ვლადიმირ ბოლშაკოვი საფრანგეთზე და რუსეთზე:

1814 წლის 30 მარტი, რუსეთის ჯარი პარიზში

ურალის კაზაკების მიერ პარიზის აღების სასახელოდ ჩელიაბინსკის ოლქში არის სოფელი პარიზი.

ბაშკირი მსროლელების მიერ პარიზის აღების სასახელოდ ბაშკირეთში არის სოფელი პარიზი.


1814 წლის 30 მარტს რუსულმა არმიამ გერმანელი მარშლები ბლიუხერის და შვარცენბერგის დაიპყრეს პარიზის მისადგომები და პარიზი დანებდა მანამდე სანამ ნაპოლეონი მოასწრებდა დახმარების გაწევას. ბრძოლებში დაიღუპა მოკავშირეთ ა 8000-ზე მეტი ჯარისკაცი,მათ შორის 6000-ზე მეტი რუსი სალდათი. ამით დამთავრდა ნაპოლეონის ომების ხანა.

რუსი კაზაკები პარიზში
პეტრე პირველის რეფორმების და პარიზში ყოფნის შედეგად დამსხვრეული ფსიქიკის რუსის გამომხატველად გამოიყურება დიდი დოსტოევსკის სახელგანთქმული გმირი, ფედორ პავლოვიჩ კარამაზოვის და შეშლილი მათხოვარი ლიზავეტა აქოთებულის//სმერდიაშჩაიას// უკანონო შვილი და თავისი საკუთარი მამის მკვლელი სმერდიაკოვი:


1986-1999 წლებში გაზეთის პრავდას კორესპონდენტად საფრანგეთში მომუშავე ვლადიმირ ბოლშაკოვის მონათხრობი:

საფრანგეთში როგორც წესი ამაზე ლაპარაკი არ უყვართ, ხაზგასმით ამბობენ რომ გალები და ფრანკები ეკუთვნიან ძველრომაულ ტრადიციებს და კულტურას. ეს მართლაც ასეა, ძველი გალია მართლაც იყო  რომის იმპერიის ნაწილი.

და ეს არცაა ასე, მე ხშირად შემხვედრია ქალაქების, სოფლების, ქუჩების წმინდა სლავური სახელები.

მე დავიწყე ამის კვლევა და აღმოვაჩინე რომ უჯვე მე-19 საუკუნეში ისტორიკოსი იური ივანოვიჩ ვენელინი ამტკიცებდა რომ ძველი სლავების დროს დღევანდელი ფინეთის, ბალტიის, ლენინგრადის და გსკოვის ტერიტორიას ერქვა ძველი ძველი საფრანგეთი და თანამედროვე ჩრდილოეთ საფრანგეთს ერქვა ახალი საფრანგეთი. ფენელინი ამტკიცებდა რომ ფრანკები და რუსები ერთი ხალხია, უფრო ზუსტად ერთი საგვარეულოა. 

რუსული კვალი საფრანგეთში ისეთივე ღრმაა როგორც ფრანგული-რუსეთში.

პარიზის ერთ-ერთ ფეშენებელურ კვარტალში, ნაპოლეონის ერთ-ერთი მარშალი სიუშეს სახელის მატარებელ ბულვართან არსებულ პატარა სკვერში არის ქვიმებისგან და მანქანების გამონაბოლქვისგან გარუხებული ლ.ნ.ტოლსტოის ბიუსტი. ზაფხულში აქ წაბლების ჩრდილში ისვენებენ აკურატული პენსიონერი დედაბრები, მდიდარი სახლების შავკანიანი ძიძები მზეზე მოწყენილები არიან  ბავშვების მდიდრული ეტლების გვერდით.

უცცხო სამყაროში მოხვედრილ ქვის ტოლსტოის ჩაუქინდრავს თავი. იშვიათად თუ მიდის მასთან ვინმე ტოლსტოისთვის როგორც მწერლისთვის პატივის მისაგებად,თუმცა მას ის უყვართ საფრანგეთში სადაც მას უცხოვრია და უმუშავია. ხანდახან შეეხეტებიან გაოცებული რუსი ტურისტები. წარმოიდგინეთ,რუსი კლასიკოსის ძეგლი პარიზშიც დაუდგავთ.

