევაში ყველა შეცდომის მიზეზია სწორედ ადამიანის მეტისმეტი თავმოყვარეობა".
Антон Мусулин
УЧЕНИЕ ПЛАТОНА О ДУШЕhttp://www.newacropolis.ru/magazines/5_2002/Uch_Platona_o_Dushe/
რუსული ჟურნალი «ახალი აკროპოლისი» («Новый Акрополь»)
ანტონ მუსულინ, პლატონის მოძღვრება სულზე:
სულის უკვდავება:
მოკვდავია თუ უკვდავია ადამიანის სული ? ამ კითხვის დასმა ნიშნავს კითხვის დასმას ადამიანის არსებობის აზრზე,მის ბუნებაზე,მოვალეობაზე და იმედებზე. პასუხი რომელსაც ინტუიტიურად ირჩევს ადამიანი //სხვანაირად არჩევა მას არ შეუძლია და იმიტომ ინტუიტიურად// განსაზღვრავს შემდგომში მის აზროვნების წესს და დამოკიდებულებას სიცოცხლისადმი.
ამიტომ სულის ბუნების საკითხი ძირითადი საკითხია ყოველი ადამიანისთვის.
ამა თუ იმ პოზიციის დაკავებით ადამიანი ირჩევს თავისი არსებობის ფორმულას ვინაიდან ფესვი ყველაფრისა რაც ხდება ჩვენს თავს არის ჩვენს მსოფლმხედველობაში, წარმოდგენაში იმაზე თუ რა არის აუცილებელი, სავალდებულო და ღირებული.
ეს ასევე განსაზღვრავს სიკვდილისადმი როგორც ასეთისადმი დამოკიდებულებას.
პლატონის დროს ისევე როგორც დღეს არსებობდა ორი ძირითადი აზრი ამის შესახებ-სიკვდილი ან არარაობად,არარად გადაქცევაა ან ესაა რაღაც ცვლილება სულისთვის,მისი გადასახლება აქედან სხვაგან.
თუ კი სიკვდილი ყველაფრის დასასრულია,მაშინ,როგორც ამბობს სოკრატე,ის არაა საშინელი და საშიში ვინაიდან ის რაც მოსდევს სიკვდილს ჰგავს ღრმა ძილს სიზმრების გარეშე როდესაც არავინ და არაფერი აწუხებს ადამიანს.
და თუკი სული უკვდავია მაშინ სიკვდილი არის ამ ქვეყნიდან რაღაც სხვა ქვეყანაში გადასვლა. სწორდ ამისი სჯერა პლატონს და აქედან გამომდინარე სვავს ახალ კითხვებს.
რატომ გაჩნდა ამქვეყნად სული თუ კი ის უკვდავია, თუ კი ის ღვთაებრივი წარმოშობისაა? როგორია ის სხვა ქვეყანა და რა ემართება იქ სულს?
საიქიო,სხვა სამყარო:
პლატონის წარმოდგენები საიქიოზე ქმნის მწყობრ და მთლიან სურათს. მისი სხვადასხვა ასპექტები წარმოდგენილია თხზულებებში «გორგია». «ფედონი»,»ფედრი» და «სახელმწიფო».
საიქიოს აღწერისას ის ეყრდნობა ჰომეროსის,ჰესიოდეს,პინდარის და ესქილეს თხზულებებს,ორფიკულ მოძღვრებებს და უძველეს ტრადიციებს.
«ჰადესი არის უხილავი სამყარო სადაც სული მიდის სიკვდილის შემდეგ და მას თან ახლავს მისი გენია. იქ მიმავალი გზა არაა უბრალო, არაა ერთადერთი და მასზე უნდა იყოს მრავალი გადასახვევი და გზაჯვარედინი» //»ფედონი», 108 a//.
საიქიო არის სამყარო სადაც სულს ასამართლებენ და მას ასამართლებენ ზევსის შვილები მინოსი,რადამანტი და ეაკი რომლებიც ღვთაებრივი კანონის თვალსაზრისით აფასებენ სულის ცხოვრებას მიწაზე. მათ გამოაქვთ განაჩენი და ამით განსაზღვრავენ სულის შემდეგ ბედს.
ესაა ანაზღაურებათა,კუთვნილის, სამაგიეროთა სამყარო ე.ი. იქაა
წმინდა და სულიერი ცხოვრების არეები და ადგილები სადაც სული იღებს სამაგიეროს ყველა მის მიერ ჩადენილი ცოდვისთვის.
იქ სული ატარებს დაახლოებით ათას წელს,ასე რომ ჯილდოც და სასჯელიც ათჯერ უფრო მეტია მათ გამომწვევ მიზეზზე. საიქიოში დრო თითქოს გრძელდება და უფრო ნელა მიედინება ვიდრე ხილულ,გამჟღავნებულ სამყაროში.
საიქიო მრავალფეროვანია და იყოფა დონეებად,სული კი მოძრაობს შვეული ღერძის გასწვრივ. ღერძის ერთ მხარესაა ტარტარი და მეორე მხარეს-ოლიმპო.
საიქიოს აქვს თავისი ლანდშაფტიც: იქაა მთები,ტბები,ცეცხლოვანი ოლქები და უდაბმოები. იქაა მდინარეები რომელთა შორისაც გამოირჩევა თხი სტიქიის და ქვეყნის მხარეების შესაბამისი 4 მდინარე// აქერონტი,პერიფლეგეტონტი,კოკიტი და ოკეანე//.
იქვე არის მნემოსინეს ტბა და დავიწყების მდინარე ლეთა.
არის საიქიოს ხილული სამყაროსგან გამომყოფი საზღვრებიც.
მითში ერზე, რომლითაც პლატონი ასრულებს თხზულებას «სახელმწიფო» უხილავი სამყარო მკაფიოდაა გაყოფილი მარჯვენა ზედა ციურ და მარცხენა ქვედა მიწისქვეშა სამყაროებად. ერთში სული იწმინდება ყველაფერი ხორციელისა და გრძნობიერისგან და მეორეში ის ჯილდოვდება დამსახურებათა შესაბამისად //ჭვრეტს ჭეშმარიტებას.
ამდენად, სიკვდილის შემდგომი არსებობა არის წარსული გამოცდილებისგან განწმენდის და ძალების აღდგენის პროცესი. აღდგენილი ძალებით სული ისევ ბრუნდება დედამიწაზე საკუთარი თავის, საკუთარი ბუნების შეცნობის გრძელი გზის გასაგრძელებლად.
დანიშნული ვადის გასვლის შემდეგ სულები ირჩევენ მომავალ ცხოვრებას. ამ არჩევანის გაკეთებისას სულთა უმრავლესობა ამოდის წინა ცხოვრების გამოცდილებიდან და ჩვევებიდან. ეს არჩევანი ბედის ქალღმერთების დამტკიცების და სულის სხეულში დაშვების შემდეგ მისთვის რეალობად იქცევა.
საიქიოს გეოგრაფია გარკვეული აზრით თვითონ სულის გეოგრაფიაა. რამდენი ადამიანიცაა იმდენია უხილავი სამყაროც. ყოველ ამ სამყაროშო არის თავის ქვედა და ზედა ცა,პირადი გამოცდილების 4 სტიქიის სივრცე და სულის ეთერული სივრცე.
ამ სულიერ სივრცეში ადის შთაგონებით ფრთაშესხმული სული რათა შინაგანი ხედვით სჭვრიტოს უზენაესი რეალობა რომელსაც არაფერი აქვს საერთო წარმავალი პიროვნების გრძნობიერ განცდებთან და ინტერესებთან.
სიკვდილის შემდეგ სულმა უნდა გაიაროს იმავე გზებით რა გზებითაც დადიოდა ამქვეყნად თავისი მიწიერი არსებობისას.
პლატონის თქმით ცოდნა არის გახსენება იმისა რაც სულმა ნახა ადრე//ჰადესში//,მისი მიწიერი ცხოვრება კი არის მის მიერ იმქვეყნად,დაბადებამდე გაკეთებული არჩევანის შედეგი.
ამის მსგავსად ის რაც შეემთხვევა სულს სიკვდილის შემდეგ უნდა იყოს ნაცხოვრი ცხოვრების გახსენება მიუკერძობელი შეფასება და გასამართლება ყველა არჩევანისა რაც გაკეთებული იყო აქ,ამქვეყნად.
ბედის არჩევანი თავისუფალი არჩევანია,მაგრამ ამქვეყნად ადამიანს შეუძლია თავის თავზე ზემოქმედება,შეცვლა, უკეთეს ადამიანად გახდომა. სიკვდილის შემდეგ კი სულზე მოქმედებს მხოლოდ მართლმსაჯულება.
ჩვენ არ ვირჩევთ სიზმრებს, ისინი წარსული გამოცდილების შედეგია და უბრალოდ გვესიზმრება.
ამის მსგავსად უკვე საიქიოში მყოფი სულის განცდები აღარ აირჩევა, მათი არჩევა ხდებოდა მთელი მიწიერი ცხოვრების მანძილზე.ყოველი ადამიანი თვითონ ქმნის და თავის სიღრმეში ზიდავს თავის ტარტარსაც //ჯოჯოხეთს// და თავის ოლიმპოსაც //სამოთხეს//. პირველი შეესაბამება სიცოცხლის გრძნობიერ ასპექტს,მეორე კი არის ადამიანის სულიერი ძიებების ნაყოფი.
სიცოცხლე არის სულის გაშლა შიგნიდან გარეთ. სიკვდილის შემდგომი განცდები მისი ჩაკეცვაა. სხეულისგან თავისუფალი სული ხვდება თავის თავს და თავის საქმეებს.
სიკვდილი-სულის გაშიშვლება:
გადმოცემით ძველად სულს ასამართლებდნენ ადამიანის ცხოვრების ბოლო დღეს,მისი სიკვდილის წინ.
ზოგი ამ სასამართლოზე მოდიოდა საუკეთესო სამოსში გამოპრანჭული და თავს იწონებდა ბრწყინვალე წარმომავლობით,დიდებით, ძალაუფლებით, სიმდიდრით. ამას გარდა მოჰყავდათ მათი ყველა სიტყვის მოწმეები.
ასეთი საშულებების არმქონენი მოდიოდნენ როგორებიც არიან, გამოუპრანჭავნი, უშნოები. იყვნენ ისეთებიც რომლებიც ბევრს არ მოსწონდა და მათთვის შეიძლებოდა წაეყენებინათ რაღაც ბრალდებები.
ამან გამოიწვია არეულობა იმიტომ რომ გარეგნობა ხშირად ატყუებდა მოსამართლეებს და ისინი ვინც იმსახურებდა ტარტარ-ჯოჯოხეთს ხვდებოდნენ ნეტართა კუნძულებზე, ხდებოდა პირიქითაც.
არეულობისთვის ბოლოს მოსაღებად და პრობლემის გადასაწყვეტად ზევსმა ბრძანა სულის გასამართლება სიკვდილის შემდეგ.
სასამართლოზე კი სული შიშველი უნდა გამოცხადებულიყო.
ამის შემდეგ ადამიანებმა აღარ იციან თავისი წასვლის დღე და განაჩენი გამოაქვთ სულის შინაგანი თვისებების და არა გარეგნული ნიშნების საფუძველზე.
სიკვდილის შემდეგ შესამჩნევი ხდება სულის ყველა ბუნებრივი თვისება და ყოველი კვალი რომელიც ადამიანმა თავის სულს დაამჩნია ყოველი თავისი საქმით //»გორგია»//.
ე.ი. სიკვდილი აშიშვლებს სულს. აშორებს მას ყველაფერს რაც ადამიანს ჰქონდა, რასთანაც აიგივებდა თავს ცხოვრების მანძილზე,ქონებიდან საზოგადოებრივ მდგომარეობამდე.
სიკვდილი აშორებს ყველა ცრუ საყრდენს და ყველაფერ იმას რაც თავისი ბუნებით არაა თვითონ სულის ნაწილი.
სიკვდილი ადამიანს სტოვებს მარტოდმარტო საკუთარი თავის პირიპირ. ისეთად როგორიც მან თვითონ შექმნა თავისი თავი ამქვეყნად.. მისთვისაც და მოსამართლეებისაც ხილული ხდება ყველა ის ღირსება და ნაკლი რომლებიც მან მისცა თავის სულს.
ჩვენი ღირსებები და ჩვენი ნაკლები არის ჩვენი ის მონაპოვარი,ჩვენი ის ქონება რომელსაც მუდამ ვატარებთ ჩვენთან ერთად.
