ჟაკ დარიულა, ესთეტიკური ფილოსოფიის შესავალი (Jacques Darriulat,Introdiction à la pholosophie esthetique)
მარსილიო ფიჩინო ///1433-1499//
ბიბლიოგრაფია:
მარსილიო ფიჩინოს ნაშრომები : "პლატონური თეოლოგია", "სულის უკვდავების შესახებ", "პლატონის "ბანკეტის" კომენტარი", "სიცოცხლის სამი წიგნი".
მარსილიო ფიჩინო დაიბადა 1433 წელს ფუგლინში,ფლორენციის ახლოს. ფლორენციაში მან ისწავლა " ჰუმანიტეს"-ები, შემდეგ ფილოსოფია და მედიცინა. კოზიმო უფროსი // მედიჩის// ექიმის შვილმა,თვითონ ექიმმა,დაიწყო ლუკრეციუსის თარგმნით და მთელი ცხოვრების მანძილზე შეინარჩუნა ეპიკურიზმის კვალი.
ის საკმაოდ ღრმად იცნობდა ასტროლოგიას//იმხანად მედიცინა და ასტროლოგია დაკავშირებული იყო ერთმანეთთან//. "სიცოცხლის სამი წიგნი" აჩვენებს რომ წამლები ნამდვილად აქტიურია მხოლოდ მაშინ როდესაც ვარსკვლავის მდებარეობა ხელსაყრელია დაავადებული ორგანოსთვის.
მარსილიო ფიჩინო საუცხოოდ ფლობდა ლათინურ და ბერძნულ ენებს. გემისტო პლეთონის წინადადებით ის გახდა კოზიმო უფროსის მიერ დაარსებული პლატონური აკადემიის ხელმძღვანელი.
გემისტო პლეთონი // Gemisto Pléthon, 1355-1450// იყო ფლორენციაში 1439 წლის კრების დროს ჩასული ბიზანტიელი ფილოსოფოსი და ჰუმანისტი.
ფანატიკოსი პლატონისტი გემისტო პლეთონი აცხადებდა რომ დადგა მოსეს,ქრისტეს და მუჰამედის რელიგიური ტყუილის დასასრულის და კლასიკური საბერძნეთის ღმერთთა უსწრაფესი დაბრუნების დრო.
1462 წელს კოზიმო უფროსმა მას მისცა ვილა გარეგიში,ფლორენციის ახლოს და მას გადასცა მრავალი ბერძნული ხელნაწერი.
საზოგადოდ მიღებულია რომ 1462 წელი არის პლატონური აკადემიის დაარსების თარიღი //ეს აკადემია უფრო იყო ახლო მეგობართა წრე. ისინი უფრო არაფორმალურად იკრიბებოდნენ//.
ეს აკადემია არის წინაპარი აკადემიებისა რომლებიც გამრავლდნენ მე-16 საუკუნის იტალიაში,მე-17 საუკუნის საფრანგეთში და ევროპის ყველა ქვეყანაში.
აკადემია შემოქმედთათვის იქცა მათი მდგომარეობის გაკეთილშობილების ინსტრუმენტად.
აკადემიკოსის წოდებას მხატვრობა მექანიკური ხელოვნების რანგიდან ლიბერალური ხელოვნების რანგში აჰყავდა. მხატვრებს ეს ანთავისუფლებდა კორპორაციათა ბატონობისგან.
1463 წელს ფიჩინომ დაასრულა ჰერმეტულ ნაწერთა თარგმნა და შემდეგ შეუდგა პლატონის დიალოგთა თარგმას, რაც გაასრულა 1469 წლამდე.
ესაა პლატონის პირველი სრული თარგმანი ლათინურად. 1469-1474 წლებში მან დაწერა თავისი "პლატონური თეოლოგია", მისი მთავარი ნაშრომი.
1473 წლის 18 დეკემბერს 40 წლის მარსილიო ფიჩინო აკურთხეს მღვდლად. მას არასოდეს ჰქონია მნიშვნელოვანი ხარისხი იერარქიაში და ის ძირითადად დაკავებული იყო მისი საყვარელი აკადემიით. 1474 წელს,მღვდლად კურთხევის შემდეგ,მან დაწერა "ქრისტიანული რელიგია",რომელიც ჰგავს რელიგიურ სწავლებას. 1484 წლის შემდეგ ფიჩინომ მრავალი წელი მიუძღვნა პლოტინის თარგმნას და კომენტირებას,რაც გამოქვეყნდა 1492 წელს. 1489 წელს ფიჩინომ გამოაქვეყნა ნაშრომი ასტროლოგიასა და მედიცინაზე "სიცოცხლის სამი წიგნი".