თავაზიანი პარიზელი ეკსურსიამძღოლები ჩვეულებრივ ხსნიან რომ საფრანგეთში ტრადიციულად დიდად აინტერესებთ რუსული ლიტერატურა და ყველაფერი რუსული, ამის  დასადასტურებლად მოჰყავთ  ლევ ტოლსტოის სახელობის სკვერში მდგარი ქანდაკებაც, სიტყვა ბისტრო,რომელიც საერთაშორისო ლექსიკონში შევიდა პარიზში ელისეს მინდვრებზე რუსი კაზაკების გასეირნების შემდეგ.

დრო და დრო ახსებენ რასპუტინს,ბოლშევიკ ბოლშოის //დიდ თეატრს//, გაგარინს, გორბაჩოვს, მატრიოშკას, ბორშჩს, იკრა-ხიზილალას, ვოდკას, კალინკას, კატუშას და პერესტროიკას.

დოსტოევსკის მკითხველი

საღამოობით ჯობია ამ სკვერისთვის გვერდის აქცევა. მასთან იკრიბებიან ხოლმე ნარკომანები და კახპები, უფრო ზუსტად "მსუბუქი ყოფაქცევის მამაკაცები" //ალბათ ტოლსტოის ჭვრეტით ტკბებიან ხოლმე, გ.მ.//.

რუსული,პირველ რიგში რევოლუციამდელი კულტურით ტრადიციულად დაინტერესებულია ფრანგული ინტელიგენცია. განსაკუთრებით უყვართ ჩეხოვი.

1990-ანი წლების სენსაცია იყო მარინა ცვეტაევას "ფედრას" დადგმა.მისი მაყურებელი ფრანგებიდან რუსული რა თქმა უნდა ბევრმა არ იცოდა.

სამაგიეროდ საფრანგეთის ყოფილი პრეზიდენტი ჟაკ შირაკი სტუდენტობაში თარგმნიდა პუშკინის ლექსებს რაც ძნელად ეხამება პროფესიონალი და საკმაოდ მკაცრი პოლიტიკოსის სახეს.

უცნაურობებს ხვდები  საკმაოდ ხშირად. რუსეთმა სერიოზული წვლილი შეიტანა ფრანგი ერის გენოფონდში და ბევრ თითქოს ტიპიურ ფრანგულ ოჯახს აქვს რუსული ფესვები/  პასის რაიონში, სადაც რევოლუციის შემდეგ ცხოვრობდნენ რუსი მწერლები და პოეტები რომელთა შორისაც იყვნენ ბუნინი, კუპრინი, მერეჟკოვსკი, გიპიუსი, ივანოვი,
შმელევი.ცვეტაევა... დღესაც ცხოვრობს ქირურგი ტატიშჩევი..

კოსმიური გამოკვლევების ფრანგული კომიტეტიდან ერთხელ დამირეკა მადამ
მუსინა-პუშკინამ.

დიახ, მე წარმოშობით რუსი ვარ,მეუბნება გრაფი ორლოვების შორეული ნათესავი და ცნობილი ფრანგი სოვეტოლოგი ელენ კარერ დანკოსი რომელიც აირჩიეს  ჯერ კიდევ კარდინალი მაზარინის მიერ დაარსებულ ფრანგულ აკადემიაში.

ჰენრიხ პირველის მეუღლე და შემდეგ საფრანგეთის დედოფალი ანა რუსის შემდეგ საფრანგეთი არაერთხელ დანათესავებია რუსეთს. ამას დიდად შეუწყო ხელი 1812 წლის ომმა და საფრანგეთის ოკუპაციამ რუსული ჯარების მიერ. საფრანგეთში რუსული ჯარი საერთო ანგარიშით 5 წელი იდგა. 1917 წლის შემდეგ რუსულმა ემიგრაციამ საფრანგეთში მიიღო მასიური ხასიათი რასაც ხელს არ უშლიდა პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ შექმნილი მძიმე დემოგრაფიული მდგომარეობით შეწუხებული საფრანგეთის მთავრობა.