თუ კი ადამიანმა იცხოვრა უსამართლოდ მისი სული დაფარულია ცრუ ფიცის და უსაქციელობის ჭრილობებით,დაგრეხილია თავმოყვარეობით და მასში არაფერია სწორი იმიტომ რომ ის არ მიისწრაფოდა ჭეშმარიტებისკენ.
სამართლიანი სული კი ლამაზია. ის გულგრილი იყო ყველაფრისადმი რასაც აფასებს ადამიანთა უმრავლესობა,ცდილობდა ჭეშმარიტების პოვნას და უკეთეს ადამიანად გახდომას.
სიკვდილზე მოფიქრალი ადამიანის ცხოვრება სასარგებლო იქნება აქაც და ჰადესშიც //გორგია//.
სულის გასამართლება არის ერთგვარი ფსიქოსტაზია რომელიც გულისხმობს ყველაფერი გადატანილის ორი ნიშნით გაყოფას.
გადატანილს ჩვენ ფსიქოლოგიურად აღვიქვამთ როგორც ერთიან განუყოფელ მთლიანობას,როგორც ერთ ცხოვრებას თუმცა ის არის ადამიანის არსებობის ორი ფორმის შერევა.
ამ ფორმებს შეესაბამება ორი გზა რომლებიც გზასაყარიდან,იქიდან სადაც ასამართლებენ სულს, მიემართებიან სხვა სამყაროს ორი ოლქისკენ. გზასაყარი ჰგავს პითაგორელებისთვის წმინდა ასოს,სულის ასაწონი საწორის სიმბოლო იგრეკს.
გზასაყარიდან მიმავალ ერთ გზას შეესაბამება ტიტანური ქმედებები,მეორეს-დიონისური ქმედებები. ერთი აშორებს სულს სიკეთეს, მეორე კი აახლოებს სულს მასთან. ერთია მიწიური ვენერას გზა,მეორეა ზეციური ვენერას გზა.
ყველაფერი რაც ემართება სულს ან ჭრილობებს აყენებს მას ან განწმენდს და ამაღლებს მას.
პითაგორულ სკოლაში ფსიქოსტაზია ეწყობოდა ყოველ დღე.
ძილის წინ მოწაფეები აფასებდნენ გასულ დღეს და პასუხობდნენ კითხვებს “ რა ვცოდე დღეს?» «რა გავაკეთე?» «რისი გაკეთება იყო საჭირო და არ გავაკეთე?».
პლატონის თქმით სულს უნდა შევხედოთ სხვა სამყაროს მოსამართლეთა თვალებით, ეს კი ნიშნავს შინაგან საუბარს საკუთარ სვინდისთან საკუთარი თავის გამართლების და მოტყუების გარეშე.მხოლოდ საკუთარ თავზე ამაღლებით ვიძენთ ჩვენ ნათელ ხედვას ვიგებთ გავხდით თუ არა დღეს უკეთესი იმაზე რაც გუშინ ვიყავით.
გახსენება:
უხილავი სამყაროს მიტოვებამდე,ხანგრძლივი და დამღლელი მოგზაურობის შემდეგ სული გადის ველზე სადაც არაა არავითარი მცენარეულობა და იქ სვამს წყალს მდინარიდან რომელიც ავიწყებს მას ყველაფერ იმას რაც გადახდა თავს სხვა სამყაროში.
ამის შემდეგ სული მიდის თავის ახალ სხეულში. მას თან ახლავს ბედის გენია რომელიც მის გვერდით უნდა იყოს ახალ ცხოვრებაში.
სხვა სამყაროში არის მუზების დედა მნემოსინას ტბაც.
ამ ტბის წყლის დალევის უფლება აქვთ მხოლოდ გმირ-ფილოსოფოსთა სულებს. ისინი ენათესავებიან ეროსს და ეროსი მათ ამოძრავებს ცხოვრების ღვთაებრივი წესისკენ სწრაფვისას.
პავსანიუსი წერს რომ აპოლონის შვილად მიჩნეული ტროფონიუსის გამოქვაბულთან მისვლისას რჩევის ან თავისი მომავლის გაგების მსურველი მოგზაური თავიდან სვამდა წყალს დავიწყების მდინარიდან და შემდეგ გამოდიოდა მეხსიერების წყაროდან.
ღვთაებრივისკენ მიმართვისას მას უნდა დაევიწყებინა მიწიერი საზრუნავი და დარდი და მისგან გასვლისას უნდა დაემახსოვრებინა ის რაც ნახა გამოქვაბულში.
მაგრამ გამოქვაბულში შესვლა შეიძლება როგორც დარდის ისე ცასთან დამაკავშირებელი რამის დავიწყებითაც.
ამ სიმბოლურ მნიშვნელობას ის იძენს «სახელმწიფოში» სადაც პლატონი გრძნობიერ,ხილულ სამყაროს ადარებს გამოქვაბულს სადაც ცხოვრობენ თავის ადგილთან მიჯაჭვული ადამიანები.
მათ არ შეუძლიათ მოძრაობა და ისინი ხედავენ და იკვლევენ მხოლოდ ჩრდილებს რომლებიც ირეკლება კედლებზე.
ამასთან ისინი ვერ ხვდებიან რომ მათი ცოდნა არის ცოდნა ჩრდილებისა და არა სინამდვილისა რომელიც არის გარეთ და არის ილუზორული სამყაროს არსებობის მიზეზი.
როგორ უნდა გავიგოთ სხვა სინამდვილე თუ კი ის მიუწვდომელია გრძნობებისთვის? როგორ უნდა ვასწავლოთ სათნოება თუ კი ის ეკუთვნის ამ სხვა ზეგრძნობიერ ცოდნას?
ამ კითხვაზე პასუხის გაცემისას პლატონი ცოდნას აიგივებს გახსენებასთან.
იდეათა შემეცნება შესაძლებელია იმიტომ რომ ჭეშმარიტება იმთავითვე არსებობდა სულში. სული ჭვრეტდა ჭეშმარიტებას აუცილებლობის წრეში ჩამოსვლამდე. სულს ასე თუ ისე ახსოვს ჭეშმარიტება. სული ბრძენი და თავისუფალია იმდენად რამდენადაც ახსოვს ჭეშმარიტება.
ფედრში პლატონი სულს ადარებს ფრთოსან ეტლს.
ღმერთების შემთხვევაში ცხენები და მეეტლეები კეთილშობილები არიან.
მოკვდავებში ერთი ცხენი მშვენიერია,კეთილია და მორჩილია და მეორეს აქვს საპირისპირო თვისებები.
მეორე ცხენი მძიმეა და მიიწევს მიწისკენ.
ცაში მოგზაურობისას ღმერთების და ადამიანების სულები ჭვრეტენ იდეების სამყაროს და ჭეშმარიტებას რომელიც არის ამბროზია,სულის საკვები.
თავისი არასრულყოფილების გამო ადამიანები ხან ადიან და ხან ეშვებიან და ბოლოს და ბოლოს მათი ფრთები ტყდება და ისინი შედიან გარდასახვათა ციკლში.
იმათთვის ვინც მეტი ნახა,ვისაც მეტი ახსოვს, უფრო ადვილია ფრენის დაკარგული უნარის აღდგენა
სხეულში ყოფნისას სულს იდეების სამყაროს ანარეკლი ხილული სამყაროს საგნების მეშვეობით შეუძლია გაიხსენოს ის რასაც ჭვრეტდა ადრე.
ხილულ სამყაროში ყოფნის ამოცანაა აღდგენა ცოდნისა რომელიც ჰქონდა სულს და არა სულის დატყვევება.
სხვა სიტყვებით ხილული სამყარო სულისთვის უნდა იყოს სხვა რეალობის გამომხატველი სიმბოლო ან ნიშანი, ხილულიდან, ცნობილიდან უხილავისკენ, უცნობისკენ მიმავალი ხიდი და შუამავალი.
სულში იმთავითვე არის ყველაფერი ის რაც არის იდეათა სამყაროში,თუმცა ნაკლები ხარისხით და გაუმჟღავნებლად. ისევე როგორც თესლში არის ცოდნა იმისა რაც შეიძლება და უნდა გახდეს თესლი.
სწორედ ფარული პოტენციალების ზრდა და გამოვლენაა გახსენების პროცესი.
ეს კი ნიშნავს იმას რომ სულს შეუძლია გახსენება მხოლოდ იმისა რაც უკვე გადახდა. მას შეუძლია ინტუიტიურად შეიგრძნოს ის რადაც შეიძლება ის გახდეს შემდეგ.
ის უნარები და ნიჭები რაც უკვე გვაქვს არის ცოდნა რომელიც შევიძინეთ ადრე,წინა გარდასახვებში.
იმდენად რამდენადაც ჩვენ ვფლობთ მათ ისინი წინ უსწრებენ გამოცდილებას, არიან ის რაც ვიცით აპრიორი.
მსგავს რამეს ვხვდებით სიღრმისეულ ფსიქოლოგიაში სადაც არქეტიპები აღნიშნავენ გარკვეული მიმართულებით ზრდის სულის თანდაყოლილ უნარს.
ისინი გვანან ერთი და იგივე წყაროს მქონე მდინარეების კალაპოტებს რომლებზეც მიდის სული თავისი ზრდის პროცესში, ჯამში ისინი არიან ადამიანის ფსიქიკის ყველა პოტენციური შესაძლებლობის ჯამი.
ჭეშმარიტი ცოდნაა ჭეშმარიტი სიკეთის შერჩევის უნარი და ამით განსხვავდება ის უმეცრებისგან რომელმაც არჩევისას არ იცის ბუნება იმისა რასაც ირჩევს...
ზრუნვა სულზე:
პლატონი იღებს სულის უკვდავების იდეას,მას ესმის რომ ამ შემთხვევაში სიკვდილი ადამიანს ართმევს ყველაფერს სულის გარდა. პლატონს მივყევართ იმ აზრამდე რომ ცოცხალი ადამიანის მთავარი საქმე უნდა იყოს ზრუნვა სულზე.
სულზე ეს ზრუნვა კი ნიშნავს სულის განწმენდას, მის განთავისუფლებას გრძნობიერისგან სულიერთან,გონებით საწვდომ სამყაროსთან შეერთებისკენ სწრაფვაში.
ხსნის რა სულის ბუნებას,იმას თუ როგორია სული ეხლა და როგორი იყო თავის ჩამოსვლამდე გრძნობიერ,ხილულ სამყატროში,პლატონი მას სიმბოლურად აიგივებს ზღვის ღვთაება გლავკთან რომლის სხეულსაც ზღვის სიღრმეებში ყოფნისას მიეკრო დიდი ჭუჭყი.
გლავკი მთლიანად დაფარულია ნიჟარებით,წყალმცენარეებით და ქვიშით,მისი სხეული კი დამსხვრეულია და დამახინჯებულია ტალღებით.
ასე რომ ის უფრო ურჩხულს ჰგავს ვიდრე ღვთაებას.
ასეა სულიც. მან უნდა მოიშოროს ყველაფერი ზედმეტი-ყველფერი რაც მას ამძიმებს და ფორმას უკარგავს და რაც არ აძლევს მას საკუთარი თავის ცნობის საშუალებს. ულს სჭირდება მოშორება ყველაფრისა რასაც შეეხორცა მრავალი გარდასახვის მანძილზე. სულს სჭირდება განწმენდა.
სულს მიეწეპა ბევრი ტალახი და ველური რამ,მას ტანჯავს შინაგანი წინააღმდეგობები. პლატონის თქმით სული გარეგნულად ჩანს ერთ არსებად,მაგრამ სინამდვილეში ის არის სამი არსების,ადამიანის,ლომის და ქიმერის ნაერთი. ეს არსებები მაგრად შეეხორცა ერთმანეთს.
უგონო კაცი კვებავს თავის მრავალთავა მხეცს და შინაგან ადამიანს აშიმშილებს.
გონიერი,პირიქით,ცდილობს თავის სულში სამართლიანობის დამყარებას.
ის ათვინიერებს ლომს,ქიმერაში აკეთილშობილებს ყველაფერ წყნარს, მორიდებულს და ხელს უშლის სულის დამღუპველი ველური თვისებების განვითარებას.
სულის ყოველ ნაწილს აქვს სრულყოფილების თავისი ტიპი და თავისი სათნოება : გონივრულ საწყისს-სიბრძნე, მძვინვარე ნაწილს-სიმამაცე, ჟინიანს-ზომიერება.
