პეტრეს შემდგომი მე-18 საუკუნე იყო ზნედაცემული, უზნეო ელიტის ხანა. ეს ზედაფენა არყევდა სამეფოს გადატრიალებებით და გამოირჩეოდა გაუმაძღრობით. ეს იყო ეკლესიის, დაბალი წოდებების დამორჩილების და გლეხობის დამონების,გლეხის კაცუნა-მუჟიკად ქცევის ხანა....
ამ გარყვნილ-გათახსირებულმა მმართველმა ფენამ ააგო ძლიერი რუსეთის იმპერია და მოახდინა უზარმაზარი სივრცეების კოლონიზაცია.
ბოლშევიკი პეტრეს მემკვიდრეებზე:
პეტრეს ნოვაციები ღრმავდებოდა და ძლიერდებოდა მთელი ასე ვთქვათ თავისუფლებისმოყვარე მე-18 საუკუნის მანძილზე. მაშინ იხურებოდა ტაძრები და მონასტრები,სპობდნენ ხატებს და მართლმადიდებელთა წიგნებს,თრგუნავდნენ სამღვდელოებას. იძულებით ხდებოდა სასულიერო სკოლების დასავლური ნიმუშების მიხედვით ჰუმანიზაცია.
პეტრემ უკაზით "აზნაურთა სილაღის შესახებ" //«О вольности дворянской»// აზნაურობა გაანთავისუფლა სახელმწიფო სამსახურისგან. ეს უკაზი გააფართოვა ეკატერინე მეორემ.
ეკატერინემ გააგრძელა პეტრეს მმართველობის ბევრი ბნელი მხარე. "დროთა მანძილზე ისტორია დააფასებს მისი მეფობის გავლენას ზნეობაზე,გახსნის მოკრძალებად და შემწყნარებლობად შენიღბული მისი დესპოტიზმის საქმიანობას,აჩვენებს ნაცვლებით დათრგუნულ ხალხს,მისი საყვარლების მიერ გაფლანგულ ხაზინას,მის მიერ პოლიტიკურ ეკონომიაში დაშვებულ დიდ შეცდომებს,კანონმდებლობის არარაობას,საზიზღარ მასხარაობას მისი საუკუნის ფილოსოფოსებთან ურთიერთობისას.
და მაშინ რუსეთის მიერ წყევლისგან ვერ იხსნის მის ბრწყინვალე სახელს მოხიბლული ვოლტერის ხმა. ...
ეკატერინემ იცოდა მის საყვარელთა თაღლითობის და ყაჩაღობის შესახებ, მაგრამ ხმას არ იღებდა. ასეთი სისუსტით გამხნევებული ყაჩაღი საყვარლები უზომოდ მომხვეჭელები იყვნენ.
ასე გაჩნდა აქამდე სულ უცნობ საგვარეულოთა ეს უზარმაზარი სამფლობელოები და ხალხის უმაღლესმა წოდებამ სულ დაკარგა წარმოდგენა ღირსების და პატიოსნების შესახებ.
კანცლერიდან უკანასკნელ პროტოკოლისტამდე ყველა იყიდებოდა.
ასე გარყვნა თავისი სახელმწიფო გარყვნილმა დედოფალმა.
ეკატერინემ მოსპო მონობის სახელი.მაგრამ გააჩუქა მილიონამდე სახელმწიფო გლეხი //ე.ი. თავისუფალი მიწათმოქმედი// და დააყმევა თავისუფალი მალოროსია //უკრაინა// და პოლონეთი.
ეკატერინემ მოსპო წამება მაგრამ მისი პატრიარქალური მმართველობის დროს ყვაოდა და იფურჩქნებოდა საიდუმლო კანცელარია.
ეკატერინას უყვარდა განათლება და განმანათლებელი ნოვიკოვი აღმოჩნდა ციხეში სადაც იყო სიკვდილამდე. რადიშჩევი გააციმბირეს,კნიაჟნინი მოკლეს როზგებით ცემით,ვერ გადაურჩებოდა ამ ბედს ფონვიზინიც,მაგრამ ის ნამეტანი ცნობილი იყო //პუშკინი//.
