ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია
1749 წლის 5 დეკემბერს მუსიკის სამეფო აკადემიაში პირველად დაიდგა 5 აქტიანი ოპერა «ზოროასტრე»...
ძნელია ზუსტი თარიღების თქმა მაგრამ 2500 თუ 3000 წლის წინ ჩრდილოეთ ირანში თუ დღევანდელ ჩრდილოეთ ავღანეთში დაბადებულ ზოროასტრეს ჰქონდა გამოცხადებები რომლებმაც ბიძგი მისცეს გარდატეხას კაცობრიობის ცხოვრებაში, ადამიანები მოამზადეს ათი მცნების და იესოს და მისი მოძღვრების მისაღებად.
ამ გამოცხადებების შედაგად ზოროასტრემ შეიმუშავა დოქტრინა რომელიც დაიყვანება შემდეგ გამოთქმაზე
კეთილი. კეთილგანწყობილი აზრები, კეთილი, კეთილგანწყობილი სიტყვები, კეთილი, კეთილგანწყობილი ქცევა.
ზოროასტრე უყვარდა მოცარტს. მის « ჯადოსნურ ფლეიტაში » არის პერსონაჟი ზარასტრო რომელიც ღამის დედოფლის საწინააღმდეგოდ წარმოადგენს წესრიგს და მორალს.
ზოროასტრემ მოითხოვა ადამიანთა ზნე-ჩვეულებების შეცვლა და ბიძგი მისცა ამ ცვლილებებს. ზოროასტრელები მოითხოვნდნენ მიზნის მიღწევას პატიოსნად, სამართლიანი და კეთილგანწყობილი ქცევით.
ზოროასტრიზმმა დიდი გავლენა მოახდინა როგორც ანტიკური ხანის ისე ახალი დროის დასავლეთზე - პლატონზე, პლუტარქეზე, პითაგორაზე.არისტოტელეზე.მიშელ დე მონტენზე. ერაზმზე, გოეთეზე, გეორგ ვილჰელმ ჰეგელზე და კარლ მარქსზეც კი.
მაგრამ კათოლიკური ეკლესიის და ზოგადად ქრისტიანობის მტერი და იაკობინელ ვანდალთა აღმზრდელი ვოლტერი ზოროასტრიზმში ხედავდა განათლებულ და დოგმატურ ქრისტიანობაზე უკეთეს დეიზმს.
გერმანელმა ფილოსოფოსმა ნიცშემ გამოიყენა ზოროასტრეს //იგივე ზარატუშტრას// სახელი მის წიგნში «ასე ლაპარაკობდა ზარატუშტრა» რომელიც მუსიკაზე გადაიტანა რიხარდ შტრაუსმა.
ზოროასტრე და მისი მიმდევრები ქადაგებდნენ მორალურ და უნივერსალურ,საყოველთაო მონოთეიზმს :
ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია
ამას ზოროასტრეც ქადაგებდა
«შენ ხარ პირველი და უკანასკნელი,ო მაზდა, კეთილი,კეთილგანწყობილი, მამავ,შენ, წესრიგის და სისწორის ჭეშმარიტო მასწავლებელო,სიცოცხლის გამოვლინებათა გამგებელო.»
ზოროასტრე ქადაგებდა პაციფიზმს და ალტრუიზმს: «მე ვაქებ მაზდას კარგ რელიგიას რომელიც უარყოფს დავას და ჩხუბს ადებინებს იარაღს... ის ამეფებს გაჭირვებულთა შემწე და დამხმარე უფალს».
ზოროასტრე ქადაგებდა მიწათმოქმედების უპირატესობას
მისი თქმით სიკეთის მომხრეა ის ვისაც სიკეთე უნდა მართალი ადამიანისთვის, ნათესავისთვის, მოძმისთვის, მსახურისთვის, ვინც აქტიურად ზრუნავს ნახირის კეთილდღეობაზე, ისაა კეთილი აზრის თანამშრომელი. მიწას ახარებს ის ვინც თესავს მეტ პურს,ბოსტნეულს და რგავს ხეხილს. ის ვინც გარემოებათა შესაბამისად რწყავს ან აშრობს.
ზარატუსტრამ მოითხოვა ცხოველების მსხვერპლად შეწირვის და უბრალოდ სიამოვნების გულისთვის ნადირობის აკრძალვა. ის ქადაგებდა ვეგეტარიანელობას.
ზოროასტრემ მოითხოვა მაგიის და კერპთაყვანისმცემლობის აკრძალვა.
მისი თქმით მაგია და ჯადოსანთა რიტუალები ხალხთა გულუბრყვილობის უსვინდისო გამოყენებაა,
ამას გარდა აჰურა მაზდას ვერ წარმოადგენს კერპი იმიტომ რომ აჰურა მაზდა არის ცის მბრძანებელი.
აჰურა მაზდას ერთადერთი სიმბოლოა ცეცხლი რომელსაც ზოროასტრელები ანთებენ და ინახავენ სალოცავებში,პირეებში.
ზოროასტრე ქადაგებდა სიკეთის გარდაუვალ საბოლოო გამარჯვებას.
აჰურა მაზდას მიერ შექმნილ სამყაროში მოქმედებს ორი ანტაგონისტური ენერგია- წმინდა სული//სპენტა მანიუ// ეხმარება მფარველ ანგელოზებს ადამიანის მტერი დემონების ბელადი ბოროტი სულის// არა მანიუს,არიმანის// წინააღმდეგ.
ყველა უბედურება მოდის ამ ბრძოლიდან.
მაგრამ ზოროასტრეს ქადაგება არის კარგი ახალი მბავი- აჰურა მაზდას სურს სიკეთის მიერ ბოროტების დამარცხება და ის მიაღწევს თავის მიზანს. ბოროტების დამარცხება გარდაუვალია.
ადამიანისთვის, მაშ, კარგი იქნება მისი ბანაკის კარგად შერჩევა, სიკეთის მხარეზე დადგომა.
წინასწარმეტყველი ზარატუსტრა მოუწოდებს ბოროტებას აყოლილებს მონანიებისკენ,მოქცევისკენ.
მოვუსმინოთ მას:
«ცოდვილიუნდა გამოსწორდეს, მან უნდა გამოისყიდოს თავისი ცოდვა, მას უნდა ეშინოდეს მაზდას გამარჯვების დიდების. მაზდას გვერდით იქნება მხსნელი, მაცხოვარი და მისი თანამგზავრები და ის მათი თანდასწრებით შექმნის ახალ სამყაროს სადაც არ იქნება სიკვდილი და სიბერე».
ზოროასტრე ქადაგებდა უკანასკნელ სამსჯავროს და მკვდრეთით აღდგომას:
«მაშინ მიცვალებულნი აღდგებიან და მათ მიეცემა უკვდავება. სამყარო განახლდება. სიკეთის მიერ დალოცვილ ქმნილებებს ვეღარ დაემუქრება სიკვდილი. მატყარა-მაცდური არიმანი კი დაეცემა და მოისპობა.
ზოროასტრემ ასეთი მნიშვნელობა მიანიჭა იტორიას,დასახა სიკვდილის შემდეგ ბედნიერი ცხოვრების პერსპექტივა და ამით წამოიწყო ჭეშმარიტი რელიგიური რევოლუცია.
ზოროასტრეს მორალი - სიკეთის ბრძოლა ბოროტებასთან:
ზარატუტრამ პოლითეიზმი გადაიყვანა მონოთეიზმში. აჰურა მაზდა, უფალი სიბრძნე თუ ბრძენი უფალი არის ერთადერთი ღმერთი,მაღალი მორალური შინაარსის მქონე კოსმიური წესრიგის შემოქმედი და მბრძანებელი.
სამყაროს შემოქმედი ერთადერთი ღმერთი კეთილი და კეთილგანწყობილი,სიკეთის მსურველი ღმერთია, მისი საკვებია კეთილგანწყობილი სიკეთის მატარებელი სიტყვები და სიკეთის ქმნა,
ამავე დროს აჰურა მაზდა მეტია მის მიერ შექმნილ სამყაროზე რომელიც ქცეულია სიკეთის და ბოროტების ბრძოლის ასპარეზად სცდება მის საზღვრებს.
კეთილ აჰურამაზდას სურს ბოროტების დამარცხება და აჰურამაზდას ანუ სიკეთის საბოლოო გამარჯვება გარდაუვალია.
არ ინანებს ის ადამიანი ვინც იდგება აჰურა მაზდას მხარეს.
ოპტიმისტური ზოროასტრიზმი უპირისპირდება ბუდიზმის, ბრაჰმანიზმის, გნოზისის,
მანიქეიზმის მეტაფიზიკურ პესიმიზმს.
ის უფალს უწოდებ ბრძენ უფალს,იუწყება ოქროს ხანის დაბრუნების შესახებ,პირდება მიცვალებულთა აღდგომას დიდების სხეულში. და თავისი რწმენის საქმეებით, სიკეთის ქმნით დამამტკიცებელ ზოროასტრელებს უწოდებს მართალთა პატარა ჯგუფს.
ის ამბობდა რომ ორპირი, კანონის შემსრულებელი მაგრამ გულბოროტი ადამიანები ზოროასტრელებიც რომ იყვნენ ვერ დაიმსახურებენ ვერაფერს.
ამავე დროს ზოროასტრე მუდამ მოუსვენარი და აგრესიული მომთაბარე ირანელები გადაიყვანა მშვიდობიან ბინადარ,მიწათმოქმედთა ცხოვრების წესზე.
ზოროასტრეს ესქატოლოგია:
ზოროასტრეს, მაზდეიზმის თანახმად არსებობს სული და ადამიანის გარდაცვალების შემთხვევაში ისპობა მხოლოდ სხეული. მაგრამ სხეულიც ისპობა დროებით და ის « დიდებული» ფორმით აღდგება განახლების დღეს,
მაგრამ სულს უჭირს სხეულის მიტოვება და ის სიკვდილის შემდეგ სამი დღის განმავლობაში რჩება მიწაზე და «ზის გვამის თავთან».
გადის დრო და სხვა სამყაროში გადასული სული ხვდება ან ლამაზ ან მახინჯ და შემზარავ ქალიშვილს. გაკვირვებულ სულს ქალიშვილი უხსნის რომ ისაა გარდაცვლილის დაენა.
ცნება დაენა ვერ ითარგმნება. ის ნიშნავს რელიგიურ ცნობიერებას ანუ გარდაცვლილის ეთიკურ პიროვნებას. მისი სიცოცხლის მანილზე. ამ ეთიკურ პიროვნებას კი ქმნის ადამიანის აზრები სიტყვები,მოქმედებები. ადამიანი პასუხს აგებს,პასუხისმგებელია ყველაფერ ამაზე,
სული ხედავს თავის ერთგვარ ორეულს და ხედავს თუ რად ღირს ის ბრძენი უფალის თვალში.
მაგრამ ეს ორეული არსებობს, მას აქვს დამოუკიდებელი პიროვნება და ის მფარველობს გარდაცვლილის სულს საიქიოს გზებზე სანამ მივლენ ხიდამდე რომელსაც ჰქვია შინვატი.
ხიდის სახელი შინვატი ყველაზე ხშირად ითარგმნება როგორც გადამრჩევი ვინაიდან სწორედ ამ ხიდზე ირკვევა თუ რომელი სულია მართალი და რომელი სულია ბოროტი.
გადასასვლელის მეორე მხარეს არის საგალობელთა სახლი,ციური სასახლე სადაც რჩეულნი უსასრულოდ ასხავენ ხოტბას ბრძენ უფალს.
ხიდის ქვეშ არის ბნელი და გაყინული უფსკრული//სინათლე,ცეცხლი,სითბო სამოთხეშია და არა ჯოჯოხეთში//.
დაენას აჰყავს სული ხიდზე შინვატი მართალთა სულები ხიდზე გადადიან დაუბრკოლებლად. ბოროტთა სულები კი ცვივიან უფსკრულში, გაყინულ წყვდიადში.
არც ჯოჯოხეთი და არც სამოთხე არაა მარადიული.
ისინი იქნება სამყაროს დასასრულამდე რომელიც გარდაუვლად მოხდება ოქროს ხანის მხოლოდ ათასი წლით დაბრუნების შემდეგ. ის მოყვება განახლების დღეს,
თეოლოგები გაუთავებლად დავობენ იმაზე თუ რა იქნება შემდეგ.
უმრავლესობას სწამს რომ სამყარო შეიქმნება ხელახლა. მთლიანობაში ისინი იღებენ ინდურ შეხედულებას სამყაროს ციკლურ მომავალზე.
ზოროასტრე მუდამ ხაზს უსვამდა რომ მხოლოდ ერთადერთი ღმერთი,აჰურა მაზდაა ჭეშმარიტი კულტის ღირსი.
ამავე დროს მისივე თქმით არსებებობენ მისი თანაშემწეები, მისი ყოვლისშემძლეობის მანიფესტაციები,მისტიკური ერთეულები რომლებიც მას ეხმარებიან სამყაროს გაძღოლაში. ზოროასტრეს მიმდევრები მათ « მთავარანგელოზებს » უწოდებენ.
გამოთქმები მართალი და ბოროტი ეხება მხოლოდ მაზდეელებს,ზოროასტრეს მიმდევრებს.
ზოროასტრე სამართალს უფრო დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ვიდრე მიტევებას.
მისი თქმით სამართლიანები,მართალი ადამიანები ღმერთისგან მიიღებენ იმას რაც ღმერთს უნდა თავისთვის,მაგრამ მჩაგვრელები დაიჩაგრებიან თავის დროზე.
მაგრამ უნდა ვიცოდეთ ისიც რომ ზოროასტრიზმი არაა ქრისტიანობა და ყოველ შემთხვევაში ერთი კუთხით ახლოა ისლამთან.
ზოროასტრული ტრადიცია
ზოროასტრეს მიაწერს იდეას რომლის თანახმადაც კარგი რელიგია, მისი რელიგია უნდა გავრცელდეს ყველა საშუალებით,მათ შორის იარაღით.
ზოროასტრე ყველაზე მაღლა აყენებს სამართალს,მაგრამ ეს არ გამორიცხავს მოწყალებას.
ის თავის მიმდევრებს პირდება რომ იშუამდგომლებს მათთვის ბრძენი უფალის წინაშე და რომ მაშინ ის ახსენებს მისი ერთგულების ღირსებებს და არა მანკიერებებს.
სამართალი მოითხოვს დამნაშავის დასჯას,მაგრამ ერთგულ ზოროასტრელთა თემის წევრობა უშვებს შეწყალებას.
თანამედროვე ზოროასტრელები, ფარსები თვლიან რომ ისინი ჯოჯოხეთში მოხვდებიან მხოლოდ მაშინ როდესაც უღალატებენ მამათა რწმენას ან ჩაიდენენ რაღაც საშინელებას,მაგალითად მოკლავენ ვინმეს და არ მოინანიებენ.
ეს დამოკიდებულება შეიძლება ჩაითვალოს ქედმაღლობად მაგრამ არ უნდა დავივიწყოთ რომ ზოროასტრული მაზდეიზმი არის ინიციირებულთა,განდობილთა და ნაზიარებთა რელიგია.
შეუძლებელია მაზდეანელად მოქცევა, მხოლოდ მაზდეანელთა ოჯახში გაჩენილ ადამიანს აქვს ინიციაციის, მაზდეანელად გახდომის უფლება.
არა და მაზდეანელად ინიციაცია სულაც არაა თემის წევრად გახდომის უბრალო რიტუალი. ინიციაცია, ზიარება,ზოროასტრეს მიერ ადამიანებისთვის გამხელილ საიდუმლოთა გაგება და გააზრება არის ახალი დაბადება და მას აქვს უდიდესი მნიშვნელობა სულიერ პლანში.
ეს ინიციაცია, ზიარება, არის მეტაფიზიკური აქტი რომლის უპირველესი მიზანი და დანიშნულებაა ადამიანის გარდაქმნა ერთგვარ ზეადამიანად არსებობის დაბალ საფეხურზე მყოფი ადამიანის გადაყვანა არსებობის მაღალ საფეხურზე.
ამგვარად გარდაქმნილი ადამიანი აღარაა ჩვეულებრივი ინდივიდი.
იზრდება როგორც მისი მოვალეობები ისე შეწყალების უფლება. ერთგული წოროასტრელებისთვის დაბევებულია ადგილი სამოთხეში.
არა და თუ კი გავიხსენებთ რომ ზოროასტრელად გახდომა არ შეუძლია ყველას,რომ ზოროასტრელად გახდომა შეუძლია მხოლოდ იმას ვისაც აქვს ამის უფლება მაშინ ზოროასტრელთა თემი შეიძლება შევადაროთ რჩეულთა თემებს რომლებსაც ვხედავთ ბიბლიიდან გამოსულ მრავალ რელიგიაში.
სპარსეთის გამაჰმადიანების შემდეგ ინდოეთში გადასახლებულ ზოროასტრელთა დღევანდელ შთამომავალ ფარსებს აქვთ განცდა იმისა რომ ისინი არიან ღმერთის მიერ რჩეული ხალხი რომელსაც ბრძენი უფალი უფრთხილდება იმიტომ რომ მათ უნდა წარმოადგინონ კაცობრიობა განახლების დღეს.
თვითონ ზოროასტრეც თავის გათებში ამბობს რომ ის არის ღმერთის მიერ რჩეული წინასწარმეტყველი და მისი ერთგული მიმდევრები შეადგენენ ადამიანთა იმ მცირე ჯგუფს რომელიც გადარჩება კაცობრიობის გარდაუვალი დაღუპვის შემდეგ.
იქნება ამ ციკლის დასასრულის აღმნიშვნელი კოსმიური კატასტროფა, გაჩნდება ახალი ცა და მიწა და ეს იქნება ცოცხალ და აღმდგარ მართალთა სამშობლო.
სამართალი. გულმოწყალება, მომავალი სამსჯავრო სრულებით ბუნებრივად უბიძგებენ ადამიანს არჩევანის გაკეთებისკენ.
ზოროასტრეს ერთხელ ჰქონდა ხილვა. მან იხილა ორი არმიის ბრძოლა. ის მაშინვე მიხვდა რომ ესაა სიმბოლო სამყაროსი რომელშიც სიკეთის ძალები ებრძვიან ბოროტების ძალებს.
ქვეყნიერების,დროთა დასასრულს კი სიკეთე დაამარცხებს ბოროტებას რასაც მოჰყვება სამყაროს,კოსმოსის განახლება.
არა და ასეთი ხედვა მოითხოვს ბოროტი ძალის არსებობას და ზოროასტრიზმი ამასაც ხსნის.
ზოროასტრემ, ზარატუშტრამ, განაცხადა რომ ბრძენი უფალი, აჰურა მაზდა, არის უმაღლესი, ერთადერთი ღმერთი რომლის სუვერენულ ძალას ვერ გააწონასწორებს ვერანაირი პიროვნება და ძალა.
ესაა აშკარად არაორაზროვანი მონოთეისტური განცხადება.
ამავე დროს აჰურა მაზდას ჰყავს თანაშემწეები.
უზენაესი ღმერთის ყველაზე მნიშვნელოვან თანაშემწეს ჰქვია სპენტა მაინიუ //სული წმინდა//.
წინასწარმეტყველი ზოროასტრე ხანდახან თავის თავს უწოდებს აჰურა მაზდას შვილს.
ამით ის ხაზს უსვამს თავის სიახლოვეს ბრძენ უფალთან.
არა და აჰურა მაზდას ამ შვილ ზოროასტრეს ჰყავს ტყუპისცალი ძმა,როგორც ამას ამას ამბობს ერთი გათა//იასნა 30,სტროფი 3//.
ზოროასტრეს ამ ტყუპისცალ ძმას ჰქვია ანგრა მაინიუ //ბოროტების სული, დამანგრეველი// და ის სამყაროს შექმნის დღიდანვე გააფთრებით იბრძვის რათა გარყვნას და გადააგვაროს კარგი ქმნილება, ის რომელიც შექმნა ბრძენმა უფალმა.
წინასწარმეტყველი ზოროასტრეს განმარტებით ბრძოლა დაიწყო მაშინ როდესაც ძმებმა გააკეთეს თავ-თავისი არჩევანი სიკეთეს და ბოროტებას შორის.
ზოროასტრემ აირჩია სამართალი,კეთილი კოსმიური წესრიგი, მორალური კანონი და ა.შ, და მისმა ტყუპისცალმა ძმამ აირჩია ბოროტება,ტყუილი,ნგრევა,კოსმიური უწესრიგობა, ცოდვა.