პლატონი არაერთხელ უსვამს ხაზს რომ სულს აფუჭებენ უსამართლობა, თავშეუკავებლობა, სილაჩრე, უმეცრება და სხვა მანკიერებები რომლებიც მას აქცევენ სხეულის ტყვედ.
ყველაფერ ამას უნდა დაემატოს ეგოიზმი ან მეტისმეტი თავმოყვარეობა .რომელიც იმდენად აბრმავებს ადამიანს რომ თავისი საკუთარი უმეცრება მას ეჩვენება სიბრძნედ და თავისი წარმოდგენა ჭეშმარიტებაზე თვითონ ჭეშმარიტებად.
ასეთი ადამიანი მეტისმეტად ამაყი და თავდაჯერებულია და ვერაფერს სწავლობს უფრო ბრძენი ადამიანებისგან // «კანონები»,732 a//.
სულის განწმენდა პლატონთან დაკავშირებულია სულიერ და გონებრივ დისციპლინასთან რომელიც შინაგანად გარდაქმნის ადამიანს და ამსგავსებს მას ღმერთს.
ასეთი განწმენდის საშუალებებია კეთილგონიერება,სამართლიანობა,ვაჟკაცობა და სიბრძნე // »ფედონი»,69 c//.
ყველა ეს ღირსება და სათნოება არის ფილოსოფიური ძიების მიზანი და განწმენდის კვალდაკვალ ჩვენ ვპოულობთ მათ ჩვენში.
განწმენდა ჰგავს სულიერი ხედვის, ნათლად ხედვის უნარის, სიკეთის ჭვრეტის და კეთების უნარის აღდგენას.
ამ შინაგანი ხედვის წყალობით ადამიანი სიკეთეს განასხვავებს ბოროტებისგან,სათნოებს-მანკიერებისგან და ხედავს იმას რაც არაა არც ერთი და არც მეორე.
ესე იგი სათნოება სწმენდს და პლატონისთვის ისაა ჭეშმარიტი ცოდნა,
მაგრამ ის აგრეთვე არის კეთილი სულის მსუბუქი გადაადგილება, შემდეგ კი მარადიულად თავისუფალი დინება და ფრენა // « კრატილი ». 415 d//.
ეს გადაადგილება მსუბუქი მოძრაობიდან ფრენაზე შეესაბამება სულის გამოსვლას გამოქვაბულიდან, მის ასვლას სინათლის სფეროში,რომელსაც ხორციელებს სრულყოფისკენ სწრაფვით ამოძრავებული სული.
პლატონი ლაპარაკობს სათნოება-ჩვევაზეც რომელიც არაა ადამიანის შინაგანი საკუთრება. თუ კი ადამიანი კარგად მოქმედებს მხოლოდ ჩვევით და არ ამოდის ცოდნიდან მისი ქცევა იქნება მხოლოდ რეფლექსია გარემოზე ვინაიდან ქმედების ეს სახე არის არა ადამიანის არამედ გარემოს საკუთრება.
სხვა სიტყვებით აღზრდით მიღებული სათნოება არასტაბილურია და იოლად მიდის სულიდან მის დასაყრდენად ქცეულ « სწორ აზრთან » ერთად. სათნოებები სულზე უნდა მიაბა დიალექტიკის მეშვეობით. დიალექტიკა კი პლატონისთვის არაა წმინდა ლოღიკური ვარჯიში,ის პირველ რიგში არის შინაგანი გარდასახვის საშუალება.
ჩვეულებებზე დაყრდნობით ადამიანი იქცევა როგორც ბრმა რომელიც ყველაფერს სცნობს მხოლოდ შეხებით. ასეთი ადამიანისთვის დამახასიათებელია ნაწილებზე მისი წარმოდგენების გდატანა მთლიანობაზე და პირიქით.
ასეთი ადამიანი ვერ ხვდება რომ ის რაც მას წარმოუდგენია როგორც ცალ-ცალკე არსებული რამეები სინამდვილეში არის ერთიანი მთლიანობის ნაწილები.
ამას გარდა ასეთი ადამიანი თავისუფლად მოძრაობს მხოლოდ მისთვის ნაცნობ,ჩვეულ სივრცეში. საკმარისია სივრცის გამოცვლა და ის იწყებს ბორძიკს და ყველანაირად ცდილობს სიახლის დაყვანას იმაზე რაც უკვე იცის.
ისევე როგორც ბრმამ, მხედველობის მოსაპოვებლად მან თავიდან უნდა გააცნობიეროს რომ ბრმაა.
უმეცარმა რომ შეიძინოს ცოდნა უნდა გააცნობიეროს რომ ის უმეცარია.
ეს აღიარება არის ფილოსოფიური გზის დასაწყისი. ეს გზა აბრუნებს ადამიანს საკუთარ თავთან და აბატონებს მას საკუთარ თავზე.
ფილოსოფოსი უნდა ვარჯიშობდეს პრაქტიკულ სათნოებაში რომელსაც მივყავართ ზნეობრივ ცხოვრებამდე და მჭვრეტელობით სათნოებაში რომელსაც მივყავართ ცოდნამდე.
ადამიანი ასე უახლოვდება სიბრძნეს რომელიც მას ამსგავსებს ღმერთებს.
დაკარგული მთლიანობა:
სულის განწმენდა ხდება ადამიანისა და სამყროს ერთიანობისა და მთლიანობის,ჰარმონიის და წესრიგის განმასახიერებელი ღვთაება აპოლონის მფარველობით.
აპოლონი როგორც მუზების წინამძღოლი მათთან ერთად არის ფილოსოფიური სიბრძნის ჟინიანი ძიების სიმბოლო.
ფილოსოფოსის მთავარი ამოცანა და მისი ხსნის საწინდარია მისწრაფება ერთიანისკენ, სიმრავლეში საერთოს ძიება, ყალბი,ცრუ, სათნოებიდან ჭეშმარიტ სათნოებამდე, ხილული სმყაროდან იდეათა სამყარომდე და იდეათა წყარომდე,სიკეთემდე ამაღლება.
ორფიკულ ტრადიციაში ამას შეესაბამება დიონისეს აღდგომა. დიონისეს მხსნელი და აღმდგენელია აპოლონი. ის აწყობს დიონისეს ერთ მთლიანობად და აცოცხლებს მას.
ღვთაებრივის ჩამოსვლა მატერიაში, საწყისი სიწმინდის და მთლიანობის დაკარგვა სიმბოლურად აღწერილია როგორც დიონისეს სხეულის ნაწილებად დაგლეჯა ტიტანების მიერ.
ადამიანის სული შექმნილია ზევსის მიერ მომსპარი ტიტანების ფერფლისგან.
ადამიანის სულში არის ორი საწყისი.ტიტანური და დიონისიური, რომლებიც უნდა მოშორდეს ერთმანეთს.
ტიტანური საწყისი არის სტიქიური, ადამიანის სულის მტანჯველი,მისი მსხვრევის ყველა მიზეზის სიმბოლო.
დიონისური საწყისი ადამიანს ანათესავებს ღვთაებასთან და უკვდავს ხდის მას, მაგრამ მას სჭირდება განწმენდა და დაკარგული მთლიანობის აღდგენა.
მსგავსი აზრი გვხვდება "ნადიმში" სადაც სოკრატეს ერთ-ერთი თანამოსაუბრე ყვება მითს რომლის თანახმადაც ადამიანი არის ერთი მთლიანობის ნახევარია და მეტი არაფერი.
ძველად ადამიანებს ჰქონდათ მრგვალი სხეული, 4 ხელი, 4 ფეხი და 2 სახე. ისინი ძალიან ძლიერები იყვნენ. ამით გათამამებული ადამიანები გაეჯიბრნენ ღმერთებს რომელთაც არ უნდოდათ კაცობრიობის მოსპობა. ღმერთებმა ორად გაყვეს ადამიანები.
მას შემდეგ ყოველი ადამიანი დაეძებს თავის დაკარგულ ნახევარს.
გარკვეული ინტერპრეტაციით ეს მიუთითებს იმაზე რომ ადამიანს აქვს ნაკლულობის განცდა,რომ მისი ცნობიერება გაყოფილია და ბუნება კი ორმაგი.
ჩვენს შიგნით არის ჩვენთვის უცნობი და დაუმორჩილებელი რაღაცა რასაც შეიძლება ვუწოდოთ ზეცნობიერება,სულის ის ნაწილი რომელსაც აქვს შემოქმედებითი ნიჭი და რომელსაც ვწვდებით შთაგონების, საკუთრ თავზე წმინდა სულიერების სფეროში ამაღლების მომენტებში.
იქიდან დაბრუნებული შემოქმედი ქმნის მასე უფრო მნიშვნელოვან ნაწარმოებებს.
ფილოსოფიური ეროსი:
სულს უკავია შუალედური ადგილი გრძნობადსა და გონებით საწვდომს შორის და ეს აახლოებს მას ეროსთან, ღმერთებსა და ადამიანებს შორის შუამავალ გენიასთან.
თუ კი ეროსი არის სიმდიდრე პოროსის და სიღარიბე პენიას ვაჟი,სული გარკვეული აზრით მათი ქალიშვილია. ეროსის მსგავსად სულიც ღარიბია და ეძებს იმას რაც დაეხმარებოდა მისი არსებობის გააზრებაში,იქნება ეს სიმდიდრე,დიდება,ბედნიერება, ჭეშმარიტება თუ რაღაც სხვა რასაც ადმიანის აზრით აქვს მნიშვნელობა.
სული დადის ერთი მიზნიდან მეორისკენ, ერთი ბედნიერებიდან მეორისკენ და ამ მოძრაობას არა აქვს არც დასაწყისი და არც ბოლო.
მაგრამ სული მდიდარიცაა ვინაიდან იმას რასაც ეძებს ის ბოლოს და ბოლოს საკუთარ თავში პოულობს.
ეროსის მსგავსად სულიც უსახლკარო და მოუსვენარი, მუდამ გაჭირვებული არსებაა. მაგრამ მას უყვარს და მისი სიყვარული არის მშვენიერის დაუფლების სურვილი.
და ამ სილამაზეს ის პირველ რიგში აღმოაჩენს ხილულ,გრძნობიერ სამყაროში, შემდეგ, თვალის ახელის კვალდაკვალ კი სულიერ სამყაროშიც.
სული ეროსის მსგავსად «მოკვდავიცაა» და «უკვდავიც». ის ერთსა და იმავე დღეს ხან კვდება და ხან აღდგება. კვდება როდესაც უყურებს მიწას,როდესაც ცდილობს განხორციელებას წარმავალი მატერიალური კეთილდღეობის მეშვეობით ან ექცევა სხეულის ტყვეობაში.
ის აღდგება როდესაც იღვიძებს და ფხიზლობს სულიერ სფეროში .
სიტყვა პოროსი სიმდიდრის გარდა ნიშნავს ხიდს, რაღაცაზე გადასვლას, გზას და რაღაც მიზნის მიღწევის საშუალებას.
«ნადიმში» პოროსი არის ქალღმერთი მეტიდა - გონიერების შვილი. მეტიდას ასული კი არის სიბრძნის განმასახიერებელი ათენა.
ისინი ერთად წარმოადგენენ სიბრძნეს და ამ სიბრძნისკენ მიმავალ გზას.
ფილოსოფია არის სიბრძნის სიყვარული. ფილოსოფოსი არის ის ვისაც უყვარს სიბრძნე. მას უკავია შუალედური ადგილი უმეცრებასა და სიბრძნეს შორის.
უმეცრებისგან განსხვავებით ფილოსოფოსმა იცის რომ მისი სული ჯერ არაა ლამაზი, კეთილი, სამართლიანი და თავისი არასრულყოფილების ეს ცოდნა გადაიქცევა ულამაზესი რამის, სიბრძნის, ჟინიან წყურვილად.
სიყვარული ყოველთვის არის მოძრაობა იმისკენ რაც არ გვაქვს, ჩვენი სიყვარულის საგნის მარადიულად ფლობის წყურვილი.
სიყვარული არ ასვენებს სულს და სულ უფრო და უფრო შთანთქავს მას არჩეულ მიზანთან მიახლოებასთან ერთად. სიყვარულს მის მიერ ფრთაშესხმული სული მიჰყავს იმ სფეროებში სადაც ის იყო სხეულში ჩამოშვებამდე როდესაც მას შეეძლო ღმერთებთან ერთად იდეების სამყაროს ჭვრეტა.
მაგრამ სიყვარული არაა მარტო მისწრაფება სიკეთის მარადიულად ფლობისკენ.
