2.03.2012

ზიგმუნდ ფროიდი ეგვიპტელ დიდებულ მოსეზე:

ზიგმუნდ ფროიდი:  ეს ადამიანი მოსე //შემოკლებით//


 ა მოსე
ზიგმუნდ ფროიდის აზრით მოსე ებრაელი კი არა ეგვიპტელი დიდებული იყო. ის მიემხრო ამენხოტეპ IV-ს რომელმაც კაცობრიობის ისტორიაში პირველმა შემოიღო მონოთეიზმი, ატონის კულტი და გახდა მონოთეისტი. ამ ფარაონის სიკვდილის

( ძვ.წ. 1358 წ.) შემდეგ დაიწყო რეაქცია. ეგვიპტელმა ქურუმებმა და მათმა მომხრე დიდებულებმა უარყვეს ახალი რელიგია და დაანგრიეს ამენხოტეპ IV-ის მიერ აგებული ეგვიპტის ახალი დედაქალაქი. დაიწყო ატონის კულტის მიმდევართა დევნა.

მაგრამ მოსემ ატონის (ებრაულად ადონაი) კულტი გადასცა ებრაელებს და მათ დასტოვეს ეგვიპტე, რის შემდეგაც დაიწყო მონოთეიზმის ტრიუმფალური,თუმც მერყეობით და უკანდახევებით აღნიშნული სვლა...

1938 წლის შემოდგომისთვის ფროიდი დაუძლურდა. უკანასკნელი ძალები მან გამოყენა თავისი მეხისავით გავარდნილი უკანასკნელი ნაშრომის დასაწერად. ეს იყო "მოსე და მონოთეიზმი". არსით 3 ესე და 2 წინასიტყვაობა რომლებიც ბევრად უფრო ადრე იყო დაწერილი და განამტკიცებდნენ სხვების მიერ უკვე არაერთხელ გამოთქმულ აზრს რომ მოსე იყო ეგვიპტელი.
დიდი აღშფოთების გამოწვევა შეეძლო სხვის მიერაც ამის დაწერას, ინტელექტუალურ ღალატად ჩაითვლებოდა ამის დაწერა იმის მიერ ვინ უარყოფდა ებრაულ რელიგიას, მაგრამ ამბობდა რომ "მთავარში" ებრაელებთან ერთადაა.

ფროიდი უეჭველად მძაფრად განიცდიდა თავის ებრაელობას და ამიტომ ნაშრომმა "მოსე და მონოთეიზმი" დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ორთოდოქსულ წრეებზე....
             
მაქს გრაფს სურდა თავისი შვილის მონათვლა და ფროიდმა არაორაზროვნად მიწერა: "თუ კი თქვენ თქვენს შვილს არ მისცემთ ებრაელად გაზრდის საშუალებას თქვენ მას წაართმევთ ძალის ისეთ წყაროებს რომელთაც ვერ შეცვლის ვერაფერი. დაე ებრძოლოს ცხოვრებას როგორც ებრაელი და თქვენ დაეხმარეთ მას ამისთვის საჭირო ძალის მოპოვებაში,მუ წაართმევთ ამ უპირატესობას"...

ფროიდი ამბობდა რომ ებრაელობა ემოციურად მნიშვნელოვანია მისთვის,რომ ის ძალიან ძლიერად განიცდიდა ნათესაობას თავის რასასთან და განამტკიცებდა ამ გრძნობას თავის შვილებში...

ინგლისში ჩასვლისას, როდესაც მას მიესალმა "ებრაული სამეცნიერო ინსტიტუტის" ადგილობრივი განყოფილება, ფროიდმა გარკვევით და მტკიცედ თქვა:

" თქვენ უეჭველად იცით რომ მე ყოველთვის სიამოვნებით და სიამაყით ვიღებდი ჩემს ებრაელობას,თუმცა ჩემი დამოკიდებულება რელიგიებთან,ჩვენი რელიგიის ჩათვლით,კრიტიკულად ნეგატიურია".

მაგრამ ჰიტლერის მოსვლამ ხელისუფლებაში და ებრაელების გამოცხადებამ ადამიანთა მავნე სახეობად ფროიდი სერიოზულად დააფიქრა ებრაელობის ჭეშმარიტ არსზე. ებრაელობის ისტორიული განვითარების თავისებურებებზე და მისი დევნის ტრადიციულ მიზეზებზე.