ანგრა მაინიუ ჰგავს ლუციფერს რომელიც თავიდან ასევე იყო სინათლის ანგელოზი მაგრამ შეგნებულად აჯანყდა ღვთაებრივი კანონის წინააღმდეგ.
შესაქმის დროს ანუ კოსმიური ციკლის დასაწყისში იყო ორი თანასწორი და ნეიტრალური სული,მაინიუ.
შემდეგ ერთმა აირჩია სამართალი, სიკეთე და მეორემ კი აირჩია ტყუილი,ნგრევა,ბოროტება.
ესე იგი ყოვლის შემძლე და ყოვლის მცოდნე ღმერთმა თავისი შვილები დააჯილდოვა თავისუფალი არჩევანის უნარით და უფლებით.
მერე ერთმა აირჩია სიკეთე და მეორემ-ბოროტება.
ზარატუსტრას ერთადერთი ღმერთი,ბრძენი უფალი აჰურა მაზდა არის მჭვრეტელი და მსაჯული რომელიც არჩევანის თავისუფლებას ანიჭებს მის ყოველ ქმნილებას.
საინტერესოა რომ ქრისტიანობაში სატანას,ბოროტებას მისი თანაარსი შვილი ქრისტეს სახით ებრძვის თვითონ ღმერთი მაშინ როდესაც ზოროასტრიზმში უზენაესი შემოქმედი მსაჯული ღმერთის სიკეთის გზაზე დამდგარი შვილი ზარატუსტრა ებრძვის ამავე ღმერთის მეორე შვილს რომელიც დაადგა ბოროტების გზას.
ყოველი ადამიანი დგას არჩევანის წინაშე. ყოველ ადამიანს მოუწოდებენ სული წმინდის //სპენტა მაინიუს// დროშის ქვეშ დადგომისკენ და და ეშმაკი სულის //ანგრა
მაინიუს// წინააღმდეგ ბრძოლისკენ.
ზოროასტრეს მიერ წარმოდგენილი სიკეთის ბრძოლა ბოროტებასთან დაკონკრეტებულია მიწათმოქმედი სპარსელი გლეხის ბრძოლით მისი ველების ირგვლივ მოთარეშე და მოძალადე მომთაბარეებთან
კარგები არიან მიწათმოწმედები რომლებიც პურის დათესვით თესავენ სიკეთეს და აჰურა მაზდას უფრო მოსწონს კარგი მიწათმოქმედი.
მას სიამოვნებს დანახვა მიწათმოქმედის ნაშრომისა რომელიც ამზადებს ადამიანთა მომავალ ნეტარებას.
ცუდები არიან მომთაბარეები რომლებიც « მკვლელი მზერით უყურებენ ხარს », რომლებიც აოხრებენ სოფელს და შეურაცხყოფას აყენებენ და ამცირებენ მართალს. ისინი უკანონოდ იყენებენ ძალას ისინი ხარბად იბრძვიან ძალაუფლებისთვის და გამდიდრებისთვის.
ზარატუსტრას, მორალის მიზანია ბუნების და სიცოცხლის პატივისცემით უკეთესი მომავლის აგება.
ზოროასტრეს, ზარატუსტრას მოსწონს თავისუფალი,ბოროტებას და სიკეთეს შორის სწორი არჩევანის გაკეთების უნარის მქონე ადამიანი.
ბრძენი ისაა ვინც თანაუგრძნობს და გვერდში უდგას გასაჭირში მყოფს და მშრომელს, ვინც პატივს სცემს ადამიანის და ცხოველის სიცოცხლეს, ვინც თავის წმინდა აზრებს გადააქცევს წმინდა საქმეებად.
ბრძენი ყოველ დილით ეკითხება თავის თავს : და რას გავაკეთებ დღეს იმისთვის რომ სამყარო უფრო სამართლიანი და უფრო ლამაზი გახდეს ?
ზოროასტრეს,ზარატუსტრას ბრძენი თავის გულის მისწრაფებებს გამოხატავს მისი თანამედროვე კრიზისის სიმპტომების შესაბამისი სოციოპოლიტიკური არჩევანით.
მას არ ეშინია კოსმიური ძალებისა და ის ცდილობს კარგი ურთიერთობის დამყარებას თავის გარემოსთან.
ზოროასტრეს ბრძენი იცავს ცხოველს, ცოცხალ არსებას ადამიანის სიხარბისგან, მისი ეკოლოგიზმი დღესაც აქტუალურია.
დიდი გერმანელი გოეთეც //1749-1832// გააოცა იმან რომ ძველი სპარსელები ცდილობდნენ არ დაებინძურებინათ წყალი, ჰაერი და მიწა.
ადამიანის გარემოს შემქმნელი ყველაფერი ბუნებრივის პატივისცემა ადამიანს აყენებს ყველა მოქალაქეობრივი ღირსებისკენ მომავალ გზაზე...
ზოროასტრელთა ავესტა ლაპარაკობს მართალთა ფრავაშებზე.
სული იმისა ვინც გამოიჩენს გმირობას სამართლისთვის სიკვდილის შემდეგ იქცევა ნახევრად ღმერთად რომელსაც შეუძლია ცოცხალთა საქმეებში ჩარევა და მონაწილეობა, ამდენად ფრავაშებიც წარმოადგენენ ერთგვარი კულტის ობიექტს, ისინი გვანან ქრისტიანთა წმინდანებს.
ისინი კი ვინც არ არიან მიღებული ზოროასტრელებად რჩებიან შესაძლებლობებად, უმეცართა პროფანულ მასად რომელიც მონაწილეობს მატერიის და არა სულის ცხოვრებაში.
უკიდურეს შემთხვევაში თეოლოგები ამბობენ რომ არაინიციირებულებს, არაზოროასტრელებს არ აკისრიათ არანაირი პასუხისმგებლობა იმიტომ რომ მათი სული არ ყოფილა გაღვიძებული და რეალიზებული.
მათთვის არ არსებობს არც ღირსება და არც უღირსობა, არც ანაზღაურება და არც სასჯელი.
ასეთი სულები განუსაზღვრელად უნდა იყვნენ განსაწმენდელში.
//ეს წინააღმდეგობა მოხსნა ქრისტიანობამ. ჯოჯოხეთში არ მოხვდება სულერთია როგორ ოჯახში დაბადებული მართალი რომელსაც აქვს სიკეთის, სილამაზის და ჭეშმარიტების დანახვის და მათი კანონებით ცხოვრების უნარი. ანუ ალბათ შეიძლება ითქვას რომ ზოროასტრეს სრულყოფილი მიმდევარი სწორედ სრულყოფილი ქრისტიანია//.
ომი თურანის წინააღმდეგ:
ზოროასტრეს რელიგია არ მოეწონა ზოროასტრული ირანის დაპყრობა-დამონების მსურველი თურქული სამყაროს,თურანის მეფეს.
ზოროასტრეს რწმენის კანონი ზოროასტრელს უკრძალავდა მისი რწმენის უარმყოფელისთვის,
კერპთაყვანისმცემლისთვის ხარკის გადახდას და ამიტომ ზოროასტრემ გუსტასპს მოსთხოვა თურანთან ომის დაწყება. მან თქვა რომ თურანის წინააღმდეგ ომის დაწყების შემთხვევაში ღმერთი დაეხმარებოდა ზოროასტრელ ირანელებს.
გუსტასპმა დაუჯერა ზოროასტრეს, შეუწყვიტა თურანელებს ხარკის გადახდა და თურანის მეფეს წერილით მოსთხოვა ზოროასტრიზმის მიღება და და ბალხის ჩრდილო-დასავლეთით არსებული მიწების ირანისთვის გადაცემა.
თურანის მეფე გააფთრდა და გუსტასპს უპასუხა რომ ის და მისი კარი მოატყუა ვიღაც ბებერმა მაცდურმა. მან გუსტასპს და ირანელებს ურჩია ზოროასტრიზმის უარყოფა და წინაპრების წარმართობასთან დაბრუნება.
მოკლედ მოხდა საშინელი სისხლისმღვრელი ომი. გუსტასპის ოჯახის ნაწილი,მისი ძმა ზერირი დაიღუპა. მაგრამ გუსტასპა გაიმარჯვა
დამარცხებული თურანის მეფე გაბრუნდა თავის ქვეყანაში.
გუსტასპმა პატივი მიაგო ზოროასტრეს რომელიც იყო ამ ექსპედიციის ინიციატორი.
მაგრამ ზოროასტრე აღარ ჩანს გუსტასპის შემდეგ ცხოვრებაში.
ზოროასტრე უეჭველად წავიდა ბალხში სადაც ცოტა ხნის შემდეგ გარდაიცვალა.
გუსტასპმა კი შემდეგ თავი გამოიჩინა როგორც უსამართლო და მოძალადე მმართველმა ანუ მან ვერ შესძლო ზოროასტრეს სულისკვეთების შენარჩუნება...
ყველაფერი ამის და ამაზე მეტის წაკითხვა შეგიძლიათ ფრანგი სწავლულის, ფილოლოგიის დოქტორის, უნივერსიტეტთა საპატიო დოქტორი ჟან ვარენის წიგნში ზოროასტრე ირანის წინასწარმეტყველი. ის პარიზში გამოიცა 2012 წელს.
ზოროასტრეს მოღვრებამ გავლენა იქონია იუდაიზმზე.
ძვ.წ. 539-330 წლებში სპარსელები ბატონობდნენ მახლობელ აღმოსავლეთში და მრავალი ებრაელი გაეცნო ზოროასტრიზმს.
მათ დააფასეს ზოროასტრიზმის მორალური მონოთეიზმი რომელიც მათ აგონებდა დიდ ებრაელ წინასწარმეტყველებს ამოსიდან იერემიამდე.
მათ გაიზიარეს მსოფლმხედველობა რომლის თანახმადაც სამყარო არის სიკეთის და ბოროტების ძალთა ბრძოლის ასპარეზი. და არის უკანასკნელი სამსჯავროს და სივდილის შემდგომი ანაზღაურების დაპირება, ეს ახალი ცნებები იყო ებრაელებისთვის.
ამ ცნებათა მიმღებები თავიდან უმცირესობას შეადგენდნენ ვინაიდან იერუსალიმშიც და დიასპორაშიც ბატონობდა ქურუმთა გახევებული ლეგალიზმი და რიტუალიზმი.
მაგრამ ბერძენ მეფეთა მიერ პალესტინის ოკუპაციის ხანაში ზოროატრელებისგან მიღებული წარმოდგენები შეერივნენ ებრაულ წარმოდგენებს და გავრცელდნენ.
სწორედ მაშინ,ძვ.წ. დაახლოებით 200 წელს გაჩნდა პირველი ებრაული ნაწერები რომლებშიც ნახსენები იყვნენ ანგელოზები და მთავარანგელოზები, «ადამიანის ძე», სამყაროს დასასრული და ა.შ.
ამ მხრივ განსაკუთრებით აღსანიშნავია ენოქის //ძვ.წ.190// და დანიელის//ძვ.წ.160// წიგნები.
იესოც გარკვეულად ჰგავს ზოროასტრეს.
ორივე ღმერთთან უშუალო ურთიერთობას ეძებდა მთაში,ბრბოსგან შორს.
ეს მისტიკური შეხვედრები ახორციელებდნენ კვებავდნენ იმ სიყვარულს რომლითაც მათ უყვარდათ უფალი და ადამიანები. მთაში შეიმუშავეს მათ თავისი მოძღვრება. ისინი ქადაგებდნენ სიკეთეს,სიყვარულს, კეთილგანწყობას.
ისინი აკრიტიკებდნენ იმათ ვისაც ეგონა რომ ღმერთს თავს მოაწონებდნენ მხოლოდ რიტუალთა შესრულებით.
ისინი უარყოფდნენ მაგიას.
მათთვის კაცობრიობის ისტორია იყო ანგელოზთა ბრძოლა სატანას და მისი დემონების წინააღმდეგ. ეს ისტორია მთავრდება სიკეთის გამარჯვებით, მიცვალებულთა საყოველთაო აღდგომით,სამსჯავროთი და სამართლიანი ანაზღაურებით მორალური წესრიგის კრიტერიუმების შესაბამისად.
1884 წელს გამოჩნდა ფრანგი მკვლევარი ლეონ გოტიეს წიგნი « რაინდობა და აღმოსავლეთი,აღმოსავლეთის გავლენა შუა საუკუნეების ავროპული რაინდობის გაჩენაზე და ევოლუციაზე».
ის ლაპარაკობს იმაზე რომ ზოროასტრეს მოძღვრებამ გავლენა მოახდინა დასავლური,ევროპული რაინდობის გაჩენაზე და განვითარებაზე. ეს დიდი თემაა და ამაზე ცალკე ვილაპარაკებთ.
1749 წლის 5 დეკემბერს პარიზის ოპერაში დაიდგა ჟ.ფ.რამოს 5-მოქმედებიანი ოპერა
1749 წლის 5 დეკემბერს მუსიკის სამეფო აკადემიაში პირველად დაიდგა 5 აქტიანი ოპერა «ზოროასტრე»...
 |
ამ გამოცხადებების შედაგად ზოროასტრემ შეიმუშავა დოქტრინა რომელიც დაიყვანება შემდეგ გამოთქმაზე
კეთილი. კეთილგანწყობილი აზრები, კეთილი, კეთილგანწყობილი სიტყვები, კეთილი, კეთილგანწყობილი ქცევა.
ზოროასტრე უყვარდა მოცარტს. მის « ჯადოსნურ ფლეიტაში » არის პერსონაჟი ზარასტრო რომელიც ღამის დედოფლის საწინააღმდეგოდ წარმოადგენს წესრიგს და მორალს.
ზოროასტრემ მოითხოვა ადამიანთა ზნე-ჩვეულებების შეცვლა და ბიძგი მისცა ამ ცვლილებებს. ზოროასტრელები მოითხოვნდნენ მიზნის მიღწევას პატიოსნად, სამართლიანი და კეთილგანწყობილი ქცევით.
ზოროასტრიზმმა დიდი გავლენა მოახდინა როგორც ანტიკური ხანის ისე ახალი დროის დასავლეთზე - პლატონზე, პლუტარქეზე, პითაგორაზე.არისტოტელეზე.მიშელ დე მონტენზე. ერაზმზე, გოეთეზე, გეორგ ვილჰელმ ჰეგელზე და კარლ მარქსზეც კი.
მაგრამ კათოლიკური ეკლესიის და ზოგადად ქრისტიანობის მტერი და იაკობინელ ვანდალთა აღმზრდელი ვოლტერი ზოროასტრიზმში ხედავდა განათლებულ და დოგმატურ ქრისტიანობაზე უკეთეს დეიზმს.
გერმანელმა ფილოსოფოსმა ნიცშემ გამოიყენა ზოროასტრეს //იგივე ზარატუშტრას// სახელი მის წიგნში «ასე ლაპარაკობდა ზარატუშტრა» რომელიც მუსიკაზე გადაიტანა რიხარდ შტრაუსმა.
ზოროასტრე და მისი მიმდევრები ქადაგებდნენ მორალურ და უნივერსალურ,საყოველთაო მონოთეიზმს :
ბოროტსა სძლია კეთილმან, არსება მისი გრძელია
ამას ზოროასტრეც ქადაგებდა
«შენ ხარ პირველი და უკანასკნელი,ო მაზდა, კეთილი,კეთილგანწყობილი, მამავ,შენ, წესრიგის და სისწორის ჭეშმარიტო მასწავლებელო,სიცოცხლის გამოვლინებათა გამგებელო.»
ზოროასტრე ქადაგებდა პაციფიზმს და ალტრუიზმს: «მე ვაქებ მაზდას კარგ რელიგიას რომელიც უარყოფს დავას და ჩხუბს ადებინებს იარაღს... ის ამეფებს გაჭირვებულთა შემწე და დამხმარე უფალს».
ზოროასტრე ქადაგებდა მიწათმოქმედების უპირატესობას
მისი თქმით სიკეთის მომხრეა ის ვისაც სიკეთე უნდა მართალი ადამიანისთვის, ნათესავისთვის, მოძმისთვის, მსახურისთვის, ვინც აქტიურად ზრუნავს ნახირის კეთილდღეობაზე, ისაა კეთილი აზრის თანამშრომელი. მიწას ახარებს ის ვინც თესავს მეტ პურს,ბოსტნეულს და რგავს ხეხილს. ის ვინც გარემოებათა შესაბამისად რწყავს ან აშრობს.
ზარატუსტრამ მოითხოვა ცხოველების მსხვერპლად შეწირვის და უბრალოდ სიამოვნების გულისთვის ნადირობის აკრძალვა. ის ქადაგებდა ვეგეტარიანელობას.
ზოროასტრემ მოითხოვა მაგიის და კერპთაყვანისმცემლობის აკრძალვა.
მისი თქმით მაგია და ჯადოსანთა რიტუალები ხალხთა გულუბრყვილობის უსვინდისო გამოყენებაა,
ამას გარდა აჰურა მაზდას ვერ წარმოადგენს კერპი იმიტომ რომ აჰურა მაზდა არის ცის მბრძანებელი.
აჰურა მაზდას ერთადერთი სიმბოლოა ცეცხლი რომელსაც ზოროასტრელები ანთებენ და ინახავენ სალოცავებში,პირეებში.
ზოროასტრე ქადაგებდა სიკეთის გარდაუვალ საბოლოო გამარჯვებას.
აჰურა მაზდას მიერ შექმნილ სამყაროში მოქმედებს ორი ანტაგონისტური ენერგია- წმინდა სული//სპენტა მანიუ// ეხმარება მფარველ ანგელოზებს ადამიანის მტერი დემონების ბელადი ბოროტი სულის// არა მანიუს,არიმანის// წინააღმდეგ.
ყველა უბედურება მოდის ამ ბრძოლიდან.
მაგრამ ზოროასტრეს ქადაგება არის კარგი ახალი მბავი- აჰურა მაზდას სურს სიკეთის მიერ ბოროტების დამარცხება და ის მიაღწევს თავის მიზანს. ბოროტების დამარცხება გარდაუვალია.
ადამიანისთვის, მაშ, კარგი იქნება მისი ბანაკის კარგად შერჩევა, სიკეთის მხარეზე დადგომა.
წინასწარმეტყველი ზარატუსტრა მოუწოდებს ბოროტებას აყოლილებს მონანიებისკენ,მოქცევისკენ.
მოვუსმინოთ მას:
«ცოდვილიუნდა გამოსწორდეს, მან უნდა გამოისყიდოს თავისი ცოდვა, მას უნდა ეშინოდეს მაზდას გამარჯვების დიდების. მაზდას გვერდით იქნება მხსნელი, მაცხოვარი და მისი თანამგზავრები და ის მათი თანდასწრებით შექმნის ახალ სამყაროს სადაც არ იქნება სიკვდილი და სიბერე».
 |
| ფარავახარ, ზოროასტრიზმისერთ-ერთი მთავარი სიმბოლო |
«მაშინ მიცვალებულნი აღდგებიან და მათ მიეცემა უკვდავება. სამყარო განახლდება. სიკეთის მიერ დალოცვილ ქმნილებებს ვეღარ დაემუქრება სიკვდილი. მატყარა-მაცდური არიმანი კი დაეცემა და მოისპობა.
ზოროასტრემ ასეთი მნიშვნელობა მიანიჭა იტორიას,დასახა სიკვდილის შემდეგ ბედნიერი ცხოვრების პერსპექტივა და ამით წამოიწყო ჭეშმარიტი რელიგიური რევოლუცია.
ზოროასტრეს მორალი - სიკეთის ბრძოლა ბოროტებასთან:
ზარატუტრამ პოლითეიზმი გადაიყვანა მონოთეიზმში. აჰურა მაზდა, უფალი სიბრძნე თუ ბრძენი უფალი არის ერთადერთი ღმერთი,მაღალი მორალური შინაარსის მქონე კოსმიური წესრიგის შემოქმედი და მბრძანებელი.
სამყაროს შემოქმედი ერთადერთი ღმერთი კეთილი და კეთილგანწყობილი,სიკეთის მსურველი ღმერთია, მისი საკვებია კეთილგანწყობილი სიკეთის მატარებელი სიტყვები და სიკეთის ქმნა,
ამავე დროს აჰურა მაზდა მეტია მის მიერ შექმნილ სამყაროზე რომელიც ქცეულია სიკეთის და ბოროტების ბრძოლის ასპარეზად სცდება მის საზღვრებს.