სიყვარულს იუნდა საკუთარი თავის უკვდავყოფაც ფიზიკურ და სულიერ სიბრტყეებში გაჩენით.
პლატონის თქმით სიყვარულმა უნდა გააჩინოს მშვენიერში ხორციელადაც და სულიერადაც.
არიან ხორციელად ფეხმძიმე ადამიანები და არიან სულიერად ფეხმძიმე ადამიანები.
გაჩენით მოკვდავი ეზიარება უკვდავს, სხეული-ადამიანის სახეობის გაგრძელებას, სული სულიერ სიბრტყეში აჩენს როგორც თავის შიგნით ისე გარეთ.
ფილოსოფიური ეროსი არის სულიერებით დაფეხმძიმების და სულიერების გაჩენის, მშვენიერის,კეთილის და სამართლიანის შიგნიდან გარეთ გაჩენის, სულის ცენტრიდან მათი ემანაციის უნარი. ეს ხდება ისე როგორც მზე ახდენს სინათლის ემანაციას. როგორც ანათებს და აცოცხლებს ყველაფერ არსებულს.
ყველამ უნდა გადაიტანოს მშობიარობა და ყველამ უნდა გააჩინოს საკუთარი უკვდავება.
მგრამ გაჩენა შეიძლება მხოლოდ მშვენიერში და მშვენიერის გვერდით.
სულიერების ატმოსფერო ხელს უწყობს მშობიარობას და ამიტომ დიდი მნიშვნელობა აქვს ირგვლივ არსებულ სამყაროს.
მშვენიერებასთან მიახლოებისას ფეხმძიმე სული იმსჭვალება სიხარულით და აჩენს იმას რასაც ზიდავს საკუთარ თავში.
და თუ კი სულის ირგვლივ სიმახინჯეა ის იკუმშება,იკეტება,იღუშება და გაჩენის მაგივრად იტანჯება იმით რაც არის მის წიაღში // »ნადიმი », 206 c-d//.
სულიერების სიახლოვე სულს მიმართავს საკუთარი თავისკენ. შინაგანი სილამაზის ჭვრეტისას ის აჩენს სილამაზეს და ალამაზებს ცხოვრებას.
იგივე შეიძლება ითქვას სამართალზე,სიკეთეზე და სიბრძნეზე.
ასე რომ სულიერი ძიება არაა რაღაც თეორიული გამოკვლევ ან წმინდა შინაგანი განცდა.
მშვენიერის მჭვრეტელი სული აჩენს ჭეშმარიტ სათნოებას.
საგნების სილამაზიდან ზნე-ჩვეულებათა და კანონების სილამაზემდე და შემდეგ თვითონ სიკეთემდე ნაბიჯ-ნაბიჯ ასვლისას სული თანდათანობით სძლევს იმ უფსკრულს რომელიც მას გამოჰყოფს ღვთაებრივი სიბრძნისგან // « ფედონი »,211 e//.
სულს უყვარს და მისი სიყვარული ამაღლებს მას ღმერთისკენ,სრულყოფს მას, აყალიბებს ნამდვილ ადამიანს ადამიანში.ჭეშმარიტ ფილოსოფოსს რომელიც ხდება შუამავალი ღმერთებს და ადამიანებს შორის.
ეროსს, რომელიც ძიების დასაწყისს აერთიანებს მის მიზანთან,მოკვდავს უკვდავთან და რომელსაც ერთნაირად უყვარს ღმერთი და კაცობრიობა.
ფილოსოფოსი სიცოცხლის და სიკვდილის პირისპირ :
პლატონისთვის ფილოსოფია მოწოდებაა და არა პროფესია ან ამა თუ იმ საკითხების ფორმალური და ფრაგმენტული გამოკვლევა.
ფილოსოფია მისთვის არის მთავარზე კონცენტრაცია.
ფილოსოფია არაა ცხოვრებისგან გაქცევა აზრთა სამყაროშო ან საზოგადოების პრობლემებისგან განზე გადგომა. ეს ინდივიდის და საზოგადოების გარდაქმნის დაჟინებული სურვილია.
ფილოსოფია ასევე არის საკუთარი თავის,საკუთარი უკვდავი ბუნების შეცნობა. ეს უკვდავი ბუნება განწმენდის კვალდაკვალ სულ უფრო და ფრო ჩნდება იმაში რაც შეეზარდა მას.
ისაა ძიება პასუხისა კითხვაზე თუ რა არის ადამიანი.
მაგრამ ამ პასუხს ვერ ვნახავთ წიგნებში და ჩვენი დღევანდელი სახის და მდგომარეობის ანალიზით.
ეს პასუხი მოდის სიცოცხლის და სიკვდილის ზღვარის იქით არსებულ წყაროებთან ასვლის კვალდაკვალ. მაგრამ ასვლისას ფილოსოფოსს უნდა ახსოვდეს ერთიც და მეორეც.
ფილოსოფიის ჭეშმარიტად ერთგული ადამიანები პლატონის თქმით არსებითად დაკავებული არიან მხოლოდ კვდომის პროცესით და სიკვდილით // « ფედონი », 64 a//.
ამდენად ფილოსოფოსის ცხოვრება არის საკუთარი თავის შეცნობაც,სწორი ზომის ძიებაც და სიკვდილზე ფიქრიც. ეს სამი რჩევა ეწერა დელფოს აპოლონის ტაძარზე.
ფიქრს სიკვდილზე და ცხოვრების ამაოებაზე დიდი ადგილი უკავია სხვადასხვა ფილოსოფიურ-მისტიკურ და რელიგიურ მოძღვრებაში.
ფილოსოფოსს ახსოვს სიკვდილი და გადააქცევს მას თავის მოკავშირედ.
სიკვდილის გარდაუვალობის დამახსოვრება სინამდვილეში ნიშნავს კონცენტრაციას სიცოცხლეზე როგორც არსებობის გაკეთილშობილების და აზრით ავსების საშუალებაზე.
არ გეშინოდეს სიკვდილისა ნიშნავს არ გეშინოდეს სიცოცხლისა და ბედის მიერ გამოგზავნილი გამოცდებისა და განსაცდელებისა.
სინამდვილეში ადამიანი არ კარგავს სიცოცხლეს რომელიც სიკვდილის შემდეგაც გრძელდება. ადამიანმა შეიძლება დაკარგოს უძვირფასესი,ყველაზე ძვირფასი იქიდან რაც აქვს-სული და სულის დაკარგვისა უნდა ეშინოდეს ყველაზე მეტად ადამიანს.
მეტაფიზიკა როგორც მეცნიერება შეუძლებელია და ფილოსოფია დღეს ძალიან ფრთხილად უდგება მეტაფიზიკურ საკითხებს.
ჩვენ გვეშინია და ვერ ვლაპარაკობთ სულზე, სიკვდილზე, ღმერთზე და ყველაფერ იმაზე რაც გადის გრძნობადი, ხილული სამყაროს გამოქვაბულის და მისი ჭეშმარიტების გარეთ.
მე-19 საუკუნეში ათეიზმი და მატერიალიზმი უფრო თეორიული იყო. ეხლა მათ შეიძინეს ცხოვრების წესის სახე.
თითის დადებით ჭეშმარიტების მნახველს არ აინტერესებს არაფერი ზეგრძნობიერი.
მისთვის ასეთი ინტერესი არის შეცდომა და წარსულის გადმონაშთი.
დღეს ჩვენ არ განვიხილავთ ყველასათვის თვალსაჩინო ამ მიდგომის შედეგებს.
ვიტყვით მხოლოდ იმას რომ რაც დღეს შეცდომა გონიათ ხვალე შეიძლება ჭეშმარიტებად იქცეს და ის რასაც თაყვანს სცემენ როგორც ჭეშმარიტებას შეიძლება ტყუილი აღმოჩნდეს.
სკეპტიციზმი და ცინიზმი,ეთიკურ და ესთეტიკურ ღირებულებათა ფარდობითობა, ინდივიდუალიზმი და ურჯულოება პირველად არ ასრულებენ მთავარ როლებს ცხოვრების თეატრში.
ყველაფერ ამას უფრო ნაკლები მასშტაბით ვხედავთ სოკრატეს ხანის ათენში.
სოკრატეც უპირისპირდებოდა სოფისტებს რომლებიც ამტკიცებდნენ რომ ადამიანია ყველაფრის საზომი და ერთი ადამიანის ჭეშმარიტება ისეთივე ჭეშმარიტია როგორც ვიღაც სხვის ჭეშმარიტება.
ძველი საბერძნეთისგან განსხვავებით დღეს არაა ფილოსოფიური სკოლები და ფილოსოფოსთა უმრავლესობა ეძებს მარტო.
დღეს ჩვენ გვჭირდება უფრო პრაქტიკული მიდგომა რომელიც დაუახლოვებდა ფილოსოფიას ადამიანს ვისაც არა აქვს აკადემიური ფილოსოფიის რთული ცნებები და განსაზღვრებები.
საჭიროა ფილოსოფიის გადაქცევა მაგალითზე დაფუძნებულ და მაგალითის მეშვეობით აღმზრდელ ცხოვრების წესად.
პლატონის თქმით ფილოსოფოსის ერთ-ერთი ამოცანაა აღზრდა და ეს აღზრდა არ უნდა ეფუძნებოდეს ჩაგონებას და ჩიჩინს/
ჩვენ ჩვენს საკუთარ ცხოვრებაში უნდა განვახორციელოთ ის რისი გაღვიძებაც გვინდა სხვათა სულებში.
საუკეთესო აღზრდა ეფუძნება მაგალითს რომლის მიბაძვაც შეიძლება.ინდივიდის და საზოგადოების კარგად აღმზრდელი,მაშ,შეიძლება იყოს მხოლოდ მკაცრად და ბრძნულად მცხოვრები.
თუ კი ახალგაზრდა და მაძიებელი სული ვერ ისწავლის ზომიერებას ზომიერებისგან, ვაჟკაცობას ვაჟკაცებისგან და სიბრძნეს ბრძენთაგან, საკუთარი თავის ანაბარა ის ჩავარდება საკუთარი უმეცრების და ჟინიანობის ტყვეობაში, გაეხვევა ათას შარში და უბედურებაში.
მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე სოკრატე თავის თანამოქალაქეებს მოუწოდებდა სულზე ზრუნვისკენ და მისი საუბრების მთავარი მიზანი იყო ზემოქმედების მოხდენა მათ სულებზე, მათ სულებში მოუსვენრობის შეტანა და ამით მათი მიყვანა უფრო ღრმა გაგებამდე.
ცოტაა ეჭვი, უნდა გადავდგათ ნაბიჯი რომელიც უმეცრებიდან მიგვიყვანს უფრო ღრმა გაგებამდე.
აღიარებამ იმისა რომ ჩვენი წარმოდგენები მცდარია და რომ ჩვენ არ ვიცით ჭეშმარიტება უნდა მიგვიყვანოს წეშმარიტების ძიებამდე.
ჭეშმარიტება ანთავისუფლებს ადამიანს,მხოლოდ ის ხდის ცხოვრებას ბედნიერად.
ის არაა ფორმალური ცნება,ადამიანის გარეთ არსებული რაღაცა რასთანაც ადამიანი არაა ნაზიარები შინაგანად.
ადამიანი უახლოვდება ჭეშმარიტებას იმდენად რამდენადაც ჭეშმარიტება თვითონ მის შიგნით იძენს მკაფიო მოხაზულობებს და ფორმას.
პროკლეს თქმით ღმერთი ართნაირადაა ყველაფერში,მაგრამ ყველა არაა ერთნაირად ღმერთში.
ასევე ჭეშმარიტებაც არის ყველაფერში.
არაა ორი ჭეშმარიტება,მაგრამ ყოველმა ადამიანმა ყველაფერი უნდა გააკეთოს ჭეშმარიტების აღმოსაჩენად თვითონ მასში და მის ირგვლივ.
საკუთარი თავის შეცნობით ჩვენ შევიცნობთ სამყაროს და სამყაროს შეცნობით შევიცნობთ საკუთარ თავს.
ქრისტიანობა რა თქმა უნდა ცვლის აქცენტებს:
ანდა ნუთუ არ იცით რომ თქვენი სხეულები ტაძარია თქვენში სულიწმინდისა, რომელიც ღმერთისგან გაქვთ და რომ თქვენს თავს ეკუთვნით
ვინაიდან ფასით ხართ ნაყიდნი. ამიტომ ადიდეთ ღმერთი თქვენი სხეულით და თქვენი სულებით,რომლებიც ღმერთისა არიან //მოციქულ პავლეს პირველი წერილი კორინთელთა მიმართ, 6,19-20//.