//დიდ ვოლტერს გაუხარდებოდა დიდი ეკატერინეს მიერ რუსეთის იმპერიის დედაქალაქის კონსტანტინეპოლში //სტამბოლში// გადატანა და იმ ბედნიერ დროს აპირებდა კონსტანტინეპოლში ჩასვლას ეკატერინეს ტერფების დასაკოცნად.
http://www.ai-ia.info/online-arqivi/106-volteris-kateriniada!.htm
1768-1774 წლების რუსეთ-თურქეთის ომის დროს, ეკატერინესადმი მიწერილ წერილებში, ვოლტერი გამუდმებით უბრუნდება ბერძნულ თემას და ეკატერინეს კონსტანტინეპოლის დაპყრობისა და ბერძნული სახელმწიფოს და განათლების აღორძინებისაკენ უბიძგებს... 1768 წლის 15 ნოემბერს, როცა ომის დაწყების ამბავს ჯერ პარიზამდე არ მიეღწია, ვოლტერი წერდა: «თუ კი ისინი გაბედავენ და დაიწყებენ თქვენთან ომს, ქალბატონო, მათ ეწევათ ის ბედი, რაც მათ პეტრე დიდმა დაუგეგმა, რომელსაც კონსტანტინეპოლის რუსეთის იმპერიის დედაქალაქად გადაქცევა სურდა. ეს ბარბაროსები, რომლებიც ქალბატონებს პატივს არ სცემენ, არაფრად აგდებენ დახვეწილ ხელოვნებებს და ქალებს კეტავენ, გმირი ქალბატონის მიერ დასჯას იმსახურებენ, გასაგებია, რომ ადამიანები, ვინც არაფრად აგდებენ დახვეწილ ხელოვნებებს და ქალებს კეტავენ, მოსპობას იმსახურებენ. მომეცით უფლება, რომ გეახლოთ და ვემთხვიო თქვენს ტერფებს და რამოდენიმე დღე გავატარო თქვენს კარზე, როდესაც ეს კონსტანტინეპოლში იქნება//,
მანამდე კი ეკატერინე აგრძელებდა პეტრეს პოლიტიკას და ამცირებდა და აჩანაგებდა რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიას. ეკატერინემ სასულიერო წოდების დევნით და ძალაუფლების უსაზღვრო სიყვარულით დიდი დარტყმა მიაყენა სახალხო განათლებას.
სემინარიების დაკნინებამ და სამღვდელოების განათლების დონის დაცემამ წაართვა სამღვდელოებას მისი მისიის წესიერად შესრულების საშუალება და ამან შეაძულა ხალხს სამღვდელოებაც და თავისი რელიგიაც//ა.პუშკინი//.
პეტრემ საეკლესიო შემოსავლები აქცია სახელმწიფო საკუთრებად. ეკატერინე მეორემ სახელმწიფო საკუთრებად აქცია საეკლესიო მიწებიც და მოხდა ხელნაწერთა და ძველი ხატების საცავ მონასტერთა 80 პროცენტის სეკულარიზაცია. ამან დიდი დარტყმა მიაყენა რუსულ კულტურას.
ეკატერინეს მიერ გახსნილი დახურული სასწავლებლები უნიჭიერეს რუსებს აქცევდნენ მეორეხარისხოვან ევროპელებად//ლნ.გუმილიოვი//.
სახელმწიფომ გააჩანაგა მდიდარი და სოციალურად აქტიური მართლმადიდებელი ეკლესია.
კატასტროფულად დაეცა გამათხოვრებული და გაუნათლებელი სამღვდელოების ავტორიტეტი.
ბერები აღარ არიან სწავლულები,გლეხობა, ქალაქელები აღარ არიან დაწყებითი ცოდნის მატარებლები და ვაჭრებს აღარ აქვთ საერო რუსული კულტურა.
ხდება ცხოვრების და კულტურის სწრაფი სეკულარიზაცია. იშლება და იხრწნება სახელმწიფო და საზოგადოებრივი წყობა,რუსის სულიერი წყობა რომელშიც ძალით ნერგავენ მისთვის უცხო თვისებებს. ამა მოყვება ავადმყოფური გამოვლინებები.
გ.ვ.ფლოროვსკის თქმით ამ ახალ ადამიანთა სული იბნევა და იფანტება გარეშე შთაბეჭდილებათა და განცდათა ციებ-ცხელებიან მორევში.