ახალი რუსული სისხლი ძალიან კარგი იყო დაბერებული გალური გენისთვის.

ძველ არისტოკრატთა და თავისუფალ კაზაკთა,პეტერბურგელ რაზნოჩინელთა და ვოლგის ვაჭართა შთამომავალი რუსი ქალები იღებდნენ გაღატაკებული დარტანიანების  უნიფხვო სანკიულოტების გამდიდრებულ შთამომავალთა გვარებს. 

კაზაკების ატამანებს ცოლად მოჰყავდათ ნაზი და ფაქიზი პარიზელი ქალები რაზეც მოწმობენ ნიცას და სან-ჟენევიევ დიუ ბუას რუსული სასაფლაოების საფლავები. მათი შვილიშვილები რუსები იყვნენ მხოლოდ სისხლით,ბაბუა-ბებიით,და რუსული ენა სულ აღარ ესმოდათ.

მაგრამ ხდება ისეც როგორცაა ანრი ტრუაიას შემთხვევში. თანამედროვე ფრანგული ლიტერატურის ეს კლასიკოსი,წარმოშობით ტარასოვი,საფრანგეთში მოხვდა  ბავშვობაში და რუსულ ენაზე არ უწერია. მაგრამ რუსული გენი ძლიერია და ტრუაია აღიარებს:  "როდესაც ვკითხულობ ჩემი რომანების რუსულ თარგმანებს მესმის რომ მე ვარ რუსი მწერალი".

რუსი ქალი უყვარდა დიდ ანრი მატისს. რუსზე იყო დაქორწინებული თანამედროვე ფრანგული ფერწერის კლასიკოსი ფერნან ლეჟე. და ა.შ. ერთ-ერთი ფრანგი მილიარდერის სახლში უკვე ასაკოვანმა დამამ მოულოდნელად მითხრა წმინდა რუსულ ენაზე რომ რუსია და დღემდე უყვარს პეტერბურგში ყოფნა. 

მე ვკითხე თუ რატომ ქორწინდებიან სიამოვნებით ფრანგები რუსებზე.

მან მიპასუხა რომ ფრანგები აფასებენ იმას რომ რუსი ქალები ერთგულები არიან სიყვარულში და მეგობრობაში და არ დასტოვებენ გასაჭირში ჩავარდნილ მეუღლეს.

რუსული გვარებით სავსეა ფრანგული ცნობარები. რუსული ფესვები აქვს ასობიტ ფრანგ მხატვარს და მუსიკოსს. ფრანგული ბალეტი წარმოუდგენელია რუსი ბალეტმაისტერების და მოცეკვავეების, დიაგილევის, პავლოვას, ლიფარის, ნიჟინსკის, ნურიევის, კშესინსკაია, პრეობრაჟენსკაიას გარეშე.

მაგრამ რაც არ უნდა ვიტრაბახოთ ესაა ფრანგული კულტურა და მის სამსახურში ჩამდგარები ფრანგები არიან  რუსული წარმოშობის ანკეტური დაზუსტების გარეშე.

საშუალო ფრანგმა ბევრი არაფერი იცის რუსეთზე და მისი წარმოდგენები სავსეა სტერეოტიპებით.

ელისეს მინდვრებთან ახლოს მცირე შესახვევში დგას ორი ყოჩაღი ბიჭი ნაბდით და მათრახით,მათ რუსული ხალათი აცვიათ.

კბილებში დანა რომ ჰქონდეთ ნამდვილი კაზაკი რაზბოინიკები იქნებოდნენ. პუშკინის და, მეტიც, ტოლსტოის დროს რუსეთში ასე წარმოიდგენდნენ ჩეჩნებს და ჩერქეზებს.

ოქტომბრის რევოლუციის შემდეგ დასავლეთში დაიწყეს თვითონ რუსების ასე გამოსახვა. და ეს სტერეოტიპი დამკვიდრდა. 

და აი ასე მუშაობენ საღამოობით აქ მოდური რუსული კაბარე "რასპუტინის" თანამშრომლები. 