ფროიდის პასუხი ამ კითხვებზე იყო ის რომ მან გააცოცხლა ჰიპოთეზა რომლის თანახმადაც მოსე იყო ფარაონთა ოფიციალური რელიგიისგან განდგომილი ეგვიპტელი რომელმაც შეკრიბა თავისი მიმდევრები და გაიყვანა ისინი ეგვიპტიდან.

არნოლდ ცვეიგს მან ერთხელ უთხრა რომ მისი წიგნის სათაური იქნებოდა "ადამიანი მოსე" და ქვესათაური "ისტორიული რომანი" და დაუმატა რომ ეს ნაშრომი ალბათ არასოდეს გამოქვეყნდებოდა. ეს პესიმიზმი ფროიდმა უცნაურად დაასაბუთა იმით რომ ავსტრიაში ბატონობს კათოლიკობა და ფსიქოანალიზის დამფუძნებლის მიერ მისმა გამოქვეყნებამ შეიძლება გამოიწვიოს ქვეყანაში ფსიქოანალიტიკური პუბლიკაციების აკრძალვა...

ნაშრომში "ტოტემი და ტაბუ" ფროიდმა რელიგია გამოაცხადა კოლექტიურ ნევროზად და ეს ნაშრომი ჩათვლილიყო ერთდროულად იუდაიზმისთვის და ქრისტიანობისთვის ძირის გამოთხრად...

ფროიდს კარგად ესმოდა თუ რაზე მიდიოდა. ჩარლზ ზინგერს ის სწერდა რომ სულ არ უნდა თავისი ხალხისთვის შეურაცხყოფის მიყენება,,მაგრამ მთელი ცხოვრება იცავდა იმას რაც მიაჩნდა მეცნიერულ ჭეშმარიტებად მაშინაც როდესაც ეს არასასიამოვნო და საშიში იყო მისი მიმდევრებისთვის. მაგრამ მას არ შეუძლია ცხოვრების დამთავრება უარყოფით.მას ესმის რომ მას შეიძულებენ ამის გამო,მაგრამ ის კმაყოფილია რომ წიგნი გამოვა. "ის გააბრაზებს ებრაელებს",უმატებდა ფროიდი.

"მოსე და მონოთეიზმი" გამოვიდა გერმანულად ამსტერდამში 1939 წლის მარტში...ის ბევრმა და არა მარტო ორთოდოქსმა ებრაელებმა ჩათვალეს ფროიდის ერთ-ერთ ყველაზე წარუმატებელ ნაშრომად...
           ფროიდს დარჩენოდა ცხოვრების მხოლოდ 6 თვე. მთელი სექტემბერი მისი მდგომარეობა უარესდებოდა. ის თითქმის ვეღარ ჭამდა და ვეღარ სვამდა. მას სტანჯავდა უძილობა. 21 სექტემბერს მასთან მყოფ შურს მან უთხრა :"ძვირფასო შურ,თქვენ ალბათ გახსოვთ ჩვენი პირველი საუბარი. თქვენ მაშინ დამპირდით რომ არ დამტოვებდით როდესაც დადგებოდა ბოლო. ეხლა მე დამრჩა მხოლოდ ტანჯვა და ვეღარ ვხედავ გაგრძელების აზრს":

შურს არ დავიწყებია..."როდესაც მას ისევ წაუვიდა გული-წერდა ის შემდეგ-მე შევუყვანე მორფი. მან მალე იგრძნო შვება და დაიძინა. 12 საათის შემდეგ მე გავიმეორე დოზა. ის იმდენად დაუძლურებული იყო რომ ჩავარდა კომაში და აღარ გაუღვიძია. ის გარდაიცვალა დილის სამ საათზე 1939 წლის 23 სექტემბერს...".


//რონალდ კლარკის წიგნიდან "ფროიდი: ადამიანი და მისი საქმე".

1923 წელს ფროიდს აღმოუჩინეს პირის ღრუს კიბო. მას შემდეგ მან გადაიტანა 33 უმძიმესი ოპერაცია, უკანასკნელი კი 1939 წლის აგვისტოში ლონდონში, ერთი თვით ადრე 83 წლის ფროიდის სიკვდილამდე. მაქს შური 11 წლის განმავლობაში იყო ფროიდის ოირადი ექიმი  //მთარგმნელის შენიშვნა//.
     