კეთილ აჰურამაზდას სურს ბოროტების დამარცხება და აჰურამაზდას ანუ სიკეთის საბოლოო გამარჯვება გარდაუვალია.
არ ინანებს ის ადამიანი ვინც იდგება აჰურა მაზდას მხარეს.
ოპტიმისტური ზოროასტრიზმი უპირისპირდება ბუდიზმის, ბრაჰმანიზმის, გნოზისის,
მანიქეიზმის მეტაფიზიკურ პესიმიზმს.
ის უფალს უწოდებ ბრძენ უფალს,იუწყება ოქროს ხანის დაბრუნების შესახებ,პირდება მიცვალებულთა აღდგომას დიდების სხეულში. და თავისი რწმენის საქმეებით, სიკეთის ქმნით დამამტკიცებელ ზოროასტრელებს უწოდებს მართალთა პატარა ჯგუფს.
ის ამბობდა რომ ორპირი, კანონის შემსრულებელი მაგრამ გულბოროტი ადამიანები ზოროასტრელებიც რომ იყვნენ ვერ დაიმსახურებენ ვერაფერს.
ამავე დროს ზოროასტრე მუდამ მოუსვენარი და აგრესიული მომთაბარე ირანელები გადაიყვანა მშვიდობიან ბინადარ,მიწათმოქმედთა ცხოვრების წესზე.
ზოროასტრეს ესქატოლოგია:
ზოროასტრეს, მაზდეიზმის თანახმად არსებობს სული და ადამიანის გარდაცვალების შემთხვევაში ისპობა მხოლოდ სხეული. მაგრამ სხეულიც ისპობა დროებით და ის « დიდებული» ფორმით აღდგება განახლების დღეს,
მაგრამ სულს უჭირს სხეულის მიტოვება და ის სიკვდილის შემდეგ სამი დღის განმავლობაში რჩება მიწაზე და «ზის გვამის თავთან».
გადის დრო და სხვა სამყაროში გადასული სული ხვდება ან ლამაზ ან მახინჯ და შემზარავ ქალიშვილს. გაკვირვებულ სულს ქალიშვილი უხსნის რომ ისაა გარდაცვლილის დაენა.
ცნება დაენა ვერ ითარგმნება. ის ნიშნავს რელიგიურ ცნობიერებას ანუ გარდაცვლილის ეთიკურ პიროვნებას. მისი სიცოცხლის მანილზე. ამ ეთიკურ პიროვნებას კი ქმნის ადამიანის აზრები სიტყვები,მოქმედებები. ადამიანი პასუხს აგებს,პასუხისმგებელია ყველაფერ ამაზე,
სული ხედავს თავის ერთგვარ ორეულს და ხედავს თუ რად ღირს ის ბრძენი უფალის თვალში.
მაგრამ ეს ორეული არსებობს, მას აქვს დამოუკიდებელი პიროვნება და ის მფარველობს გარდაცვლილის სულს საიქიოს გზებზე სანამ მივლენ ხიდამდე რომელსაც ჰქვია შინვატი.
ხიდის სახელი შინვატი ყველაზე ხშირად ითარგმნება როგორც გადამრჩევი ვინაიდან სწორედ ამ ხიდზე ირკვევა თუ რომელი სულია მართალი და რომელი სულია ბოროტი.
გადასასვლელის მეორე მხარეს არის საგალობელთა სახლი,ციური სასახლე სადაც რჩეულნი უსასრულოდ ასხავენ ხოტბას ბრძენ უფალს.
ხიდის ქვეშ არის ბნელი და გაყინული უფსკრული//სინათლე,ცეცხლი,სითბო სამოთხეშია და არა ჯოჯოხეთში//.
დაენას აჰყავს სული ხიდზე შინვატი მართალთა სულები ხიდზე გადადიან დაუბრკოლებლად. ბოროტთა სულები კი ცვივიან უფსკრულში, გაყინულ წყვდიადში.
არც ჯოჯოხეთი და არც სამოთხე არაა მარადიული.
ისინი იქნება სამყაროს დასასრულამდე რომელიც გარდაუვლად მოხდება ოქროს ხანის მხოლოდ ათასი წლით დაბრუნების შემდეგ. ის მოყვება განახლების დღეს,
თეოლოგები გაუთავებლად დავობენ იმაზე თუ რა იქნება შემდეგ.
უმრავლესობას სწამს რომ სამყარო შეიქმნება ხელახლა. მთლიანობაში ისინი იღებენ ინდურ შეხედულებას სამყაროს ციკლურ მომავალზე.
ზოროასტრე მუდამ ხაზს უსვამდა რომ მხოლოდ ერთადერთი ღმერთი,აჰურა მაზდაა ჭეშმარიტი კულტის ღირსი.
ამავე დროს მისივე თქმით არსებებობენ მისი თანაშემწეები, მისი ყოვლისშემძლეობის მანიფესტაციები,მისტიკური ერთეულები რომლებიც მას ეხმარებიან სამყაროს გაძღოლაში. ზოროასტრეს მიმდევრები მათ « მთავარანგელოზებს » უწოდებენ.
გამოთქმები მართალი და ბოროტი ეხება მხოლოდ მაზდეელებს,ზოროასტრეს მიმდევრებს.
ზოროასტრე სამართალს უფრო დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ვიდრე მიტევებას.
მისი თქმით სამართლიანები,მართალი ადამიანები ღმერთისგან მიიღებენ იმას რაც ღმერთს უნდა თავისთვის,მაგრამ მჩაგვრელები დაიჩაგრებიან თავის დროზე.
მაგრამ უნდა ვიცოდეთ ისიც რომ ზოროასტრიზმი არაა ქრისტიანობა და ყოველ შემთხვევაში ერთი კუთხით ახლოა ისლამთან.
ზოროასტრული ტრადიცია
ზოროასტრეს მიაწერს იდეას რომლის თანახმადაც კარგი რელიგია, მისი რელიგია უნდა გავრცელდეს ყველა საშუალებით,მათ შორის იარაღით.
ზოროასტრე ყველაზე მაღლა აყენებს სამართალს,მაგრამ ეს არ გამორიცხავს მოწყალებას.
ის თავის მიმდევრებს პირდება რომ იშუამდგომლებს მათთვის ბრძენი უფალის წინაშე და რომ მაშინ ის ახსენებს მისი ერთგულების ღირსებებს და არა მანკიერებებს.
 |
| ეს აჰურა მაზდაა |
თანამედროვე ზოროასტრელები, ფარსები თვლიან რომ ისინი ჯოჯოხეთში მოხვდებიან მხოლოდ მაშინ როდესაც უღალატებენ მამათა რწმენას ან ჩაიდენენ რაღაც საშინელებას,მაგალითად მოკლავენ ვინმეს და არ მოინანიებენ.
ეს დამოკიდებულება შეიძლება ჩაითვალოს ქედმაღლობად მაგრამ არ უნდა დავივიწყოთ რომ ზოროასტრული მაზდეიზმი არის ინიციირებულთა,განდობილთა და ნაზიარებთა რელიგია.
შეუძლებელია მაზდეანელად მოქცევა, მხოლოდ მაზდეანელთა ოჯახში გაჩენილ ადამიანს აქვს ინიციაციის, მაზდეანელად გახდომის უფლება.
არა და მაზდეანელად ინიციაცია სულაც არაა თემის წევრად გახდომის უბრალო რიტუალი. ინიციაცია, ზიარება,ზოროასტრეს მიერ ადამიანებისთვის გამხელილ საიდუმლოთა გაგება და გააზრება არის ახალი დაბადება და მას აქვს უდიდესი მნიშვნელობა სულიერ პლანში.
ეს ინიციაცია, ზიარება, არის მეტაფიზიკური აქტი რომლის უპირველესი მიზანი და დანიშნულებაა ადამიანის გარდაქმნა ერთგვარ ზეადამიანად არსებობის დაბალ საფეხურზე მყოფი ადამიანის გადაყვანა არსებობის მაღალ საფეხურზე.
ამგვარად გარდაქმნილი ადამიანი აღარაა ჩვეულებრივი ინდივიდი.
იზრდება როგორც მისი მოვალეობები ისე შეწყალების უფლება. ერთგული წოროასტრელებისთვის დაბევებულია ადგილი სამოთხეში.
არა და თუ კი გავიხსენებთ რომ ზოროასტრელად გახდომა არ შეუძლია ყველას,რომ ზოროასტრელად გახდომა შეუძლია მხოლოდ იმას ვისაც აქვს ამის უფლება მაშინ ზოროასტრელთა თემი შეიძლება შევადაროთ რჩეულთა თემებს რომლებსაც ვხედავთ ბიბლიიდან გამოსულ მრავალ რელიგიაში.
სპარსეთის გამაჰმადიანების შემდეგ ინდოეთში გადასახლებულ ზოროასტრელთა დღევანდელ შთამომავალ ფარსებს აქვთ განცდა იმისა რომ ისინი არიან ღმერთის მიერ რჩეული ხალხი რომელსაც ბრძენი უფალი უფრთხილდება იმიტომ რომ მათ უნდა წარმოადგინონ კაცობრიობა განახლების დღეს.
თვითონ ზოროასტრეც თავის გათებში ამბობს რომ ის არის ღმერთის მიერ რჩეული წინასწარმეტყველი და მისი ერთგული მიმდევრები შეადგენენ ადამიანთა იმ მცირე ჯგუფს რომელიც გადარჩება კაცობრიობის გარდაუვალი დაღუპვის შემდეგ.
იქნება ამ ციკლის დასასრულის აღმნიშვნელი კოსმიური კატასტროფა, გაჩნდება ახალი ცა და მიწა და ეს იქნება ცოცხალ და აღმდგარ მართალთა სამშობლო.
სამართალი. გულმოწყალება, მომავალი სამსჯავრო სრულებით ბუნებრივად უბიძგებენ ადამიანს არჩევანის გაკეთებისკენ.
ზოროასტრეს ერთხელ ჰქონდა ხილვა. მან იხილა ორი არმიის ბრძოლა. ის მაშინვე მიხვდა რომ ესაა სიმბოლო სამყაროსი რომელშიც სიკეთის ძალები ებრძვიან ბოროტების ძალებს.
ქვეყნიერების,დროთა დასასრულს კი სიკეთე დაამარცხებს ბოროტებას რასაც მოჰყვება სამყაროს,კოსმოსის განახლება.
არა და ასეთი ხედვა მოითხოვს ბოროტი ძალის არსებობას და ზოროასტრიზმი ამასაც ხსნის.
ზოროასტრემ, ზარატუშტრამ, განაცხადა რომ ბრძენი უფალი, აჰურა მაზდა, არის უმაღლესი, ერთადერთი ღმერთი რომლის სუვერენულ ძალას ვერ გააწონასწორებს ვერანაირი პიროვნება და ძალა.
ესაა აშკარად არაორაზროვანი მონოთეისტური განცხადება.
ამავე დროს აჰურა მაზდას ჰყავს თანაშემწეები.
უზენაესი ღმერთის ყველაზე მნიშვნელოვან თანაშემწეს ჰქვია სპენტა მაინიუ //სული წმინდა//.
წინასწარმეტყველი ზოროასტრე ხანდახან თავის თავს უწოდებს აჰურა მაზდას შვილს.
ამით ის ხაზს უსვამს თავის სიახლოვეს ბრძენ უფალთან.
არა და აჰურა მაზდას ამ შვილ ზოროასტრეს ჰყავს ტყუპისცალი ძმა,როგორც ამას ამას ამბობს ერთი გათა//იასნა 30,სტროფი 3//.
ზოროასტრეს ამ ტყუპისცალ ძმას ჰქვია ანგრა მაინიუ //ბოროტების სული, დამანგრეველი// და ის სამყაროს შექმნის დღიდანვე გააფთრებით იბრძვის რათა გარყვნას და გადააგვაროს კარგი ქმნილება, ის რომელიც შექმნა ბრძენმა უფალმა.
წინასწარმეტყველი ზოროასტრეს განმარტებით ბრძოლა დაიწყო მაშინ როდესაც ძმებმა გააკეთეს თავ-თავისი არჩევანი სიკეთეს და ბოროტებას შორის.
ზოროასტრემ აირჩია სამართალი,კეთილი კოსმიური წესრიგი, მორალური კანონი და ა.შ, და მისმა ტყუპისცალმა ძმამ აირჩია ბოროტება,ტყუილი,ნგრევა,კოსმიური უწესრიგობა, ცოდვა.
ანგრა მაინიუ ჰგავს ლუციფერს რომელიც თავიდან ასევე იყო სინათლის ანგელოზი მაგრამ შეგნებულად აჯანყდა ღვთაებრივი კანონის წინააღმდეგ.
შესაქმის დროს ანუ კოსმიური ციკლის დასაწყისში იყო ორი თანასწორი და ნეიტრალური სული,მაინიუ.
შემდეგ ერთმა აირჩია სამართალი, სიკეთე და მეორემ კი აირჩია ტყუილი,ნგრევა,ბოროტება.
ესე იგი ყოვლის შემძლე და ყოვლის მცოდნე ღმერთმა თავისი შვილები დააჯილდოვა თავისუფალი არჩევანის უნარით და უფლებით.
მერე ერთმა აირჩია სიკეთე და მეორემ-ბოროტება.
ზარატუსტრას ერთადერთი ღმერთი,ბრძენი უფალი აჰურა მაზდა არის მჭვრეტელი და მსაჯული რომელიც არჩევანის თავისუფლებას ანიჭებს მის ყოველ ქმნილებას.
საინტერესოა რომ ქრისტიანობაში სატანას,ბოროტებას მისი თანაარსი შვილი ქრისტეს სახით ებრძვის თვითონ ღმერთი მაშინ როდესაც ზოროასტრიზმში უზენაესი შემოქმედი მსაჯული ღმერთის სიკეთის გზაზე დამდგარი შვილი ზარატუსტრა ებრძვის ამავე ღმერთის მეორე შვილს რომელიც დაადგა ბოროტების გზას.
ყოველი ადამიანი დგას არჩევანის წინაშე. ყოველ ადამიანს მოუწოდებენ სული წმინდის //სპენტა მაინიუს// დროშის ქვეშ დადგომისკენ და და ეშმაკი სულის //ანგრა
მაინიუს// წინააღმდეგ ბრძოლისკენ.
ზოროასტრეს მიერ წარმოდგენილი სიკეთის ბრძოლა ბოროტებასთან დაკონკრეტებულია მიწათმოქმედი სპარსელი გლეხის ბრძოლით მისი ველების ირგვლივ მოთარეშე და მოძალადე მომთაბარეებთან
კარგები არიან მიწათმოწმედები რომლებიც პურის დათესვით თესავენ სიკეთეს და აჰურა მაზდას უფრო მოსწონს კარგი მიწათმოქმედი.
მას სიამოვნებს დანახვა მიწათმოქმედის ნაშრომისა რომელიც ამზადებს ადამიანთა მომავალ ნეტარებას.
ცუდები არიან მომთაბარეები რომლებიც « მკვლელი მზერით უყურებენ ხარს », რომლებიც აოხრებენ სოფელს და შეურაცხყოფას აყენებენ და ამცირებენ მართალს. ისინი უკანონოდ იყენებენ ძალას ისინი ხარბად იბრძვიან ძალაუფლებისთვის და გამდიდრებისთვის.
ზარატუსტრას, მორალის მიზანია ბუნების და სიცოცხლის პატივისცემით უკეთესი მომავლის აგება.
ზოროასტრეს, ზარატუსტრას მოსწონს თავისუფალი,ბოროტებას და სიკეთეს შორის სწორი არჩევანის გაკეთების უნარის მქონე ადამიანი.
ბრძენი ისაა ვინც თანაუგრძნობს და გვერდში უდგას გასაჭირში მყოფს და მშრომელს, ვინც პატივს სცემს ადამიანის და ცხოველის სიცოცხლეს, ვინც თავის წმინდა აზრებს გადააქცევს წმინდა საქმეებად.
ბრძენი ყოველ დილით ეკითხება თავის თავს : და რას გავაკეთებ დღეს იმისთვის რომ სამყარო უფრო სამართლიანი და უფრო ლამაზი გახდეს ?
ზოროასტრეს,ზარატუსტრას ბრძენი თავის გულის მისწრაფებებს გამოხატავს მისი თანამედროვე კრიზისის სიმპტომების შესაბამისი სოციოპოლიტიკური არჩევანით.
მას არ ეშინია კოსმიური ძალებისა და ის ცდილობს კარგი ურთიერთობის დამყარებას თავის გარემოსთან.
ზოროასტრეს ბრძენი იცავს ცხოველს, ცოცხალ არსებას ადამიანის სიხარბისგან, მისი ეკოლოგიზმი დღესაც აქტუალურია.
დიდი გერმანელი გოეთეც //1749-1832// გააოცა იმან რომ ძველი სპარსელები ცდილობდნენ არ დაებინძურებინათ წყალი, ჰაერი და მიწა.
ადამიანის გარემოს შემქმნელი ყველაფერი ბუნებრივის პატივისცემა ადამიანს აყენებს ყველა მოქალაქეობრივი ღირსებისკენ მომავალ გზაზე...
ზოროასტრელთა ავესტა ლაპარაკობს მართალთა ფრავაშებზე.
სული იმისა ვინც გამოიჩენს გმირობას სამართლისთვის სიკვდილის შემდეგ იქცევა ნახევრად ღმერთად რომელსაც შეუძლია ცოცხალთა საქმეებში ჩარევა და მონაწილეობა, ამდენად ფრავაშებიც წარმოადგენენ ერთგვარი კულტის ობიექტს, ისინი გვანან ქრისტიანთა წმინდანებს.
ისინი კი ვინც არ არიან მიღებული ზოროასტრელებად რჩებიან შესაძლებლობებად, უმეცართა პროფანულ მასად რომელიც მონაწილეობს მატერიის და არა სულის ცხოვრებაში.
უკიდურეს შემთხვევაში თეოლოგები ამბობენ რომ არაინიციირებულებს, არაზოროასტრელებს არ აკისრიათ არანაირი პასუხისმგებლობა იმიტომ რომ მათი სული არ ყოფილა გაღვიძებული და რეალიზებული.
მათთვის არ არსებობს არც ღირსება და არც უღირსობა, არც ანაზღაურება და არც სასჯელი.
ასეთი სულები განუსაზღვრელად უნდა იყვნენ განსაწმენდელში.
//ეს წინააღმდეგობა მოხსნა ქრისტიანობამ. ჯოჯოხეთში არ მოხვდება სულერთია როგორ ოჯახში დაბადებული მართალი რომელსაც აქვს სიკეთის, სილამაზის და ჭეშმარიტების დანახვის და მათი კანონებით ცხოვრების უნარი. ანუ ალბათ შეიძლება ითქვას რომ ზოროასტრეს სრულყოფილი მიმდევარი სწორედ სრულყოფილი ქრისტიანია//.
ომი თურანის წინააღმდეგ:
ზოროასტრეს რელიგია არ მოეწონა ზოროასტრული ირანის დაპყრობა-დამონების მსურველი თურქული სამყაროს,თურანის მეფეს.
ზოროასტრეს რწმენის კანონი ზოროასტრელს უკრძალავდა მისი რწმენის უარმყოფელისთვის,
კერპთაყვანისმცემლისთვის ხარკის გადახდას და ამიტომ ზოროასტრემ გუსტასპს მოსთხოვა თურანთან ომის დაწყება. მან თქვა რომ თურანის წინააღმდეგ ომის დაწყების შემთხვევაში ღმერთი დაეხმარებოდა ზოროასტრელ ირანელებს.
გუსტასპმა დაუჯერა ზოროასტრეს, შეუწყვიტა თურანელებს ხარკის გადახდა და თურანის მეფეს წერილით მოსთხოვა ზოროასტრიზმის მიღება და და ბალხის ჩრდილო-დასავლეთით არსებული მიწების ირანისთვის გადაცემა.
თურანის მეფე გააფთრდა და გუსტასპს უპასუხა რომ ის და მისი კარი მოატყუა ვიღაც ბებერმა მაცდურმა. მან გუსტასპს და ირანელებს ურჩია ზოროასტრიზმის უარყოფა და წინაპრების წარმართობასთან დაბრუნება.
მოკლედ მოხდა საშინელი სისხლისმღვრელი ომი. გუსტასპის ოჯახის ნაწილი,მისი ძმა ზერირი დაიღუპა. მაგრამ გუსტასპა გაიმარჯვა
დამარცხებული თურანის მეფე გაბრუნდა თავის ქვეყანაში.
გუსტასპმა პატივი მიაგო ზოროასტრეს რომელიც იყო ამ ექსპედიციის ინიციატორი.