1494 წელს, პეტრე მედიჩის გაძევების შემდეგ,ის სახელგატეხილი წავიდა სოფელში.
მარსილიო ფიჩინო გარდაიცვალა 1499 წელს, სავონაროლადან ერთი წლის შემდეგ.
თავიდან მოხიბლული ფიჩინო მალე ჩამოშორდა სავონაროლას და გარდაცვალებამდე მან დაწერა სავონაროლას წინააღმდეგ მიმართული სიტყვა.
სავონაროლა კი მკაცრი იყო გარეგგის ბრძენის წარმართულ-ქრისტიანული სინკრეტიზმის მიმართ. მან განაცხადა :
"პლატონი ასწავლის თავხედობას და არისტოტელე ურჯულოებას"
(Chastel,Marsile Ficin et l'art,gv.14).
ჩანართი რუსული საიტიდან dic.academic.ru
(Pletho, Georgius Gemistus //გემისთო//) , 1355-1450. ბიზანტიელი მწერალი და ფილოსოფოსი,ძველბერძნული ფილოსოფიის კარგი მცოდნე და პლატონის დამცველი. მან მისტრაში//პელოპონესი// დააარსა სკოლა. ზოგი მოწმობით მან ეს სახელი დაირქვა მისი სათაყვანო პლატონის სახელთან თანაჟღერადობის გამო.
პლატონის მოძღვრებით დასავლელი ჰუმანისტები მან დააინტერესა 1439 წელს ფლორენციაში მოგზაურობის დროს. ის მონაწილეობდა ფლორენციის საეკლესიო კრებაში და იმედოვნებდა დასავლეთის და აღმოსავლეთის ეკლესიების შერიგებას.
კოზიმო მედიჩის მხარდაჭერით პლეთონმა დააარსა "პლატონური აკადემია" და მალე მის ირგვლივ შეიქმნა ფილოსოფოს ნეოპლატონიკოსთა წრე.
პლეთონის თხზულებებს შორისაა-ზოროასტრეს რელიგია//გამოქვეყნდა პარიზშო 1538 წელს// და პლატონის განსხვავებაზე არისტოტელესგან//გამოიცა ვენეციაში 1540 წელს//.
პლეთონი დაბრუნდა მისტრაში და გარდაიცვალა იქ 1450 წელს.
.
// გაგრძელება იქნება//.
ნაკლებად ცნობილი ჰერმეტისტული აღორძინების ხანა-3:
მარსილიო ფიჩინო ყველაზე ხშირად და ხალიით ახსენებს ჰერმეს ტრისმეგისტს,ზოროასტრეს. დიდ ყურადღებას აქცევს აპოლონიოს როდოსელის არგონავტიკას,პითაგორას,ფილოსტრატეს,პლოტინს,პროკლეს და იამბლიხს.
მაგრამ მისი უდიდესი მოძღვარია პლატონი,რომელსაც ის არისტოტელეზე ბევრად უფრო მეტად აფასებს და ასე შორდება შუა საუკუნეების მთელ ერთ ტრადიციას.
ფიჩინო ამით ექცევა ქრისტიანული პლატონიზმის მომდინარეობაში.
ფიჩინოს მთავარმა ნაშრომმა "პლატონის თეოლოგია" დიდი გავლენა მოახდინა დროზე.
ჩვენ გავუყვებით მარსილიო ფიჩინოს ამაღლებით ( ascensionnelle) დიალექტიკას,პირველ რიგში შევისწავლით მის კოსმოლოგიას //ხილული სამყარო//,შემდეგ სულის თეორიას// ზეგრძნობადი სამყარო// რათა გავიაზროთ ღმერთისაკენ მისი სწრაფვის მოტივი,ესე იგი სიყვარული.