რუსული მედალი პარიზის აღებისთვის,
დაწესებულია 1814 წელს.

საკუთარი კორესპონდენტის მოკრძალებული ხელფასის მქონემ მე ვერ გავბედე იქ წასვლა იმიტომ რომ  ასეთი თანხის გაფლანგვა იქ შეიძლება უბრალო საუზმეზეც. 

ფრანგებიც,გერმანელებიც და არაბებიც ასეთ დაწესებულებებში ეძებენ იმას რაც თვიტონ არ აქვთ-ლეგენდარულ რუსულ თავაშვებულ დროისტარებას დილამდე, შამპანურების სმას მზეთუნახავთა ფეხსაცმელებიდან,არყის გსდსკვრას და ბოშურ იმღერებს,კალინკა-მალინკას და კაზაჩოკს.

ანგარიშიან ფრანგს არ ესმოდა თუ როგორ შეიძლება ერთ საღამოში მთელი ქონების გაფლანგვა.  

და იმაზე თუ როგორ ხდებოდა ეს საფრანგეთში იცოდნენ იმათგანაც ვინც რუსეთისა მეფეებს ემსახურებოდა პეტერბურგში და მოსკოვში და საფრანგეთში ცასულ მდიდარ რუსებზე დაკვირვებებიდანაც პარიზში და ნიცაში სადაც იყო რომანოვების კარის ზამთრის ფილიალი. 

ლაჟვარდის სანაპიროზე კი მარსელიდან მონტე-კარლომდე დროს ატარებდნენ და დაქეიფობდნენ რუსი არისტოკრატები და მილიონერი ვაჭრები.

საშუალო ფრანგს ეს არ ესმოდა და არ მოსწონდა მაგრამ მან მაინც დაასკვნა რომ ამაში მაინც არის რაღაც და საჭიროა ცხოვრებაში ერთხელ მაინც რუსულად წაქეიფება ვინაიდან ასეთი ფსიქოლოგიური განმუხტვა როგორც ჩანს არის კარგი კაპიტალდაბანდება.

      წითელი კედლები,ხალიჩები, ბუტაფორული ფანჯრები ღამის ცის ფონზე დახატული რუსული ეკლესიების გუმბათებით, ეს ეკლედიები უფრო მინარეთებს გვანან ვიდრე ეკლესიებს/ ინტერიერზე მომუშავე მოხუცმა რუსმა მხატვარმა იცოდა რომ მას არავის სთხოვდა რეალიზმს და ამიტომ ცდილობდა რუსულ-ბოშური ემოციური ატმოსფეროს შექმნას. დასავლური წარმოდგენებით სწორედ ასეთი ატმოსფეროა რუსული სული. უეჭველობისთვის ამ "რასპუტინში" აქა-იქ დაუმატეს ორთავიანი არწივები.

             უცებ მომესმა რუსული გინება და ჩივილი იმაზე რომ ამხელა სამუშაოსთვის ცოტას უხდიან...

            ახლობლებმა დეტალების დაუზუსტებლად მითხრეს რომ ესაა დანების მსროლელი ტიპი. 

        გინებას წყვეტს ბალალაიკების და გიტარების ხმა. ვითომრუსული ორკესტრი შედგება ფრანგებისგან,ბელგიელებისგან,რუმინელებისგან,
პოლონელებისგან... სამაგიეროდ ყველა ჩექმებში და რუსულ ხალათებშია და დადიან მაგიდიდან მადისკენ. და პირველი ვიოლინო ოდესურად ცელქად უკრავს 7,40-ს.ყველაფერი აირია.

            გინების მოყვარული ბერიკაცი დანებს მარჯვედ ისვრის. მას ესვრიან ასიგნაციას რომელსაც ის ჰაერში იჭერს და ფურთხით აწებებს ფიცარზე. მერე კბილებში იღებს დანას და უკან გადასწევს თავს. თავის მკვეთრი დახრა და გაფრენილი დანა ასიანს აჭედებს ხის ფარზე. ამას უძახიან რუსულ ხალხურ გართობებს.