პეტრეს ხანის გაუთავებელ და მოუსვენარ ფაციფუცში და აურზაურში აღარ იყო დაფიქრების და გონზე მოსვლის დრო. მეტი თავისუფლების გამოჩენისას სული უკვე გაფლანგული და დაცარიელებული იყო. ზნეობრივი აღქმის უნარი დაჩლუნგდა. რელიგიური მოთხოვნილება ჩაახშეს.
უკვე შემდეგი თაობა შფოთით ალაპარაკდა რუსეთში უზნეობის დამკვიდრების შესახებ. და ალბათ ბოლომდე ყველაფერს არ ამბობდნენ.
ეს ყველგან იყო სასეირო თავგადასავლების და ტკბობის ხანა.
მე-18 საუკუნის განათლებული რუსის სული დაღლილია და გრძნობს ტკივილს.
ეკატერინეს ხანის საუკეთესო ადამიანებს ცხოვრების სიმართლის ძიებაში ფუქსავატობის და აღვირახსნილობის ამ ეპოქაში უხდებოდათ ცივი გულგრილობის და მწვავე სასოწარკვეთილების წყვდიადში გავლა.
დოსტოევსკის თქმით პეტრე დიდის რეფორმა რუსეთს ძალიან ძვირად დაუჯდა. მან რუსთა განათლებული ნაწილი,ზედაფენა გამოყო რუსი ხალხისგან. რუსმა ხალხმა უარყო პეტრეს რეფორმები. ისინი არ შეესაბამებოდა რუსი ხალხის სულს და მისწრაფებებს. ეს რეფორმები უცხო იყო რუსი ხალხისთვის.
რუსი ხალხი პეტრეს წამოწყებებს გერმანულ რეფორმებს უძახოდა და პეტრეს მიმდევრებს კი უცხოელებს.
უკვე ხალხის ჩამოშორება მისი უმაღლესი წოდებისგან,
ხელმძღვანელებისგან და წინამძღოლებისგან აჩვენებს იმას თუ რა ძვირად დაუჯდათ რუსებს ახალი ცხოვრება.
მაგრამ რეფორმის უარმყოფელი რუსი ხალხი არ დაცემულა სულით. მან ბევრჯერ აჩვენა თავისი დამოუკიდებლობა,თუმცა ამას აკეთებდა განსაკუთრებული ძალისხმევის ფასად იმიტომ რომ მარტო იყო.
მას შემდეგ რუსი ხალხის უმაღლეს წოდებად გადაიქცა დასავკლური სტანდარტებით ხელოვნურად გამოზრდილი ჩინოვნიკური არისტოკრატია რომელმაც გააძევა სწავლული ბერები, სამღვდელოება, ინიციატივიანი ვაჭრები.
პეტრეს შემდგომი მე-18 საუკუნე იყო ზნედაცემული,უზნეო ელიტის ხანა. ეს ზედაფენა არყევდა სამეფოს გადატრიალებებით და გამოირჩეოდა გაუმაძღრობით. ეს იყო ეკლესიის,დაბალი წოდებების დამორჩილების და გლეხობის დამონების,გლეხის კაცუნა-მუჟიკად ქცევის ხანა....
ამ გარყვნილ-გათახსირებულმა მმართველმა ფენამ ააგო ძლიერი რუსეთის იმპერია და მოახდინა უზარმაზარი სივრცეების კოლონიზაცია.