მაგრამ ზოროასტრე აღარ ჩანს გუსტასპის შემდეგ ცხოვრებაში.
ზოროასტრე უეჭველად წავიდა ბალხში სადაც ცოტა ხნის შემდეგ გარდაიცვალა.
გუსტასპმა კი შემდეგ თავი გამოიჩინა როგორც უსამართლო და მოძალადე მმართველმა ანუ მან ვერ შესძლო ზოროასტრეს სულისკვეთების შენარჩუნება...
ყველაფერი ამის და ამაზე მეტის წაკითხვა შეგიძლიათ ფრანგი სწავლულის, ფილოლოგიის დოქტორის, უნივერსიტეტთა საპატიო დოქტორი ჟან ვარენის წიგნში ზოროასტრე ირანის წინასწარმეტყველი. ის პარიზში გამოიცა 2012 წელს.
ზოროასტრეს მოღვრებამ გავლენა იქონია იუდაიზმზე.
ძვ.წ. 539-330 წლებში სპარსელები ბატონობდნენ მახლობელ აღმოსავლეთში და მრავალი ებრაელი გაეცნო ზოროასტრიზმს.
მათ დააფასეს ზოროასტრიზმის მორალური მონოთეიზმი რომელიც მათ აგონებდა დიდ ებრაელ წინასწარმეტყველებს ამოსიდან იერემიამდე.
მათ გაიზიარეს მსოფლმხედველობა რომლის თანახმადაც სამყარო არის სიკეთის და ბოროტების ძალთა ბრძოლის ასპარეზი. და არის უკანასკნელი სამსჯავროს და სივდილის შემდგომი ანაზღაურების დაპირება, ეს ახალი ცნებები იყო ებრაელებისთვის.
ამ ცნებათა მიმღებები თავიდან უმცირესობას შეადგენდნენ ვინაიდან იერუსალიმშიც და დიასპორაშიც ბატონობდა ქურუმთა გახევებული ლეგალიზმი და რიტუალიზმი.
მაგრამ ბერძენ მეფეთა მიერ პალესტინის ოკუპაციის ხანაში ზოროატრელებისგან მიღებული წარმოდგენები შეერივნენ ებრაულ წარმოდგენებს და გავრცელდნენ.
სწორედ მაშინ,ძვ.წ. დაახლოებით 200 წელს გაჩნდა პირველი ებრაული ნაწერები რომლებშიც ნახსენები იყვნენ ანგელოზები და მთავარანგელოზები, «ადამიანის ძე», სამყაროს დასასრული და ა.შ.
ამ მხრივ განსაკუთრებით აღსანიშნავია ენოქის //ძვ.წ.190// და დანიელის//ძვ.წ.160// წიგნები.
იესოც გარკვეულად ჰგავს ზოროასტრეს.
ორივე ღმერთთან უშუალო ურთიერთობას ეძებდა მთაში,ბრბოსგან შორს.
ეს მისტიკური შეხვედრები ახორციელებდნენ კვებავდნენ იმ სიყვარულს რომლითაც მათ უყვარდათ უფალი და ადამიანები. მთაში შეიმუშავეს მათ თავისი მოძღვრება. ისინი ქადაგებდნენ სიკეთეს,სიყვარულს, კეთილგანწყობას.
ისინი აკრიტიკებდნენ იმათ ვისაც ეგონა რომ ღმერთს თავს მოაწონებდნენ მხოლოდ რიტუალთა შესრულებით.
ისინი უარყოფდნენ მაგიას.
მათთვის კაცობრიობის ისტორია იყო ანგელოზთა ბრძოლა სატანას და მისი დემონების წინააღმდეგ. ეს ისტორია მთავრდება სიკეთის გამარჯვებით, მიცვალებულთა საყოველთაო აღდგომით,სამსჯავროთი და სამართლიანი ანაზღაურებით მორალური წესრიგის კრიტერიუმების შესაბამისად.
1884 წელს გამოჩნდა ფრანგი მკვლევარი ლეონ გოტიეს წიგნი « რაინდობა და აღმოსავლეთი,აღმოსავლეთის გავლენა შუა საუკუნეების ავროპული რაინდობის გაჩენაზე და ევოლუციაზე».
ის ლაპარაკობს იმაზე რომ ზოროასტრეს მოძღვრებამ გავლენა მოახდინა დასავლური,ევროპული რაინდობის გაჩენაზე და განვითარებაზე. ეს დიდი თემაა და ამაზე ცალკე ვილაპარაკებთ.
1749 წლის 5 დეკემბერს პარიზის ოპერაში დაიდგა ჟ.ფ.რამოს 5-მოქმედებიანი ოპერა
«ზოროასტრე».
ეს ოპერა ნოვატორულად ითვლება უპირველეს ყოვლისა იმიტომ რომ ეფუძნება ირანულ რელიგიურ საფუძველს,ზოროასტრიზმს, და არა ბერძნულ თუ რომაულ მითოლოგიას.
ამდენად ეს ოპერა შეიძლება ჩაითვალოს მოცარტის ოპერა ჯადოსნური ფლეიტას წინამორბედად //იქაც არის ზოროასტრე-ზარასტრო//.
რამოს ოპერის სიუჟეტის ცენტრშია ბაქტრიის მეფე,ჯადოსანი და ფილოსოფოსი ზოროასტრე. მას უპირისპირდება წყვდიადის ღმერთი არიმანის მსახური ანტიგმირი აბრამანი.
ზოროასტრეს გამარჯვებას ნოაქვს ბედნიერება და თავისუფლება ბნელი ძალების ბატონობისგან.
ევროპაში მუდამ დაინტერესებული იყვნენ ძველი ირანელი ქინასწარმეტყველი და მოაზროვნე ზოროასტრეს//ავესტ.ზარატუშტრა// ფიგურით.
მაგრამ მრავალსაუკუნოვანი დანაშრევების და გვიანი ინტერპრეტაციების გავლენით მასში ხედავდნენ ეგვიპტის და ბაბილონის ბრძენ ჯადოსანს,ასტროლოგსა და ვარსკვლავთმრიცხველს.
ზოროასტრეთი დაინტერესება განსაკუთრებით გაძლიერდა მეჩვიდმეტე-მეთვრამეტე საუკუნეებში. მას მიუძღვნეს რამოდენიმე ოპერა პარიზში და ვენაში....
Influence sur le judaïsme![]()
Pendant les deux siècles de la domination perse sur le Proche Orient, de -539 à -330 environ, bien des Juifs eurent l'occasion d'entrer en contact avec le zoroastrisme. Ils en apprécièrent le monothéisme moral, qui leur rappelait celui des grands prophètes hébreux, d'Amos à Jérémie. Et ils en vinrent à adopter la vision zoroastrienne d'une humanité soumise à une lutte entre les forces du Bien et celles du Mal, avec la promesse d'un Jugement et d'une juste rétribution post mortem, notions nouvelles pour ces Juifs.
Minoritaires, ils durent longtemps rester dans la clandestinité parmi leurs compatriotes, car, à Jérusalem comme dans la diaspora juive, la soumission au légalisme et au ritualisme de la caste sacerdotale était de rigueur. Toutefois, des "nouveautés" empruntées au zoroastrisme purent gagner![]()
du terrain en Israël. durant l'occupation de la Palestine par des rois grecs, mais en se mêlant à des notions hébraïques. C'est alors que, vers l'an -200 environ, apparurent les premiers écrits juifs contenant ces nouveautés : anges et archanges, le "Fils de l'homme", Fin du monde, etc.
Citons en particulier le livre d'Hénoch (environ -190) et le livre de Daniel (-160). Voici quelques textes illustrant l'introduction en Israël ces idées nouvelles:
Les anges :
"Quelqu'un semblable à un homme cria : Gabriel, explique-lui la vision qu'il a eue." (Dan. 6 :16)
" Mikaël, l'un des princes de premier rang, vint à mon aide." (Dan. 10 :13). Ainsi, les messagers anonymes de jadis sont devenus des anges gardiens pourvus de noms hébreux. Ils sont si nombreux qu'ils sont hiérarchisés. A leur tête voici les archanges : Gabriel, Mikaël, Raphaël et Ouriel.
Satan et les démons :
"L'ange du seigneur et le Satan se tenaient aux côtés du Grand prêtre Josué. L'ange dit au Satan : Que le Seigneur te fasse taire." (Zach. 3 : 1-2, texte daté -520). "Satan fut hostile à Israël et poussa David à faire le recensement d'Israël." (Chron. 21 :1). Autrefois Satan était un serviteur de Dieu (cf. Job 1 : 6) de même le "mauvais esprit" envoyé à Saül (I Sam. 16 :14). Les démons, absents de l' Ancien Testament, apparaissent dans les livres apocryphes et joueront un grand rôle au temps de Jésus.
Le Jugement dernier :
" En ce temps-là, la terre rendra son dépôt, le Chéol rendra ce qu'il. a reçu (...). Le Seigneur des Esprits fera asseoir son Elu sur un trône de Gloire pour juger toutes les oeuvres des Saints (...). Ceux qui seront sauvés ne verront plus la face des pécheurs et des méchants. Le Seigneur des Esprits demeurera avec eux. Ils revêtiront des vêtements blancs. La douleur viendra sur eux (les méchants), oui, la douleur les saisira lorsqu'ils verront le Fils de l' Homne, assis sur son trône de gloire ”. (Henoch, extraits des ch. 61-62)
“ En ce temps-la, Mikaël, le grand prince, celui qui veille sur les enfants de ton peuple, interviendra. Ce sera un temps d'angoisse tel qu'il n'y en a encore jamais eu, mais ton peuple en réchappera, ainsi que tous ceux que l'on trouvera inscrits dans le Livre. Beaucoup de ceux qui dorment dans la poussière se relèveront, les uns pour la Vie éternelle, les autres pour l'Horreur éternelle." (Dan. 12 : 1-2)
Le haut-clergé et tous ceux intéressés au statu quo rejetèrent la croyance de la résurrection et au Jugement; ils formèrent le parti des Sadducéens. Ces conservateurs concevaient la vie après la mort comme une vie morne et tranquille dans le Cheol ténèbreux, qui rassemblait sans distinction riches et pauvres, bons et méchants. (cf. Job 14 : 7-12)
Le Fils de l'homme d'Hénoch, c'est le Sochiante de Zoroastre chargé d'adresser un ultime appel à la conversion puis de présider au Jugement. L'image du Fils de l'homme s'asseyant sur le trône sera reprise par Jésus : "Quand le fils de l'homme viendra, accompagné de tous les anges, alors il s'assiéra sur son trône de gloire." (Matt. 25 : 31)
Qui sera admis au Royaume de Dieu ?![]()
Pour Jésus et Jean-Baptiste, comme pour Zoroastre, ce seront les coeurs purs, les pacifiques, les miséricordieux. (Les béatitudes, Matt 5 : 3-12). Les juifs pharisiens, par contre, comptaient obtenir leur salut par l'observance fidèle des rites et des tabous ordonnés par la Loi. les Esséniens, eux, se fiaient à leurs rites de purification. Quant aux Judéens nationalistes, ils n'espéraient pas un jugement des individus, mais le salut collectif de leur peuple, sous la forme d'une victoire du Messie sur les étrangers hostiles à Israël, une libération politique et le rétablissement de l'indépendance, après quoi viendrait le bonheur.
Psaume de Salomon 17 : 23-32, 35-36 :
"Seigneur, suscite-leur pour roi un fils de David; ceins-le de force pour écraser les dominateurs impies ! purifie Jérusalem de tous ces étrangers qui la foulent. (…) Et lui, le Roi juste enseigne de Dieu, les gouvernera. Il ne se commettra aucune injustice en ces jours-là, car tous seront saints, et leur Roi sera le Messie."
De tels sentiments agitaient le peuple au temps de Jésus et plusieurs personnages se présentèrent comme Messie libérateur se heurtant à l'imparable puissance romaine. Ce qui profita à la conception pharisienne du salut.
Conclusion : Jésus et Zoroastre![]()
Entre Jésus et Zoroastre, que de points communs ! et aussi des différences !
Points communs
Tous deux recherchaient la relation directe avec Dieu sur la montagne loin de la foule. Ces entretiens mystiques réalisaient et nourrissaient leur amour pour le Seigneur et nourrissaient leur amour pour les êtres humains. C'est là qu'ils élaborèrent leur enseignement. Ils prêchèrent la bonté, et critiquèrent l'illusion de ceux qui croyaient plaire à Dieu au moyen de pratiques. Ils rejetèrent la magie. Tous deux conçurent l'histoire de l' humanité comme une lutte des anges contre Satan et ses démons, lutte se terminant un jour par la victoire Bien, la résurrection générale des morts, un Jugement et une juste rétribution, selon des critères d'ordre moral.
Différences
Jésus, au contraire de Zuroastre, n'a pas explicitement demandé l'abolition des sacrifices d'animaux, même s'il a prédit la chute du Temple. Il ne se déclara pas végétarien et n'accorda pas une importance primordiale à l'agriculture parmi les activités de l'homme. D'autre part. Jesus eut une vie courte et ne se maria pas, tandis que Zoroastre fonda un foyer et semble avoir vécu assez longtemps. Ceci peut expliquer le fait que l'Avesta ne rapporte rien de précis sur sa mort. Tout au contraire, les évangiles racontent en détail la Passion de Jésus et sa crucifixion. De plus, ils nous parlent de sa résurrection, de ses apparitions et de son ascension, et même de son retour sur terre pour instaurer son Royaume. Rien de tel à propos de Zoroastre.
Concernant la prédication, nous constatons une autre différence, non pas de fond mais de forme. Zoroastre nous a laissé des hymnes et des préceptes, conservés dans l'Avesta. Leur diffusion ne dépassa guère les frontières de l'ancien iran. Jésus, quant à lui, utilisa admirablement les ressources de la poésie sémitique, avec ses rythmes et ses paraboles. Enfin, et c'est très important, les paroles de Jésus furent non seulement mémorisées mais mises par écrit dans la langue universelle de l'époque, le grec. Le monde entier peut les lire aujourd'hui, ce qui est loin d'être le cas des paroles de Zoroastre.
J'espère avoir montré par quelle filière certaines doctrines, lancées en Iran au VIIème siècle avant notre ère sont parvenues jusqu'à nous, à travers le judaïsme; Jésus et le christianisme.
La Chevalerie et l'Orient
L'influence de l'Orient sur la naissance et l'évolution de la chevalerie européenne au Moyen âge
Depuis La Chevalerie de Léon Gautier, écrite il y a plus d'un siècle (1884) et récemment rééditée, d'extraordinaires découvertes philologiques et archéologiques sont venues établir l'incontestable origine orientale de certains éléments importants de l'institution médiévale.
Spécialiste de l'histoire des religions et professeur d'anthropologie orientale, Paul Du Breuil est connu pour ses travaux spécifiques sur des religions exotiques, aujourd'hui minoritaires mais autrefois prestigieuses, comme le Zoroastrisme en Iran pré-islamique et le Jaïnisme en Inde ancienne.
Il confirme ici des études antérieures sur les origines orientales de la chevalerie et, à l'aide de nouvelles sources, démontre l'influence considérable de l'Orient sur la chevalerie celto-chrétienne de l'Europe médiévale, en particulier, au travers de son affrontement avec la jeune civilisation islamique qui véhiculait avec elle l'héritage des cultures raffinées de la Perse ancienne, des Parthes et des Sassanides.
опе всегда проявляли большой интерес к таинственному образу древнеиранского пророка и мыслителя Зороастра (авест. Заратуштра). Однако получил он здесь известность уже сквозь призму многовековых наслоений и поздних интерпретаций, прежде всего как мудрый маг, волшебник и непревзойден
Ж.-Ф. Рамо. Зороастр / J.-Ph. Rameau. Zoroastre
Ж.-Ф. Рамо. Зороастр / J.-Ph. Rameau. Zoroastre
Опера в 5-ти действиях
Опера была впервые представлена 5 декабря 1749 года в Парижской Опере.
Либретто создано одним из постоянных соавторов Рамо - Луи де Каюзаком. Произведение успеха не имело и в 1756 году Рамо и Каюзак серьезно перерабатывают оперу (наиболее серьезным изменениям подверглись 2, 3 и 5 акты, да и сам сюжет был изменен). "Зороастр" считается новаторской оперой прежде всего потому, что ее сюжет не связан с греческой или римской мифологией - либретто базируется на иранской религиозной основе (зороастризме). Причиной такого оригинального выбора считают... масонство Рамо и Каюзака. Таким образом, "Зороастра" Рамо можно считать предтечей моцартовской "Волшебной флейты" (там тоже есть Зороастр-Зарастро) и едва ли не первой масонской оперой.
Поводом к написанию оперы, послужили распространявшиеся в Вене слухи о предстоящем запрете масонских лож,в одну из которых скорее всего входил и Рамо. Позднее этот сюжет, но в измененном, сказочном варианте использовал другой член массонской ложи - Моцарт, а вот дальше с оперой начинаются поистине мистические приключения и настоящее возрождение творение Рамо переживает лишь в наши дни.
Либретто базируется на иранских религиозных источниках (зороастризм). В центре сюжета царь Бактрии Зороастр, маг и философ. Ему противопоставлен антигерой Абраман, являющийся слугой бога Тьмы Аримана. Победа Зороастра приносит народу счастье и свободу от власти темных сил.
В Европе всегда проявляли большой интерес к таинственному образу древнеиранского пророка и мыслителя Зороастра (авест. Заратуштра). Однако получил он здесь известность уже сквозь призму многовековых наслоений и поздних интерпретаций, прежде всего как мудрый маг, волшебник и непревзойденный астролог и звездочет Египта и Вавилона. Интерес к Зороастру поднялся в Европе главным образом в XVII - XVIII веках, что было ознаменовано постановками нескольких опер о Зороастре в Париже и в Вене.
ный астролог и звездочет Египта и Вавилона. Интерес к Зороастру поднялся в Европе главным образом в XVII - XVIII веках, что было ознаменовано постановками нескольких опер о Зороастре в ¦ великого австрийского композитора Вольфганга Амадея Моцарта (ZAUBERFLЦTE, K 620), впервые поставленная в венском? ВИДЕНЕРТЕАТРЕ¦ в 1791 г.
L'écrivain allemand, Goethe* (1749-1832) fut impressionné par la volonté des anciens Perses «de ne pas souiller l'eau, l'air et la terre. Ce respect de toutes les choses naturelles, qui sont l'environnement de l'homme mène à toutes les vertus civiques ... Tous les travaux auxquels souriait le soleil étaient pratiqués avec la plus haute diligence.», (4)
Qui était Zoroastre?
Zoroastre fondateur du Zoroastrisme aussi connu sous le nom de Zarathoustra c'est-à-dire celui à la lumière brillante.
Il est difficile, étant donné l'époque et l'importance du personnage, sources de nombreuses affabulations, de donner des dates et des lieux précis à son sujet. On suppose qu'il est né au nord de l'Iran, mais certaines traditions le font naître à Balkh dans le nord de ce qui est aujourd'hui l'Afghanistan. il y a 2500 ou 3000 ans. Jeune prêtre, il a eu des révélations d'Ahura Mazdah, le Seigneur Sage, régnant sur la création entière, recueillies dans les Gathas (17 hymnes en tout), partie du texte sacré Avesta. La doctrine se résume en une maxime : « Bonnes Pensées, Bons Mots, Bonnes Actions ». Plus connu comme un sage, un mage, dans la culture moderne, bien qu'on ne découvre ses idées qu'à la fin du XVIIIe siècle. On l'associait alors avec les francs-maçons et d’autres groupes prétendant que Zoroastre aurait atteint un « savoir ». Un personnage apparenté apparaît dans l'opéra « La Flûte enchantée » de Mozart : Zarastro, personnage qui représente l'ordre et la morale par opposition à la Reine de la Nuit. » Le changement des mœurs que les zoroastriens veulent, ils travaillent à l'obtenir par la droiture, par des actes justes et bons, et de ce fait le Zoroastrisme a eu aussi une grande influence sur le plan philosophique en occident : Platon, mais aussi Plutarque, Pythagore, Aristote, Michel de Montaigne, Érasme, Goethe,Georg Wilhelm Hegel, et même Karl Marx .