ილული სამყარო:
misi kosmologia, ierarqizebuli samyaro. geocentruli sistema,thumca phithshino thayvans
scems mzes,uxilavi ghmerthis xilul xats. 10 ca
erthmaneths misdevs mzardi sulierebis rigith.
ciuri materia ukvdavia, modzraoba tandathan
ishviathdeba da tsydeba phiqsirebultha sphero-
shi,sinathle sul uphro da uphro kashkashaa da
usasrulo xdeba empireashi (Empyrée), ciuri
cecxlis adgilshi. mistikuri samyaro saphexurebad
maghldeba ghvthaebriv saphexuramde. ghmerthi
ase aghtsevs samyaroshi,romelic aris misi she-
moqmedebithi aqtis emanacia ; Théologie,II,6:
" ghmerthi yvelganmyophia" ( "Deus est
ubique"). phithshinosthan ase xedaven dzalian
dzvel phormulas. is ganmeorebulia aghordzine-
bis xanis platonuri hermetizmis mier. am herme-
tizmis thanaxmad mtheli samyaro aris sphero
romlis tsrexazic arsadaa da centri ki yvelganaa.
kosmiuri siyvaruli aris spheroebis mamodzrave-
beli dzala. yoveli sphero miistsraphis masze uphro srulyophil, masze erthi saphexurith uphro
maghla mdgom arsthan sheerthebisaken (imita-
cia ase aris usasrulod daukmayophilebeli siyva-
ruli). phithshino am mxriv ethanxmeba dantes
kosmologias. ghvthaebrivi komediis
djodjoxethis, gansatsmendelis da samothxis
sami simghera ( chants) thavdeba erthi da igive
leqsith : " siyvaruli romelic amodzravebs
mzes da sxva varskvlavebs". siyvarulith
amodzravebuli es samyaro,mash,sulieria
( yoveli modzraoba gulisxmobs suls rogorc
mamodzravebel princips). samyaro,mash,
cocxalia, mas asuldgmulebs universaluri,
sayovelthao sicocxle romelic tsarmarthavs
yvelaphris zrdasa da aghordzinebas.
"platonis theologiis" zogi pasaji gvaxse-
nebs veneras xotbas, romlithac itsyeba
lukreciusis poema.
phithshinos mier aghtseril samyaros mar-
thaven msgavseba da simpathia,thanagr- dznoba. msgavseba :
sagnebi erthmaneths exmaurebian xilulis
shignith da xilulsa da zeghrdznobads
shoris. phormis analogia udris phunqcia-
tha eqvivalenturobas. sheidzleba ithqvas
rom phithshinosthan metaphora da analo-
gia udris demonstracias. asea rom vercxls
aqvs mthvaris raghac ghirseba, da oqros-
-mzisa,da isini izidaven am planetebis pha-
rul dzalebs; an kidev sulis shemadgeneli 4
gantsyobileba ( humeurs) hgavs othx se-
zons da materiis othx elements. simpatia:
thanagrdznoba da siaxlove,analogia, hqmnian
grdznobadi mravalperovnebis erthianobas,
xiluli samyaros concordia discors-s. ara-
pheria izolirebuli samyaroshi, yvelapheri
aghtsevs erthmanethshi da ereva erthma-
neths,yvelapheri irekleba sarketha usasru-
lo thamashshi. ase xdeba rom xmis gamom-
cemi arpha xmas amoaghebinebs mis
gverdith arsebul arphas; stsored ase xde-
ba rom varskvlavebis gamosxivebebi moq-
medeben adamiantha sxeulze da sulze ise
rogorc phexmdzime qali thavisi tsadilis xats
aghbetshdavs thshanasaxis sxeulze. astro-
logia aris simpatiuri, thanamgrdznobi sam-
yaros mecniereba. thvith mshveniereba,
romelic ibadeba mthlianobashi natsilebis
simetriidan,harmoniidan da srulyophili she-
sabamisobidan, aris xati organizebuli kos-
mosisa romelshic verc erth elements ver
shevxedavth izolirebulad,sadac yovel ele-
ments davinaxavth mis harmoniul urthier-
thobashi mthlianobasthan. mshvenierebis
srulyophili thanxmoba thavis thavthan aris,
mash, xati kosmiuri harmoniisa romel-
shic irekleba shemoqmedis sidiade.. da
samyaros mshveniereba gamomdinareobs
misi shemadgeneli elementebis srulqmnili
proporciebidan consonantias-s da concordia discors-is kanonebis thanaxmad:
aqedanaa phithshinos mier xshirad gan-
meorebuli pithagoruli analogia kosmossa da miusikis partituras ( partition) shoris.