--------------------------------------------------------
Новации Петра усугублялись его наследниками в течени
е «вольнолюбивого» XVIII столетия, когда закрывались храмы и монастыри, уничтожались иконы и православные книги, подавлялось духовенство, насильно гуманизировались по западным образцам духовные школы. Процесс освобождения дворян от государственной службы завершается указом Петра III «О вольности дворянской», расширенным Екатериной II. Многие тёмные стороны петровского царствования были продолжены Екатериной: «Со временем история оценит влияние её царствования на нравы, откроет жестокую деятельность её деспотизма под личиной кротости и терпимости, народ, угнетённый наместниками, казну, расхищенную любовниками, покажет важные ошибки её в политической экономии, ничтожность в законодательстве, отвратительное фиглярство в сношениях с философами её столетия, – и тогда голос обольщенного Вольтера не избавит её славной памяти от проклятия России… Екатерина знала плутни и грабежи своих любовников, но молчала, ободрённые таковою слабостию, они не знали меры своему корыстолюбию, и самые отдалённые родственники временщика с жадностию пользовались кратким его царствованием. Отселе произошли сии огромные имения вовсе не известных фамилий и совершенное отсутствие чести и честности в высшем классе народа. От канцлера до последнего протоколиста всё крало и всё было продажно. Таким образом, развратная государыня развратила и свое государство. Екатерина уничтожила звание (справедливее название) рабства, а раздарила около миллиона государственных крестьян (т.е. свободных хлебопашцев) и закрепостила вольную Малороссию и польские провинции. Екатерина уничтожила пытку, а тайная канцелярия процветала под её патриархальным правлением; Екатерина любила просвещение, а Новиков, распространивший первые лучи его, перешёл из рук Шешковского в темницу, где и находился до самой её смерти. Радищев был сослан в Сибирь; Княжнин умер под розгами – и Фонвизин, которого она боялась, не избегнул бы той же участи, если б не чрезвычайная его известность» (А.С. Пушкин).
Екатерина продолжила петровскую политику уничижения и разорения Православной Церкви. «Екатерина явно гнала духовенство, жертвуя тем своему неограниченному властолюбию и угождая духу времени. Но, лишив его независимого состояния и ограничив монастырские доходы, она нанесла сильный удар просвещению народному. Семинарии пришли в совершенный упадок. Многие деревни нуждаются в священниках; бедность и невежество этих людей, необходимых в государстве, их унижает и отнимает у них самую возможность заниматься важною своею должностию. От сего происходит в нашем народе презрение к попам и равнодушие к отечественной религии» (А.С. Пушкин). Пётр I сделал собственностью государства церковные доходы, Екатерина II распространила это на церковные земли, в результате «ударила по русской культуре секуляризацией 80% монастырей, бывших хранилищами летописей и древних икон. Введенные ею закрытые учебные заведения превращали самых способных русских во второстепенных европейцев; при этом подразумевалось забвение традиций» (Л.Н. Гумилев). Богатая, социально активная Церковь была разорена государством. Духовный и нравственный авторитет нищенствующего и малообразованного духовенства (либо пришлого с Украины, образованного почти не православно) падает. Монашество перестаёт быть носителем русской учености, так же как крестьянство, посад – носителем начальной образованности, а купечество – светской русской культуры. Жизнь и культура стремительно секуляризуются.
Разлагаются государственный и общественный уклады, склад души русского человека, в котором культивируются чужеродные качества, что отзывается болезненными проявлениями: «Сознание этих новых людей экстравертировано до надрыва. Душа теряется, растеривается, растворяется в этом горячечном прибое внешних впечатлений и переживаний. В строительной сутолоке Петровского времени некогда было подумать и опомниться. Когда стало свободнее, душа уже была растрачена и опустошена. Нравственная восприимчивость притупилась. Религиозная потребность была заглушена и заглохла. Уже в следующем поколении начинают с тревогой говорить “о повреждении нравов” в России. И, скорее, не договаривают до конца. То был век занимательных авантюр и наслаждений повсюду… В душе образованного человека в России XVIII века сказывается “общая усталость и боль”. Лучшим людям Екатерининского времени в искании правды жизни приходилось проходить в этот век легкомыслия и беспутства через стремнины хладного безразличия и самого жгучего отчаяния» (Г.В. Флоровский).
«Реформа Петра Великого и без того нам слишком дорого стоила: она разъединила нас с народом. С самого начала народ от неё отказался. Формы жизни, оставленные ему преобразованиями, не согласовались ни с его духом, ни с его стремлениями, были ему не по мерке, не впору. Он называл их немецкими, последователей великого царя – иностранцами. Уже одно нравственное распадение народа с его высшим сословием, с его вожатаями и предводителями показывает, какою дорогою ценою досталась нам тогдашняя новая жизнь. Но, разойдясь с реформой, народ не пал духом. Он неоднократно заявлял свою самостоятельность, заявлял её с чрезвычайными, судорожными усилиями, потому что был один и ему было трудно» (Ф.М. Достоевский). С тех пор ведущим сословием становится искусственно взращенное по западным стандартам чиновное дворянство, вытеснившее ученое монашество, священство, предприимчивое купечество.