Il faut cependant ajouter que les écrivains et les philosophes des lumières, dont Voltaire, engagèrent des travaux sur le Zoroastrisme, y voyant une forme de Déisme éclairé, préférable au christianisme dogmatique. Avec la transcription de l'Avesta l'étude du Zoroastrisme put réellement débuter. Au XIXe siècle, le philosophe allemand Friedrich Nietzsche utilisa le nom de Zoroastre dans son livre «Also sprach Zarathustra » mis en musique, par Richard Strauss . Nietzsche en fait un personnage dramatique et critique envers ses œuvres et prétentions philosophiques. Nietzsche affirma avoir fait parler Zoroastre qui aurait selon lui le premier rejeté la Daeva (les forces naturelles) au profit de l'Ahuras (la raison, le "bien" et le "mal", la morale).
Zoroastre a condamné les rites et les sacrifices traditionnels offerts aux dieux par les Perses, rétablissant la pureté de la doctrine et du culte, altérés par de mauvais prêtres; mais il a gardé la tradition du culte du feu. L’importance du feu est fondamentale pour comprendre le Zoroastrisme. Cette flamme éclairant, guidant les hommes vers les voies de la raison et du savoir. Le rituel du feu sacré est au coeur de toute cérémonie mazdéenne. Le feu sacré est conservé à l'abri du soleil et des regards impurs dans les « Temples du Feu ». Cette flamme qui figure sur notre tampon de loge nous rappelle que la lumière demandée lors de notre initiation ne doit pas être altérée par les asservissements des idées pré-mâchées du monde profane car sinon le risque est grand et alors nos idéaux se consument. En fait Zoroastre n'a jamais prétendu être un prophète, il s'est contenté de donner des directions de recherche spirituelle. Les zoroastriens considèrent que leur Dieu n'a pas besoin d'adoration, pas besoin d'intermédiaires, ne les menace pas de l'enfer pour leur promettre le paradis et ne joue pas de l'ignorance des peuples.
Copyright © 2013 La Flamme de Zoroastre. Tous droits réservés.
Joomla! est un logiciel libre sous licence GNU/GPL.
Zarathoustra (Zoroastre)
Haut du formulaire
![]()
«Que les hommes écoutent et comprennent, car du choix qu'ils feront entre la lumière et les ténèbres dépend leur sort. Celui que Dieu préfère, c'est le bon laboureur de la terre des hommes .. Je marche vers la lumière de toute la force de mon désir ... Donne-nous la force, qui est la tienne, celle de créer la joie future des hommes ... Je veux créer des œuvres qui travaillent dès l'aube à l'accroissement du jour, des œuvres qui réjouissent le regard d'un dieu à la lumière du soleil.» (Zarathoustra, les Gâthâs, 7e siècle avant notre ère)
«Parle avec la langue, comme tu penses avec ta pensée et agis de tes mains selon la perfection de la pensée.»(Dênkart, 7" siècle de notre ère)
Le philosophe allemand Karl Jaspers prétend qu'une étape décisive se serait accomplie dans l'histoire de l'humanité à peu près cinq cents ans avant notre ère. Une libération intellectuelle et morale aurait eu lieu, par laquelle les humains auraient commencé à prendre conscience de leur être et de ses limites. De grands sages et de grands prophètes sont plus ou moins contemporains: Confucius et Lao-Tseu en Chine, Héraclite et Homère en Grèce, Isaïe et Jérémie en Israël, le Bouddha en Inde et Zarathoustra en Perse.
Nietzsche* a su estimer avec justesse l'ampleur du renversement moral effectué par Zarathoustra, lorsqu'il écrit: «J'ai dû rendre hommage à Zarathoustra ... Zarathoustra, je suis comme toi cet homme prédestiné qui détermine les valeurs pour des millénaires.» (1) Pour Garaudy, Zarathoustra est le premier des grands prophètes qui apporte aux hommes le vaste thème vital de la présence agissante d'un Dieu unique. Ce Dieu est bon et donne à l'homme la liberté de choisir le bien ou le mal. Les prophètes d'Israël ainsi que le Christ et Mahomet passeront par la brèche ouverte par Zarathoustra. (2)
Chantre, laboureur et prophète
Zarathoustra est le troisième fils d'une riche famille d'éleveurs de chevaux, les Spitama.(3) Il serait né en Iran oriental, non loin de la frontière d'Afghanistan, au septième siècle avant notre ère. Son prénom Zarathoustra signifierait «meneur de chameaux» ou «propriétaire de chameaux dorés». Les Parsis, ses fidèles, traduisent Zarathoustra par «à la lumière brillante». Par pure euphonie, les grecs transforment le prénom Zarathoustra en Zoroastre qui veut dire: «astre d'or». Selon la légende, Zarathoustra vint au monde en riant et riait à chacun de ses anniversaires. Dès l'âge de quinze ans, il condamna le sacrifice des bœufs. Il s'isola souvent dans la montagne pour y vivre de fruits et de fromage. Il s'abstint de nourriture animale et passe pour le promoteur du végétarisme. Vers l'âge de trente ans, Zarathoustra quitta son pays et sa famille. Il se réfugia sur une montagne proche où il séjourna dix ans avec son cousin Maidyômâha qui deviendra son premier disciple. Durant cette longue retraite![]()
, il eut sept entretiens mystiques avec le dieu Ahura Mazdâ. Il s'engagea, par la suite, dans une vie sédentaire et dans la formation d'une société basée sur l'agriculture. Il lutta contre les forces destructrices des Karapans qui furent une constante menace pour la survie des paysans et de leurs troupeaux. Il reçut la protection du roi Vishtâspa et de son épouse Hutaosa. Il fonda dans les plaines fertiles de l'Oxus une communauté de «pauvres», vouée à l'élevage des bœufs, à la prédication et à la prière. Alors qu'il était en prière, Zarathoustra aurait été poignardé par des touraniens, nomades irréductibles et farouches opposants à l'agriculture. Son corps aurait été mis en pièces par des loups-garous touraniens.
Grâce à la protection du roi, Vishtâspa, le Zoroastrisme s'étendit jusqu'en Iran occidental et exerça désormais son influence sur tout l'Occident. C'est également par Vishtâspa que s'inaugura la longue entente entre royauté et religion dans l'histoire pré-islamique de l'Iran. Avec la conquête des Arabes et l'avènement de l'Islam au septième siècle de notre ère, le Zoroastrisme perdit son statut de religion de l'Etat et devint le Dênkart, une sorte de théologie systématique du Zoroastrisme et de critique vigoureuse de l'Islam*. Vers le dixième siècle de notre ère, les adeptes du Zoroastrisme, les Parsis, pour échapper à l'oppression musulmane, émigrèrent de Perse au Nord-Ouest de l'Inde. Là, ils forment encore aujourd'hui une communauté fervente, fidèle à la pensée de Zarathoustra et aux rites de leur religion. Aux yeux de la Grèce antique![]()
, les mages de l'Orient furent les dépositaires de la sagesse de Zarathoustra. En réalité, la caste politico-religieuse des mages de l'empire mède fusionna ses croyances astrologiques avec la religion du Zoroastrisme. La doctrine de Zarathoustra, connue par Platon*, aurait eu une influence sur la théorie des Idées. On a prétendu que Platon était une réincarnation de Zarathoustra.
Zarathoustra composa dix-sept chants, appelés Gâthâs. Ce sont des hymnes de poésie sacrée faisant partie de l'Avesta, recueil de livres sacrés de la religion mazdéenne. Ils célèbrent Ahura Mazdâ, le Dieu unique. Héraclite et Homère en Grèce, Isaïe et Jérémie en Israël, le Bouddha en Inde et Zarathoustra en Perse.
La morale de Zarathoustra: la lutte entre le bien et le mal
La source de la morale de Zarathoustra se trouve dans la religion. Le prophète s'est institué le réformateur du mazdéisme qu'il fait passer du polythéisme au monothéisme. Ahura Mazdâ, Seigneur Sagesse ou Sage Seigneur est le seul Dieu, créateur souverain de l'ordre cosmique. Cet ordre cosmique est d'une haute teneur morale, car Ahura Mazdâ est un Dieu moralement bon. Les bonnes pensées, les bonnes paroles et les bonnes actions sont sa nourriture. Zarathoustra dématérialise la religion mazdéenne en s'opposant avec vigueur aux sacrifices sanglants et en prêchant une résurrection finale d'ordre spirituel. Il moralise la religion mazdéenne en y introduisant la croyance en un Dieu bon qui transcende l'univers créé. Le caractère éthique de cette réforme religieuse se dégage particulièrement par l'appel aux oeuvres bonnes. L'hypocrite qui professe sa religion sans poser des actes, ne reçoit rien de Mazdâ, même s'il est bien versé dans la loi. La connaissance et l'intention ne suffisent pas. Il faut traduire sa disposition d'âme en gestes humanitaires et créateurs.
Zarathoustra voit l'univers comme une création partagée et déchirée entre le bien et le mal. Deux esprits, frères jumeaux, y livrent une lutte sans merci. Ce sont le bon esprit, appelé Spenta Mainyu, et le mauvais esprit, appelé Ahra Mainyu, mieux connu sous le nom d'Ahriman. La sagesse de Zarathoustra advient dans la période critique où la Perse passe du nomadisme à l'agriculture. La vie sédentaire des anciens pasteurs a pour résultat que l'Iranien n'est plus aveuglément soumis aux forces de la nature. Désormais aménagée par les agriculteurs, la nature perd une bonne part de son hostilité à l'égard des humains. Ceux-ci deviennent ainsi responsables de la création. C'est à eux qu'incombe la mission de poursuivre l'œuvre de la création et de faire l'histoire. C'est dans le coeur des humains que l'on peut maintenant localiser la lutte du bien et du mal.
Cette lutte entre le bien et le mal se concrétise dans le combat du paysan contre les tribus nomades qui rôdent autour des champs et se livrent à la violence sur les animaux. Les «bons» sont les agriculteurs qui, tout en semant le blé, sèment le bien. Ahura Mazdâ manifeste sa préférence pour le bon laboureur. Son regard se réjouit à la vue des œuvres qui travaillent «à l'accroissement du jour» et préparent «la joie future des hommes». Les «mauvais» sont les karapans nomades qui jettent «un regard destructeur sur le boeuf». Ils désolent la campagne et insultent le juste. Ils «abusent de la force et ont soif de pouvoir et d'argent. La morale de Zarathoustra cherche à construire un avenir meilleur par le respect de la nature et de la vie. Elle stimule chez les humains leurs forces créatrices et s'oppose à toutes les puissances destructrices. Les hommes ont à choisir entre la lumière et les ténèbres, entre la vie et la mort.
L'image de l'homme qui se dégage de la morale de Zarathoustra est celle d'un être libre, apte à faire un choix entre le bien et le mal. Le sage est celui qui fait du bien au pauvre et au travailleur, qui respecte la vie animale et humaine, qui traduit la pureté de ses pensées par des actes purs. Il se demande chaque matin: «Et moi, que vais-je faire de ce jour pour que le monde devienne plus juste et plus beau?» Il traduit les intentions de son cœur en des choix sociopolitiques correspondant aux symptômes de crise perçus dans le présent. Libéré de la crainte des puissances cosmiques, il cherche à établir de bonnes relations avec son environnement. L'écologisme du sage de Zarathoustra garde toute sa pertinence aujourd'hui. L'écrivain allemand, Goethe* (1749-1832) fut impressionné par la volonté des anciens Perses «de ne pas souiller l'eau, l'air et la terre. Ce respect de toutes les choses naturelles, qui sont l'environnement de l'homme mène à toutes les vertus civiques ... Tous les travaux auxquels souriait le soleil étaient pratiqués avec la plus haute diligence.», (4)
La morale de Zarathoustra est au fond du cœur de l'homme. Elle est intérieure. L'unique culte agréable à Mazdâ est spirituel et consiste « à sacrifier nos mauvaises pensées, paroles et actions sur l'autel de la conscience ... », La relation que l'homme entretient avec sa conscience est judicieusement exprimée par le concept de daêna. La daêna est le miroir de Mazdâ gui réfléchit la qualité des actes et la sincérité du cœur des êtres humains. En elle, le défunt reconnaîtra sa véritable physionomie spirituelle. C'est elle aussi qui, à l'aube de la troisième nuit du décès, l'attend au Pont Chinvat, le «pont du trieur», Ce pont est large pour le juste et étroit pour les méchants.
La morale de Zarathoustra est dynamique, menée sous le signe de la lutte entre le bien et le mal. Cette lutte se livre, d'une part, dans un combat historique et créateur en vue d'aménager harmonieusement la nature et de protéger la vie humaine et animale contre la violence et la destruction, d'autre part, dans le combat intérieur d'une conscience qui choisit librement de traduire ses bonnes pensées par l'oeuvre de ses mains. Ses œuvres sont créatrices et historiques. Ainsi, la morale de Zarathoustra semble parfaitement intégrée. La morale du coeur et l'éthique de l'action historique forment une unité dynamique, orientée vers l'avenir de l'individu et de l'humanité. Fondée sur la religion du Ahura Mazdâ, cette morale trouve sa source dans la volonté du développement de l'agriculture. Ses normes de justice et de non-violence sont étroitement liées à la protection et à la stabilisation de la vie rurale.
Dans les chants du prophète Zarathoustra, on entend résonner les thèmes préférés d'une version nouvelle de l'ordre du monde. Au coeur de cet ordre nouveau, se trouve l'espace occupé par les agriculteurs* et leurs troupeaux. La vie des hommes et des bêtes est sacrée: il faut la respecter. La perception de l'espace est moniste, parce que celui-ci est organisé exclusivement en fonction des agriculteurs. Ceux-ci sont les seuls êtres bons. Ils travaillent dans la clarté et la lumière du jour. Ce sont des purs. Les nomades, par contre, sont des impurs et des méchants. Selon l'ordre zoroastrien du monde, il n'y a pas d'espace disponible pour les nomades. Ce sont des hors-la-loi et des bannis qui menacent l'ordre du monde. La nuit, hors du camp est leur demeure. Porteurs de désordre, ils sèment la mort.
Réponse adéquate à la crise qui fait passer l'Iranien d'une vie nomade à la vie rurale, le discours zoroastrien peut subir toutes sortes de simplifications. On campe les bons d'un côté et les méchants de l'autre. Les caractéristiques du groupe dominant ou du groupe menacé ~ selon les cas ~ sont érigées en qualités et en vertus, tandis que les caractéristiques du groupe ennemi sont considérées comme des défauts et des vices. La cause que nous défendons est juste, tandis que celle de nos opposants est injuste. Impurs sont ceux qui ne partagent pas nos visions du monde et nos valeurs, nos convictions et nos traditions, notre langue et notre culture. Les sociétés closes sont celles où une majorité nationale ou religieuse, parfois les deux à la fois, n'accorde pas ou peu de droits ou d'espace aux minorités. Celles-ci sont marginalisées et contraintes à vivre en ghetto, si elles veulent survivre et conserver leurs acquis culturels. Elles peuvent alors se refermer sur elles-mêmes et devenir hermétiques.
Par ailleurs, «clore un espace, c'est ouvrir le temps». On peut difficilement maintenir ou développer une «culture» sans «clôture»: «Anima tolère le terrain vague, pas amimus. Il faut à l'intelligence un mur, une palissade, une frontière symbolique ou matérielle pour créer ... Seul un enclos permet d'emmagasiner: bétail, outils, céréales, archives, femmes, braises. La magie se suffit de feux follets, mais un «foyer de culture» commence par un feu et le feu veut un lieu, par nécessité ... (6)
Toutefois dans une société pluraliste, les clôtures ne peuvent pas être infranchissables. Elles doivent permettre des échanges entre divers groupes culturels. Il ne faudrait pas qu'un groupe essaie d'étendre sa domination sur l'autre et d'assimiler celui-ci. La communication deviendrait alors unilatérale et contreviendrait au principe de la diversité culturelle. Une porte ne signifie pas nécessairement la fermeture. Elle peut s'ouvrir sur le respect des droits et des valeurs d'autres groupes occupant le même espace géographique ou social. Les voies de la négociation exigent qu'on renonce à l'absolutisme de ses idées ou de ses valeurs et qu'on soit réceptif à l'expression des opinions ou convictions divergeant des nôtres.
La perception du temps qui se dégage de la vision morale de Zarathoustra est linéaire. Le temps prend la figure d'une flèche dirigée vers l'avenir. Le présent de la créativité humaine est conçu en fonction de l'accomplissement futur de l'humanité. La morale de Zarathoustra est eschatologique. L'acte qu'elle préconise est celui qui préfigure et rend déjà présent, par anticipation, la société de demain. Cette perception historique de la condition humaine a influencé l'Occident jusqu'à nos jours, elle est à la base de la notion de progrès. L'acte créateur des humains dans un espace donné est le processus même par lequel l'humanité de demain se construit. L'écueil à éviter, c'est celui de radicaliser l'avenir ou d'idéaliser le progrès et de lui sacrifier le présent. La fuite «en avant» dans un avenir encore en suspens ou la fuite «en arrière» dans un passé déjà révolu sont toutes deux des attitudes suicidaires. Nous devons demeurer critiques à l'égard du présent à cause des promesses d'avenir dont le passé nous aide à nous souvenir. Par ailleurs, c'est dans le présent que nous vivons tout en sachant que nous ne faisons que passer et que notre existence est éphémère.
Références
1. NIETZSCHE, correspondance 1882.
2, R. GARAUDY, Appel aux. vivants Paris, Seuil, 1979, p. 85.
3. Nous empruntons les données biographiques à P. DU BREUIL, Zarathoustra, Payot, 1978 et Le Zoroastrisme (Que sais-je?), Paris, P.U.F., 1982,
4, Cité par R. GARAUDY, op. cit., p. 83.
5. P. DU BREUIL, Le Zoroastrisme, p. 38 et Zarathoustra, p, 11 et p. 138-139.
6. R. DEBRAY, Le scribe. Genèse du politique. Paris, Grasset, 1980, p. 18.
Liens
Jean Kellens, Professeur au Collège de France, « L'Avesta, Zoroastre et les sources des religions indo-iraniennes »
http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/lavesta_zoroastre_
et_les_sources_des_religions_indo-iraniennes.asp
IMAGE
Hiram3330unblog.fr
Bas du formulaire
De Zoroastre à Jésus
Roger Sauter
Une véritable révolution :
une vie heureuse après la mort
Au début du VIIème siècle avant J.-C., Zaratoustra, Zoroastre en français, voulut réformer la vieille religion utilitaire de l'Iran, qu'on appelle mazdéisme en l'honneur du dieu principal, Mazda. Il nous sera utile de connaître un peu cette religion, pour mieux apprécier la réforme zoroastrienne.
Outre Mazda, les mazdéens adoraient d'autres divinités, par exemple Mithra. Les "mages", prêtres et devins, leur offraient des sacrifices d'animaux, à l'instar de tous les prêtres de l'Antiquité. Devins, ils buvaient une drogue appelée "haoma", analogue au "soma" hindou. Également sorciers (1), ils pratiquaient la magie. Ils imposaient aux fidèles des rites, tout cela ayant pour but d'obtenir des avantages matériels. Cette religion ne proposait aucun idéal moral.
Zoroastre
Nous nous intéressons au fondateur du zoroastrisme parce que plusieurs éléments de cette nouvelle religion ont passé plus tard dans le judaïsme puis dans le christianisme. Autrefois, on n'avait que des idées fantaisistes sur ce sage iranien. Mais les recherches des orientalistes, dès le XVIIIème siècle, ont permis la découverte et l'étude critique des manuscrits de l'Avesta, écriture sainte des anciens Iraniens avant l'arrivée de l'islam en 652. Or l'Avesta est la source essentielle de ce que nous savons de
Zoroastre et de sa religion. La partie la plus ancienne, intitulée Gathas, nous a conservé des paroles du prophète réformateur lui-même.
Zoroastre est né autour de l'an 700 avant notre ère dans une famille de riches éleveurs installés à l'est de l'ancien Iran, région agricole arrosée par l'Oxus, faisant aujourd'hui partie de l'Afghanistan. Ses parents étaient aussi des poètes sacrés et des chantres. Le jeune Zoroastre se révéla bientôt un bon élève, doté d'un caractère non seulement doux et pacifique, mais également altruiste, sensible aux injustices dont les paysans avaient à souffrir de la part des nomades pillards et des seigneurs égoïstes. Zoroastre aimait beaucoup les bêtes, surtout les bovins, dont la vie humaine dépendait, comme aujourd'hui chez nous.