musikis harmonia thshventhvis mshvenie-
ria mxolod imitom rom is thshveni yurisath-
vis imeorebs kosmosis spherotha
ghvthaebriv musikas. stsored amitomaa rom msgavs xats sheudzlia simpatiith,tha-
nagrdznobith epheqturi zemoqmedeba
obieqtze romlis xaticaa is. amitom enitshe-
ba phundamenturi mnishvneloba xedvas,
msgavsebatha aghqmisathvis yvelaze mza
grdznobas ( epikures da lukreciusis theorie-
bis axlo theoriis thanaxmad xedva,mxed-
veloba aris saxetha, xatebis materialuri mi-
gheba). thvali mikrokosmshi aris makro-
kosmshi yvelaze manathobeli varskvlavi
mzis xati. asea rom xedvis obieqti moqme-
debs mxedvel subieqtze: ase magalithad,
tshirianis shexedva sakmarisia tshirith
daavadebisathvis da lamazis mzera sakma-
risia thvalebith siyvarulis gulamde she-
saghtsevad. siyvaruli ase aris djado,thshven gvadjadoebs lamazi phigura
romelic gviyurebs da thshvenshi aghvi-
dzebs maradisobis tsadils.
xilul samyaroshi sulis srulebith zegrdzno-
bad bunebas yvelaze metad uaxlovdeba
sinathle,romlis principadac phithshino
thvlis usasrulo sithshqares : cecxli,rome-
lic thavisi tsminda bunebis gamo yvelaze
metad uaxlovdeba sulier bunebas... aseve
idzens uxorco da dauyovneblad moqmedi
sinathlis gathshenis unars. es adzlierebs
sinathlisa da sulis mtsvervali gonierebis analogias : goni tsheshmaritebas phaqtiu-
rad igebs moulodneli gamocxadebith da ara
silogizmis ganvitharebith. mshveniereba,
romelic aris grdznobadis zegrdznobadis
mimarth simpatiis, thanagrdznobis nishani,
aris sinathlisa da didmshvenierebis tsyaro
( am themas vxedavth ukve tsminda
avgustinesthan da tsminda thomasthan).
sinathle aris erthgvari ghvthaeba romelic
am qveynis tadzarshi imeorebs msgavse-
bas ghmerththan. ghmerthis yvela qmnile-
bis gamanathebeli sinathle aris ghvthaebrivi sicxadis erthgvari didmshve-
niereba". imeorebs ra platonis "banketshi'
amokithxul dapirispirebas, phithshino
ambobs rom xiluli samyaros mshveniereba
gansaxierebulia mitsier venerashi, xolo ze-
grdznobadi samyaros mshveniereba-ciur
venerashi. samyaros mshveniereba, ro-
melsac gvimalavs xangrdzlivi thshveva,
xotbas asxams shemoqmedis sidiades :
"erthi xangrdzlivi thshveva asustebs
aghphrthovanebas. thu ki mshoblebma
sul patara bavshvobidan aghgzardes yve-
la mxridan daxurul saxlshi,ise rom shen
ar shegedzlo samyaros am tsarmtaci
mshvenierebis danaxva 30-e tslamde da
thu, mashin saxlis gaxsnith math is shen
uecrad gathshvenes, shen uetshvelad
imdenad aghphrthovanebuli iqnebodi
mshvenierebith rom manamde gaurkvevli
exla yovelgvari etshvis gareshe irtsmuneb-
di rom yvelapheri sheqmna erthaderthma
unikalurma didostatma da yvelaphers es
didostati marthavs" ( gagrdzeleba iqneba).