         რუსული დასავლეთ ევროპელისთვის იდუმალი,მეტიც,თავზარდამცემი უნდა იყოს. რუსებისთვის ამერიკულ მთებს აქ რუსულ მთებს უწოდებენ. რევოლვერში ერთი პატრონით სიკვდილთან თამაშს,რომლითაც გადმოცემით ვიტნამში ამერიკელები ერთობოდნენ,აქ რუსულ რულეტკას უძახიან.

 კბილებში დანაგაჩრილი რუსი "რასპუტინში" გარდაუვალია-ბაზრის  კანონი.



 
ელენ კარერ დანკოსი პუტინთან და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის პატრიარქთან ერთად.





// საართველოსთვის დაკარგულ ელენ კარერ დანკოსზე//.


               საუბრები საფრანგეთის აკადემიის ერთ-ერტ "უკვდავთან":

 ავდივარ რიუ რენუარზე მდგარი ძველი როტონდიანი სახლის ყველაზე ზედა სართულზე. იქ ცხოვრეობა ელენკარერ დანკოსი. ადრე მე დიდად არ ვიყავი დაინტერესებული მისი ბიოგრაფიით,ვთვლიდი რომ ის ფრანგია. მხოლოდ მერე შევიტყვე რომ მისი სახელი უშუალოდაა დაკავშირებული რუსეთთან და არა მხოლოდ იმიტომ რომ ის სოვეტოლოგია.

     მას უდიდესი სოვეტოლოგის სახელი როგორც საფრანგეთში ისე შორს მისი საზღვრებიდან მოუტანეს მისმა წიგნებმა "დაშლილი იმპერია", "ლენინი,რევოლუცია და ძალაუფლება", "გამარჯვებული რუსეთი". 1991 წლის ნოემბერში ელენ კარერ დანკოსმა მიიღო ფრანგი მეცნიერისთვის და ლიტერატორისთვის უდიდესი აღიარება,ის აირჩიეს საფრანგეთის აკადემიაში. მან დაიკავა სავარძელი სადაც მანამდე ისხდნენ კორნელი და ვიქტორ ჰიუგო.

           მისასალმებელ სიტყვაში აკადემიკოსმა მიშელ დრიუონმა თქვა:  "სოვეტოლოგი ბევრია,მაგრამ თქვენ განგასხვავებთ თქვენი პირადი დამოკიდებულება და სიყვარული რომელსაც უკავშირდება დიდი სიბრალული იმ ხალხისა რომელსაც ბედმა არგუნა "რუსული უბედურება".

               აკადემიკოსის შპაგა მისთვის შექმნა წარმოშობით ქართველმა ფრანგმა ოსტატმა გუჯიმ//გუჯი ამაშუკელმა,გ.მ.//. ამ შპაგის სიმბოლოების ანდრიას დროშა, ურჩხულის დამამარცხებელი წმინდა გიორგი,ოქროს საწმისი და გალთა მამალი. რუსეთის,საქართველოს და საფრანგეთის სიმბოლოები. 

 //ჩანართი. 1941 წელწ ბორჯომში დაბადებული მოქანდაკე და ოქრომჭედელი გუჯი ანუ ელგუჯა ამაშუკელია. ის არის ე.ა.ბარსაკის მეუღლე. მან დაამთავრა თბილისის სამხატვრო აკადემიის ქანდაკების განყოფილება. ხატვას მას ასწავლიდა ვ.შუხაევი. შემდეგ მუსაობდა მოსკოვში გამოყენებითი ხელოვნების კომბინატში დიზაინერად. აკეთებდა სათამაშოების და დეკორატიული ჭურჭლის მოდელებს სამრეწველი წარმოებისთვის. საბჭოთა კავშირის სამხატვრო აკადემიის წევრი. 1974 წლიდან ემიგრაციაშია,ცხოვრობს პარიზში.