Dès l'âge de quinze ans, Zoroastre commença à dire tout haut ce qu'il ressentait, blâmant les injustices, demandant l'abolition des sacrifices de bovins, ce qui ne pouvait que déplaire aux mages. Son audace gêna sa famille. Il s'isola de plus en plus, adopta une nourriture végétarienne. Pour finir, il alla en Bactiane, où il passa une dizaine d'années dans la montagne, ayant pour seul compagnon son cousin Maïdiomaha, scon premier disciple. Et c'est dans cette retraite![]()
que Zoroastre bénéficia d'une expérience religieuse, sous la forme d'entretiens mystiques avec Ahoura Mazda, en qui il voyait le dieu unique, Seigneur du Ciel et de la Terre. Son Dieu, il le prie ainsi :
" Toi dont le regard protecteur veille de toute éternité sur l'Ordre et la Bonne Pensée, Ô Mazda Ahoura, de ta bouche céleste enseigne-moi les Lois du monde."
Zoroastre veut tout savoir : d'où vient la méchanceté, ce qui est juste, et aussi la cause des phases de la lune ou la marche des astres au firmament. C'est ainsi que Zoroastre, au cours de longues méditations, conçut une nouvelle religion, le zoroastrisme, que nous allons maintenant décrire et illustrer par des extraits de l'Avesta.
Monothéisme moral et universel : " Tu es le Premier et le Dernier, O Mazda, Toi, Père de la pensée bonne, Toi, le véritable instructeur de l'Ordre et de la Droiture, le Maître des manifestations de la Vie."
Pacifisme et Altruisme : "Je loue la bonne religion de Mazda, qui repousse les querelles et fait déposer les armes ... Il fait régner le Seigneur, celui qui secourt les pauvres."
Primat de l'activité agricole : (Ahoura Mazda répondit :) "Celui qui veut du bien au juste, au parent, au confrère et au serviteur, et qui veille activement sur le bien du troupeau, celui_là prend parti pour le Bien. Il est un collaborateur de la Bonne Pensée." (...) L'homme qui réjouit la Terre, c'est celui qui sème le plus de blé, de légumes et d'arbres fruitiers, O Zaratoustra, également celui qui irrigue ou qui draine, selon les cas."
Abolition du sacrifice des animaux : Zoroastre demande aussi l'interdiction de la chasse pour le seul plaisir. Il préconise le végétarisme.
Abolition de la magie et des idoles : Magie et rites des Mages sont illusoire une exploitation de la crédulité populaire. En outre, Mazda Ahoura ne peut être représenté par une idole, car il est le Seigneur du Ciel. Son seul symbole est le feu, que les zoroastriens entretiennent dans les sanctuaires - les pyrées.
Victoire finale du Bien : Dans le monde créé par Ahoura Mazda, deux énergies antagonistes sont à l'oeuvre : le Saint Esprit (Spenta Maniou) aidé des anges_gardiens, contre le Mauvais Esprit (Ara Maniou, plus connu sous le nom d'Ahriman), chef des démons hostiles aux humains. Tous les maux dérivent de cette lutte.
Mais Zoroastre annonce une bonne nouvelle : Ahoura Mazda veut et obtiendra la victoire du Bien sur le Mal. En conséquence, chaque être humain aurait intérêt a bien choisir son camp. Le Prophète appelle donc les "mal partis" à se convertir. Écoutons-le :
" Que le pécheur s'amende. Qu'il craigne la redoutable gloire victorieuse engendrée par Mazda, gloire qui accompagnera le Sauveur _ le Sochiante - et ses compagnons, lorsqu'il fera un monde nouveau ou l'on ne connaîtra ni la viellesse ni la mort ..."
Résurrection des morts et jugement : "Alors, les morts se lèveront et l'immortalité leur sera donnée. Le monde se renouvellera à souhait. Les créatures bénies du Bien seront soustraites à la mort. Quant au Trompeur (Ahriman), il tombera et sera détruit."
Par ce sens donné à l'histoire, avec cette perspective d'une vie heureuse possible après la mort, Zoroastre lançait une véritable révolution religieuse.
Diffusion de la nouvelle religion![]()
Descendu de sa montagne, Zoroastre vint prêcher sa religion nouvelle à Bactres, touchant bientôt la cour du prince-gouverneur et quelques nobles. L'un de ceux-ci lui donna même sa fille en mariage. Ses disciples propagèrent leur foi dans les alentours, en dépit de l'opposition bien naturelle des mages. Après la mort du fondateur, le zoroastrisme diffusa lentement vers l'ouest, atteignant finalement l'entourage des rois de Perse. Si bien que de 520 à 225 environ, une série de Grands Rois adoptèrent le zoroastrisme. Témoin en est cette inscription de Darius 1er :
" Le mal qui fut fait, en bien je le changeai. Les nations qui s'entretuaient ont cessé de se battre, par la grâce d'Ahoura Mazda, afin que celui qui est fort ne frappe ni ne dépouille le pauvre"
Au cours des siècles, comme toute autre religion, le zoroastrisme évolua, surtout sous la pression du ritualisme des mages traditionnels. Après la conversion de l'Iran à l'islam, des groupes restés fidèles aux grandes idées de Zoroastre n'eurent pas la vie facile ! Aussi, beaucoup d'entre eux s'en allèrent en Inde, ou ils prospérèrent sous le nom de Parsis.
Influence sur le judaïsme![]()
Pendant les deux siècles de la domination perse sur le Proche Orient, de -539 à -330 environ, bien des Juifs eurent l'occasion d'entrer en contact avec le zoroastrisme. Ils en apprécièrent le monothéisme moral, qui leur rappelait celui des grands prophètes hébreux, d'Amos à Jérémie. Et ils en vinrent à adopter la vision zoroastrienne d'une humanité soumise à une lutte entre les forces du Bien et celles du Mal, avec la promesse d'un Jugement et d'une juste rétribution post mortem, notions nouvelles pour ces Juifs.
Minoritaires, ils durent longtemps rester dans la clandestinité parmi leurs compatriotes, car, à Jérusalem comme dans la diaspora juive, la soumission au légalisme et au ritualisme de la caste sacerdotale était de rigueur. Toutefois, des "nouveautés" empruntées au zoroastrisme purent gagner![]()
du terrain en Israël. durant l'occupation de la Palestine par des rois grecs, mais en se mêlant à des notions hébraïques. C'est alors que, vers l'an -200 environ, apparurent les premiers écrits juifs contenant ces nouveautés : anges et archanges, le "Fils de l'homme", Fin du monde, etc.
Citons en particulier le livre d'Hénoch (environ -190) et le livre de Daniel (-160). Voici quelques textes illustrant l'introduction en Israël ces idées nouvelles:
Les anges :
"Quelqu'un semblable à un homme cria : Gabriel, explique-lui la vision qu'il a eue." (Dan. 6 :16)
" Mikaël, l'un des princes de premier rang, vint à mon aide." (Dan. 10 :13). Ainsi, les messagers anonymes de jadis sont devenus des anges gardiens pourvus de noms hébreux. Ils sont si nombreux qu'ils sont hiérarchisés. A leur tête voici les archanges : Gabriel, Mikaël, Raphaël et Ouriel.
Satan et les démons :
"L'ange du seigneur et le Satan se tenaient aux côtés du Grand prêtre Josué. L'ange dit au Satan : Que le Seigneur te fasse taire." (Zach. 3 : 1-2, texte daté -520). "Satan fut hostile à Israël et poussa David à faire le recensement d'Israël." (Chron. 21 :1). Autrefois Satan était un serviteur de Dieu (cf. Job 1 : 6) de même le "mauvais esprit" envoyé à Saül (I Sam. 16 :14). Les démons, absents de l' Ancien Testament, apparaissent dans les livres apocryphes et joueront un grand rôle au temps de Jésus.
Le Jugement dernier :
" En ce temps-là, la terre rendra son dépôt, le Chéol rendra ce qu'il. a reçu (...). Le Seigneur des Esprits fera asseoir son Elu sur un trône de Gloire pour juger toutes les oeuvres des Saints (...). Ceux qui seront sauvés ne verront plus la face des pécheurs et des méchants. Le Seigneur des Esprits demeurera avec eux. Ils revêtiront des vêtements blancs. La douleur viendra sur eux (les méchants), oui, la douleur les saisira lorsqu'ils verront le Fils de l' Homne, assis sur son trône de gloire ”. (Henoch, extraits des ch. 61-62)
“ En ce temps-la, Mikaël, le grand prince, celui qui veille sur les enfants de ton peuple, interviendra. Ce sera un temps d'angoisse tel qu'il n'y en a encore jamais eu, mais ton peuple en réchappera, ainsi que tous ceux que l'on trouvera inscrits dans le Livre. Beaucoup de ceux qui dorment dans la poussière se relèveront, les uns pour la Vie éternelle, les autres pour l'Horreur éternelle." (Dan. 12 : 1-2)
Le haut-clergé et tous ceux intéressés au statu quo rejetèrent la croyance de la résurrection et au Jugement; ils formèrent le parti des Sadducéens. Ces conservateurs concevaient la vie après la mort comme une vie morne et tranquille dans le Cheol ténèbreux, qui rassemblait sans distinction riches et pauvres, bons et méchants. (cf. Job 14 : 7-12)
Le Fils de l'homme d'Hénoch, c'est le Sochiante de Zoroastre chargé d'adresser un ultime appel à la conversion puis de présider au Jugement. L'image du Fils de l'homme s'asseyant sur le trône sera reprise par Jésus : "Quand le fils de l'homme viendra, accompagné de tous les anges, alors il s'assiéra sur son trône de gloire." (Matt. 25 : 31)
Qui sera admis au Royaume de Dieu ?![]()
Pour Jésus et Jean-Baptiste, comme pour Zoroastre, ce seront les coeurs purs, les pacifiques, les miséricordieux. (Les béatitudes, Matt 5 : 3-12). Les juifs pharisiens, par contre, comptaient obtenir leur salut par l'observance fidèle des rites et des tabous ordonnés par la Loi. les Esséniens, eux, se fiaient à leurs rites de purification. Quant aux Judéens nationalistes, ils n'espéraient pas un jugement des individus, mais le salut collectif de leur peuple, sous la forme d'une victoire du Messie sur les étrangers hostiles à Israël, une libération politique et le rétablissement de l'indépendance, après quoi viendrait le bonheur.
Psaume de Salomon 17 : 23-32, 35-36 :
"Seigneur, suscite-leur pour roi un fils de David; ceins-le de force pour écraser les dominateurs impies ! purifie Jérusalem de tous ces étrangers qui la foulent. (…) Et lui, le Roi juste enseigne de Dieu, les gouvernera. Il ne se commettra aucune injustice en ces jours-là, car tous seront saints, et leur Roi sera le Messie."
De tels sentiments agitaient le peuple au temps de Jésus et plusieurs personnages se présentèrent comme Messie libérateur se heurtant à l'imparable puissance romaine. Ce qui profita à la conception pharisienne du salut.
Conclusion : Jésus et Zoroastre![]()
Entre Jésus et Zoroastre, que de points communs ! et aussi des différences !
Points communs
Tous deux recherchaient la relation directe avec Dieu sur la montagne loin de la foule. Ces entretiens mystiques réalisaient et nourrissaient leur amour pour le Seigneur et nourrissaient leur amour pour les êtres humains. C'est là qu'ils élaborèrent leur enseignement. Ils prêchèrent la bonté, et critiquèrent l'illusion de ceux qui croyaient plaire à Dieu au moyen de pratiques. Ils rejetèrent la magie. Tous deux conçurent l'histoire de l' humanité comme une lutte des anges contre Satan et ses démons, lutte se terminant un jour par la victoire Bien, la résurrection générale des morts, un Jugement et une juste rétribution, selon des critères d'ordre moral.
Différences
Jésus, au contraire de Zuroastre, n'a pas explicitement demandé l'abolition des sacrifices d'animaux, même s'il a prédit la chute du Temple. Il ne se déclara pas végétarien et n'accorda pas une importance primordiale à l'agriculture parmi les activités de l'homme. D'autre part. Jesus eut une vie courte et ne se maria pas, tandis que Zoroastre fonda un foyer et semble avoir vécu assez longtemps. Ceci peut expliquer le fait que l'Avesta ne rapporte rien de précis sur sa mort. Tout au contraire, les évangiles racontent en détail la Passion de Jésus et sa crucifixion. De plus, ils nous parlent de sa résurrection, de ses apparitions et de son ascension, et même de son retour sur terre pour instaurer son Royaume. Rien de tel à propos de Zoroastre.
Concernant la prédication, nous constatons une autre différence, non pas de fond mais de forme. Zoroastre nous a laissé des hymnes et des préceptes, conservés dans l'Avesta. Leur diffusion ne dépassa guère les frontières de l'ancien iran. Jésus, quant à lui, utilisa admirablement les ressources de la poésie sémitique, avec ses rythmes et ses paraboles. Enfin, et c'est très important, les paroles de Jésus furent non seulement mémorisées mais mises par écrit dans la langue universelle de l'époque, le grec. Le monde entier peut les lire aujourd'hui, ce qui est loin d'être le cas des paroles de Zoroastre.
J'espère avoir montré par quelle filière certaines doctrines, lancées en Iran au VIIème siècle avant notre ère sont parvenues jusqu'à nous, à travers le judaïsme; Jésus et le christianisme.
Roger Sauter, Genève le 2 février 1995
Exposé fait à l'Union protestante libérale par le professeur Roger Sauter
Texte intégral sur le site Anti-scientologie
(1) ndlr : sorcier au sens occidental du terme, à savoir le magicien.
Notice bibliographique
DU BREUIL, Paul, Le zoroastrisme, PUF, Paris, 1982.
AUTRAN, Charles, Mithra, Zoroastre et la préhistoire aryenne du christianisme, Payot, Paris, 1906.
Une amie de Profils de libertés nous recommande de lire les oeuvres de Jean Kellens car les études avestiques ont connu une grande révolution ces cinq dernières années. Nous vous proposons donc de découvrir l'article de Jean Kellens, professeur au Collège de France, "L'Avesta, Zoroastre et les sources des religions indo-iraniennes".![]()
ეს ოპერა ნოვატორულად ითვლება უპირველეს ყოვლისა იმიტომ რომ ეფუძნება ირანულ რელიგიურ საფუძველს,ზოროასტრიზმს, და არა ბერძნულ თუ რომაულ მითოლოგიას.
ამდენად ეს ოპერა შეიძლება ჩაითვალოს მოცარტის ოპერა ჯადოსნური ფლეიტას წინამორბედად //იქაც არის ზოროასტრე-ზარასტრო//.
რამოს ოპერის სიუჟეტის ცენტრშია ბაქტრიის მეფე,ჯადოსანი და ფილოსოფოსი ზოროასტრე. მას უპირისპირდება წყვდიადის ღმერთი არიმანის მსახური ანტიგმირი აბრამანი.
ზოროასტრეს გამარჯვებას ნოაქვს ბედნიერება და თავისუფლება ბნელი ძალების ბატონობისგან.
ევროპაში მუდამ დაინტერესებული იყვნენ ძველი ირანელი ქინასწარმეტყველი და მოაზროვნე ზოროასტრეს//ავესტ.ზარატუშტრა// ფიგურით.
მაგრამ მრავალსაუკუნოვანი დანაშრევების და გვიანი ინტერპრეტაციების გავლენით მასში ხედავდნენ ეგვიპტის და ბაბილონის ბრძენ ჯადოსანს,ასტროლოგსა და ვარსკვლავთმრიცხველს.
ზოროასტრეთი დაინტერესება განსაკუთრებით გაძლიერდა მეჩვიდმეტე-მეთვრამეტე საუკუნეებში. მას მიუძღვნეს რამოდენიმე ოპერა პარიზში და ვენაში....
Influence sur le judaïsme
Pendant les deux siècles de la domination perse sur le Proche Orient, de -539 à -330 environ, bien des Juifs eurent l'occasion d'entrer en contact avec le zoroastrisme. Ils en apprécièrent le monothéisme moral, qui leur rappelait celui des grands prophètes hébreux, d'Amos à Jérémie. Et ils en vinrent à adopter la vision zoroastrienne d'une humanité soumise à une lutte entre les forces du Bien et celles du Mal, avec la promesse d'un Jugement et d'une juste rétribution post mortem, notions nouvelles pour ces Juifs.
Minoritaires, ils durent longtemps rester dans la clandestinité parmi leurs compatriotes, car, à Jérusalem comme dans la diaspora juive, la soumission au légalisme et au ritualisme de la caste sacerdotale était de rigueur. Toutefois, des "nouveautés" empruntées au zoroastrisme purent gagner
Citons en particulier le livre d'Hénoch (environ -190) et le livre de Daniel (-160). Voici quelques textes illustrant l'introduction en Israël ces idées nouvelles:
Les anges :
"Quelqu'un semblable à un homme cria : Gabriel, explique-lui la vision qu'il a eue." (Dan. 6 :16)
" Mikaël, l'un des princes de premier rang, vint à mon aide." (Dan. 10 :13). Ainsi, les messagers anonymes de jadis sont devenus des anges gardiens pourvus de noms hébreux. Ils sont si nombreux qu'ils sont hiérarchisés. A leur tête voici les archanges : Gabriel, Mikaël, Raphaël et Ouriel.
Satan et les démons :
"L'ange du seigneur et le Satan se tenaient aux côtés du Grand prêtre Josué. L'ange dit au Satan : Que le Seigneur te fasse taire." (Zach. 3 : 1-2, texte daté -520). "Satan fut hostile à Israël et poussa David à faire le recensement d'Israël." (Chron. 21 :1). Autrefois Satan était un serviteur de Dieu (cf. Job 1 : 6) de même le "mauvais esprit" envoyé à Saül (I Sam. 16 :14). Les démons, absents de l' Ancien Testament, apparaissent dans les livres apocryphes et joueront un grand rôle au temps de Jésus.
Le Jugement dernier :
" En ce temps-là, la terre rendra son dépôt, le Chéol rendra ce qu'il. a reçu (...). Le Seigneur des Esprits fera asseoir son Elu sur un trône de Gloire pour juger toutes les oeuvres des Saints (...). Ceux qui seront sauvés ne verront plus la face des pécheurs et des méchants. Le Seigneur des Esprits demeurera avec eux. Ils revêtiront des vêtements blancs. La douleur viendra sur eux (les méchants), oui, la douleur les saisira lorsqu'ils verront le Fils de l' Homne, assis sur son trône de gloire ”. (Henoch, extraits des ch. 61-62)
“ En ce temps-la, Mikaël, le grand prince, celui qui veille sur les enfants de ton peuple, interviendra. Ce sera un temps d'angoisse tel qu'il n'y en a encore jamais eu, mais ton peuple en réchappera, ainsi que tous ceux que l'on trouvera inscrits dans le Livre. Beaucoup de ceux qui dorment dans la poussière se relèveront, les uns pour la Vie éternelle, les autres pour l'Horreur éternelle." (Dan. 12 : 1-2)
Le haut-clergé et tous ceux intéressés au statu quo rejetèrent la croyance de la résurrection et au Jugement; ils formèrent le parti des Sadducéens. Ces conservateurs concevaient la vie après la mort comme une vie morne et tranquille dans le Cheol ténèbreux, qui rassemblait sans distinction riches et pauvres, bons et méchants. (cf. Job 14 : 7-12)
Le Fils de l'homme d'Hénoch, c'est le Sochiante de Zoroastre chargé d'adresser un ultime appel à la conversion puis de présider au Jugement. L'image du Fils de l'homme s'asseyant sur le trône sera reprise par Jésus : "Quand le fils de l'homme viendra, accompagné de tous les anges, alors il s'assiéra sur son trône de gloire." (Matt. 25 : 31)
Qui sera admis au Royaume de Dieu ?
Pour Jésus et Jean-Baptiste, comme pour Zoroastre, ce seront les coeurs purs, les pacifiques, les miséricordieux. (Les béatitudes, Matt 5 : 3-12). Les juifs pharisiens, par contre, comptaient obtenir leur salut par l'observance fidèle des rites et des tabous ordonnés par la Loi. les Esséniens, eux, se fiaient à leurs rites de purification. Quant aux Judéens nationalistes, ils n'espéraient pas un jugement des individus, mais le salut collectif de leur peuple, sous la forme d'une victoire du Messie sur les étrangers hostiles à Israël, une libération politique et le rétablissement de l'indépendance, après quoi viendrait le bonheur.
Psaume de Salomon 17 : 23-32, 35-36 :
"Seigneur, suscite-leur pour roi un fils de David; ceins-le de force pour écraser les dominateurs impies ! purifie Jérusalem de tous ces étrangers qui la foulent. (…) Et lui, le Roi juste enseigne de Dieu, les gouvernera. Il ne se commettra aucune injustice en ces jours-là, car tous seront saints, et leur Roi sera le Messie."