6.
sulis amaghleba :
materialuri da xiluli samyaros am ierarqias
sheesabameba sulieri da uxilavi samyaros ierar-
qia. " platonur theologiashi" phithshino ganasxva-
vebs xuth phundamentur substancias ; 1.sxeuls,
gansazghvruls raodenobith,ese igi ganphenilo-
bith,zomith ( étendue), ix. Theologia,VI,8: "sxeu-
li bunebith ganphenilia",thvisebith ( cxeli,civi,
elvare da mqrqali,sveli da mshrali,da sxv.), 2.
suls,romelsac aqvs sakuthari thavis shecnobis,
sxeulisagan abstraqciis unari, ,magram romelsac
arseboba sheudzlia mxolod sxeulthan kavshir-
shi. " sheicani thavi sheni" axasiathebs suls, ro-
gorc es pirvelma aghiara sokratem.es dabrune-
ba sakuthar thavthan phithshinos azrith aghnish-
navs tsris saucxoobas,sakuthari thavis cnobas
zegrdznobad samyaroshi thu planetebis orbitas
grdznobad samyaroshi.3.angelozi, yvelanairi
sxeulisagan thavisuphali suli,romlis codnac sas-
ruli rthsheba, da bolos ghmerthi,usasrulo da
yovlismcodne suli. adamianis suli, materialuri
sxeulisa da ghvthaebrivi sulis damakavshirebeli
arsi ase aris vincula anu copula mundi (Theologia,III,2). adamiani mothavsebulia ukidu-resobatha shoris : is sheidzleba daeces da iq-
ces cxovelad ( romelic aris materiashi thsaphluli
suli) an amaghldes angelozisken ( romelic aris
sxeulisagan ganthavisuphlebuli suli). adamiani,
an uphro adamianis suli amdenad aris bunebis
udidesi sastsauli ( Theologia,III,2,t.I gv?141 da
142) :" adamianis suli, romelsac phithshino
utsodebs"mesame arss"( "tierce essence")
timeos 35 a-s thanaxmad,aris bunebis udi-
desi sastsauli, maximum est in natura mi-
raculum...,imdenad rom mas samarthlianad
sheidzleba vutsodoth bunebis centri, yvela-
phris shuaguli,samyaros sheertheba,yve-
laphris saxe,samyaros kvandzi da kavshiri". aq vxedavth Asclepiusis anu
Corpus hérmeticumis XIV traqtatis gaxsenebas.
avgustines is mohyavs Cité de Dieu-shi :
" adamiani,mash,o asklepius,arisi didi
sastsauli ( magnum miraculum),pativis-
cemisa da thayvaniscemis ghirsi cxoveli,
vinaidan is gadadis ghvthaebriv buneba-
shi thithqos thvithon ghmerthi iyos..."
(Asclepius,§2, gamocema Guy Rachet
Sand-isa,1996,gv.81). sastsauli imitom
rom stsored adamianis sulthan erthad ma-
ghldeba materialuri suliershi da qmnileba
ixsneba ghvthaebrivis shecnobisaken.
stsored amitomaa rom adamiani ese igi
adamianis suli gansakuthrebuli ghirsebi-
thaa shemosili samyaroshi: stsored mas
dzaludzs motsyveta grdznobadisagan da
zegrdznobadisaken amaghleba. angelozebi
binadroben sulieris samephoshi ise rogorc
mxecebi binadroben materialur samepho-
shi, mxolod adamiani maghldeba sazghvramde, mxolod adamians dzaluds
erthi samephosagan motsyveta da meore
samephosaken amaghleba. adamianis sulis
stsored es thviseba anitshebs mas ukvda-
vebas ( "platonuri theologiis" qvesathauria
" sulis ukvdavebaze").
adamianis suli shphothavs da gatandju-
lia melanqoliith, tandjvith romlis obieqtic
ganusazghvrelia da romelic stsandjavs
genialur adamianebs. melanqoliaze "sicocxlis
tsignis" I tsignis 3-7 thavebshi vkithxulobth she-
mdegs : " samyarosaken miqceuli suli vera-
sodes xvdeba misi siyvarulis obieqts. mas
simshvidis mopoveba sheudzlia mxolod
misi shinagani samyaros gardaqmnith,
mxolod mashin thu ki is mimarthavs thavis
tsheshmarit samshoblos, angelozisa da
ghmerthis zegrdznobad samyaros. suli da-
shildoebulia nebith,romlithac mas nebavs
thavisi siyvarulis obieqti. suli dadjildoebu-
lia gonierebith,romlithac mas dzaludzs
misi siyvarulis obieqtis xilva dauyovnebeli
da intuitiuri codnith. asethi gamocxadeba
adamianebisathvis ishviathi da xanmoklea
( aristotele,Nic,X), magram is araa sheudz-
lebeli. mxolod uphlis xilvas dzaludzs me-
lanqoliis shphothis damshvideba.