ნაწილი 1. მოსე როგორც ეგვიპტელი:
წართმევა ხალხისთვის ადამიანისა რომელსაც ის პატივს მიაგებს როგორც თავის უდიდეს შვილს არაა ადვილი საქმე,განსაკუთრებით თუ კი შენ თვითონ ეკუთვნი ამ ხალხს. მაგრამ ვერაფერი მათქმევინებდა უარს ჭეშმარიტებაზე ე.წ."ეროვნული ინტერესების" სასარგებლოდ მით უმეტეს რომ პრობლემის ჭეშმარიტი მხარის განმარტება მხოლოდ გააღრმავებს ამ ინტერესების გაგებას. 

ეს ადამიანი მოსე,ხალხის განმანთავისუფლებელი, მისთვის რელიგიისა და კანონების მიმცემი,ცხოვრობდა იმდენი ხნის წინ რომ პირველ რიგში დგება კითხვა არსებოდა ის მართლაც თუ ლეგენდარული ფიგურაა.

თუ ის მართლაც ცხოვრობდა,ეს იყო ძვ.წ. მეცამეტე-მეთოთხმეტე საუკუნეებში. ცნობები მის სესახებ არის მარტო ებრაულ წმინდა წიგნებში და ებრაულ წერილობით ტრადიციაში. მკვლევართა უზარმაზარი უმრავლესობა.თუმცა საბოლოო დარწმუნებულობის გარეშე,თვლიან რომ მოსე მართლაც იყო და მისი მეთაურობით ებრაელთა წასვლა ეგვიპტიდან ისტორიული ფაქტია. ეს ისტორიკოსები არც თუ უსაფუძვლოდ ამასთან დაუთანხმებლად შეუძლებელია იზრაელის მთელი მომდევნო ბედის გაგება.
                 
მეცნიერება დღეს უფრო ფრთხილი გახდა და ტრადიციას უყურებს მეტი ნდობით ვიდრე ეს იყო ისტოიულ კვლევათა გარიჟრაჟზე....

ბევრი და უკვე დიდხანს ამბობდა რომ სახელი "მოზეს" ეგვიპტური ლექსიკონიდანაა.

ავტორიტეტული ეგვიპტოლოგი ბრესტედის თქმით ეს სიტყვა ნიშნავს უბრალოდ ბავშვს და ალბათ არის შემოკლება ისეთი სახელებისა როგორებიცაა მაგალითად ამონ-მოზე
//ამონი-ბავშვი // ან პტა-მოზე // პტლისა ბავშვი // რაც ალბათ არის შემოკლება გამოთქმებისა "ამონმა მომცა ბავშვი" ან "პტამ მომცა ბავშვი".

შემოკლებული სახელი მოზე მალე ცვლის გრძელ უხერხულ სახელებს და ის არაა იშვიათი ეგვიპტურ ძეგლებში. მოსეს მამამ თავის შვილს ალბათ დაარქვა რომელიმე ეგვიპტური ღმერთის, ვთქვათ ამონის ან პტას სახელი რომელიც ხმარებისას თანდათანობით დაიკარგა და ბავშს უწოდებდნენ უბრალოდ მოზე.

უბრალოდ მიკვირს რომ ბრესტედმა არ ახსენა ეგვიპტის მეფეთა მსგავსი სახელები
//ა-მოზე, ბერძნული გამოთქმით ამოსი, ტუტ-მოზე, ბერძნული გამოთქმით ტუტმოსი და რა-მოზე, რამსესი//....

               1909 წელს მაშინ ჯერ ჯიდევ ისევ ჩემი გავლენის ქვეშ მყოფმა ოტო რანკმა ჩემი
წინადადებით გამოაქვეყნა წიგნი "მითები გმირთა დაბადების შესახებ". მასში ის განიხილავდა იმა ფაქტს რომ თითქმის ყველა ცივილიზებულმა ხალხმა თავისი ისტორიის ადრეულ სტადიაზე მითებში და ეპოსებში განადიდა თავისი ლეგენდარული მეფეები და უფლისწულები,რელიგიათა,დინასტიათა,იმპერიათა და ქალაქთა დამფუძნებლები,მოკლედ თავისი ეროვნული გმირები.