Послепетровский XVIII век был веком разложения нравов элиты, потрясающей государство переворотами и стремящейся к безудержному обогащению, веком подчинения Церкви, низовых сословий и порабощения крестьянства. Тем не менее накопленных национальных энергий хватило на строительство мощной государственности и на колонизацию огромных пространств.
ამ გარყვნილ-გათახსირებულმა მმართველმა ფენამ ააგო ძლიერი რუსეთის იმპერია და მოახდინა უზარმაზარი სივრცეების კოლონიზაცია.
 |
| ეკატერინე და პოტიომკინი //კოლაჟი//. |
პეტრეს ნოვაციები ღრმავდებოდა და ძლიერდებოდა მთელი ასე ვთქვათ თავისუფლებისმოყვარე მე-18 საუკუნის მანძილზე. მაშინ იხურებოდა ტაძრები და მონასტრები,სპობდნენ ხატებს და მართლმადიდებელთა წიგნებს,თრგუნავდნენ სამღვდელოებას. იძულებით ხდებოდა სასულიერო სკოლების დასავლური ნიმუშების მიხედვით ჰუმანიზაცია.
პეტრემ უკაზით "აზნაურთა სილაღის შესახებ" //«О вольности дворянской»// აზნაურობა გაანთავისუფლა სახელმწიფო სამსახურისგან. ეს უკაზი გააფართოვა ეკატერინე მეორემ.
ეკატერინემ გააგრძელა პეტრეს მმართველობის ბევრი ბნელი მხარე. "დროთა მანძილზე ისტორია დააფასებს მისი მეფობის გავლენას ზნეობაზე,გახსნის მოკრძალებად და შემწყნარებლობად შენიღბული მისი დესპოტიზმის საქმიანობას,აჩვენებს ნაცვლებით დათრგუნულ ხალხს,მისი საყვარლების მიერ გაფლანგულ ხაზინას,მის მიერ პოლიტიკურ ეკონომიაში დაშვებულ დიდ შეცდომებს,კანონმდებლობის არარაობას,საზიზღარ მასხარაობას მისი საუკუნის ფილოსოფოსებთან ურთიერთობისას.
და მაშინ რუსეთის მიერ წყევლისგან ვერ იხსნის მის ბრწყინვალე სახელს მოხიბლული ვოლტერის ხმა. ...
ეკატერინემ იცოდა მის საყვარელთა თაღლითობის და ყაჩაღობის შესახებ, მაგრამ ხმას არ იღებდა. ასეთი სისუსტით გამხნევებული ყაჩაღი საყვარლები უზომოდ მომხვეჭელები იყვნენ.
ასე გაჩნდა აქამდე სულ უცნობ საგვარეულოთა ეს უზარმაზარი სამფლობელოები და ხალხის უმაღლესმა წოდებამ სულ დაკარგა წარმოდგენა ღირსების და პატიოსნების შესახებ.
კანცლერიდან უკანასკნელ პროტოკოლისტამდე ყველა იყიდებოდა.
ასე გარყვნა თავისი სახელმწიფო გარყვნილმა დედოფალმა.
ეკატერინემ მოსპო მონობის სახელი.მაგრამ გააჩუქა მილიონამდე სახელმწიფო გლეხი //ე.ი. თავისუფალი მიწათმოქმედი// და დააყმევა თავისუფალი მალოროსია //უკრაინა// და პოლონეთი.
 |
ეკატერინას უყვარდა განათლება და განმანათლებელი ნოვიკოვი აღმოჩნდა ციხეში სადაც იყო სიკვდილამდე. რადიშჩევი გააციმბირეს,კნიაჟნინი მოკლეს როზგებით ცემით,ვერ გადაურჩებოდა ამ ბედს ფონვიზინიც,მაგრამ ის ნამეტანი ცნობილი იყო //პუშკინი//.