აქცენტები შეცვლილია მაგრამ ღმერთის სულმა დაივანა ადამიანის სხეულში და აქცია ის თავის ტაძრად რომელსაც აბუჩად აგდება კი არა პატივისცემა და ზრუნვა სჭირდება.
ისევ ადამიანის მატერიqლურ სხეულში არსებული ზეციური სულის და მატერიალური სამყაროს მიმართების თემა...
ამა თუ იმ პოზიციის დაკავებით ადამიანი ირჩევს თავისი არსებობის ფორმულას ვინაიდან ფესვი ყველაფრისა რაც ხდება ჩვენს თავს არის ჩვენს მსოფლმხედველობაში, წარმოდგენაში იმაზე თუ რა არის აუცილებელი, სავალდებულო და ღირებული.
ეს ასევე განსაზღვრავს სიკვდილისადმი როგორც ასეთისადმი დამოკიდებულებას.
პლატონის დროს ისევე როგორც დღეს არსებობდა ორი ძირითადი აზრი ამის შესახებ-სიკვდილი ან არარაობად,არარად გადაქცევაა ან ესაა რაღაც ცვლილება სულისთვის,მისი გადასახლება აქედან სხვაგან.
თუ კი სიკვდილი ყველაფრის დასასრულია,მაშინ,როგორც ამბობს სოკრატე,ის არაა საშინელი და საშიში ვინაიდან ის რაც მოსდევს სიკვდილს ჰგავს ღრმა ძილს სიზმრების გარეშე როდესაც არავინ და არაფერი აწუხებს ადამიანს.
და თუკი სული უკვდავია მაშინ სიკვდილი არის ამ ქვეყნიდან რაღაც სხვა ქვეყანაში გადასვლა. სწორდ ამისი სჯერა პლატონს და აქედან გამომდინარე სვავს ახალ კითხვებს.
რატომ გაჩნდა ამქვეყნად სული თუ კი ის უკვდავია, თუ კი ის ღვთაებრივი წარმოშობისაა? როგორია ის სხვა ქვეყანა და რა ემართება იქ სულს?
საიქიო,სხვა სამყარო:
პლატონის წარმოდგენები საიქიოზე ქმნის მწყობრ და მთლიან სურათს. მისი სხვადასხვა ასპექტები წარმოდგენილია თხზულებებში «გორგია». «ფედონი»,»ფედრი» და «სახელმწიფო».
საიქიოს აღწერისას ის ეყრდნობა ჰომეროსის,ჰესიოდეს,პინდარის და ესქილეს თხზულებებს,ორფიკულ მოძღვრებებს და უძველეს ტრადიციებს.
«ჰადესი არის უხილავი სამყარო სადაც სული მიდის სიკვდილის შემდეგ და მას თან ახლავს მისი გენია. იქ მიმავალი გზა არაა უბრალო, არაა ერთადერთი და მასზე უნდა იყოს მრავალი გადასახვევი და გზაჯვარედინი» //»ფედონი», 108 a//.
საიქიო არის სამყარო სადაც სულს ასამართლებენ და მას ასამართლებენ ზევსის შვილები მინოსი,რადამანტი და ეაკი რომლებიც ღვთაებრივი კანონის თვალსაზრისით აფასებენ სულის ცხოვრებას მიწაზე. მათ გამოაქვთ განაჩენი და ამით განსაზღვრავენ სულის შემდეგ ბედს.
ესაა ანაზღაურებათა,კუთვნილის, სამაგიეროთა სამყარო ე.ი. იქაა
წმინდა და სულიერი ცხოვრების არეები და ადგილები სადაც სული იღებს სამაგიეროს ყველა მის მიერ ჩადენილი ცოდვისთვის.
იქ სული ატარებს დაახლოებით ათას წელს,ასე რომ ჯილდოც და სასჯელიც ათჯერ უფრო მეტია მათ გამომწვევ მიზეზზე. საიქიოში დრო თითქოს გრძელდება და უფრო ნელა მიედინება ვიდრე ხილულ,გამჟღავნებულ სამყაროში.
საიქიო მრავალფეროვანია და იყოფა დონეებად,სული კი მოძრაობს შვეული ღერძის გასწვრივ. ღერძის ერთ მხარესაა ტარტარი და მეორე მხარეს-ოლიმპო.
საიქიოს აქვს თავისი ლანდშაფტიც: იქაა მთები,ტბები,ცეცხლოვანი ოლქები და უდაბმოები. იქაა მდინარეები რომელთა შორისაც გამოირჩევა თხი სტიქიის და ქვეყნის მხარეების შესაბამისი 4 მდინარე// აქერონტი,პერიფლეგეტონტი,კოკიტი და ოკეანე//.
იქვე არის მნემოსინეს ტბა და დავიწყების მდინარე ლეთა.
არის საიქიოს ხილული სამყაროსგან გამომყოფი საზღვრებიც.
მითში ერზე, რომლითაც პლატონი ასრულებს თხზულებას «სახელმწიფო» უხილავი სამყარო მკაფიოდაა გაყოფილი მარჯვენა ზედა ციურ და მარცხენა ქვედა მიწისქვეშა სამყაროებად. ერთში სული იწმინდება ყველაფერი ხორციელისა და გრძნობიერისგან და მეორეში ის ჯილდოვდება დამსახურებათა შესაბამისად //ჭვრეტს ჭეშმარიტებას.
ამდენად, სიკვდილის შემდგომი არსებობა არის წარსული გამოცდილებისგან განწმენდის და ძალების აღდგენის პროცესი. აღდგენილი ძალებით სული ისევ ბრუნდება დედამიწაზე საკუთარი თავის, საკუთარი ბუნების შეცნობის გრძელი გზის გასაგრძელებლად.
დანიშნული ვადის გასვლის შემდეგ სულები ირჩევენ მომავალ ცხოვრებას. ამ არჩევანის გაკეთებისას სულთა უმრავლესობა ამოდის წინა ცხოვრების გამოცდილებიდან და ჩვევებიდან. ეს არჩევანი ბედის ქალღმერთების დამტკიცების და სულის სხეულში დაშვების შემდეგ მისთვის რეალობად იქცევა.
საიქიოს გეოგრაფია გარკვეული აზრით თვითონ სულის გეოგრაფიაა. რამდენი ადამიანიცაა იმდენია უხილავი სამყაროც. ყოველ ამ სამყაროშო არის თავის ქვედა და ზედა ცა,პირადი გამოცდილების 4 სტიქიის სივრცე და სულის ეთერული სივრცე.
ამ სულიერ სივრცეში ადის შთაგონებით ფრთაშესხმული სული რათა შინაგანი ხედვით სჭვრიტოს უზენაესი რეალობა რომელსაც არაფერი აქვს საერთო წარმავალი პიროვნების გრძნობიერ განცდებთან და ინტერესებთან.
სიკვდილის შემდეგ სულმა უნდა გაიაროს იმავე გზებით რა გზებითაც დადიოდა ამქვეყნად თავისი მიწიერი არსებობისას.
პლატონის თქმით ცოდნა არის გახსენება იმისა რაც სულმა ნახა ადრე//ჰადესში//,მისი მიწიერი ცხოვრება კი არის მის მიერ იმქვეყნად,დაბადებამდე გაკეთებული არჩევანის შედეგი.
ამის მსგავსად ის რაც შეემთხვევა სულს სიკვდილის შემდეგ უნდა იყოს ნაცხოვრი ცხოვრების გახსენება მიუკერძობელი შეფასება და გასამართლება ყველა არჩევანისა რაც გაკეთებული იყო აქ,ამქვეყნად.
ბედის არჩევანი თავისუფალი არჩევანია,მაგრამ ამქვეყნად ადამიანს შეუძლია თავის თავზე ზემოქმედება,შეცვლა, უკეთეს ადამიანად გახდომა. სიკვდილის შემდეგ კი სულზე მოქმედებს მხოლოდ მართლმსაჯულება.
ჩვენ არ ვირჩევთ სიზმრებს, ისინი წარსული გამოცდილების შედეგია და უბრალოდ გვესიზმრება.
ამის მსგავსად უკვე საიქიოში მყოფი სულის განცდები აღარ აირჩევა, მათი არჩევა ხდებოდა მთელი მიწიერი ცხოვრების მანძილზე.ყოველი ადამიანი თვითონ ქმნის და თავის სიღრმეში ზიდავს თავის ტარტარსაც //ჯოჯოხეთს// და თავის ოლიმპოსაც //სამოთხეს//. პირველი შეესაბამება სიცოცხლის გრძნობიერ ასპექტს,მეორე კი არის ადამიანის სულიერი ძიებების ნაყოფი.
სიცოცხლე არის სულის გაშლა შიგნიდან გარეთ. სიკვდილის შემდგომი განცდები მისი ჩაკეცვაა. სხეულისგან თავისუფალი სული ხვდება თავის თავს და თავის საქმეებს.
სიკვდილი-სულის გაშიშვლება:
გადმოცემით ძველად სულს ასამართლებდნენ ადამიანის ცხოვრების ბოლო დღეს,მისი სიკვდილის წინ.
ზოგი ამ სასამართლოზე მოდიოდა საუკეთესო სამოსში გამოპრანჭული და თავს იწონებდა ბრწყინვალე წარმომავლობით,დიდებით, ძალაუფლებით, სიმდიდრით. ამას გარდა მოჰყავდათ მათი ყველა სიტყვის მოწმეები.
ასეთი საშულებების არმქონენი მოდიოდნენ როგორებიც არიან, გამოუპრანჭავნი, უშნოები. იყვნენ ისეთებიც რომლებიც ბევრს არ მოსწონდა და მათთვის შეიძლებოდა წაეყენებინათ რაღაც ბრალდებები.
ამან გამოიწვია არეულობა იმიტომ რომ გარეგნობა ხშირად ატყუებდა მოსამართლეებს და ისინი ვინც იმსახურებდა ტარტარ-ჯოჯოხეთს ხვდებოდნენ ნეტართა კუნძულებზე, ხდებოდა პირიქითაც.
არეულობისთვის ბოლოს მოსაღებად და პრობლემის გადასაწყვეტად ზევსმა ბრძანა სულის გასამართლება სიკვდილის შემდეგ.
სასამართლოზე კი სული შიშველი უნდა გამოცხადებულიყო.
ამის შემდეგ ადამიანებმა აღარ იციან თავისი წასვლის დღე და განაჩენი გამოაქვთ სულის შინაგანი თვისებების და არა გარეგნული ნიშნების საფუძველზე.
სიკვდილის შემდეგ შესამჩნევი ხდება სულის ყველა ბუნებრივი თვისება და ყოველი კვალი რომელიც ადამიანმა თავის სულს დაამჩნია ყოველი თავისი საქმით //»გორგია»//.
ე.ი. სიკვდილი აშიშვლებს სულს. აშორებს მას ყველაფერს რაც ადამიანს ჰქონდა, რასთანაც აიგივებდა თავს ცხოვრების მანძილზე,ქონებიდან საზოგადოებრივ მდგომარეობამდე.
სიკვდილი აშორებს ყველა ცრუ საყრდენს და ყველაფერ იმას რაც თავისი ბუნებით არაა თვითონ სულის ნაწილი.
სიკვდილი ადამიანს სტოვებს მარტოდმარტო საკუთარი თავის პირიპირ. ისეთად როგორიც მან თვითონ შექმნა თავისი თავი ამქვეყნად.. მისთვისაც და მოსამართლეებისაც ხილული ხდება ყველა ის ღირსება და ნაკლი რომლებიც მან მისცა თავის სულს.
ჩვენი ღირსებები და ჩვენი ნაკლები არის ჩვენი ის მონაპოვარი,ჩვენი ის ქონება რომელსაც მუდამ ვატარებთ ჩვენთან ერთად.
თუ კი ადამიანმა იცხოვრა უსამართლოდ მისი სული დაფარულია ცრუ ფიცის და უსაქციელობის ჭრილობებით,დაგრეხილია თავმოყვარეობით და მასში არაფერია სწორი იმიტომ რომ ის არ მიისწრაფოდა ჭეშმარიტებისკენ.
სამართლიანი სული კი ლამაზია. ის გულგრილი იყო ყველაფრისადმი რასაც აფასებს ადამიანთა უმრავლესობა,ცდილობდა ჭეშმარიტების პოვნას და უკეთეს ადამიანად გახდომას.