phithshinos azrith intuitiuri codna uphro
maghalia vidre loghikuri demonstracia. am
yovelthvis xatovani da metaphoruli azrisath-
vis codna xatis,saxis aghqma uphroa vidre
raghac tsinadadebis ganvithareba. es xsnis
phithshinos aghphrthovanebas egvipturi
ierogliphebith. phithshino math icnobda
Horapollonis Hierogliphica-dan,romelic
ithvleboda erthi egvipteli qurumis pharulad
shenaxul gamocxadebad. es teqsti, romelic
phlorenciashi 1419 tsels thshaitana mghvdelma Cristoforo de Buondelmontim,
sinamdvileshi bevrad uphro axalia imitom
rom isaa a.ts. II-IV saukuneebis ucnobi
aleqsandrielis nashromi. mis gamocemas
Alde Manuce-s mier 1505 tsels hqonda im-
denad didi tsarmateba rom mtheli klasikuri
xanis mandzilze Horapollonis simbolizmi
did gavlenas moaxdens dzveli ierogliphe-
bis interpretaciaze. ierogliphi phithshinosthvis aris idea gardaqmnili xa-
tad, rac silogizmis rthul gzas cvlis ideiis
( ideias) ushualo xilvith : " egvipteli qurume-
bi ghvthaebriv movlenatha aghsanishna-
vad ar iyenebdnen asoebs,isini iyenebdnen
mcenareebis, xeebis da cxovelebis srul
phigurebs,radganac ghmerthis azri movle-
natha, sagantha shesaxeb araa rthuli,
diskursiuli azri, isaa mathi martivi da ushualo phorma. drois thqveni gazomva,
magalithad, mravalpherovani da mobiluria,
is xedavas rom dro miedineba da erthgva-
ri revoluciith is dasatsyiss ukavshirebs da-
sasruls: is qmnis sagantha usasrulo rao-
denobas da math sathithaod spobs. egvi-
ptelebi mthel am sityvas xedavdnen erth
xatshi sadac tsarmodgenili iyo phrthosani
gveli romelsac pirshi ukavia thavisi saku-
thari kudi. sxva obieqtebi tsarmodgenilia sxva analogiuri xatebith,rasac aghtsers
Horus" (Chastel-is nashrom "Marsile Ficin
et l'art"-shi,gv.82-ze moyvanili tserili). idea
modis plotinidan. plotini egviptur ierogli-
phebshi xedavda nashths shemecnebi-
sa xatebith ( agalmata) da ara tsinadadebe-
bith ( axiomata): mexuthe Ennéade,VIII
( "zegrdznobad mshvenierebaze"),5 da 6:
" egvipteli brdzenebi ar iyeneben naxat
asoebs romlebic ishlebian sityvebad da
tsinadadebad da romlebic tsarmoadge-
nen bgerebs da sityvebs : isini tarmoadge-
nen xatebs. yoveli ierogliphi aris gansxva-
vebuli ramis xati. isini math xatavdnen
tadzrebshi yoveli arsis yvela detalis agh-
sanishnavad; yoveli naxati nishani,mash,
aris mecniereba,sibrdzne, realuri raghac da
ara raghac thanmimdevruli azri,rogorc
msdjeloba an ganxilva". plotini uetshve-
lad phiqrobs " kanontha" saxelganthq-
mul teqstze ( 656 d-e) sadac platoni xot-
bas asxavs egviptur xelovnebas. aghor-
dzinebis xanis aghphrthovaneba ierogli-
phebis savaraudo simbolizmith aris gamo-
canebis, saidumlotha, emblemebis mo-
dis gavrcelebis satsyisi.
es thvalsazrisi aris tshvretithi cxovre-
bis netareba da sitkboeba da tsinastsar
gvagrdznobinebs samothxeshi myoph
netartha cxovrebis gemos. im xanis sim-
bolizmis thanaxmad mtshvretelobithi
cxovreba uphro maghali rangisaa vidre
praqtikuli cxovreba, ise rogorc rasheli
uphro maghla dgas liaze. goniereba
phithshinos thanaxmad aris yvelaze uphro
intuitiuri da midjnuris, sheyvarebulis unari
da ara deduqciuri da loghikuri unari.