De tels sentiments agitaient le peuple au temps de Jésus et plusieurs personnages se présentèrent comme Messie libérateur se heurtant à l'imparable puissance romaine. Ce qui profita à la conception pharisienne du salut.
Conclusion : Jésus et Zoroastre
Entre Jésus et Zoroastre, que de points communs ! et aussi des différences !
Points communs
Tous deux recherchaient la relation directe avec Dieu sur la montagne loin de la foule. Ces entretiens mystiques réalisaient et nourrissaient leur amour pour le Seigneur et nourrissaient leur amour pour les êtres humains. C'est là qu'ils élaborèrent leur enseignement. Ils prêchèrent la bonté, et critiquèrent l'illusion de ceux qui croyaient plaire à Dieu au moyen de pratiques. Ils rejetèrent la magie. Tous deux conçurent l'histoire de l' humanité comme une lutte des anges contre Satan et ses démons, lutte se terminant un jour par la victoire Bien, la résurrection générale des morts, un Jugement et une juste rétribution, selon des critères d'ordre moral.
Différences
Jésus, au contraire de Zuroastre, n'a pas explicitement demandé l'abolition des sacrifices d'animaux, même s'il a prédit la chute du Temple. Il ne se déclara pas végétarien et n'accorda pas une importance primordiale à l'agriculture parmi les activités de l'homme. D'autre part. Jesus eut une vie courte et ne se maria pas, tandis que Zoroastre fonda un foyer et semble avoir vécu assez longtemps. Ceci peut expliquer le fait que l'Avesta ne rapporte rien de précis sur sa mort. Tout au contraire, les évangiles racontent en détail la Passion de Jésus et sa crucifixion. De plus, ils nous parlent de sa résurrection, de ses apparitions et de son ascension, et même de son retour sur terre pour instaurer son Royaume. Rien de tel à propos de Zoroastre.
Concernant la prédication, nous constatons une autre différence, non pas de fond mais de forme. Zoroastre nous a laissé des hymnes et des préceptes, conservés dans l'Avesta. Leur diffusion ne dépassa guère les frontières de l'ancien iran. Jésus, quant à lui, utilisa admirablement les ressources de la poésie sémitique, avec ses rythmes et ses paraboles. Enfin, et c'est très important, les paroles de Jésus furent non seulement mémorisées mais mises par écrit dans la langue universelle de l'époque, le grec. Le monde entier peut les lire aujourd'hui, ce qui est loin d'être le cas des paroles de Zoroastre.
J'espère avoir montré par quelle filière certaines doctrines, lancées en Iran au VIIème siècle avant notre ère sont parvenues jusqu'à nous, à travers le judaïsme; Jésus et le christianisme.
La Chevalerie et l'Orient
L'influence de l'Orient sur la naissance et l'évolution de la chevalerie européenne au Moyen âge
Depuis La Chevalerie de Léon Gautier, écrite il y a plus d'un siècle (1884) et récemment rééditée, d'extraordinaires découvertes philologiques et archéologiques sont venues établir l'incontestable origine orientale de certains éléments importants de l'institution médiévale.
Spécialiste de l'histoire des religions et professeur d'anthropologie orientale, Paul Du Breuil est connu pour ses travaux spécifiques sur des religions exotiques, aujourd'hui minoritaires mais autrefois prestigieuses, comme le Zoroastrisme en Iran pré-islamique et le Jaïnisme en Inde ancienne.
Il confirme ici des études antérieures sur les origines orientales de la chevalerie et, à l'aide de nouvelles sources, démontre l'influence considérable de l'Orient sur la chevalerie celto-chrétienne de l'Europe médiévale, en particulier, au travers de son affrontement avec la jeune civilisation islamique qui véhiculait avec elle l'héritage des cultures raffinées de la Perse ancienne, des Parthes et des Sassanides.
опе всегда проявляли большой интерес к таинственному образу древнеиранского пророка и мыслителя Зороастра (авест. Заратуштра). Однако получил он здесь известность уже сквозь призму многовековых наслоений и поздних интерпретаций, прежде всего как мудрый маг, волшебник и непревзойден
Ж.-Ф. Рамо. Зороастр / J.-Ph. Rameau. Zoroastre
Ж.-Ф. Рамо. Зороастр / J.-Ph. Rameau. Zoroastre
Опера в 5-ти действиях
Опера была впервые представлена 5 декабря 1749 года в Парижской Опере.
Либретто создано одним из постоянных соавторов Рамо - Луи де Каюзаком. Произведение успеха не имело и в 1756 году Рамо и Каюзак серьезно перерабатывают оперу (наиболее серьезным изменениям подверглись 2, 3 и 5 акты, да и сам сюжет был изменен). "Зороастр" считается новаторской оперой прежде всего потому, что ее сюжет не связан с греческой или римской мифологией - либретто базируется на иранской религиозной основе (зороастризме). Причиной такого оригинального выбора считают... масонство Рамо и Каюзака. Таким образом, "Зороастра" Рамо можно считать предтечей моцартовской "Волшебной флейты" (там тоже есть Зороастр-Зарастро) и едва ли не первой масонской оперой.
Поводом к написанию оперы, послужили распространявшиеся в Вене слухи о предстоящем запрете масонских лож,в одну из которых скорее всего входил и Рамо. Позднее этот сюжет, но в измененном, сказочном варианте использовал другой член массонской ложи - Моцарт, а вот дальше с оперой начинаются поистине мистические приключения и настоящее возрождение творение Рамо переживает лишь в наши дни.
Либретто базируется на иранских религиозных источниках (зороастризм). В центре сюжета царь Бактрии Зороастр, маг и философ. Ему противопоставлен антигерой Абраман, являющийся слугой бога Тьмы Аримана. Победа Зороастра приносит народу счастье и свободу от власти темных сил.
В Европе всегда проявляли большой интерес к таинственному образу древнеиранского пророка и мыслителя Зороастра (авест. Заратуштра). Однако получил он здесь известность уже сквозь призму многовековых наслоений и поздних интерпретаций, прежде всего как мудрый маг, волшебник и непревзойденный астролог и звездочет Египта и Вавилона. Интерес к Зороастру поднялся в Европе главным образом в XVII - XVIII веках, что было ознаменовано постановками нескольких опер о Зороастре в Париже и в Вене.
ный астролог и звездочет Египта и Вавилона. Интерес к Зороастру поднялся в Европе главным образом в XVII - XVIII веках, что было ознаменовано постановками нескольких опер о Зороастре в ¦ великого австрийского композитора Вольфганга Амадея Моцарта (ZAUBERFLЦTE, K 620), впервые поставленная в венском? ВИДЕНЕРТЕАТРЕ¦ в 1791 г.
L'écrivain allemand, Goethe* (1749-1832) fut impressionné par la volonté des anciens Perses «de ne pas souiller l'eau, l'air et la terre. Ce respect de toutes les choses naturelles, qui sont l'environnement de l'homme mène à toutes les vertus civiques ... Tous les travaux auxquels souriait le soleil étaient pratiqués avec la plus haute diligence.», (4)
Qui était Zoroastre?
Zoroastre fondateur du Zoroastrisme aussi connu sous le nom de Zarathoustra c'est-à-dire celui à la lumière brillante.
Il est difficile, étant donné l'époque et l'importance du personnage, sources de nombreuses affabulations, de donner des dates et des lieux précis à son sujet. On suppose qu'il est né au nord de l'Iran, mais certaines traditions le font naître à Balkh dans le nord de ce qui est aujourd'hui l'Afghanistan. il y a 2500 ou 3000 ans. Jeune prêtre, il a eu des révélations d'Ahura Mazdah, le Seigneur Sage, régnant sur la création entière, recueillies dans les Gathas (17 hymnes en tout), partie du texte sacré Avesta. La doctrine se résume en une maxime : « Bonnes Pensées, Bons Mots, Bonnes Actions ». Plus connu comme un sage, un mage, dans la culture moderne, bien qu'on ne découvre ses idées qu'à la fin du XVIIIe siècle. On l'associait alors avec les francs-maçons et d’autres groupes prétendant que Zoroastre aurait atteint un « savoir ». Un personnage apparenté apparaît dans l'opéra « La Flûte enchantée » de Mozart : Zarastro, personnage qui représente l'ordre et la morale par opposition à la Reine de la Nuit. » Le changement des mœurs que les zoroastriens veulent, ils travaillent à l'obtenir par la droiture, par des actes justes et bons, et de ce fait le Zoroastrisme a eu aussi une grande influence sur le plan philosophique en occident : Platon, mais aussi Plutarque, Pythagore, Aristote, Michel de Montaigne, Érasme, Goethe,Georg Wilhelm Hegel, et même Karl Marx .
Il faut cependant ajouter que les écrivains et les philosophes des lumières, dont Voltaire, engagèrent des travaux sur le Zoroastrisme, y voyant une forme de Déisme éclairé, préférable au christianisme dogmatique. Avec la transcription de l'Avesta l'étude du Zoroastrisme put réellement débuter. Au XIXe siècle, le philosophe allemand Friedrich Nietzsche utilisa le nom de Zoroastre dans son livre «Also sprach Zarathustra » mis en musique, par Richard Strauss . Nietzsche en fait un personnage dramatique et critique envers ses œuvres et prétentions philosophiques. Nietzsche affirma avoir fait parler Zoroastre qui aurait selon lui le premier rejeté la Daeva (les forces naturelles) au profit de l'Ahuras (la raison, le "bien" et le "mal", la morale).
Zoroastre a condamné les rites et les sacrifices traditionnels offerts aux dieux par les Perses, rétablissant la pureté de la doctrine et du culte, altérés par de mauvais prêtres; mais il a gardé la tradition du culte du feu. L’importance du feu est fondamentale pour comprendre le Zoroastrisme. Cette flamme éclairant, guidant les hommes vers les voies de la raison et du savoir. Le rituel du feu sacré est au coeur de toute cérémonie mazdéenne. Le feu sacré est conservé à l'abri du soleil et des regards impurs dans les « Temples du Feu ». Cette flamme qui figure sur notre tampon de loge nous rappelle que la lumière demandée lors de notre initiation ne doit pas être altérée par les asservissements des idées pré-mâchées du monde profane car sinon le risque est grand et alors nos idéaux se consument. En fait Zoroastre n'a jamais prétendu être un prophète, il s'est contenté de donner des directions de recherche spirituelle. Les zoroastriens considèrent que leur Dieu n'a pas besoin d'adoration, pas besoin d'intermédiaires, ne les menace pas de l'enfer pour leur promettre le paradis et ne joue pas de l'ignorance des peuples.
Copyright © 2013 La Flamme de Zoroastre. Tous droits réservés.
Joomla! est un logiciel libre sous licence GNU/GPL.
Zarathoustra (Zoroastre)
Haut du formulaire
«Parle avec la langue, comme tu penses avec ta pensée et agis de tes mains selon la perfection de la pensée.»(Dênkart, 7" siècle de notre ère)
Le philosophe allemand Karl Jaspers prétend qu'une étape décisive se serait accomplie dans l'histoire de l'humanité à peu près cinq cents ans avant notre ère. Une libération intellectuelle et morale aurait eu lieu, par laquelle les humains auraient commencé à prendre conscience de leur être et de ses limites. De grands sages et de grands prophètes sont plus ou moins contemporains: Confucius et Lao-Tseu en Chine, Héraclite et Homère en Grèce, Isaïe et Jérémie en Israël, le Bouddha en Inde et Zarathoustra en Perse.
Nietzsche* a su estimer avec justesse l'ampleur du renversement moral effectué par Zarathoustra, lorsqu'il écrit: «J'ai dû rendre hommage à Zarathoustra ... Zarathoustra, je suis comme toi cet homme prédestiné qui détermine les valeurs pour des millénaires.» (1) Pour Garaudy, Zarathoustra est le premier des grands prophètes qui apporte aux hommes le vaste thème vital de la présence agissante d'un Dieu unique. Ce Dieu est bon et donne à l'homme la liberté de choisir le bien ou le mal. Les prophètes d'Israël ainsi que le Christ et Mahomet passeront par la brèche ouverte par Zarathoustra. (2)
Chantre, laboureur et prophète
Zarathoustra est le troisième fils d'une riche famille d'éleveurs de chevaux, les Spitama.(3) Il serait né en Iran oriental, non loin de la frontière d'Afghanistan, au septième siècle avant notre ère. Son prénom Zarathoustra signifierait «meneur de chameaux» ou «propriétaire de chameaux dorés». Les Parsis, ses fidèles, traduisent Zarathoustra par «à la lumière brillante». Par pure euphonie, les grecs transforment le prénom Zarathoustra en Zoroastre qui veut dire: «astre d'or». Selon la légende, Zarathoustra vint au monde en riant et riait à chacun de ses anniversaires. Dès l'âge de quinze ans, il condamna le sacrifice des bœufs. Il s'isola souvent dans la montagne pour y vivre de fruits et de fromage. Il s'abstint de nourriture animale et passe pour le promoteur du végétarisme. Vers l'âge de trente ans, Zarathoustra quitta son pays et sa famille. Il se réfugia sur une montagne proche où il séjourna dix ans avec son cousin Maidyômâha qui deviendra son premier disciple. Durant cette longue retraite
Grâce à la protection du roi, Vishtâspa, le Zoroastrisme s'étendit jusqu'en Iran occidental et exerça désormais son influence sur tout l'Occident. C'est également par Vishtâspa que s'inaugura la longue entente entre royauté et religion dans l'histoire pré-islamique de l'Iran. Avec la conquête des Arabes et l'avènement de l'Islam au septième siècle de notre ère, le Zoroastrisme perdit son statut de religion de l'Etat et devint le Dênkart, une sorte de théologie systématique du Zoroastrisme et de critique vigoureuse de l'Islam*. Vers le dixième siècle de notre ère, les adeptes du Zoroastrisme, les Parsis, pour échapper à l'oppression musulmane, émigrèrent de Perse au Nord-Ouest de l'Inde. Là, ils forment encore aujourd'hui une communauté fervente, fidèle à la pensée de Zarathoustra et aux rites de leur religion. Aux yeux de la Grèce antique
Zarathoustra composa dix-sept chants, appelés Gâthâs. Ce sont des hymnes de poésie sacrée faisant partie de l'Avesta, recueil de livres sacrés de la religion mazdéenne. Ils célèbrent Ahura Mazdâ, le Dieu unique. Héraclite et Homère en Grèce, Isaïe et Jérémie en Israël, le Bouddha en Inde et Zarathoustra en Perse.
La morale de Zarathoustra: la lutte entre le bien et le mal
La source de la morale de Zarathoustra se trouve dans la religion. Le prophète s'est institué le réformateur du mazdéisme qu'il fait passer du polythéisme au monothéisme. Ahura Mazdâ, Seigneur Sagesse ou Sage Seigneur est le seul Dieu, créateur souverain de l'ordre cosmique. Cet ordre cosmique est d'une haute teneur morale, car Ahura Mazdâ est un Dieu moralement bon. Les bonnes pensées, les bonnes paroles et les bonnes actions sont sa nourriture. Zarathoustra dématérialise la religion mazdéenne en s'opposant avec vigueur aux sacrifices sanglants et en prêchant une résurrection finale d'ordre spirituel. Il moralise la religion mazdéenne en y introduisant la croyance en un Dieu bon qui transcende l'univers créé. Le caractère éthique de cette réforme religieuse se dégage particulièrement par l'appel aux oeuvres bonnes. L'hypocrite qui professe sa religion sans poser des actes, ne reçoit rien de Mazdâ, même s'il est bien versé dans la loi. La connaissance et l'intention ne suffisent pas. Il faut traduire sa disposition d'âme en gestes humanitaires et créateurs.
Zarathoustra voit l'univers comme une création partagée et déchirée entre le bien et le mal. Deux esprits, frères jumeaux, y livrent une lutte sans merci. Ce sont le bon esprit, appelé Spenta Mainyu, et le mauvais esprit, appelé Ahra Mainyu, mieux connu sous le nom d'Ahriman. La sagesse de Zarathoustra advient dans la période critique où la Perse passe du nomadisme à l'agriculture. La vie sédentaire des anciens pasteurs a pour résultat que l'Iranien n'est plus aveuglément soumis aux forces de la nature. Désormais aménagée par les agriculteurs, la nature perd une bonne part de son hostilité à l'égard des humains. Ceux-ci deviennent ainsi responsables de la création. C'est à eux qu'incombe la mission de poursuivre l'œuvre de la création et de faire l'histoire. C'est dans le coeur des humains que l'on peut maintenant localiser la lutte du bien et du mal.
Cette lutte entre le bien et le mal se concrétise dans le combat du paysan contre les tribus nomades qui rôdent autour des champs et se livrent à la violence sur les animaux. Les «bons» sont les agriculteurs qui, tout en semant le blé, sèment le bien. Ahura Mazdâ manifeste sa préférence pour le bon laboureur. Son regard se réjouit à la vue des œuvres qui travaillent «à l'accroissement du jour» et préparent «la joie future des hommes». Les «mauvais» sont les karapans nomades qui jettent «un regard destructeur sur le boeuf». Ils désolent la campagne et insultent le juste. Ils «abusent de la force et ont soif de pouvoir et d'argent. La morale de Zarathoustra cherche à construire un avenir meilleur par le respect de la nature et de la vie. Elle stimule chez les humains leurs forces créatrices et s'oppose à toutes les puissances destructrices. Les hommes ont à choisir entre la lumière et les ténèbres, entre la vie et la mort.
L'image de l'homme qui se dégage de la morale de Zarathoustra est celle d'un être libre, apte à faire un choix entre le bien et le mal. Le sage est celui qui fait du bien au pauvre et au travailleur, qui respecte la vie animale et humaine, qui traduit la pureté de ses pensées par des actes purs. Il se demande chaque matin: «Et moi, que vais-je faire de ce jour pour que le monde devienne plus juste et plus beau?» Il traduit les intentions de son cœur en des choix sociopolitiques correspondant aux symptômes de crise perçus dans le présent. Libéré de la crainte des puissances cosmiques, il cherche à établir de bonnes relations avec son environnement. L'écologisme du sage de Zarathoustra garde toute sa pertinence aujourd'hui. L'écrivain allemand, Goethe* (1749-1832) fut impressionné par la volonté des anciens Perses «de ne pas souiller l'eau, l'air et la terre. Ce respect de toutes les choses naturelles, qui sont l'environnement de l'homme mène à toutes les vertus civiques ... Tous les travaux auxquels souriait le soleil étaient pratiqués avec la plus haute diligence.», (4)
La morale de Zarathoustra est au fond du cœur de l'homme. Elle est intérieure. L'unique culte agréable à Mazdâ est spirituel et consiste « à sacrifier nos mauvaises pensées, paroles et actions sur l'autel de la conscience ... », La relation que l'homme entretient avec sa conscience est judicieusement exprimée par le concept de daêna. La daêna est le miroir de Mazdâ gui réfléchit la qualité des actes et la sincérité du cœur des êtres humains. En elle, le défunt reconnaîtra sa véritable physionomie spirituelle. C'est elle aussi qui, à l'aube de la troisième nuit du décès, l'attend au Pont Chinvat, le «pont du trieur», Ce pont est large pour le juste et étroit pour les méchants.
La morale de Zarathoustra est dynamique, menée sous le signe de la lutte entre le bien et le mal. Cette lutte se livre, d'une part, dans un combat historique et créateur en vue d'aménager harmonieusement la nature et de protéger la vie humaine et animale contre la violence et la destruction, d'autre part, dans le combat intérieur d'une conscience qui choisit librement de traduire ses bonnes pensées par l'oeuvre de ses mains. Ses œuvres sont créatrices et historiques. Ainsi, la morale de Zarathoustra semble parfaitement intégrée. La morale du coeur et l'éthique de l'action historique forment une unité dynamique, orientée vers l'avenir de l'individu et de l'humanité. Fondée sur la religion du Ahura Mazdâ, cette morale trouve sa source dans la volonté du développement de l'agriculture. Ses normes de justice et de non-violence sont étroitement liées à la protection et à la stabilisation de la vie rurale.
