საინტერესო პირველი რომი-რომაელი სამურაები:

როდის რომობდა რომი..
«…რომაული საზოგადოება ღირსების საზოგადოება იყო! ის სულაც არ ყოფილა დეკადენტური საზოგადოება რომელსაც ხშირად გვიჩვენებენ სატელევიზიო სერიალები.

პასუხისმგებლობა აღიქმება როგორც ტვირთი და პატივი.
რომაელი არისტოკრატები არ არიან ტკბობის და განცხრომა-სიამოვნებათა მოყვარულები.

ისინი უფრო სამურაები არიან ვიდრე ორგიების მოყვარულები.

არა და ეს ღირსება სათნოებები არ ყოფილა მარტო დიდი ოჯახების დამახასიათებელი ნიშანი.

მოსახლეობის აღწერისას, ცენზის ცერემონიის დროს კითხვებს უსვავენ ოჯახების უფროსებსაც. ეკითხებიან მათი ოჯახური ცხოვრების,მათი ქონების,მათი ზნე-ჩვეულებების შესახებ.

ამ დროს ნებისმიერ ვინმეს შეუძლია ჩარევა და თქმა :მე მას ვიცნობ, ის არ იხდის თავის ვალებს,მან უარი თქვა თავის საცოლეზე, მას არ მიუგია პატივი თავისი მშობლებისთვის. სხვა სიტყვებით მას არ დაუდასტურებია
თავისი პატიოსნება.

ეს პატიოსნება ფიზიკურიცაა: საჭურისი,მაგალითად,ვერ იქნება მოქალაქე.
მამაკაცურობა არსებითია, მაგრამ აგრეთვე სიმბოლურიცაა : უკუგდებული არიან ისინი ვინც არ ფლობენ თავის სხეულს, მაგალითად პროსტიტუირებული კაცები ან გლადიატორები, რომლებიც ემორჩილებიან რა თამაშების ორგანიზატორებს, რთავენ მათი მოკვლის ნებას, პასიური ჰომოსექსუალები.

დაბოლოს გარიყულები არიან ისინი ვინც არ ასრულებენ თავის დაპირებებს,მიცემულ სიტყვას, ორგულები, არ ისტუმრებენ ვალს.

ყველა ეს ადამიანი ცალკე კატეგორიაშია შეყვანილი : მათ ეკისრებათ გადასახადთა გადახდა,მაგრამ მათ არა აქვთ არჩევნებში მონაწილეობის, ხმის მიცემის უფლება.

არისტოკრატთა ღირსება სათნოებებიდან უბრალო მოქალაქეთა ღირსება სათნოებებამდე,ჩვენ ვართ წარმოდგენების ერთ სამყაროში.

ყოველ ხუთ წელიწადში ერთხელ რომის მოხელეები ამოწმებენ მოქალაქეთა სამოქალაქო მდგომარეობას, ქონებას და ქცევას და ასე ადგენენ მათ პოლიტიკურ უფლებებს და სამხედრო ვალდებულებებს.
( ჟან-მიშელ დავიდ, უნივერსიტეტი პარიზი-I-ის პროფესორი, ფრანგული ჟურნალი «ისტორია» ნ°341,2009 წლის აპრილი. თარგმნა გიორგი მარჯანიშვილმა).