               ამასთან განსაკუთრებით ფანტასტიური ნიშნებით გამოირჩეოდა მათი დაბადების და ადრეული ბავშვობის ისტორია და მკვლევარებს აოცებს სრულებით სხვადასხვა და ზოგჯერ ერთმანეთისგან გეოგრაფიულად დიდად დაშორებული ხალხების ასეთი მოთხრობების მსგავსება,შეიძლება ითქვას იგივეობა.

                     რანკის თანახმად გამილტონის მეთოდით ჩვენ აღვადგინეთ "ტიპიური მითი" რათა უფრო ცხადი გაგვეხადა ასეთი მოთხრობების ძირითადი თავისებურებები და მივიღეთ შემდეგო ფორმულა.

            გმირი არის დიდებულთა,ყველაზე ხშირად მეფის შვილი. მის გაჩენას ხელს უშლის სირთულეები,მაგალითად დროებითი სქესობრივი თავშეკავება ან მშობელთა დროებითი უნაყოფობა. ზოგჯერ მშობლები აკრძაკვათა ან სხვა გარეშე მიზეზების გამო იძულებული არიან დამალონ თავისი კავშირი.

               დედას ფეხმძიმობის დროს ან უფრო ადრეც წინაწარმეტყველი ამ სიზმარი აფრთხილებს მამას რომ ვაჟიშვილის გაჩენა საშიშია მისთვის. ამიტომ მამა ან მისი შემცვლელი ბრძანებს ახალშობილის მოკვლას ან სხვა უდიდეს საფრთხეში ცაგდებას.  უმრავლეს შემთხვევაში ბავშვს დებენ კალათაში და აგდებენ წყალში. შემდეგ ბავშვს გადაარჩენენ ცხოველები ან მწყემსების მსგავსი საწყალი ხალხი. მას კვებავს დედალიცხოველი ან ღარიბი ქალი.

              გაზრდილი გმირი თავგადასავლების გავლის შემდეგ აღმოაჩენს მშობლს,შურს იძიებს მისი უარმყოფელი მამის წინააღმდეგ და ხალხის მიერ აღიარებული ხდება სახელოვანი და ძლიერი.

               ასეთ მითთთან დავშირებული  რეალური ისტორიული პიროვნებებიდან უძველესია ძვ.წ.2800 წლისთვის ბაბილონის დამაარსებელი აქადი მეფე სარგონი.




სარგონ  ძველის,აქადელის ნიღბად ცნობილი რამ,ძვ.წ.2300 წლისთვის,ბაღდადის მუზეუმი.


აი მისი სიტყვები:" მე ვარ სარგონი, დიდი მეფე,აქადის მეფე.დედა ჩემი იყო ქურუმი, მამას ჩემს, არ ვიცნობა, და მამაჩემის ძმა ცხოვრობდა მთებში. 
დედაჩემმა,ქურუმმა,ჩამსახა ქალაქ აზუპირანში,ევფრატის სანაპიროზე,
საიდუმლოდ გამაჩინა მან მე. მან ჩამდო ლერწმის კალათში,კუპრით დახურა ხვრელი და ჩამდო მდინარეში.  მდინარემ არ ჩამყლაპა,მიმიყვანა აკი წყლის მზიდთან. კეთილმა კაცმა აკი წყლის მზიდმა ამომიყვანა წყლიდან და აღმზარდა როგორც საკუთარი შვილი,გამხადა ზედამხედველად თავის ბაღში. იქ შემიყვარა იშთარმა,გავხდი მეფე და ვიმეფე 45 წელი".

    სარგონის მიერ გახსნილ სიაში არიან მოსე,კიროსი და რომულუსი. რანკი დამატებით ჩამოთვლის კიდევ მრავალ გმირს რომლებსაც ზუსტად ასეთი ბიოგრაფია მიეზერებათ მთლიანად ან ნაწილობრივ: ოიდიპოსი,პარისი,პერსევსი,გილგამეში და სხვ. 

            რანკი ხსნის ხსნის ასეთი მითების წყაროებს და მიზნებს. ვახსენოთ მხოლოდ დასკვნები.


               გმირი ჩვეულებრივ არის მამამისის მოწინააღმდეგე,ვაჟკაცურად უპირისპირდება მას და ბოლოს და ბოლოს იმარჯვებს. 