phithshinos morali mimarthulia am
mtshvretelobithi cxovrebisaken amaghle-
bisaken da naklebadaa dainteresebuli
adamiantha math shoris urthierthobatha
ethikith da politikith anu moqalaqetha
urthierthobith mathi organulad gamaer-
thianebeli saxelmtsiphos shignith.
grdznobadi da zegrdznobadi samya-
roebis sazghvarze, sheerthebis adgilas
myophi adamianuri suli ( anima) gaordeba
gonebad ( mens) da sulad ( animus) : go-
neba, goniereba aris spekulaturi unari,ro-
melic idzleva zegrdznobadis xilvis sa-
shualebas; suli aris,uphro materialuri da sxeulthan uphro mshidrod dakavshirebu-
li, yoveli adamianis individualuri xasiathis
shemadgeneli othxi xasiathis,gantsyobi-
lebis (humeurs) temperamenti (dasasruli
iqneba).
7.
siyvarulis philosophia :
phithshinos mtheli philosophia ase shei-
dzleba gagebuli iqnes rogorc siyvarulis
philosophia. platonis natsarmoebebidan
is yvelaze didi siamovnebith kithxulobs
"bankets" da "phedrs". aristoteles mego-
brobis theorias ( Nic VIII) da ciceronis
De Amiticias is ukavshirebs pavles saxel-
ganthqmul tserilebs gulmotsyalebaze,
gulshematkivrobaze. suli nebith, magram
aseve gonierebith ( vinaidan mxolod si-
yvaruls dzaluds thshemi amaghleba
ghmerthis xilvamde da usiyvarulo gonie-
rebas ar dzaludzs codna) mthlianad amo-
dzravebulia siyvarulis mier. materialur sa-
myarosac, rogorc ukve vthqvith,mthlianad
amodzravebs siyvaruli. siyvaruli aris tsar-
momqmneli,tsarmomshobeli,mshobeli dza-
la romelic axdens samyaros organizacias
da athshens phormas satsyis qaosshi.
siyvaruli aris agrethve mimzidveli dzala,
romelic samyaros sulis erthienobashi aer-
thianebs samyaros shemadgenel natsi-
lebs : isaa erthianobis ghvthaebrivi princi-
pi. adamianuri siyvaruli aris ghvthaebrivi
siyvarulis anarekli grdznobad samyaroshi
da siyvarulis obieqti aris rogorc gamouth-
qmeli ghvthaebrivi mshvenierebis tsinath-
grdznoba. asea rom sheyvarebulebma sinamdvileshi ar ician thu ra undath math
sinamdvileshi: siyvarulis obieqtisaken
stsraphvisas math sinamdvileshi undath
ghmerthis tshvreta : " aqedan gamomdina-
re sheyvarebulis tsadils ver amshvidebs aranairi sxeulis danaxva da shexeba. is
miistsraphis ara sxeulisaken aramed
sxeulshi areklil ghmerthis sidiadisa da
brtsyinvalebisaken da sheyvarebuls sago-
nebelshi agdebs da misthvis miutsvdome-
lia stsored is rac mas aghaphthovanebs.
stsored amitomaa rom sheyvarebulebma
ar ician thu ra stsadiath math an thu ras
edzeben isini vinaidan math ar ician thu
ra an vin aris aghmerthi,romlis pharulma
gemom ( saveur) mis qmnilebebshi gaavr-
cela dzalian tkbili aromati. stsored es aro-
mati gvaghelvebs thshven yovel dghe".
da phithshino plotinisagan ighebs xats
narcisisa,romelic kvdeba ratha thshaixrthshos thavisi siyvarulis grdzno-
bad kerpshi,romelsac ar sheedzlo am
xati-ekranis ukan thavisi siyvarulis namd-
vili obieqtis, shemoqmedi ghmerthis dana-
xva. siyvaruli mash aris dabadeba sulieri
samyarosathvis da sikvdili materialuri sa-
myarosathvis, sikvdili sakuthari thavisthvis
da davitsyeba da sakuthari thavis dakargva
sxvashi : platoni siyvaruls utsodebs mtsa-
re rames ( Amorem Plato rem amaram
vocaf). es stsoria vinaidan sheyvarebuli
kvdeba. thvith orpheosma siyvaruls utsoda
tkbil-mtsare ( glukupikron),vinaidan siyva-
ruli aris nebayophlobithi sikvdili... ambo-
ben rom sheyvarebuli kvdeba imitom rom
sakuthari thavis damvitsyebeli misi azri
phiqrobs mxolod sayvarelze.. sheyvarebu-
lis suli agharaa masshi da is vinc agharaa
masshi is aghar cxovrobs masshi da is
vinc aghar cxovrobs kvdeba. amitomaa
rom sheyvarebuli mkvdaria sakuthari tha-
visthvis. magram cxovrobs is sxvashi?