სიკვდილზე მოფიქრალი ადამიანის ცხოვრება სასარგებლო იქნება აქაც და ჰადესშიც //გორგია//.
სულის გასამართლება არის ერთგვარი ფსიქოსტაზია რომელიც გულისხმობს ყველაფერი გადატანილის ორი ნიშნით გაყოფას.
გადატანილს ჩვენ ფსიქოლოგიურად აღვიქვამთ როგორც ერთიან განუყოფელ მთლიანობას,როგორც ერთ ცხოვრებას თუმცა ის არის ადამიანის არსებობის ორი ფორმის შერევა.
ამ ფორმებს შეესაბამება ორი გზა რომლებიც გზასაყარიდან,იქიდან სადაც ასამართლებენ სულს, მიემართებიან სხვა სამყაროს ორი ოლქისკენ. გზასაყარი ჰგავს პითაგორელებისთვის წმინდა ასოს,სულის ასაწონი საწორის სიმბოლო იგრეკს.
გზასაყარიდან მიმავალ ერთ გზას შეესაბამება ტიტანური ქმედებები,მეორეს-დიონისური ქმედებები. ერთი აშორებს სულს სიკეთეს, მეორე კი აახლოებს სულს მასთან. ერთია მიწიური ვენერას გზა,მეორეა ზეციური ვენერას გზა.
ყველაფერი რაც ემართება სულს ან ჭრილობებს აყენებს მას ან განწმენდს და ამაღლებს მას.
პითაგორულ სკოლაში ფსიქოსტაზია ეწყობოდა ყოველ დღე.
ძილის წინ მოწაფეები აფასებდნენ გასულ დღეს და პასუხობდნენ კითხვებს “ რა ვცოდე დღეს?» «რა გავაკეთე?» «რისი გაკეთება იყო საჭირო და არ გავაკეთე?».
პლატონის თქმით სულს უნდა შევხედოთ სხვა სამყაროს მოსამართლეთა თვალებით, ეს კი ნიშნავს შინაგან საუბარს საკუთარ სვინდისთან საკუთარი თავის გამართლების და მოტყუების გარეშე.მხოლოდ საკუთარ თავზე ამაღლებით ვიძენთ ჩვენ ნათელ ხედვას ვიგებთ გავხდით თუ არა დღეს უკეთესი იმაზე რაც გუშინ ვიყავით.
გახსენება:
უხილავი სამყაროს მიტოვებამდე,ხანგრძლივი და დამღლელი მოგზაურობის შემდეგ სული გადის ველზე სადაც არაა არავითარი მცენარეულობა და იქ სვამს წყალს მდინარიდან რომელიც ავიწყებს მას ყველაფერ იმას რაც გადახდა თავს სხვა სამყაროში.
ამის შემდეგ სული მიდის თავის ახალ სხეულში. მას თან ახლავს ბედის გენია რომელიც მის გვერდით უნდა იყოს ახალ ცხოვრებაში.
სხვა სამყაროში არის მუზების დედა მნემოსინას ტბაც.
ამ ტბის წყლის დალევის უფლება აქვთ მხოლოდ გმირ-ფილოსოფოსთა სულებს. ისინი ენათესავებიან ეროსს და ეროსი მათ ამოძრავებს ცხოვრების ღვთაებრივი წესისკენ სწრაფვისას.
პავსანიუსი წერს რომ აპოლონის შვილად მიჩნეული ტროფონიუსის გამოქვაბულთან მისვლისას რჩევის ან თავისი მომავლის გაგების მსურველი მოგზაური თავიდან სვამდა წყალს დავიწყების მდინარიდან და შემდეგ გამოდიოდა მეხსიერების წყაროდან.
ღვთაებრივისკენ მიმართვისას მას უნდა დაევიწყებინა მიწიერი საზრუნავი და დარდი და მისგან გასვლისას უნდა დაემახსოვრებინა ის რაც ნახა გამოქვაბულში.
მაგრამ გამოქვაბულში შესვლა შეიძლება როგორც დარდის ისე ცასთან დამაკავშირებელი რამის დავიწყებითაც.
ამ სიმბოლურ მნიშვნელობას ის იძენს «სახელმწიფოში» სადაც პლატონი გრძნობიერ,ხილულ სამყაროს ადარებს გამოქვაბულს სადაც ცხოვრობენ თავის ადგილთან მიჯაჭვული ადამიანები.
მათ არ შეუძლიათ მოძრაობა და ისინი ხედავენ და იკვლევენ მხოლოდ ჩრდილებს რომლებიც ირეკლება კედლებზე.
ამასთან ისინი ვერ ხვდებიან რომ მათი ცოდნა არის ცოდნა ჩრდილებისა და არა სინამდვილისა რომელიც არის გარეთ და არის ილუზორული სამყაროს არსებობის მიზეზი.
როგორ უნდა გავიგოთ სხვა სინამდვილე თუ კი ის მიუწვდომელია გრძნობებისთვის? როგორ უნდა ვასწავლოთ სათნოება თუ კი ის ეკუთვნის ამ სხვა ზეგრძნობიერ ცოდნას?
ამ კითხვაზე პასუხის გაცემისას პლატონი ცოდნას აიგივებს გახსენებასთან.
იდეათა შემეცნება შესაძლებელია იმიტომ რომ ჭეშმარიტება იმთავითვე არსებობდა სულში. სული ჭვრეტდა ჭეშმარიტებას აუცილებლობის წრეში ჩამოსვლამდე. სულს ასე თუ ისე ახსოვს ჭეშმარიტება. სული ბრძენი და თავისუფალია იმდენად რამდენადაც ახსოვს ჭეშმარიტება.
ფედრში პლატონი სულს ადარებს ფრთოსან ეტლს.
ღმერთების შემთხვევაში ცხენები და მეეტლეები კეთილშობილები არიან.
მოკვდავებში ერთი ცხენი მშვენიერია,კეთილია და მორჩილია და მეორეს აქვს საპირისპირო თვისებები.
მეორე ცხენი მძიმეა და მიიწევს მიწისკენ.
ცაში მოგზაურობისას ღმერთების და ადამიანების სულები ჭვრეტენ იდეების სამყაროს და ჭეშმარიტებას რომელიც არის ამბროზია,სულის საკვები.
თავისი არასრულყოფილების გამო ადამიანები ხან ადიან და ხან ეშვებიან და ბოლოს და ბოლოს მათი ფრთები ტყდება და ისინი შედიან გარდასახვათა ციკლში.
იმათთვის ვინც მეტი ნახა,ვისაც მეტი ახსოვს, უფრო ადვილია ფრენის დაკარგული უნარის აღდგენა
სხეულში ყოფნისას სულს იდეების სამყაროს ანარეკლი ხილული სამყაროს საგნების მეშვეობით შეუძლია გაიხსენოს ის რასაც ჭვრეტდა ადრე.
ხილულ სამყაროში ყოფნის ამოცანაა აღდგენა ცოდნისა რომელიც ჰქონდა სულს და არა სულის დატყვევება.
სხვა სიტყვებით ხილული სამყარო სულისთვის უნდა იყოს სხვა რეალობის გამომხატველი სიმბოლო ან ნიშანი, ხილულიდან, ცნობილიდან უხილავისკენ, უცნობისკენ მიმავალი ხიდი და შუამავალი.
სულში იმთავითვე არის ყველაფერი ის რაც არის იდეათა სამყაროში,თუმცა ნაკლები ხარისხით და გაუმჟღავნებლად. ისევე როგორც თესლში არის ცოდნა იმისა რაც შეიძლება და უნდა გახდეს თესლი.
სწორედ ფარული პოტენციალების ზრდა და გამოვლენაა გახსენების პროცესი.
ეს კი ნიშნავს იმას რომ სულს შეუძლია გახსენება მხოლოდ იმისა რაც უკვე გადახდა. მას შეუძლია ინტუიტიურად შეიგრძნოს ის რადაც შეიძლება ის გახდეს შემდეგ.
ის უნარები და ნიჭები რაც უკვე გვაქვს არის ცოდნა რომელიც შევიძინეთ ადრე,წინა გარდასახვებში.
იმდენად რამდენადაც ჩვენ ვფლობთ მათ ისინი წინ უსწრებენ გამოცდილებას, არიან ის რაც ვიცით აპრიორი.
მსგავს რამეს ვხვდებით სიღრმისეულ ფსიქოლოგიაში სადაც არქეტიპები აღნიშნავენ გარკვეული მიმართულებით ზრდის სულის თანდაყოლილ უნარს.
ისინი გვანან ერთი და იგივე წყაროს მქონე მდინარეების კალაპოტებს რომლებზეც მიდის სული თავისი ზრდის პროცესში, ჯამში ისინი არიან ადამიანის ფსიქიკის ყველა პოტენციური შესაძლებლობის ჯამი.
ჭეშმარიტი ცოდნაა ჭეშმარიტი სიკეთის შერჩევის უნარი და ამით განსხვავდება ის უმეცრებისგან რომელმაც არჩევისას არ იცის ბუნება იმისა რასაც ირჩევს...
ზრუნვა სულზე:
პლატონი იღებს სულის უკვდავების იდეას,მას ესმის რომ ამ შემთხვევაში სიკვდილი ადამიანს ართმევს ყველაფერს სულის გარდა. პლატონს მივყევართ იმ აზრამდე რომ ცოცხალი ადამიანის მთავარი საქმე უნდა იყოს ზრუნვა სულზე.
სულზე ეს ზრუნვა კი ნიშნავს სულის განწმენდას, მის განთავისუფლებას გრძნობიერისგან სულიერთან,გონებით საწვდომ სამყაროსთან შეერთებისკენ სწრაფვაში.
ხსნის რა სულის ბუნებას,იმას თუ როგორია სული ეხლა და როგორი იყო თავის ჩამოსვლამდე გრძნობიერ,ხილულ სამყატროში,პლატონი მას სიმბოლურად აიგივებს ზღვის ღვთაება გლავკთან რომლის სხეულსაც ზღვის სიღრმეებში ყოფნისას მიეკრო დიდი ჭუჭყი.
გლავკი მთლიანად დაფარულია ნიჟარებით,წყალმცენარეებით და ქვიშით,მისი სხეული კი დამსხვრეულია და დამახინჯებულია ტალღებით.
ასე რომ ის უფრო ურჩხულს ჰგავს ვიდრე ღვთაებას.
ასეა სულიც. მან უნდა მოიშოროს ყველაფერი ზედმეტი-ყველფერი რაც მას ამძიმებს და ფორმას უკარგავს და რაც არ აძლევს მას საკუთარი თავის ცნობის საშუალებს. ულს სჭირდება მოშორება ყველაფრისა რასაც შეეხორცა მრავალი გარდასახვის მანძილზე. სულს სჭირდება განწმენდა.
სულს მიეწეპა ბევრი ტალახი და ველური რამ,მას ტანჯავს შინაგანი წინააღმდეგობები. პლატონის თქმით სული გარეგნულად ჩანს ერთ არსებად,მაგრამ სინამდვილეში ის არის სამი არსების,ადამიანის,ლომის და ქიმერის ნაერთი. ეს არსებები მაგრად შეეხორცა ერთმანეთს.
უგონო კაცი კვებავს თავის მრავალთავა მხეცს და შინაგან ადამიანს აშიმშილებს.
გონიერი,პირიქით,ცდილობს თავის სულში სამართლიანობის დამყარებას.
ის ათვინიერებს ლომს,ქიმერაში აკეთილშობილებს ყველაფერ წყნარს, მორიდებულს და ხელს უშლის სულის დამღუპველი ველური თვისებების განვითარებას.
სულის ყოველ ნაწილს აქვს სრულყოფილების თავისი ტიპი და თავისი სათნოება : გონივრულ საწყისს-სიბრძნე, მძვინვარე ნაწილს-სიმამაცე, ჟინიანს-ზომიერება.
პლატონი არაერთხელ უსვამს ხაზს რომ სულს აფუჭებენ უსამართლობა, თავშეუკავებლობა, სილაჩრე, უმეცრება და სხვა მანკიერებები რომლებიც მას აქცევენ სხეულის ტყვედ.
ყველაფერ ამას უნდა დაემატოს ეგოიზმი ან მეტისმეტი თავმოყვარეობა .რომელიც იმდენად აბრმავებს ადამიანს რომ თავისი საკუთარი უმეცრება მას ეჩვენება სიბრძნედ და თავისი წარმოდგენა ჭეშმარიტებაზე თვითონ ჭეშმარიტებად.