           ბრძოლის წყაროა გმირის ცხოვრების დასაწყისში იმიტომ რომ ის ჩნდება მამის ნების საწინააღმდეგოდ და გადარჩება მამამისი ბოროტი განზრახვის საწინააღმდეგოდ. კალათაში ჩადება აშკარად არის გაჩენის სიმბოლო. კალათა არის საშო,წყლები მის ირგვლივ-"ნაყოფისგვერდითა წყლები". 


            მრავალ სიზმარში გადარჩენა ჩანს წყლიდან გადარჩენად. როდესაც ფანტაზია ასეთ მითს მიაწერს რეალურ სახელგანთქმულ პიროვნებას ის უბრალოდ მის ცხოვრებას არგებს ტიპიურ სქემაზე. 


                ასეთი მითის შინაგანი წყაროა ბავშვის ე.წ. ოჯახური რომანი, ესე იგი მის ფსიქიკაში ასახული ცვლილება დამოკიდებულებისა მშობლებთან,
განსაკუთრებით მამასთან. ბავშვის ცხოვრების პირველ წლებში ხდება მამის უზარმაზარი გადაფასება, ამიტომ მითების მეფეები,უფლისწულები და ა.შ. უბრალოდ წარმოადგენენ მბრძანებელი მამის სიმბოლოს. 


                  მოგვიანებით მამასთან მეტოქეობის და რეალური იმედგაცრუებების გავლენით ხდება განთავისუფლება მშობელთა ძალაუფლებისგან და ჩნდება კრიტიკული დამოკიდებულება მათ მიმართ. ამდენად ორი ოჯახი მითში,დიდებული და ღარიბი,არის თავის საკუთარ ოჯახზე ბავშვის ორი წარმოდგენის სიმბოლო. ეს წარმოდგენები ბავშვს ექმნება მისი ცხოვრების სხვადასხვა სტადიაზე. 


                    ეს ფსიქოლოგიური განმარტებები ხსნის გმირის გაჩენის შესახებ მითების მსგავსებას და უფართოეს გავრცელებას.


                      მაგრამ მით უფრო საინტერესოა რომ მითი მოსეს გაჩენის შესახებ დგას განკერძოებით იმიტომ რომ ერთ არსებით პუნქტში ის განსხვავდება მათგან.

          მითის ტიპიურ ფორმაში პირველი ოჯახი//რომელშიც ბავშვი იბადება// წარჩინებულთა ან სულაც მეფის ოჯახია,მეორე//რომელშიც იზრდება// კი ღარიბი და მოკრძალებულია. მხოლოდ ოიდიპოსის ისტორიაშია ისე რომ ერთი მეფის ოჯახში დაბადებული ბავშვი იზრდება მეორე მეფის ოჯახში. აქ თითქოს თვითონ მითი მიუთითებს ოჯახთა იგივეობაზე. 


                 ორი ოჯახის სოციალურ კონტრასტს,რომელიც ხაზს უსვამს დიდ ადამიანის გმირულ აღმასვლას, აქვს კიდევ ერთი და რეალური ისტორიულ გმირების შემთხვევაში ანსაკუთრებით მნიშვნელოვანი ფუნქცია. ის გმირს აძლევს დიდებული წარმომავლობის გარანტიას და ამით ამაღლებს მის საწყის სოციალურ სტატუსს. 


             ასე მიდიელებისთვის მხოლოდ უცხოელი დამპყრობელი მეფე კიროსი მითმა აქცია მათი წინა მეფის შვილიშვილად. ანალოგიური რამ ხდება მითში რომულუსზე რომელიც,თუ კი მართლაც არსებობდა, ალბათ იყო უცნობი ავანტურისტი. მითმა ის გადააქცია ალბა ლონგას მეფის სახლის შთამომავლად და,ე.ი. კანონიერ მემკვიდრედ. 


             მოსეს შემთხვევაში პირიქითაა. პირველი,ჩვეულებრივ დიდებული,ოჯახი საკმაოდ უბრალოა. მოსე ებრაელ ლევიტთა შვილია. სამაგიეროდ მეორე ოჯახი,რომელიც ჩვეულებრივ ღარიბია ხოლმე, იქცა ეგვიპტის მმართველ ოჯახად.