rasakvirvelia". ase,thu ki gonierebis dama-
xasiathebeli aqti aris zurgis sheqceva
grdznobadi nivthebisathvis da sakuthar
thavshi shesvla,es moqceva shinaganoba-
shi ara imdenad sakuthari thavis aghmo-
thshenaa ramdenadac simthvralis aghmo-
thshenaa vinaidan masshi myophi
ghvthaebrivis aghmothshena thithqos
stsyvets suls sakuthari thavisagan sasiyva-
rulo eqstazis meshveobith. stsored shina-
ganobashi thshndeba transcendenturoba.
ghmerthis siyvaruli ase aris yvela siyvaru-
lis tsheshmariteba. yvelanairi megobroba
shesadzlebelia mxolod ghmerthshi. da
sheyvarebulebs erthmanethi uyvarth
ghvthaebis saertho gancdith. akademias
ase unda sheekriba megobrebi sulshi,rom-
lebic Diotime-s theoriis thanaxmad shtha-
gonebulebi da ganayophierebulebi unda
yophiliyvnen siyvarulith,rasac maththvis
unda ebidzga mravai lamazi sityvis datseri-
saken. sasiyvarulo simthvralis am gandide-
bashi vxedavth mogonebas shua sauku-
neebis thavaziani,kurtuaziuli siyvarulis ,
dantes,petrarkas siyvarulis shesaxeb.
siyvarulis romelic sulshi aris emociuri
stsraphva ghvthaebrivisken amaghlebisa-
ken aris agrethve yvelanairi codnis
tsheshmariti motivi. nashromshi " komen-
tarebi "banketze" phithshino imeorebs
platonis mier " phedrshi" naxseneb gash-magebis,gaxelebis othx saxes : sasiyvarulo
sigije mitsieri veneras thanaxmad; poeturi
sigije muzebis thanaxmad;mistikuri gaxele-
ba dionises thanaxmad da tsinastsarmety-
veluri sishlege apolonis thanaxmad. pirveli
suls styvets sakuthar thavs da astsavlis mas sikvdils;meore aghvidzebs mas kos-
mosis tsyobis ganmsazghvreli thanxmiere-
bisa da harmoniisadmi;mesame aris gants-
menda romelic stsydeba grdznobads da
yuradghebas apyrobs ara samyaroshi ar-
sebul mravalpherovan brtsyinvalebas,ara-
med misi erthianobis princips; da bolos
meothxe maghldeba gonierebith (mens),ro-
melic aris sulis mtsvervali,thvith erthianobis xilvisaken. da bolos,rodesac
suli gaxda erthi,erthi,vambob me,romelic
aris bunebashi da sulis arshshic ki,mas
rthsheba mxolod dauyovnebliv dabruneba
Erththan,ese igi ghmerththan. am amoca-
nas siyvarulis, ese igi ghvthaebrivi mshve-
nierebis da sikethis tsadilis meshveobith asrulebs ciuri venera.
siyvaruli, mash, aris sulis amaghlebis
principi da mizani,dasasruli. phithshinos
sheudzlia daaskvnas rom " yvela sishma-
gidan yvelaze dzlieri da da yvelaze gamo-
thshenilia sasiyvarulo sishmage".
siyvaruli aris shthagonebis unikaluri,
erthaderthi mamodzravebeli dzala romel-
sac gadahyavs poetebi da mxatvrebi,
furor divinus.
( " midjnuri shmagsa gviqvian
arabulitha enitha", shotha,bevrad adre
marsilio phithshinomde )
am shesanishnav narkvevs axlavs
misi avtoris patara daskvna, isic iqneba...
8.
marsilio phithshinos gultsrphelad
djeroda rom is qristiani iyo da sulac ar phiq-
robda rom tsarmarthobis da qristianobis es
ucnauri da saintereso naz
No comments:
Post a Comment