   აკეთებს ოქრო-ვერცხლის ნაკეთობებს,საეკლესიო ავეჯს და საგნებს. გალერეა კლოდ ბერნარში ატარება პერსონალურ გამოფენებს, 

    დაამშვენა შარტრის, ლიონის,პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრები,ვატიკანი.
აკეთებს სამახსოვრო შპაგებს საფრანგეთის აკადემიის წევრებისთვის. აქვს ორდენები "ხელოვნების და ლიტერატურის სფეროში დამსახურებისთვის","ეროვნული დამსახურებებისთვის".

 




           ელენ კარერ დანკოსის დედის ხაზი ადის გრაფ პანინებთან-ეკატერინე მრორის უახლოესი მრჩეველი ნიკიტა პანინიდან  კერენსკის მთავრობაში ერთადერთ ქალამდე,სახალხო განათლების მინისტრ სიოფია პანინამდე. 

              ოქროს საწმისი შპაგაზე არის წარმოშობით ქართველი მამის ხსოვნისთვის გაღებული ხარკი. მისი თქმით მის წინაპრებს შორის არიან გრაფი ალეკსეი ორლოვი და მისი ძმა,ეკატერინე მეორის ფავორიტი და რუსეთის აკადემიის პრეზიდენტი გრიგორი ორლოვი. ამას მისი ზოგი დიდგვაროვანი თვისტომი უარყოფს. 

 

.

            ელენ კარერ დანკოსის ბებია რუსეთში რუსულად თარგმნიდა ჟორჟ სანდის რომანებს....

           მას აქვს ძალიან ცოცხალი თვალები. ის მუდამ იღიმება,მუდამ საქმიანობს,ელის შვილიშვილის ჩამოსვლას და დაბადების დღეს აღნიშნავენ აქ,მასთან,ოჯახის აღიარებულ უფროსთან. ყველაფერ ამასთან ერთად ელენა გეორგიევნას აცვია უნაკლოდ,ფრანგი ქალებისთვის თითქმის აუცილებელი  პიჯაკი ტაიერი. 

                     მე ვუსვამ კითხვებს და ის მპასუხობს კითხვის ბოლომდე მოუსმენლადაც,თითქოს კიტხულობს ჩემს აზრებს:

         - თქვენს ხართ ფრანგული აკადემიის მუდმივი წევრი.რა არის ეს თქვენთვის? სამსახური? თანამდებობა? სტატუსის სიმბოლო,

    - თუ არ ვმოგზაურობ ყოველ ხუთშაბათს ვმუშაობ აკადემიაში. შეიძლებოდა,რა თქმა უნდა,უბრალოდ მისვლა ყოველ ხუთშაბათს მისი წევრების შეკრებაზე სადაც ლაპარაკობენ ფრანგული ენის აკადემიური ლექსიკონის გადასინჯვაზე.  ეს საერთოდ სულ საათნახევრის სამუშაოა კვირაში. მაგრამ შეიძლება მუშაობა კომისიებში სადაც მთელი დღის მანძილზე მიდის ძირითადი მუშაობა ლექსიკონზე. მე კომისიებში მუშაობა ავირჩიე იმიტომ რომ მიყვარს ენები და ეს ძალიან მაინტერესებს და მსიამოვნებს.

              ფრანგული აკადემია არსებობს 3,5 საუკუნეა. მასში მუდამ არის 40 ადამიანი. ეს ერთგვარი დახურული კლუბია. კრიტერიუმი გენიალურად მარტივია- "უკვდავები" უნდა იყვნენ ნიჭიერი და წესიერი ადამიანები. სასაიამოვნოა,დამეთანხმეთ.სიკვდილამდე წესიერი ადამიანების საზოგადოებაში ყოფნა. 

  მითხარით ფრანგად უფრო გრძნობთ თავს თუ რუსად?  თქვენში არის ქართული სისხლიც. რა იყო განმსაზღვრელი-სისხლი,მოქალაქეობა,კულტურა,ცხოვრების წესი?

   - მშიბლებმა //,მამა ქართველი ჰყავდა,გ.მ.// აღმზარდეს პარიზში,მაგრამ რუსულ ნიადაგზე. მამა საქართველოს პატრიოტი იყო,მაგრამ თვითონ გადაწყვიტა ჩემთვის რუსული კულტურის გადმოცემა.  