Dans les chants du prophète Zarathoustra, on entend résonner les thèmes préférés d'une version nouvelle de l'ordre du monde. Au coeur de cet ordre nouveau, se trouve l'espace occupé par les agriculteurs* et leurs troupeaux. La vie des hommes et des bêtes est sacrée: il faut la respecter. La perception de l'espace est moniste, parce que celui-ci est organisé exclusivement en fonction des agriculteurs. Ceux-ci sont les seuls êtres bons. Ils travaillent dans la clarté et la lumière du jour. Ce sont des purs. Les nomades, par contre, sont des impurs et des méchants. Selon l'ordre zoroastrien du monde, il n'y a pas d'espace disponible pour les nomades. Ce sont des hors-la-loi et des bannis qui menacent l'ordre du monde. La nuit, hors du camp est leur demeure. Porteurs de désordre, ils sèment la mort.
Réponse adéquate à la crise qui fait passer l'Iranien d'une vie nomade à la vie rurale, le discours zoroastrien peut subir toutes sortes de simplifications. On campe les bons d'un côté et les méchants de l'autre. Les caractéristiques du groupe dominant ou du groupe menacé ~ selon les cas ~ sont érigées en qualités et en vertus, tandis que les caractéristiques du groupe ennemi sont considérées comme des défauts et des vices. La cause que nous défendons est juste, tandis que celle de nos opposants est injuste. Impurs sont ceux qui ne partagent pas nos visions du monde et nos valeurs, nos convictions et nos traditions, notre langue et notre culture. Les sociétés closes sont celles où une majorité nationale ou religieuse, parfois les deux à la fois, n'accorde pas ou peu de droits ou d'espace aux minorités. Celles-ci sont marginalisées et contraintes à vivre en ghetto, si elles veulent survivre et conserver leurs acquis culturels. Elles peuvent alors se refermer sur elles-mêmes et devenir hermétiques.
Par ailleurs, «clore un espace, c'est ouvrir le temps». On peut difficilement maintenir ou développer une «culture» sans «clôture»: «Anima tolère le terrain vague, pas amimus. Il faut à l'intelligence un mur, une palissade, une frontière symbolique ou matérielle pour créer ... Seul un enclos permet d'emmagasiner: bétail, outils, céréales, archives, femmes, braises. La magie se suffit de feux follets, mais un «foyer de culture» commence par un feu et le feu veut un lieu, par nécessité ... (6)
Toutefois dans une société pluraliste, les clôtures ne peuvent pas être infranchissables. Elles doivent permettre des échanges entre divers groupes culturels. Il ne faudrait pas qu'un groupe essaie d'étendre sa domination sur l'autre et d'assimiler celui-ci. La communication deviendrait alors unilatérale et contreviendrait au principe de la diversité culturelle. Une porte ne signifie pas nécessairement la fermeture. Elle peut s'ouvrir sur le respect des droits et des valeurs d'autres groupes occupant le même espace géographique ou social. Les voies de la négociation exigent qu'on renonce à l'absolutisme de ses idées ou de ses valeurs et qu'on soit réceptif à l'expression des opinions ou convictions divergeant des nôtres.
La perception du temps qui se dégage de la vision morale de Zarathoustra est linéaire. Le temps prend la figure d'une flèche dirigée vers l'avenir. Le présent de la créativité humaine est conçu en fonction de l'accomplissement futur de l'humanité. La morale de Zarathoustra est eschatologique. L'acte qu'elle préconise est celui qui préfigure et rend déjà présent, par anticipation, la société de demain. Cette perception historique de la condition humaine a influencé l'Occident jusqu'à nos jours, elle est à la base de la notion de progrès. L'acte créateur des humains dans un espace donné est le processus même par lequel l'humanité de demain se construit. L'écueil à éviter, c'est celui de radicaliser l'avenir ou d'idéaliser le progrès et de lui sacrifier le présent. La fuite «en avant» dans un avenir encore en suspens ou la fuite «en arrière» dans un passé déjà révolu sont toutes deux des attitudes suicidaires. Nous devons demeurer critiques à l'égard du présent à cause des promesses d'avenir dont le passé nous aide à nous souvenir. Par ailleurs, c'est dans le présent que nous vivons tout en sachant que nous ne faisons que passer et que notre existence est éphémère.
Références
1. NIETZSCHE, correspondance 1882.
2, R. GARAUDY, Appel aux. vivants Paris, Seuil, 1979, p. 85.
3. Nous empruntons les données biographiques à P. DU BREUIL, Zarathoustra, Payot, 1978 et Le Zoroastrisme (Que sais-je?), Paris, P.U.F., 1982,
4, Cité par R. GARAUDY, op. cit., p. 83.
5. P. DU BREUIL, Le Zoroastrisme, p. 38 et Zarathoustra, p, 11 et p. 138-139.
6. R. DEBRAY, Le scribe. Genèse du politique. Paris, Grasset, 1980, p. 18.
Liens
Jean Kellens, Professeur au Collège de France, « L'Avesta, Zoroastre et les sources des religions indo-iraniennes »
http://www.clio.fr/BIBLIOTHEQUE/lavesta_zoroastre_
et_les_sources_des_religions_indo-iraniennes.asp
IMAGE
Hiram3330unblog.fr
Bas du formulaire
De Zoroastre à Jésus
Roger Sauter
Une véritable révolution :
une vie heureuse après la mort
Au début du VIIème siècle avant J.-C., Zaratoustra, Zoroastre en français, voulut réformer la vieille religion utilitaire de l'Iran, qu'on appelle mazdéisme en l'honneur du dieu principal, Mazda. Il nous sera utile de connaître un peu cette religion, pour mieux apprécier la réforme zoroastrienne.
Outre Mazda, les mazdéens adoraient d'autres divinités, par exemple Mithra. Les "mages", prêtres et devins, leur offraient des sacrifices d'animaux, à l'instar de tous les prêtres de l'Antiquité. Devins, ils buvaient une drogue appelée "haoma", analogue au "soma" hindou. Également sorciers (1), ils pratiquaient la magie. Ils imposaient aux fidèles des rites, tout cela ayant pour but d'obtenir des avantages matériels. Cette religion ne proposait aucun idéal moral.
Zoroastre
Nous nous intéressons au fondateur du zoroastrisme parce que plusieurs éléments de cette nouvelle religion ont passé plus tard dans le judaïsme puis dans le christianisme. Autrefois, on n'avait que des idées fantaisistes sur ce sage iranien. Mais les recherches des orientalistes, dès le XVIIIème siècle, ont permis la découverte et l'étude critique des manuscrits de l'Avesta, écriture sainte des anciens Iraniens avant l'arrivée de l'islam en 652. Or l'Avesta est la source essentielle de ce que nous savons de
Zoroastre et de sa religion. La partie la plus ancienne, intitulée Gathas, nous a conservé des paroles du prophète réformateur lui-même.
Zoroastre est né autour de l'an 700 avant notre ère dans une famille de riches éleveurs installés à l'est de l'ancien Iran, région agricole arrosée par l'Oxus, faisant aujourd'hui partie de l'Afghanistan. Ses parents étaient aussi des poètes sacrés et des chantres. Le jeune Zoroastre se révéla bientôt un bon élève, doté d'un caractère non seulement doux et pacifique, mais également altruiste, sensible aux injustices dont les paysans avaient à souffrir de la part des nomades pillards et des seigneurs égoïstes. Zoroastre aimait beaucoup les bêtes, surtout les bovins, dont la vie humaine dépendait, comme aujourd'hui chez nous.
Dès l'âge de quinze ans, Zoroastre commença à dire tout haut ce qu'il ressentait, blâmant les injustices, demandant l'abolition des sacrifices de bovins, ce qui ne pouvait que déplaire aux mages. Son audace gêna sa famille. Il s'isola de plus en plus, adopta une nourriture végétarienne. Pour finir, il alla en Bactiane, où il passa une dizaine d'années dans la montagne, ayant pour seul compagnon son cousin Maïdiomaha, scon premier disciple. Et c'est dans cette retraite
" Toi dont le regard protecteur veille de toute éternité sur l'Ordre et la Bonne Pensée, Ô Mazda Ahoura, de ta bouche céleste enseigne-moi les Lois du monde."
Zoroastre veut tout savoir : d'où vient la méchanceté, ce qui est juste, et aussi la cause des phases de la lune ou la marche des astres au firmament. C'est ainsi que Zoroastre, au cours de longues méditations, conçut une nouvelle religion, le zoroastrisme, que nous allons maintenant décrire et illustrer par des extraits de l'Avesta.
Monothéisme moral et universel : " Tu es le Premier et le Dernier, O Mazda, Toi, Père de la pensée bonne, Toi, le véritable instructeur de l'Ordre et de la Droiture, le Maître des manifestations de la Vie."
Pacifisme et Altruisme : "Je loue la bonne religion de Mazda, qui repousse les querelles et fait déposer les armes ... Il fait régner le Seigneur, celui qui secourt les pauvres."
Primat de l'activité agricole : (Ahoura Mazda répondit :) "Celui qui veut du bien au juste, au parent, au confrère et au serviteur, et qui veille activement sur le bien du troupeau, celui_là prend parti pour le Bien. Il est un collaborateur de la Bonne Pensée." (...) L'homme qui réjouit la Terre, c'est celui qui sème le plus de blé, de légumes et d'arbres fruitiers, O Zaratoustra, également celui qui irrigue ou qui draine, selon les cas."
Abolition du sacrifice des animaux : Zoroastre demande aussi l'interdiction de la chasse pour le seul plaisir. Il préconise le végétarisme.
Abolition de la magie et des idoles : Magie et rites des Mages sont illusoire une exploitation de la crédulité populaire. En outre, Mazda Ahoura ne peut être représenté par une idole, car il est le Seigneur du Ciel. Son seul symbole est le feu, que les zoroastriens entretiennent dans les sanctuaires - les pyrées.
Victoire finale du Bien : Dans le monde créé par Ahoura Mazda, deux énergies antagonistes sont à l'oeuvre : le Saint Esprit (Spenta Maniou) aidé des anges_gardiens, contre le Mauvais Esprit (Ara Maniou, plus connu sous le nom d'Ahriman), chef des démons hostiles aux humains. Tous les maux dérivent de cette lutte.
Mais Zoroastre annonce une bonne nouvelle : Ahoura Mazda veut et obtiendra la victoire du Bien sur le Mal. En conséquence, chaque être humain aurait intérêt a bien choisir son camp. Le Prophète appelle donc les "mal partis" à se convertir. Écoutons-le :
" Que le pécheur s'amende. Qu'il craigne la redoutable gloire victorieuse engendrée par Mazda, gloire qui accompagnera le Sauveur _ le Sochiante - et ses compagnons, lorsqu'il fera un monde nouveau ou l'on ne connaîtra ni la viellesse ni la mort ..."
Résurrection des morts et jugement : "Alors, les morts se lèveront et l'immortalité leur sera donnée. Le monde se renouvellera à souhait. Les créatures bénies du Bien seront soustraites à la mort. Quant au Trompeur (Ahriman), il tombera et sera détruit."
Par ce sens donné à l'histoire, avec cette perspective d'une vie heureuse possible après la mort, Zoroastre lançait une véritable révolution religieuse.
Diffusion de la nouvelle religion
Descendu de sa montagne, Zoroastre vint prêcher sa religion nouvelle à Bactres, touchant bientôt la cour du prince-gouverneur et quelques nobles. L'un de ceux-ci lui donna même sa fille en mariage. Ses disciples propagèrent leur foi dans les alentours, en dépit de l'opposition bien naturelle des mages. Après la mort du fondateur, le zoroastrisme diffusa lentement vers l'ouest, atteignant finalement l'entourage des rois de Perse. Si bien que de 520 à 225 environ, une série de Grands Rois adoptèrent le zoroastrisme. Témoin en est cette inscription de Darius 1er :
" Le mal qui fut fait, en bien je le changeai. Les nations qui s'entretuaient ont cessé de se battre, par la grâce d'Ahoura Mazda, afin que celui qui est fort ne frappe ni ne dépouille le pauvre"
Au cours des siècles, comme toute autre religion, le zoroastrisme évolua, surtout sous la pression du ritualisme des mages traditionnels. Après la conversion de l'Iran à l'islam, des groupes restés fidèles aux grandes idées de Zoroastre n'eurent pas la vie facile ! Aussi, beaucoup d'entre eux s'en allèrent en Inde, ou ils prospérèrent sous le nom de Parsis.
Influence sur le judaïsme
Pendant les deux siècles de la domination perse sur le Proche Orient, de -539 à -330 environ, bien des Juifs eurent l'occasion d'entrer en contact avec le zoroastrisme. Ils en apprécièrent le monothéisme moral, qui leur rappelait celui des grands prophètes hébreux, d'Amos à Jérémie. Et ils en vinrent à adopter la vision zoroastrienne d'une humanité soumise à une lutte entre les forces du Bien et celles du Mal, avec la promesse d'un Jugement et d'une juste rétribution post mortem, notions nouvelles pour ces Juifs.
Minoritaires, ils durent longtemps rester dans la clandestinité parmi leurs compatriotes, car, à Jérusalem comme dans la diaspora juive, la soumission au légalisme et au ritualisme de la caste sacerdotale était de rigueur. Toutefois, des "nouveautés" empruntées au zoroastrisme purent gagner
Citons en particulier le livre d'Hénoch (environ -190) et le livre de Daniel (-160). Voici quelques textes illustrant l'introduction en Israël ces idées nouvelles:
Les anges :
"Quelqu'un semblable à un homme cria : Gabriel, explique-lui la vision qu'il a eue." (Dan. 6 :16)
" Mikaël, l'un des princes de premier rang, vint à mon aide." (Dan. 10 :13). Ainsi, les messagers anonymes de jadis sont devenus des anges gardiens pourvus de noms hébreux. Ils sont si nombreux qu'ils sont hiérarchisés. A leur tête voici les archanges : Gabriel, Mikaël, Raphaël et Ouriel.
Satan et les démons :
"L'ange du seigneur et le Satan se tenaient aux côtés du Grand prêtre Josué. L'ange dit au Satan : Que le Seigneur te fasse taire." (Zach. 3 : 1-2, texte daté -520). "Satan fut hostile à Israël et poussa David à faire le recensement d'Israël." (Chron. 21 :1). Autrefois Satan était un serviteur de Dieu (cf. Job 1 : 6) de même le "mauvais esprit" envoyé à Saül (I Sam. 16 :14). Les démons, absents de l' Ancien Testament, apparaissent dans les livres apocryphes et joueront un grand rôle au temps de Jésus.
Le Jugement dernier :
" En ce temps-là, la terre rendra son dépôt, le Chéol rendra ce qu'il. a reçu (...). Le Seigneur des Esprits fera asseoir son Elu sur un trône de Gloire pour juger toutes les oeuvres des Saints (...). Ceux qui seront sauvés ne verront plus la face des pécheurs et des méchants. Le Seigneur des Esprits demeurera avec eux. Ils revêtiront des vêtements blancs. La douleur viendra sur eux (les méchants), oui, la douleur les saisira lorsqu'ils verront le Fils de l' Homne, assis sur son trône de gloire ”. (Henoch, extraits des ch. 61-62)
“ En ce temps-la, Mikaël, le grand prince, celui qui veille sur les enfants de ton peuple, interviendra. Ce sera un temps d'angoisse tel qu'il n'y en a encore jamais eu, mais ton peuple en réchappera, ainsi que tous ceux que l'on trouvera inscrits dans le Livre. Beaucoup de ceux qui dorment dans la poussière se relèveront, les uns pour la Vie éternelle, les autres pour l'Horreur éternelle." (Dan. 12 : 1-2)
Le haut-clergé et tous ceux intéressés au statu quo rejetèrent la croyance de la résurrection et au Jugement; ils formèrent le parti des Sadducéens. Ces conservateurs concevaient la vie après la mort comme une vie morne et tranquille dans le Cheol ténèbreux, qui rassemblait sans distinction riches et pauvres, bons et méchants. (cf. Job 14 : 7-12)
Le Fils de l'homme d'Hénoch, c'est le Sochiante de Zoroastre chargé d'adresser un ultime appel à la conversion puis de présider au Jugement. L'image du Fils de l'homme s'asseyant sur le trône sera reprise par Jésus : "Quand le fils de l'homme viendra, accompagné de tous les anges, alors il s'assiéra sur son trône de gloire." (Matt. 25 : 31)
Qui sera admis au Royaume de Dieu ?
Pour Jésus et Jean-Baptiste, comme pour Zoroastre, ce seront les coeurs purs, les pacifiques, les miséricordieux. (Les béatitudes, Matt 5 : 3-12). Les juifs pharisiens, par contre, comptaient obtenir leur salut par l'observance fidèle des rites et des tabous ordonnés par la Loi. les Esséniens, eux, se fiaient à leurs rites de purification. Quant aux Judéens nationalistes, ils n'espéraient pas un jugement des individus, mais le salut collectif de leur peuple, sous la forme d'une victoire du Messie sur les étrangers hostiles à Israël, une libération politique et le rétablissement de l'indépendance, après quoi viendrait le bonheur.
Psaume de Salomon 17 : 23-32, 35-36 :
"Seigneur, suscite-leur pour roi un fils de David; ceins-le de force pour écraser les dominateurs impies ! purifie Jérusalem de tous ces étrangers qui la foulent. (…) Et lui, le Roi juste enseigne de Dieu, les gouvernera. Il ne se commettra aucune injustice en ces jours-là, car tous seront saints, et leur Roi sera le Messie."
De tels sentiments agitaient le peuple au temps de Jésus et plusieurs personnages se présentèrent comme Messie libérateur se heurtant à l'imparable puissance romaine. Ce qui profita à la conception pharisienne du salut.
Conclusion : Jésus et Zoroastre
Entre Jésus et Zoroastre, que de points communs ! et aussi des différences !
Points communs
Tous deux recherchaient la relation directe avec Dieu sur la montagne loin de la foule. Ces entretiens mystiques réalisaient et nourrissaient leur amour pour le Seigneur et nourrissaient leur amour pour les êtres humains. C'est là qu'ils élaborèrent leur enseignement. Ils prêchèrent la bonté, et critiquèrent l'illusion de ceux qui croyaient plaire à Dieu au moyen de pratiques. Ils rejetèrent la magie. Tous deux conçurent l'histoire de l' humanité comme une lutte des anges contre Satan et ses démons, lutte se terminant un jour par la victoire Bien, la résurrection générale des morts, un Jugement et une juste rétribution, selon des critères d'ordre moral.
Différences
Jésus, au contraire de Zuroastre, n'a pas explicitement demandé l'abolition des sacrifices d'animaux, même s'il a prédit la chute du Temple. Il ne se déclara pas végétarien et n'accorda pas une importance primordiale à l'agriculture parmi les activités de l'homme. D'autre part. Jesus eut une vie courte et ne se maria pas, tandis que Zoroastre fonda un foyer et semble avoir vécu assez longtemps. Ceci peut expliquer le fait que l'Avesta ne rapporte rien de précis sur sa mort. Tout au contraire, les évangiles racontent en détail la Passion de Jésus et sa crucifixion. De plus, ils nous parlent de sa résurrection, de ses apparitions et de son ascension, et même de son retour sur terre pour instaurer son Royaume. Rien de tel à propos de Zoroastre.
Concernant la prédication, nous constatons une autre différence, non pas de fond mais de forme. Zoroastre nous a laissé des hymnes et des préceptes, conservés dans l'Avesta. Leur diffusion ne dépassa guère les frontières de l'ancien iran. Jésus, quant à lui, utilisa admirablement les ressources de la poésie sémitique, avec ses rythmes et ses paraboles. Enfin, et c'est très important, les paroles de Jésus furent non seulement mémorisées mais mises par écrit dans la langue universelle de l'époque, le grec. Le monde entier peut les lire aujourd'hui, ce qui est loin d'être le cas des paroles de Zoroastre.
J'espère avoir montré par quelle filière certaines doctrines, lancées en Iran au VIIème siècle avant notre ère sont parvenues jusqu'à nous, à travers le judaïsme; Jésus et le christianisme.
Roger Sauter, Genève le 2 février 1995
Exposé fait à l'Union protestante libérale par le professeur Roger Sauter
Texte intégral sur le site Anti-scientologie
(1) ndlr : sorcier au sens occidental du terme, à savoir le magicien.
Notice bibliographique
DU BREUIL, Paul, Le zoroastrisme, PUF, Paris, 1982.
AUTRAN, Charles, Mithra, Zoroastre et la préhistoire aryenne du christianisme, Payot, Paris, 1906.
Une amie de Profils de libertés nous recommande de lire les oeuvres de Jean Kellens car les études avestiques ont connu une grande révolution ces cinq dernières années. Nous vous proposons donc de découvrir l'article de Jean Kellens, professeur au Collège de France, "L'Avesta, Zoroastre et les sources des religions indo-iraniennes".
No comments:
Post a Comment