                  მრავალმა მეცნიერმა უკვე დიდი ხანია რაც შეამჩნია ეს გადახრა სტერეოტიპიდან. ედვარდ მაიერმა და მის კვალზე სხვებმა ამიტომ ივარაუდეს რომ მოსეზე მითის საწყისი ფორმა სხვაგვარი იყო. სინამდვილეში ფარაონს უნდა ენახა სიზმარი რომლის თანახმადაც მისი ქალიშვილი პრინცესას შვილი საშიში იქნებოდა მისთვის და მისი სამეფოსთვის და ამიტომ გადააგდეს ნილოსში მოსე დაბადებისთანავე. ის კი გადაარჩინეს ებრაელებმა რომლებმაც მოსე თავისიანად აღზარდეს. შემდეგ კი,რანკის აზრით, ეროვნულმა მიზეზებმა თანდათანობით მისეც მითს დღევანდელი ფორმა. 


            მაგრამ უბრალო მსჯელობა აჩვენებს რომ ასეთი "სტანდარტული" მითი მოსეს შემთხვევაში ვერ გაჩნდებოდა. ასეთი მიტი წარმოშობით ან ებრაული შეიძლებოდა ყოფილიყო და ან ეგვიპტური. 


              ეგვიპტელებს არ ჰქონდათ მოსეს განდიდების მიზეზი,მათთვის ის არ ყოფილა გენიოსი. 


                 ე.ი. მითი გაჩნდა ებრაელებში და დიდებული წარმოშობის შესახებ მითის ჩვეულებრივი ფორმით მიეწერა მათ ბელადს. 


             მაგრამ ასეთი ჩვეულებრივი ფორმა ამ შემთხვევაში სრულიად გამოუსადეგარი იყო. რაში სჭირდება ხალხს ლეგენდა რომლის თანახმადაც მათი გმირი წარჩინებული უცხოელია? 


                 შემდეგ მითი მოსეზე მისი დღევანდელი ფორმით სულ არ შეესაბამება დაბადების შესახებ სტანდარტული მითის ფარულ მიზნებს. 


                თუ მოსე არაა მეფური წარმოშობის ასეთი ლეგენდა ვერ გადააქცევს მას გმირად. და თუ კი ის ებრაელია ლეგენდა არაფერს უმატებს მის სტატუსს. 


             რჩება მხოლოდ გადარჩენა ძლიერი მოწინააღმდეგე ძალების მიუხედავად.


             საინტერესოა რომ ანალოგიური დეტალი მეორდება იესოს ისტორიაში სადაც იროდი ასრულებს ფარაონის როლს. 


                     ამიტომ ჩვენ გვაქვს უფლება დავასკვნათ რომ უფრო გვიან და ლეგენდარული მასალის საკმაოდ უხერხული დამუშავების დროს ებრაელებმა გაურკვეველი მიზეზების გამო მათ გმირს მიაწერეს დაბადების სტანდარტული მიტის გარკვეული ნიშნები რომლებიც მოსეს მისი განსაკუთრებული გარემოებების გამო სულ არ უცდებოდა.... 


                         


        ჩვენი საბოლოო დასკვნა ისაა რომ მოსე  წარჩინებული ეგვიპტელია რომელიც დაბადების მითის მეშვაეობით ხალხმა გარდაქმნა ებარელად!


          მოსეს ლეგენდის განსხვავებას სხვა მსგავსი ლეგენდებისგან განაპირობებს გმირის ცხოვრების ძირეული თავისებურება.


                   იმ დროს როდესაც სხვა მითიური გმირები თანდათანობით აღზევდებიან საწყის მოკრძალებულ დონეზე მაღლა, ადამიანი მოსეს ცხოვრება დაიწყო იმით რომ ის ეგვიპტური სიმააღლეებიდან დაეშვა იზრაელის შვილთა დონეზე. 



                2.    მოსე რომ ეგვიპტელი ყოფილიყო:


    მაგრამ მოსეს ეგვიპტელობა გვაყენებს რთული გამოცანის წინაშე.

                     რატომ ჩაუდგა წარჩინებული,შეიძლება უფლისწული ქურუმი ან არისტოკრატი,ეგვიპტელი სათავეში კულტურულად ჩამორჩენილი იმიგრანტების ბრბოს და რატომ წავიდა მათთან ერთად მშობლიური ქვეყნიდან? ეგვიპტელების კარგად ცნობილი ზიზღი უცხოელებისადმი განსაკუთრებულად დაუჯერებელს ხდის ამ აქტს. მე ვფიქრობ ისტორიკოსებმა სწორედ ამიტომ არ ჩათვალეს მოსე ეგვიპტელად.