          ამიტომ ჩემში არის ორი კულტურა და ორი ენა//ფრანგული და რუსული,გ.მ.//.

              მოქალაქეობითაც და ცხოვრებითაც მე რა თქმა უნდა ფრანგი ვარ.

                მაგრამ მე ჩემს სტიქიაში ვარ რუსეთშიც,რუსულ კულტურაშიც. საქართველოსთან მაქვს უფრო რთული ურთიერთობები,მე ხომ ქართულად არ ვლაპარაკობ. 

   - როდის შეხვდით პირველად წინაპართა მიწას//რუსეთს,გ.მ.//?

            ეს იყო 1955 წელს. მე გამაცნეს საფრანგეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს თანამშრომელი რომელიც აღმოჩნდა პლეხანოვის შვილიშვილი. საფრანგეთში არავინ იცოდა თუ ვინ იყო საერთოდ პლეხანოვი,მე კი ვიცოდი. პლეხანოვის შვილიშვილმა შემომთავაზა რუსეთში გამგზავრება სამეცნიერო დელეგაციის შემადგენლობაში. 

             მე მაშინ სტუდენტი ვიყავი. მაშინ ცოტა ვინმე თუ დადიოდა საბჭოთა კავშირში კომუნისტების გარდა. მე რუსეთში,ასე ვთქვათ,არ მომეფერნენ. დაეჭვდნენ პირველ რიგში იმიტომ რომ მე თავისუფლად ვლაპარაკობ რუსულად.  და სულ გადაირივნენ როდესაც გაიგეს რომ ვარ ემიგრანტების ოჯახიდან. ალბათ ჯაშუშად ჩამთვალეს,მეწყინა.
.

 
       - თქვენი წინაპრების სახელები მჭიდროდაა დაკავშირებული რუსეთის ისტორიასთან. გენატრებათ თუ არა "სამახსოვრო ადგილები"?

          - მე ძალიან მიყვარს რუსეთი და ამის შესახებ ადრე არც ვიცოდი. პირველად რუსეთმა შემაშინა. მასში მეტისმეტად ბევრი იყო საბჭოთა კავშირი და ძალიან ცოტა იყო რუსეთი. მაგრამ თავისებური ნოსტალგია მაშინაც იყო და არის ეხლაც.

             მე მიყვარს დიდი ქალაქები. სანკტ-პეტერბურგი,მოსკოვი. მოსკოვში მიყვარს ბევრი შესახვევი... მე არ ვცდილობ ჩემი წინაპრების კვალზე სიარულს. ჩემს მარშრუტებს იქ უფრო განსაზღვრავს რუსული კულტურა.

  - რატომ მოკიდეთ ხელი მაინც და მაინც სოვეტოლოგიას?

     მე მაინტერესებდა თანამედროვე სამყარო და არა ძველი რომი. კომუნიზმი მაშინ აღმავლობას განიცდიდა. ყველა კამათობდა იმაზე მიაღწევდა თუ არა კომუნისტური რევოლუცია დასავლეთ ევროპამდე. მეც დავინტერესდი კომუნიზმით იმიტომ რომ ჩემი ინტელექტუალური წყობით მირჩევნია მომავლისკენ ყურება. და მე მინდოდა მისი განვითარების კანონების და ამით მისი  არსებობის ხანგრძლივობის დადგენა.

 - რას თვლით თქვენს ამოსავალ წერტილად თქვენს ნაშრომებში საბჭოთა კავშირის შესახებ?

            სკკპ მე-20 ყრილობას. ეს ჰგავდა შოკს. აიხსნა ფარდა რომლის იქითაც დავინახე პერსპექტივა. დავიწყე ხარბად,მათ შორის რუსული მხატვრული ლიტერატურის კითხვა. 


     - კითხულობდით საბჭოთა ავტორებს?


- საბჭოთა კავშირში მცხოვრებთ. მე შემძრეს პასტერნაკის "დოქტორ ჟივაგომ" და დოლჟენიცინის "მატრიონას ეზომ". მე უცებ ვიგრძენი რომ რუსეთი ცოცხალია,არაა მოკლული.