ასეთი ადამიანი მეტისმეტად ამაყი და თავდაჯერებულია და ვერაფერს სწავლობს უფრო ბრძენი ადამიანებისგან // «კანონები»,732 a//.
სულის განწმენდა პლატონთან დაკავშირებულია სულიერ და გონებრივ დისციპლინასთან რომელიც შინაგანად გარდაქმნის ადამიანს და ამსგავსებს მას ღმერთს.
ასეთი განწმენდის საშუალებებია კეთილგონიერება,სამართლიანობა,ვაჟკაცობა და სიბრძნე // »ფედონი»,69 c//.
ყველა ეს ღირსება და სათნოება არის ფილოსოფიური ძიების მიზანი და განწმენდის კვალდაკვალ ჩვენ ვპოულობთ მათ ჩვენში.
განწმენდა ჰგავს სულიერი ხედვის, ნათლად ხედვის უნარის, სიკეთის ჭვრეტის და კეთების უნარის აღდგენას.
ამ შინაგანი ხედვის წყალობით ადამიანი სიკეთეს განასხვავებს ბოროტებისგან,სათნოებს-მანკიერებისგან და ხედავს იმას რაც არაა არც ერთი და არც მეორე.
ესე იგი სათნოება სწმენდს და პლატონისთვის ისაა ჭეშმარიტი ცოდნა,
მაგრამ ის აგრეთვე არის კეთილი სულის მსუბუქი გადაადგილება, შემდეგ კი მარადიულად თავისუფალი დინება და ფრენა // « კრატილი ». 415 d//.
ეს გადაადგილება მსუბუქი მოძრაობიდან ფრენაზე შეესაბამება სულის გამოსვლას გამოქვაბულიდან, მის ასვლას სინათლის სფეროში,რომელსაც ხორციელებს სრულყოფისკენ სწრაფვით ამოძრავებული სული.
პლატონი ლაპარაკობს სათნოება-ჩვევაზეც რომელიც არაა ადამიანის შინაგანი საკუთრება. თუ კი ადამიანი კარგად მოქმედებს მხოლოდ ჩვევით და არ ამოდის ცოდნიდან მისი ქცევა იქნება მხოლოდ რეფლექსია გარემოზე ვინაიდან ქმედების ეს სახე არის არა ადამიანის არამედ გარემოს საკუთრება.
სხვა სიტყვებით აღზრდით მიღებული სათნოება არასტაბილურია და იოლად მიდის სულიდან მის დასაყრდენად ქცეულ « სწორ აზრთან » ერთად. სათნოებები სულზე უნდა მიაბა დიალექტიკის მეშვეობით. დიალექტიკა კი პლატონისთვის არაა წმინდა ლოღიკური ვარჯიში,ის პირველ რიგში არის შინაგანი გარდასახვის საშუალება.
ჩვეულებებზე დაყრდნობით ადამიანი იქცევა როგორც ბრმა რომელიც ყველაფერს სცნობს მხოლოდ შეხებით. ასეთი ადამიანისთვის დამახასიათებელია ნაწილებზე მისი წარმოდგენების გდატანა მთლიანობაზე და პირიქით.
ასეთი ადამიანი ვერ ხვდება რომ ის რაც მას წარმოუდგენია როგორც ცალ-ცალკე არსებული რამეები სინამდვილეში არის ერთიანი მთლიანობის ნაწილები.
ამას გარდა ასეთი ადამიანი თავისუფლად მოძრაობს მხოლოდ მისთვის ნაცნობ,ჩვეულ სივრცეში. საკმარისია სივრცის გამოცვლა და ის იწყებს ბორძიკს და ყველანაირად ცდილობს სიახლის დაყვანას იმაზე რაც უკვე იცის.
ისევე როგორც ბრმამ, მხედველობის მოსაპოვებლად მან თავიდან უნდა გააცნობიეროს რომ ბრმაა.
უმეცარმა რომ შეიძინოს ცოდნა უნდა გააცნობიეროს რომ ის უმეცარია.
ეს აღიარება არის ფილოსოფიური გზის დასაწყისი. ეს გზა აბრუნებს ადამიანს საკუთარ თავთან და აბატონებს მას საკუთარ თავზე.
ფილოსოფოსი უნდა ვარჯიშობდეს პრაქტიკულ სათნოებაში რომელსაც მივყავართ ზნეობრივ ცხოვრებამდე და მჭვრეტელობით სათნოებაში რომელსაც მივყავართ ცოდნამდე.
ადამიანი ასე უახლოვდება სიბრძნეს რომელიც მას ამსგავსებს ღმერთებს.
დაკარგული მთლიანობა:
სულის განწმენდა ხდება ადამიანისა და სამყროს ერთიანობისა და მთლიანობის,ჰარმონიის და წესრიგის განმასახიერებელი ღვთაება აპოლონის მფარველობით.
აპოლონი როგორც მუზების წინამძღოლი მათთან ერთად არის ფილოსოფიური სიბრძნის ჟინიანი ძიების სიმბოლო.
ფილოსოფოსის მთავარი ამოცანა და მისი ხსნის საწინდარია მისწრაფება ერთიანისკენ, სიმრავლეში საერთოს ძიება, ყალბი,ცრუ, სათნოებიდან ჭეშმარიტ სათნოებამდე, ხილული სმყაროდან იდეათა სამყარომდე და იდეათა წყარომდე,სიკეთემდე ამაღლება.
ორფიკულ ტრადიციაში ამას შეესაბამება დიონისეს აღდგომა. დიონისეს მხსნელი და აღმდგენელია აპოლონი. ის აწყობს დიონისეს ერთ მთლიანობად და აცოცხლებს მას.
ღვთაებრივის ჩამოსვლა მატერიაში, საწყისი სიწმინდის და მთლიანობის დაკარგვა სიმბოლურად აღწერილია როგორც დიონისეს სხეულის ნაწილებად დაგლეჯა ტიტანების მიერ.
ადამიანის სული შექმნილია ზევსის მიერ მომსპარი ტიტანების ფერფლისგან.
ადამიანის სულში არის ორი საწყისი.ტიტანური და დიონისიური, რომლებიც უნდა მოშორდეს ერთმანეთს.
ტიტანური საწყისი არის სტიქიური, ადამიანის სულის მტანჯველი,მისი მსხვრევის ყველა მიზეზის სიმბოლო.
დიონისური საწყისი ადამიანს ანათესავებს ღვთაებასთან და უკვდავს ხდის მას, მაგრამ მას სჭირდება განწმენდა და დაკარგული მთლიანობის აღდგენა.
მსგავსი აზრი გვხვდება "ნადიმში" სადაც სოკრატეს ერთ-ერთი თანამოსაუბრე ყვება მითს რომლის თანახმადაც ადამიანი არის ერთი მთლიანობის ნახევარია და მეტი არაფერი.
ძველად ადამიანებს ჰქონდათ მრგვალი სხეული, 4 ხელი, 4 ფეხი და 2 სახე. ისინი ძალიან ძლიერები იყვნენ. ამით გათამამებული ადამიანები გაეჯიბრნენ ღმერთებს რომელთაც არ უნდოდათ კაცობრიობის მოსპობა. ღმერთებმა ორად გაყვეს ადამიანები.
მას შემდეგ ყოველი ადამიანი დაეძებს თავის დაკარგულ ნახევარს.
გარკვეული ინტერპრეტაციით ეს მიუთითებს იმაზე რომ ადამიანს აქვს ნაკლულობის განცდა,რომ მისი ცნობიერება გაყოფილია და ბუნება კი ორმაგი.
ჩვენს შიგნით არის ჩვენთვის უცნობი და დაუმორჩილებელი რაღაცა რასაც შეიძლება ვუწოდოთ ზეცნობიერება,სულის ის ნაწილი რომელსაც აქვს შემოქმედებითი ნიჭი და რომელსაც ვწვდებით შთაგონების, საკუთრ თავზე წმინდა სულიერების სფეროში ამაღლების მომენტებში.
იქიდან დაბრუნებული შემოქმედი ქმნის მასე უფრო მნიშვნელოვან ნაწარმოებებს.
ფილოსოფიური ეროსი:
სულს უკავია შუალედური ადგილი გრძნობადსა და გონებით საწვდომს შორის და ეს აახლოებს მას ეროსთან, ღმერთებსა და ადამიანებს შორის შუამავალ გენიასთან.
თუ კი ეროსი არის სიმდიდრე პოროსის და სიღარიბე პენიას ვაჟი,სული გარკვეული აზრით მათი ქალიშვილია. ეროსის მსგავსად სულიც ღარიბია და ეძებს იმას რაც დაეხმარებოდა მისი არსებობის გააზრებაში,იქნება ეს სიმდიდრე,დიდება,ბედნიერება, ჭეშმარიტება თუ რაღაც სხვა რასაც ადმიანის აზრით აქვს მნიშვნელობა.
სული დადის ერთი მიზნიდან მეორისკენ, ერთი ბედნიერებიდან მეორისკენ და ამ მოძრაობას არა აქვს არც დასაწყისი და არც ბოლო.
მაგრამ სული მდიდარიცაა ვინაიდან იმას რასაც ეძებს ის ბოლოს და ბოლოს საკუთარ თავში პოულობს.
ეროსის მსგავსად სულიც უსახლკარო და მოუსვენარი, მუდამ გაჭირვებული არსებაა. მაგრამ მას უყვარს და მისი სიყვარული არის მშვენიერის დაუფლების სურვილი.
და ამ სილამაზეს ის პირველ რიგში აღმოაჩენს ხილულ,გრძნობიერ სამყაროში, შემდეგ, თვალის ახელის კვალდაკვალ კი სულიერ სამყაროშიც.
სული ეროსის მსგავსად «მოკვდავიცაა» და «უკვდავიც». ის ერთსა და იმავე დღეს ხან კვდება და ხან აღდგება. კვდება როდესაც უყურებს მიწას,როდესაც ცდილობს განხორციელებას წარმავალი მატერიალური კეთილდღეობის მეშვეობით ან ექცევა სხეულის ტყვეობაში.
ის აღდგება როდესაც იღვიძებს და ფხიზლობს სულიერ სფეროში .
სიტყვა პოროსი სიმდიდრის გარდა ნიშნავს ხიდს, რაღაცაზე გადასვლას, გზას და რაღაც მიზნის მიღწევის საშუალებას.
«ნადიმში» პოროსი არის ქალღმერთი მეტიდა - გონიერების შვილი. მეტიდას ასული კი არის სიბრძნის განმასახიერებელი ათენა.
ისინი ერთად წარმოადგენენ სიბრძნეს და ამ სიბრძნისკენ მიმავალ გზას.
ფილოსოფია არის სიბრძნის სიყვარული. ფილოსოფოსი არის ის ვისაც უყვარს სიბრძნე. მას უკავია შუალედური ადგილი უმეცრებასა და სიბრძნეს შორის.
უმეცრებისგან განსხვავებით ფილოსოფოსმა იცის რომ მისი სული ჯერ არაა ლამაზი, კეთილი, სამართლიანი და თავისი არასრულყოფილების ეს ცოდნა გადაიქცევა ულამაზესი რამის, სიბრძნის, ჟინიან წყურვილად.
სიყვარული ყოველთვის არის მოძრაობა იმისკენ რაც არ გვაქვს, ჩვენი სიყვარულის საგნის მარადიულად ფლობის წყურვილი.
სიყვარული არ ასვენებს სულს და სულ უფრო და უფრო შთანთქავს მას არჩეულ მიზანთან მიახლოებასთან ერთად. სიყვარულს მის მიერ ფრთაშესხმული სული მიჰყავს იმ სფეროებში სადაც ის იყო სხეულში ჩამოშვებამდე როდესაც მას შეეძლო ღმერთებთან ერთად იდეების სამყაროს ჭვრეტა.
მაგრამ სიყვარული არაა მარტო მისწრაფება სიკეთის მარადიულად ფლობისკენ.
სიყვარულს იუნდა საკუთარი თავის უკვდავყოფაც ფიზიკურ და სულიერ სიბრტყეებში გაჩენით.
პლატონის თქმით სიყვარულმა უნდა გააჩინოს მშვენიერში ხორციელადაც და სულიერადაც.
არიან ხორციელად ფეხმძიმე ადამიანები და არიან სულიერად ფეხმძიმე ადამიანები.
გაჩენით მოკვდავი ეზიარება უკვდავს, სხეული-ადამიანის სახეობის გაგრძელებას, სული სულიერ სიბრტყეში აჩენს როგორც თავის შიგნით ისე გარეთ.