//დიდ ვოლტერს გაუხარდებოდა დიდი ეკატერინეს მიერ რუსეთის იმპერიის დედაქალაქის კონსტანტინეპოლში //სტამბოლში// გადატანა და იმ ბედნიერ დროს აპირებდა კონსტანტინეპოლში ჩასვლას ეკატერინეს ტერფების დასაკოცნად.
http://www.ai-ia.info/online-arqivi/106-volteris-kateriniada!.htm
1768-1774 წლების რუსეთ-თურქეთის ომის დროს, ეკატერინესადმი მიწერილ წერილებში, ვოლტერი გამუდმებით უბრუნდება ბერძნულ თემას და ეკატერინეს კონსტანტინეპოლის დაპყრობისა და ბერძნული სახელმწიფოს და განათლების აღორძინებისაკენ უბიძგებს... 1768 წლის 15 ნოემბერს, როცა ომის დაწყების ამბავს ჯერ პარიზამდე არ მიეღწია, ვოლტერი წერდა: «თუ კი ისინი გაბედავენ და დაიწყებენ თქვენთან ომს, ქალბატონო, მათ ეწევათ ის ბედი, რაც მათ პეტრე დიდმა დაუგეგმა, რომელსაც კონსტანტინეპოლის რუსეთის იმპერიის დედაქალაქად გადაქცევა სურდა. ეს ბარბაროსები, რომლებიც ქალბატონებს პატივს არ სცემენ, არაფრად აგდებენ დახვეწილ ხელოვნებებს და ქალებს კეტავენ, გმირი ქალბატონის მიერ დასჯას იმსახურებენ, გასაგებია, რომ ადამიანები, ვინც არაფრად აგდებენ დახვეწილ ხელოვნებებს და ქალებს კეტავენ, მოსპობას იმსახურებენ. მომეცით უფლება, რომ გეახლოთ და ვემთხვიო თქვენს ტერფებს და რამოდენიმე დღე გავატარო თქვენს კარზე, როდესაც ეს კონსტანტინეპოლში იქნება//,
მანამდე კი ეკატერინე აგრძელებდა პეტრეს პოლიტიკას და ამცირებდა და აჩანაგებდა რუსეთის მართლმადიდებელ ეკლესიას. ეკატერინემ სასულიერო წოდების დევნით და ძალაუფლების უსაზღვრო სიყვარულით დიდი დარტყმა მიაყენა სახალხო განათლებას.
სემინარიების დაკნინებამ და სამღვდელოების განათლების დონის დაცემამ წაართვა სამღვდელოებას მისი მისიის წესიერად შესრულების საშუალება და ამან შეაძულა ხალხს სამღვდელოებაც და თავისი რელიგიაც//ა.პუშკინი//.
პეტრემ საეკლესიო შემოსავლები აქცია სახელმწიფო საკუთრებად. ეკატერინე მეორემ სახელმწიფო საკუთრებად აქცია საეკლესიო მიწებიც და მოხდა ხელნაწერთა და ძველი ხატების საცავ მონასტერთა 80 პროცენტის სეკულარიზაცია. ამან დიდი დარტყმა მიაყენა რუსულ კულტურას.
ეკატერინეს მიერ გახსნილი დახურული სასწავლებლები უნიჭიერეს რუსებს აქცევდნენ მეორეხარისხოვან ევროპელებად//ლნ.გუმილიოვი//.
სახელმწიფომ გააჩანაგა მდიდარი და სოციალურად აქტიური მართლმადიდებელი ეკლესია.
კატასტროფულად დაეცა გამათხოვრებული და გაუნათლებელი სამღვდელოების ავტორიტეტი.
ბერები აღარ არიან სწავლულები,გლეხობა, ქალაქელები აღარ არიან დაწყებითი ცოდნის მატარებლები და ვაჭრებს აღარ აქვთ საერო რუსული კულტურა.
ხდება ცხოვრების და კულტურის სწრაფი სეკულარიზაცია. იშლება და იხრწნება სახელმწიფო და საზოგადოებრივი წყობა,რუსის სულიერი წყობა რომელშიც ძალით ნერგავენ მისთვის უცხო თვისებებს. ამა მოყვება ავადმყოფური გამოვლინებები.
გ.ვ.ფლოროვსკის თქმით ამ ახალ ადამიანთა სული იბნევა და იფანტება გარეშე შთაბეჭდილებათა და განცდათა ციებ-ცხელებიან მორევში.
პეტრეს ხანის გაუთავებელ და მოუსვენარ ფაციფუცში და აურზაურში აღარ იყო დაფიქრების და გონზე მოსვლის დრო. მეტი თავისუფლების გამოჩენისას სული უკვე გაფლანგული და დაცარიელებული იყო. ზნეობრივი აღქმის უნარი დაჩლუნგდა. რელიგიური მოთხოვნილება ჩაახშეს.