За первой трудностью следует вторая. Не нужно забывать, что Моисей был не просто политическим вождем живших в Египте евреев, он был также их учителем и законодателем, а главное - человеком, который заставил их принять новую религию, которая до сих пор называется 'моисеевой'. Но способен ли один человек с такой легкостью создать новую религию? И если уж он хочет навязать какую то религию другому, не будет ли самым естественным навязывать ему свою собственную? Евреи в Египте наверняка имели какую-то религию, и если Моисей, давший им взамен новую, был египтянином, то нельзя отвергнуть с порога возможность что эта новая, другая религия попросту была - египетской.




.


http://lib.ru/PSIHO/FREUD/moisej.txt !
http://dic.academic.ru/dic.nsf/history_of_philosophy/606/%D0%A7%D0%95%D0%9B%D0%9E%D0%92%D0%95%D0%9A
http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Psihol/Fr_Mois/02.php
(Сокращенный перевод с английского Рафаила НУДЕЛЬМАНА)

Добавьте подпись
















Часть 2  ЕСЛИ БЫ МОИСЕЙ БЫЛ ЕГИПТЯНИНОМ




Но тут то мы и наталкиваемся на трудность: резкое противоречие между еврейской религией, приписываемой Моисею, и религией Египта. Первая была невероятно жестким монотеизмом. Существует только один Бог - единственный всемогущий непостижимый. Созерцать Его невозможно, запрещено делать Его изображения, даже Имя Его нельзя произносить. Напротив, в египетской религии существовало не вообразимое множество богов самого разного происхождения и значения. Некоторые из них были воплощениями натуральных стихий - неба земли солнца и луны Другие были абстракциями вроде Маат (Справедливость Истина), третьи - гротескными созданиями, вроде карликовой Бес. Но большинство из них составляли местные божки, напоминавшие о тех временах, когда страна еще была разделена на многочисленные провинции. Все они имели облик животных, словно еще не успели расстаться со своим прообразом - древним животным тотемом. Между ними нет даже четкого различия по функциям Гимны в их честь говорят о каждом одно и то же и беззаботно отождествляют их друг с другом, безнадежно запутывая весь пантеон. Имена одних сочетаются с именами других, превращаясь, порой в простые эпитеты. Так во времена расцвета так называемого 'Нового царства' главный бог города Фивы именовался Амон Ра; причем в этом сочетании первая часть означала бараноголовое городское божество. А вторая - ястребиноголового солнечного бога из провинции Он. В религиозных церемониях в честь всех этих богов (как и в повседневной жизни египтян) широко использовались магические заклинания формулы и амулеты.

Некоторые из этих различий можно легко объяснить принципиальным отличием последовательного монотеизма от безграничного политеизма. Другие явно связаны с разницей в интеллектуальном уровне: одна религия близка к примитивной другая воспаряет к вершинам утонченной абстракции. Возможно, именно поэтому кажется иногда, что противоположность моисеевой и египетской религий является чуть ли не сознательной и намеренно подчеркнутой: к примеру, там, где одна сурово осуждает всякую магию и колдовство, в другой они процветают в изобилии; а там где египтяне с ненасытным жаром создают все новые подобия своих богов в камне глине и металле, другая религия категорически запрещает творить любые подобия живых или даже воображаемых существ.

Существует еще одно различие между этими двумя религиями, в объяснение которого не хотелось бы вдаваться. Ни один древний народ не посвятил так много сил преодолению смерти, не предпринимал таких тщательных приготовлений к загробной жизни, как египтяне: не случайно самым популярным и неоспоримым из египетских богов был именно Осирис, правитель иного мира. Напротив, ранняя еврейская религия начисто отказывалась от бессмертия и даже не упоминала о возможности загробной жизни. Это тем более примечательно, что, как показало последующее развитие, вера в такую жизнь вполне согласуется с монотеизмом.

Я надеялся, что, приняв египетское происхождение Моисея, покажу, какой это проливает свет и какие дальнейшие стимулы дает. И вот, первый же вывод из этого предположения о том, что религия, которую он дал евреям, была его собственной, египетской, - натолкнулся на различие да где там' - на полную противоположность этих двух религий.

No comments: