"ქართული ცხოვრების უბნელეს ხანაშიც, მე-15 საუკუნეშის ვხედავთ რომ ქართველებთან მეგობრობას უფრთხილდებოდნენ და აფასებდნენ და ქართველების სამხედრო და პოლიტიკურ მნიშვნელობას აფასებდნენ ისეთ შორეულ ქვეყანაშიც როგორიცაა ეგვიპტე. ამის თაობაზე, სხვათა შორის, ჩვენ გვაქვს იერუსალიმში სომხურ ენაზე დაწერილი იმდროინდელი დოკუმენტი", ამბობს აკადემიკოსი ნ.მარი.
ერისკაცობაში – გიორგი იერონიმეს ძე საძაგლიშვილი) (დ. 10 ნოემბერი, 1855, ქვემო ნიქოზი, გორის მაზრა ― გ. 27 ივნისი, 1918, მარტყოფი) — სრულიად საქართველოს პირველი კათოლიკოს-პატრიარქი ავტოკეფალიის აღდგენის შემდეგ, 1917-1918 წლებში, ქართველი ისტორიკოსი, სასულიერო და საზოგადო მოღვაწე. შერაცხულია წმინდანად საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესიის მიერ 2002 წელს.
 |
В начале 1902 года я был перемещен в Каменец-Подольскую епархию на
Балтскую викариатскую кафедру и на новом месте своего служения стал
изучать русскую историю по первоисточникам,
Культурная роль Иверии в истории Руси — Глава II
აი რას გვეუბნება გიჟი პეტრე პირველის მიერ დაარსებული იმპერიის ნახევრადპროტესტანტული სინოდის მიერ 1902 წელს კამენეც-პოდოლსკის ეპარქიაში გადაგდებული დიდი კირიონი თავის სახელგანთქმულ მონოგრაფიაშო ივერიის "კულტურული როლი რუსის //ძველი რუსეთის// ისტორიაში".
იერუსალიმში 1522 წელს ნამყოფი მოგზაური ბართლომე დე სოლინიაკი იგივეს ლაპარაკობს წმინდა მიწაზე ქართველთა მნიშვნელობის შესახებ, სახელდობრ კი იმას რომ ქართველები იერუსალიმში შესვლისას თურქ სულთანს არ უხდიან არანაირ გადასახადს, რომ იერუსალიმში გაშლილი დროშებით შედიან აქლემ-დრომადერებზე და ცხენებზე მსხდომი ქართველები და თურქებს მათი ძალიან ეშინიათ.
სიგელში მეფე ირაკლისადმი //ნიკოლოზისადმი// 1710 წელს პატრიარქი დოსითეოსი წერს:
"ბაგრატიონთა გვარი და მათგან ივერიის ღვთისმოსავი მეფეები ოდითგან იყვნენ წმინდა და ცხოველმყოფელი საფლავისა და სხვა უწმინდესი ადგილების მცველები და ქტიტორები. დამცველები იმიტომ რომ ბერძენთა მეფეების ეგვიპტელ სულთანებთან ომების დროს წმინდა იერუსალიმის მონასტრებს ემუქრებოდა საბოლოო აოხრება. იბერიის მეფეებმა კი, როგორც ეგვიპტის სულთნების მეგობრებმა დაიცვეს ეს წმინდა სავანეები და ჩვენ ისინი ვნახეთ ქტიტორებად ვინაიდან ბერძნების და ფრანკების არაბებთან და ეგვიპტის სულთნებთან ომების დროს ეს მონასტრები უაღრესად დაძველდნენ და უახლოვდებოდნენ უკანასკნელ ნგრევას.
იბერიის მეფეები კი მათ უვლიდნენ, რაც, სხვათა შორის, ჩანს წმინდა გოლგოთაზე დაცულ ერთ ქართულ ბარათში რომელიც შეადგინა დაუვიწყარმა მეფე ვახტანგ გორგასლანმა //მე-5 ს.//
"ქართული ცხოვრების უბნელეს ხანაშიც, მე-15 საუკუნეშის ვხედავთ რომ ქართველებთან მეგობრობას უფრთხილდებოდნენ და აფასებდნენ და ქართველების სამხედრო და პოლიტიკურ მნიშვნელობას აფასებდნენ ისეთ შორეულ ქვეყანაშიც როგორიცაა ეგვიპტე. ამის თაობაზე, სხვათა შორის, ჩვენ გვაქვს იერუსალიმში სომხურ ენაზე დაწერილი იმდროინდელი დოკუმენტი", ამბობს აკადემიკოსი ნ.მარი.
მაჰმადიანური სამყარო მამაც ქართველებს და მათ მეფეებს მუდამ თვლიდა აღმისავლეთის წმინდა ადგილების მცველებად.
ეგვიპტელი სულთნები ქართველ მეფეებს ასე ადიდებდნენ:
დაე გაახანგრძლივოს ალაჰმა ბრწყინვალება მისი დიდებულებისა,
სახელოვანი. დიდებული, მამაცი, უშიშარი, ძლიერი მეფისა, დაუცხრომელი მებრძოლისა. ლომისა, ტახტის და გვირგვინის მფლობელისა, თავისი რელიგიის მცოდნისა, სამართლიანისა ქვეშევრდომების მიმართ, საუკეთესოსი ბერძენთა მეფეებს შორის, ქართველთა სულთანისა, ზღვებისა და სრუტეების სამეფოს განძისა, რაინდთა სასურველი ადგილის მცველისა, წინაპრებისგან ტახტების და გვირგვინების მიმღებისა, მურის და ირანის ქვეყნების მცველისა, იონიელთა შთამომავლისა, სირიის მეფეების კვინტესენციისა, საუკეთესოსი ტახტების და გვირგვინების მფლობელთა შორის, ქრისტიანთა განმადიდებლისა, იესოს რელიგიის ბურჯისა, მესიანურ გმირთა ცხებულისა, თავისი გადაწყვეტილებით წმინდა სახლის //ე.ი. იერუსალიმის// განმადიდებლისა, მონათლულთა ბურჯისა, რომის პაპის დამხმარესი, მაჰმადიანთა მეგობრისა, უმშვენიერესისა ახლო მეგობართა შორის, მეფეებისა და სულთანების ყველაზე გულწრფელი მეგობრისა".
Египетские султаны грузинских царей величали так: «Да продлит Аллах блеск его величества, государя именитого, славного, отважного, бесстрашного, могущественного, неусыпного борца, льва, обладателя престола и короны, ведателя своей религии, справедливца к подданным, лучшего из царей греческих, султана грузин, сокровища царства морей и проливов, защитника заповедного места витязей, унаследовавшего от предков своих престолы и короны, охраны стран мурских и иранских, потомка Ионян, эссенции царей сирийских , отборнейшего из обладателей престолов и корон, прославителя xpиcтиaн, подпоры религий Ииcycoвoй, помазанника героев мессианских, решением своим возвеличившею дом священный (т. е. Иерусалим), опоры крещенных, пособника папы, папы римского, друга мусульман, прекраснейшего из близких друзей, искреннейшего друга царей и султанов»[12].
Бывший в Иерусалиме в 1522 г., путешественник Варфоломей де-Солиньяк говорит тоже самое о значении грузин в св. Земле, а именно, что когда грузины приходят в Иерусалим, султану турецкому никакого налога не платят, но сидя на верблюдах-дромадерах и на лошадях с поднятыми знаменами торжественно вступают в Иерусалим. Султаны и турки их очень боятся[9].
В грамоте царю Ираклию (Николаю)-1710 г. патриарх Досифей пишет: «Род Багратион, и от них Мепы, т. е. благочестивейшие цари Иверские, искони были защитниками и ктиторами святого и живоносного Гроба и прочих пречестных поклонений. Защитниками потому, что во время войн греческих царей с султанами египетскими, монастыри св. Иерусалима подверглись опасности конечного разорения, а цари Иверские, как друзья султанов египетских, сохранили эти святые обители, и мы застали их ктиторами, ибо во время войн греков и франков с арабами и султанами египетскими крайне обветшали монастыри и приближались к последнему разрушению; а цари Иверские поддерживали их, как это видно, между прочим, из одной записки на грузинском языке, хранящейся на св. Голгофе, которую составил присно-поминаемый царь Вахтанг Горгаслан (V в.)[10].
Таким образом, когда Русь не представляла еще из себя сильной державы, единственным стражем христианства против мусульман из всех православных народов были одни только грузины и церковь грузинская не раз выдвигала своих доблестных и самоотверженных сынов на защиту христианства вне пределов своего отечества от притеснении полумесяца. «Даже в самую мрачную эпоху грузинской жизни, в XV веке, мы видим говорит академик Н. Я. Марр, что дружбою грузин дорожили, и военное, да и политическое их значение признавали в столь далекой стране, как Египет. У нас по этому вопросу есть, между прочим, один современный документ, написанный в Иерусалиме на армянском языке»[11]. Мусульманский мир храбрых грузин и их царей всегда считал защитниками св. мест Востока. О военной славе и политической мощи грузин свидетельствует арабский писатель Шихабеддин-Элькалькашанди (+ 1418г.). «Государств, где находятся цари христианские, говорит он которым пишется от этого (т. е. египетского) государства-всего два. Первое (из них) государство грузинское (состоящее) из христиан мелькйтских (т. е. православных)... Она (Грузия) страна великая и государство могущественное... В ней власть твердая... Она находится под (верховною) властью султана Хулакуида (царствующего) в государстве иранском. Ярлыки (т. е. указы) его доходят до нее, но только поток его (султана) не разливается на нее и конница его не вторгается во внутрь ее для войны разжигающей... Войско грузинское твердо держится веры Креста и состоит из людей мужества и отваги. Войскам хулакуидским оно служит опорою и поддержкою... Я помню, когда ему (грузинскому царю) из Египта посылались подарки, помню, как одного из главнейших царей христианских и как самого закоренелого человека (в христианстве) из людей крещенных. Он вошел в переписку с двором султанским (египетским) относительно (иерусалимской) церкви Св. Креста, прося, чтобы ее изъяли из рук завладевших (ею мусульман). и вышли указы, повелевшие возвратить им (грузинам) ее, хотя она была уже захвачена ими (мусульманами); находилась она за стенами Иерусалима и была обращена в мечеть. Это (возвращение церкви христианам) огорчило (мусульманских) книжников и благочестивцев, хотя оно и не было произведено необдуманно... Египетские султаны грузинских царей величали так: «Да продлит Аллах блеск его величества, государя именитого, славного, отважного, бесстрашного, могущественного, неусыпного борца, льва, обладателя престола и короны, ведателя своей религии, справедливца к подданным, лучшего из царей греческих, султана грузин, сокровища царства морей и проливов, защитника заповедного места витязей, унаследовавшего от предков своих престолы и короны, охраны стран мурских и иранских, потомка Ионян, эссенции царей сирийских , отборнейшего из обладателей престолов и корон, прославителя xpиcтиaн, подпоры религий Ииcycoвoй, помазанника героев мессианских, решением своим возвеличившею дом священный (т. е. Иерусалим), опоры крещенных, пособника папы, папы римского, друга мусульман, прекраснейшего из близких друзей, искреннейшего друга царей и султанов»[12].
Культурная роль Иверии в истории Руси — Глава II
აი რას გვეუბნება გიჟი პეტრე პირველის მიერ დაარსებული იმპერიის ნახევრადპროტესტანტული სინოდის მიერ 1902 წელს კამენეც-პოდოლსკის ეპარქიაში გადაგდებული დიდი კირიონი თავის სახელგანთქმულ მონოგრაფიაშო ივერიის "კულტურული როლი რუსის //ძველი რუსეთის// ისტორიაში".
იერუსალიმში 1522 წელს ნამყოფი მოგზაური ბართლომე დე სოლინიაკი იგივეს ლაპარაკობს წმინდა მიწაზე ქართველთა მნიშვნელობის შესახებ, სახელდობრ კი იმას რომ ქართველები იერუსალიმში შესვლისას თურქ სულთანს არ უხდიან არანაირ გადასახადს, რომ იერუსალიმში გაშლილი დროშებით შედიან აქლემ-დრომადერებზე და ცხენებზე მსხდომი ქართველები და თურქებს მათი ძალიან ეშინიათ.
სიგელში მეფე ირაკლისადმი //ნიკოლოზისადმი// 1710 წელს პატრიარქი დოსითეოსი წერს:
"ბაგრატიონთა გვარი და მათგან ივერიის ღვთისმოსავი მეფეები ოდითგან იყვნენ წმინდა და ცხოველმყოფელი საფლავისა და სხვა უწმინდესი ადგილების მცველები და ქტიტორები. დამცველები იმიტომ რომ ბერძენთა მეფეების ეგვიპტელ სულთანებთან ომების დროს წმინდა იერუსალიმის მონასტრებს ემუქრებოდა საბოლოო აოხრება. იბერიის მეფეებმა კი, როგორც ეგვიპტის სულთნების მეგობრებმა დაიცვეს ეს წმინდა სავანეები და ჩვენ ისინი ვნახეთ ქტიტორებად ვინაიდან ბერძნების და ფრანკების არაბებთან და ეგვიპტის სულთნებთან ომების დროს ეს მონასტრები უაღრესად დაძველდნენ და უახლოვდებოდნენ უკანასკნელ ნგრევას.
იბერიის მეფეები კი მათ უვლიდნენ, რაც, სხვათა შორის, ჩანს წმინდა გოლგოთაზე დაცულ ერთ ქართულ ბარათში რომელიც შეადგინა დაუვიწყარმა მეფე ვახტანგ გორგასლანმა //მე-5 ს.//
"ქართული ცხოვრების უბნელეს ხანაშიც, მე-15 საუკუნეშის ვხედავთ რომ ქართველებთან მეგობრობას უფრთხილდებოდნენ და აფასებდნენ და ქართველების სამხედრო და პოლიტიკურ მნიშვნელობას აფასებდნენ ისეთ შორეულ ქვეყანაშიც როგორიცაა ეგვიპტე. ამის თაობაზე, სხვათა შორის, ჩვენ გვაქვს იერუსალიმში სომხურ ენაზე დაწერილი იმდროინდელი დოკუმენტი", ამბობს აკადემიკოსი ნ.მარი.
მაჰმადიანური სამყარო მამაც ქართველებს და მათ მეფეებს მუდამ თვლიდა აღმისავლეთის წმინდა ადგილების მცველებად.
ეგვიპტელი სულთნები ქართველ მეფეებს ასე ადიდებდნენ:
დაე გაახანგრძლივოს ალაჰმა ბრწყინვალება მისი დიდებულებისა,
სახელოვანი. დიდებული, მამაცი, უშიშარი, ძლიერი მეფისა, დაუცხრომელი მებრძოლისა. ლომისა, ტახტის და გვირგვინის მფლობელისა, თავისი რელიგიის მცოდნისა, სამართლიანისა ქვეშევრდომების მიმართ, საუკეთესოსი ბერძენთა მეფეებს შორის, ქართველთა სულთანისა, ზღვებისა და სრუტეების სამეფოს განძისა, რაინდთა სასურველი ადგილის მცველისა, წინაპრებისგან ტახტების და გვირგვინების მიმღებისა, მურის და ირანის ქვეყნების მცველისა, იონიელთა შთამომავლისა, სირიის მეფეების კვინტესენციისა, საუკეთესოსი ტახტების და გვირგვინების მფლობელთა შორის, ქრისტიანთა განმადიდებლისა, იესოს რელიგიის ბურჯისა, მესიანურ გმირთა ცხებულისა, თავისი გადაწყვეტილებით წმინდა სახლის //ე.ი. იერუსალიმის// განმადიდებლისა, მონათლულთა ბურჯისა, რომის პაპის დამხმარესი, მაჰმადიანთა მეგობრისა, უმშვენიერესისა ახლო მეგობართა შორის, მეფეებისა და სულთანების ყველაზე გულწრფელი მეგობრისა".
Египетские султаны грузинских царей величали так: «Да продлит Аллах блеск его величества, государя именитого, славного, отважного, бесстрашного, могущественного, неусыпного борца, льва, обладателя престола и короны, ведателя своей религии, справедливца к подданным, лучшего из царей греческих, султана грузин, сокровища царства морей и проливов, защитника заповедного места витязей, унаследовавшего от предков своих престолы и короны, охраны стран мурских и иранских, потомка Ионян, эссенции царей сирийских , отборнейшего из обладателей престолов и корон, прославителя xpиcтиaн, подпоры религий Ииcycoвoй, помазанника героев мессианских, решением своим возвеличившею дом священный (т. е. Иерусалим), опоры крещенных, пособника папы, папы римского, друга мусульман, прекраснейшего из близких друзей, искреннейшего друга царей и султанов»[12].
Бывший в Иерусалиме в 1522 г., путешественник Варфоломей де-Солиньяк говорит тоже самое о значении грузин в св. Земле, а именно, что когда грузины приходят в Иерусалим, султану турецкому никакого налога не платят, но сидя на верблюдах-дромадерах и на лошадях с поднятыми знаменами торжественно вступают в Иерусалим. Султаны и турки их очень боятся[9].
В грамоте царю Ираклию (Николаю)-1710 г. патриарх Досифей пишет: «Род Багратион, и от них Мепы, т. е. благочестивейшие цари Иверские, искони были защитниками и ктиторами святого и живоносного Гроба и прочих пречестных поклонений. Защитниками потому, что во время войн греческих царей с султанами египетскими, монастыри св. Иерусалима подверглись опасности конечного разорения, а цари Иверские, как друзья султанов египетских, сохранили эти святые обители, и мы застали их ктиторами, ибо во время войн греков и франков с арабами и султанами египетскими крайне обветшали монастыри и приближались к последнему разрушению; а цари Иверские поддерживали их, как это видно, между прочим, из одной записки на грузинском языке, хранящейся на св. Голгофе, которую составил присно-поминаемый царь Вахтанг Горгаслан (V в.)[10].
Таким образом, когда Русь не представляла еще из себя сильной державы, единственным стражем христианства против мусульман из всех православных народов были одни только грузины и церковь грузинская не раз выдвигала своих доблестных и самоотверженных сынов на защиту христианства вне пределов своего отечества от притеснении полумесяца. «Даже в самую мрачную эпоху грузинской жизни, в XV веке, мы видим говорит академик Н. Я. Марр, что дружбою грузин дорожили, и военное, да и политическое их значение признавали в столь далекой стране, как Египет. У нас по этому вопросу есть, между прочим, один современный документ, написанный в Иерусалиме на армянском языке»[11]. Мусульманский мир храбрых грузин и их царей всегда считал защитниками св. мест Востока. О военной славе и политической мощи грузин свидетельствует арабский писатель Шихабеддин-Элькалькашанди (+ 1418г.). «Государств, где находятся цари христианские, говорит он которым пишется от этого (т. е. египетского) государства-всего два. Первое (из них) государство грузинское (состоящее) из христиан мелькйтских (т. е. православных)... Она (Грузия) страна великая и государство могущественное... В ней власть твердая... Она находится под (верховною) властью султана Хулакуида (царствующего) в государстве иранском. Ярлыки (т. е. указы) его доходят до нее, но только поток его (султана) не разливается на нее и конница его не вторгается во внутрь ее для войны разжигающей... Войско грузинское твердо держится веры Креста и состоит из людей мужества и отваги. Войскам хулакуидским оно служит опорою и поддержкою... Я помню, когда ему (грузинскому царю) из Египта посылались подарки, помню, как одного из главнейших царей христианских и как самого закоренелого человека (в христианстве) из людей крещенных. Он вошел в переписку с двором султанским (египетским) относительно (иерусалимской) церкви Св. Креста, прося, чтобы ее изъяли из рук завладевших (ею мусульман). и вышли указы, повелевшие возвратить им (грузинам) ее, хотя она была уже захвачена ими (мусульманами); находилась она за стенами Иерусалима и была обращена в мечеть. Это (возвращение церкви христианам) огорчило (мусульманских) книжников и благочестивцев, хотя оно и не было произведено необдуманно... Египетские султаны грузинских царей величали так: «Да продлит Аллах блеск его величества, государя именитого, славного, отважного, бесстрашного, могущественного, неусыпного борца, льва, обладателя престола и короны, ведателя своей религии, справедливца к подданным, лучшего из царей греческих, султана грузин, сокровища царства морей и проливов, защитника заповедного места витязей, унаследовавшего от предков своих престолы и короны, охраны стран мурских и иранских, потомка Ионян, эссенции царей сирийских , отборнейшего из обладателей престолов и корон, прославителя xpиcтиaн, подпоры религий Ииcycoвoй, помазанника героев мессианских, решением своим возвеличившею дом священный (т. е. Иерусалим), опоры крещенных, пособника папы, папы римского, друга мусульман, прекраснейшего из близких друзей, искреннейшего друга царей и султанов»[12].
No comments:
Post a Comment