უკვე შემდეგი თაობა შფოთით ალაპარაკდა რუსეთში უზნეობის დამკვიდრების შესახებ. და ალბათ ბოლომდე ყველაფერს არ ამბობდნენ.
ეს ყველგან იყო სასეირო თავგადასავლების და ტკბობის ხანა.
მე-18 საუკუნის განათლებული რუსის სული დაღლილია და გრძნობს ტკივილს.
ეკატერინეს ხანის საუკეთესო ადამიანებს ცხოვრების სიმართლის ძიებაში ფუქსავატობის და აღვირახსნილობის ამ ეპოქაში უხდებოდათ ცივი გულგრილობის და მწვავე სასოწარკვეთილების წყვდიადში გავლა.
დოსტოევსკის თქმით პეტრე დიდის რეფორმა რუსეთს ძალიან ძვირად დაუჯდა. მან რუსთა განათლებული ნაწილი,ზედაფენა გამოყო რუსი ხალხისგან. რუსმა ხალხმა უარყო პეტრეს რეფორმები. ისინი არ შეესაბამებოდა რუსი ხალხის სულს და მისწრაფებებს. ეს რეფორმები უცხო იყო რუსი ხალხისთვის.
რუსი ხალხი პეტრეს წამოწყებებს გერმანულ რეფორმებს უძახოდა და პეტრეს მიმდევრებს კი უცხოელებს.
უკვე ხალხის ჩამოშორება მისი უმაღლესი წოდებისგან,
ხელმძღვანელებისგან და წინამძღოლებისგან აჩვენებს იმას თუ რა ძვირად დაუჯდათ რუსებს ახალი ცხოვრება.
მაგრამ რეფორმის უარმყოფელი რუსი ხალხი არ დაცემულა სულით. მან ბევრჯერ აჩვენა თავისი დამოუკიდებლობა,თუმცა ამას აკეთებდა განსაკუთრებული ძალისხმევის ფასად იმიტომ რომ მარტო იყო.
მას შემდეგ რუსი ხალხის უმაღლეს წოდებად გადაიქცა დასავკლური სტანდარტებით ხელოვნურად გამოზრდილი ჩინოვნიკური არისტოკრატია რომელმაც გააძევა სწავლული ბერები, სამღვდელოება, ინიციატივიანი ვაჭრები.
პეტრეს შემდგომი მე-18 საუკუნე იყო ზნედაცემული,უზნეო ელიტის ხანა. ეს ზედაფენა არყევდა სამეფოს გადატრიალებებით და გამოირჩეოდა გაუმაძღრობით. ეს იყო ეკლესიის,დაბალი წოდებების დამორჩილების და გლეხობის დამონების,გლეხის კაცუნა-მუჟიკად ქცევის ხანა....
ამ გარყვნილ-გათახსირებულმა მმართველმა ფენამ ააგო ძლიერი რუსეთის იმპერია და მოახდინა უზარმაზარი სივრცეების კოლონიზაცია.
--------------------------------------------------------
Новации Петра усугублялись его наследниками в течени
е «вольнолюбивого» XVIII столетия, когда закрывались храмы и монастыри, уничтожались иконы и православные книги, подавлялось духовенство, насильно гуманизировались по западным образцам духовные школы. Процесс освобождения дворян от государственной службы завершается указом Петра III «О вольности дворянской», расширенным Екатериной II. Многие тёмные стороны петровского царствования были продолжены Екатериной: «Со временем история оценит влияние её царствования на нравы, откроет жестокую деятельность её деспотизма под личиной кротости и терпимости, народ, угнетённый наместниками, казну, расхищенную любовниками, покажет важные ошибки её в политической экономии, ничтожность в законодательстве, отвратительное фиглярство в сношениях с философами её столетия, – и тогда голос обольщенного Вольтера не избавит её славной памяти от проклятия России… Екатерина знала плутни и грабежи своих любовников, но молчала, ободрённые таковою слабостию, они не знали меры своему корыстолюбию, и самые отдалённые родственники временщика с жадностию пользовались кратким его царствованием. Отселе произошли сии огромные имения вовсе не известных фамилий и совершенное отсутствие чести и честности в высшем классе народа. От канцлера до последнего протоколиста всё крало и всё было продажно. Таким образом, развратная государыня развратила и свое государство. Екатерина уничтожила звание (справедливее название) рабства, а раздарила около миллиона государственных крестьян (т.е. свободных хлебопашцев) и закрепостила вольную Малороссию и польские провинции. Екатерина уничтожила пытку, а тайная канцелярия процветала под её патриархальным правлением; Екатерина любила просвещение, а Новиков, распространивший первые лучи его, перешёл из рук Шешковского в темницу, где и находился до самой её смерти. Радищев был сослан в Сибирь; Княжнин умер под розгами – и Фонвизин, которого она боялась, не избегнул бы той же участи, если б не чрезвычайная его известность» (А.С. Пушкин).