ფილოსოფიური ეროსი არის სულიერებით დაფეხმძიმების და სულიერების გაჩენის, მშვენიერის,კეთილის და სამართლიანის შიგნიდან გარეთ გაჩენის, სულის ცენტრიდან მათი ემანაციის უნარი. ეს ხდება ისე როგორც მზე ახდენს სინათლის ემანაციას. როგორც ანათებს და აცოცხლებს ყველაფერ არსებულს.
ყველამ უნდა გადაიტანოს მშობიარობა და ყველამ უნდა გააჩინოს საკუთარი უკვდავება.
მგრამ გაჩენა შეიძლება მხოლოდ მშვენიერში და მშვენიერის გვერდით.
სულიერების ატმოსფერო ხელს უწყობს მშობიარობას და ამიტომ დიდი მნიშვნელობა აქვს ირგვლივ არსებულ სამყაროს.
მშვენიერებასთან მიახლოებისას ფეხმძიმე სული იმსჭვალება სიხარულით და აჩენს იმას რასაც ზიდავს საკუთარ თავში.
და თუ კი სულის ირგვლივ სიმახინჯეა ის იკუმშება,იკეტება,იღუშება და გაჩენის მაგივრად იტანჯება იმით რაც არის მის წიაღში // »ნადიმი », 206 c-d//.
სულიერების სიახლოვე სულს მიმართავს საკუთარი თავისკენ. შინაგანი სილამაზის ჭვრეტისას ის აჩენს სილამაზეს და ალამაზებს ცხოვრებას.
იგივე შეიძლება ითქვას სამართალზე,სიკეთეზე და სიბრძნეზე.
ასე რომ სულიერი ძიება არაა რაღაც თეორიული გამოკვლევ ან წმინდა შინაგანი განცდა.
მშვენიერის მჭვრეტელი სული აჩენს ჭეშმარიტ სათნოებას.
საგნების სილამაზიდან ზნე-ჩვეულებათა და კანონების სილამაზემდე და შემდეგ თვითონ სიკეთემდე ნაბიჯ-ნაბიჯ ასვლისას სული თანდათანობით სძლევს იმ უფსკრულს რომელიც მას გამოჰყოფს ღვთაებრივი სიბრძნისგან // « ფედონი »,211 e//.
სულს უყვარს და მისი სიყვარული ამაღლებს მას ღმერთისკენ,სრულყოფს მას, აყალიბებს ნამდვილ ადამიანს ადამიანში.ჭეშმარიტ ფილოსოფოსს რომელიც ხდება შუამავალი ღმერთებს და ადამიანებს შორის.
ეროსს, რომელიც ძიების დასაწყისს აერთიანებს მის მიზანთან,მოკვდავს უკვდავთან და რომელსაც ერთნაირად უყვარს ღმერთი და კაცობრიობა.
ფილოსოფოსი სიცოცხლის და სიკვდილის პირისპირ :
პლატონისთვის ფილოსოფია მოწოდებაა და არა პროფესია ან ამა თუ იმ საკითხების ფორმალური და ფრაგმენტული გამოკვლევა.
ფილოსოფია მისთვის არის მთავარზე კონცენტრაცია.
ფილოსოფია არაა ცხოვრებისგან გაქცევა აზრთა სამყაროშო ან საზოგადოების პრობლემებისგან განზე გადგომა. ეს ინდივიდის და საზოგადოების გარდაქმნის დაჟინებული სურვილია.
ფილოსოფია ასევე არის საკუთარი თავის,საკუთარი უკვდავი ბუნების შეცნობა. ეს უკვდავი ბუნება განწმენდის კვალდაკვალ სულ უფრო და ფრო ჩნდება იმაში რაც შეეზარდა მას.
ისაა ძიება პასუხისა კითხვაზე თუ რა არის ადამიანი.
მაგრამ ამ პასუხს ვერ ვნახავთ წიგნებში და ჩვენი დღევანდელი სახის და მდგომარეობის ანალიზით.
ეს პასუხი მოდის სიცოცხლის და სიკვდილის ზღვარის იქით არსებულ წყაროებთან ასვლის კვალდაკვალ. მაგრამ ასვლისას ფილოსოფოსს უნდა ახსოვდეს ერთიც და მეორეც.
ფილოსოფიის ჭეშმარიტად ერთგული ადამიანები პლატონის თქმით არსებითად დაკავებული არიან მხოლოდ კვდომის პროცესით და სიკვდილით // « ფედონი », 64 a//.
ამდენად ფილოსოფოსის ცხოვრება არის საკუთარი თავის შეცნობაც,სწორი ზომის ძიებაც და სიკვდილზე ფიქრიც. ეს სამი რჩევა ეწერა დელფოს აპოლონის ტაძარზე.
ფიქრს სიკვდილზე და ცხოვრების ამაოებაზე დიდი ადგილი უკავია სხვადასხვა ფილოსოფიურ-მისტიკურ და რელიგიურ მოძღვრებაში.
ფილოსოფოსს ახსოვს სიკვდილი და გადააქცევს მას თავის მოკავშირედ.
სიკვდილის გარდაუვალობის დამახსოვრება სინამდვილეში ნიშნავს კონცენტრაციას სიცოცხლეზე როგორც არსებობის გაკეთილშობილების და აზრით ავსების საშუალებაზე.
არ გეშინოდეს სიკვდილისა ნიშნავს არ გეშინოდეს სიცოცხლისა და ბედის მიერ გამოგზავნილი გამოცდებისა და განსაცდელებისა.
სინამდვილეში ადამიანი არ კარგავს სიცოცხლეს რომელიც სიკვდილის შემდეგაც გრძელდება. ადამიანმა შეიძლება დაკარგოს უძვირფასესი,ყველაზე ძვირფასი იქიდან რაც აქვს-სული და სულის დაკარგვისა უნდა ეშინოდეს ყველაზე მეტად ადამიანს.
მეტაფიზიკა როგორც მეცნიერება შეუძლებელია და ფილოსოფია დღეს ძალიან ფრთხილად უდგება მეტაფიზიკურ საკითხებს.
ჩვენ გვეშინია და ვერ ვლაპარაკობთ სულზე, სიკვდილზე, ღმერთზე და ყველაფერ იმაზე რაც გადის გრძნობადი, ხილული სამყაროს გამოქვაბულის და მისი ჭეშმარიტების გარეთ.
მე-19 საუკუნეში ათეიზმი და მატერიალიზმი უფრო თეორიული იყო. ეხლა მათ შეიძინეს ცხოვრების წესის სახე.
თითის დადებით ჭეშმარიტების მნახველს არ აინტერესებს არაფერი ზეგრძნობიერი.
მისთვის ასეთი ინტერესი არის შეცდომა და წარსულის გადმონაშთი.
დღეს ჩვენ არ განვიხილავთ ყველასათვის თვალსაჩინო ამ მიდგომის შედეგებს.
ვიტყვით მხოლოდ იმას რომ რაც დღეს შეცდომა გონიათ ხვალე შეიძლება ჭეშმარიტებად იქცეს და ის რასაც თაყვანს სცემენ როგორც ჭეშმარიტებას შეიძლება ტყუილი აღმოჩნდეს.
სკეპტიციზმი და ცინიზმი,ეთიკურ და ესთეტიკურ ღირებულებათა ფარდობითობა, ინდივიდუალიზმი და ურჯულოება პირველად არ ასრულებენ მთავარ როლებს ცხოვრების თეატრში.
ყველაფერ ამას უფრო ნაკლები მასშტაბით ვხედავთ სოკრატეს ხანის ათენში.
სოკრატეც უპირისპირდებოდა სოფისტებს რომლებიც ამტკიცებდნენ რომ ადამიანია ყველაფრის საზომი და ერთი ადამიანის ჭეშმარიტება ისეთივე ჭეშმარიტია როგორც ვიღაც სხვის ჭეშმარიტება.
ძველი საბერძნეთისგან განსხვავებით დღეს არაა ფილოსოფიური სკოლები და ფილოსოფოსთა უმრავლესობა ეძებს მარტო.
დღეს ჩვენ გვჭირდება უფრო პრაქტიკული მიდგომა რომელიც დაუახლოვებდა ფილოსოფიას ადამიანს ვისაც არა აქვს აკადემიური ფილოსოფიის რთული ცნებები და განსაზღვრებები.
საჭიროა ფილოსოფიის გადაქცევა მაგალითზე დაფუძნებულ და მაგალითის მეშვეობით აღმზრდელ ცხოვრების წესად.
პლატონის თქმით ფილოსოფოსის ერთ-ერთი ამოცანაა აღზრდა და ეს აღზრდა არ უნდა ეფუძნებოდეს ჩაგონებას და ჩიჩინს/
ჩვენ ჩვენს საკუთარ ცხოვრებაში უნდა განვახორციელოთ ის რისი გაღვიძებაც გვინდა სხვათა სულებში.
საუკეთესო აღზრდა ეფუძნება მაგალითს რომლის მიბაძვაც შეიძლება.ინდივიდის და საზოგადოების კარგად აღმზრდელი,მაშ,შეიძლება იყოს მხოლოდ მკაცრად და ბრძნულად მცხოვრები.
თუ კი ახალგაზრდა და მაძიებელი სული ვერ ისწავლის ზომიერებას ზომიერებისგან, ვაჟკაცობას ვაჟკაცებისგან და სიბრძნეს ბრძენთაგან, საკუთარი თავის ანაბარა ის ჩავარდება საკუთარი უმეცრების და ჟინიანობის ტყვეობაში, გაეხვევა ათას შარში და უბედურებაში.
მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე სოკრატე თავის თანამოქალაქეებს მოუწოდებდა სულზე ზრუნვისკენ და მისი საუბრების მთავარი მიზანი იყო ზემოქმედების მოხდენა მათ სულებზე, მათ სულებში მოუსვენრობის შეტანა და ამით მათი მიყვანა უფრო ღრმა გაგებამდე.
ცოტაა ეჭვი, უნდა გადავდგათ ნაბიჯი რომელიც უმეცრებიდან მიგვიყვანს უფრო ღრმა გაგებამდე.
აღიარებამ იმისა რომ ჩვენი წარმოდგენები მცდარია და რომ ჩვენ არ ვიცით ჭეშმარიტება უნდა მიგვიყვანოს წეშმარიტების ძიებამდე.
ჭეშმარიტება ანთავისუფლებს ადამიანს,მხოლოდ ის ხდის ცხოვრებას ბედნიერად.
ის არაა ფორმალური ცნება,ადამიანის გარეთ არსებული რაღაცა რასთანაც ადამიანი არაა ნაზიარები შინაგანად.
ადამიანი უახლოვდება ჭეშმარიტებას იმდენად რამდენადაც ჭეშმარიტება თვითონ მის შიგნით იძენს მკაფიო მოხაზულობებს და ფორმას.
პროკლეს თქმით ღმერთი ართნაირადაა ყველაფერში,მაგრამ ყველა არაა ერთნაირად ღმერთში.
ასევე ჭეშმარიტებაც არის ყველაფერში.
არაა ორი ჭეშმარიტება,მაგრამ ყოველმა ადამიანმა ყველაფერი უნდა გააკეთოს ჭეშმარიტების აღმოსაჩენად თვითონ მასში და მის ირგვლივ.
საკუთარი თავის შეცნობით ჩვენ შევიცნობთ სამყაროს და სამყაროს შეცნობით შევიცნობთ საკუთარ თავს.
ქრისტიანობა რა თქმა უნდა ცვლის აქცენტებს:
ანდა ნუთუ არ იცით რომ თქვენი სხეულები ტაძარია თქვენში სულიწმინდისა, რომელიც ღმერთისგან გაქვთ და რომ თქვენს თავს ეკუთვნით
ვინაიდან ფასით ხართ ნაყიდნი. ამიტომ ადიდეთ ღმერთი თქვენი სხეულით და თქვენი სულებით,რომლებიც ღმერთისა არიან //მოციქულ პავლეს პირველი წერილი კორინთელთა მიმართ, 6,19-20//.
აქცენტები შეცვლილია მაგრამ ღმერთის სულმა დაივანა ადამიანის სხეულში და აქცია ის თავის ტაძრად რომელსაც აბუჩად აგდება კი არა პატივისცემა და ზრუნვა სჭირდება.
ისევ ადამიანის მატერიqლურ სხეულში არსებული ზეციური სულის და მატერიალური სამყაროს მიმართების თემა...
No comments:
Post a Comment