Екатерина продолжила петровскую политику уничижения и разорения Православной Церкви. «Екатерина явно гнала духовенство, жертвуя тем своему неограниченному властолюбию и угождая духу времени. Но, лишив его независимого состояния и ограничив монастырские доходы, она нанесла сильный удар просвещению народному. Семинарии пришли в совершенный упадок. Многие деревни нуждаются в священниках; бедность и невежество этих людей, необходимых в государстве, их унижает и отнимает у них самую возможность заниматься важною своею должностию. От сего происходит в нашем народе презрение к попам и равнодушие к отечественной религии» (А.С. Пушкин). Пётр I сделал собственностью государства церковные доходы, Екатерина II распространила это на церковные земли, в результате «ударила по русской культуре секуляризацией 80% монастырей, бывших хранилищами летописей и древних икон. Введенные ею закрытые учебные заведения превращали самых способных русских во второстепенных европейцев; при этом подразумевалось забвение традиций» (Л.Н. Гумилев). Богатая, социально активная Церковь была разорена государством. Духовный и нравственный авторитет нищенствующего и малообразованного духовенства (либо пришлого с Украины, образованного почти не православно) падает. Монашество перестаёт быть носителем русской учености, так же как крестьянство, посад – носителем начальной образованности, а купечество – светской русской культуры. Жизнь и культура стремительно секуляризуются.
Разлагаются государственный и общественный уклады, склад души русского человека, в котором культивируются чужеродные качества, что отзывается болезненными проявлениями: «Сознание этих новых людей экстравертировано до надрыва. Душа теряется, растеривается, растворяется в этом горячечном прибое внешних впечатлений и переживаний. В строительной сутолоке Петровского времени некогда было подумать и опомниться. Когда стало свободнее, душа уже была растрачена и опустошена. Нравственная восприимчивость притупилась. Религиозная потребность была заглушена и заглохла. Уже в следующем поколении начинают с тревогой говорить “о повреждении нравов” в России. И, скорее, не договаривают до конца. То был век занимательных авантюр и наслаждений повсюду… В душе образованного человека в России XVIII века сказывается “общая усталость и боль”. Лучшим людям Екатерининского времени в искании правды жизни приходилось проходить в этот век легкомыслия и беспутства через стремнины хладного безразличия и самого жгучего отчаяния» (Г.В. Флоровский).
«Реформа Петра Великого и без того нам слишком дорого стоила: она разъединила нас с народом. С самого начала народ от неё отказался. Формы жизни, оставленные ему преобразованиями, не согласовались ни с его духом, ни с его стремлениями, были ему не по мерке, не впору. Он называл их немецкими, последователей великого царя – иностранцами. Уже одно нравственное распадение народа с его высшим сословием, с его вожатаями и предводителями показывает, какою дорогою ценою досталась нам тогдашняя новая жизнь. Но, разойдясь с реформой, народ не пал духом. Он неоднократно заявлял свою самостоятельность, заявлял её с чрезвычайными, судорожными усилиями, потому что был один и ему было трудно» (Ф.М. Достоевский). С тех пор ведущим сословием становится искусственно взращенное по западным стандартам чиновное дворянство, вытеснившее ученое монашество, священство, предприимчивое купечество.
Послепетровский XVIII век был веком разложения нравов элиты, потрясающей государство переворотами и стремящейся к безудержному обогащению, веком подчинения Церкви, низовых сословий и порабощения крестьянства. Тем не менее накопленных национальных энергий хватило на строительство мощной государственности и на колонизацию огромных пространств.
No comments:
Post a Comment