    -მას შემდეგ რაც თქვენ დაწერეთ წიგნი დამსხვრეული იმპერია თქვენ გიწოდეს  სოვეტოლოგიის ნოსტრადამუსი. ცხოვრებამ სამწუხაროდ დაადასტურა თქვენი პროგნოზი. როგორ შეხვდნენ თქვენს წინ მაშინ,1978 წელს?

 
- წიგბნი გაიყიდა უზარმაზარი ტირაჟით,მაგრამ მას შეუტიეს მარჯვნიდანაც და მარცხნიდანაც. გაზეთში "ფიგარო" დაწერეს რომ მე ვმუშაობ კგბსთვის,რომ მე ვავრცელებ დეზინფორმაციას. მეორეს მხრივ კომუნისტებმა დაწერეს რომ ვმუშაობ ამერიკული დაზვერვისთვის იმიტომ რომ ცილს ვწამებ საბჭოთა კავშირს. და ბოლოს ზოგმა ლიბერალმა კრიტიკოსმა დაწერა რომ მე უბრალოდ გიჟი ვარ იმიტომ რომ საბჭოთა კავშირში მათი აზრით არ იყო არავითარი ეროვნული საკითხი.   


      მაშინაც კი როდესაც დაიწყო პერესტროიკა და გამოვლინდა ცენტრიდანული ტენდენციები მეკითხებოდნენ თუ სად არიან ჩემი აჯანყებული მაჰმადიანები და პატარა ხალხები. ეხლა ასეთ კითხვებს უკვე არ მისვამენ.


         რატომ მივედი ამ წიგნამდე ჩემი პირველი დისერტაციიდან//ეძღვნებოდა ბუხარას რუსეთის იმპერიაში და საბჭოთა სისტემის პირველ წლებში// მე მაწუხებს მთავარი კითხვა თუ რა არის რუსეთი,სად იწყება ის და სად მთავრდება. რაზეა ეს ყველაფერი აგებული. მე დავიწყე რუსეთში მართლმადიდებელი და მაჰმადიანი ხალხების ურთიერთობიდან და ეხლა ვუბრუნდები მას,ვცდილობ იმის გაგებას თუ როგორ განვითარდებიან ჩამოშორებული რესპუბლიკები,როგორ ჩამოყალიბდება მათი ურთიერთობები რუსეთთან და რა დაემართება თვითონ რუსეთს. 
თქვენ ეძებთ პასუხს კითხვაზე თუ ვინ ვართ-ევროპელები,აზიატები,სკვითები,როგორც ამბობდა ბლოკი,თუ ევრაზიელები.


         -მე მინდა გავიგო რუსეთის ისტორიული ინტერესი. ის ვერ იქნება ორიენტირებული მხოლოდ ევროპულ კონტინენტზე. მისი დიდი ნაწილი აზიაშია. და ამიტომ მისი მომავალი განვითარება უფრო უნდა განსაზღვროს მისმა ორკონტინენტალურობამ. 


            და არა მარტო მე ვფიქრობ ასე. მე შევხვედრივარ ნაზარბაევს.ის ჭკვიანი კაცია. ჩვენ დიდხანს ვილაპარაკეთ. 


         მთავარია რომ ნაზარბაევს სურს რუსეთთან ცხოვრება და არა მის გარეშე.  და სწორედ ამაში ვხედავ რაღაც ფანჯარას მომავლისკენ.


    - თქვენ იწინასწარმეტყველეთ საბჭოთა კავშირის დაშლა 13 წლით უფრო ადრე ვიდრე ეს მოხდებოდა. თქვენ მართლაც ფიქრობდით რომ ეს ახლო რეალობაა?


          -გულწრფელად ვიტყვი რომ არ ვფიქრობდი რომ ეს მოხდებოდა ასე სწრაფად. მე ვფიქრობდი რომ ის გასძლებდა საუკუნის ბოლომდე. მაგრამ არა მარტო მა ვფიქრობდი ამაზე. ამალრიკმაც დაწერა წიგნი "იარსებებს თუ არა სსრკ 1984 წლამდე?"  ის სულ 7 წლით შეცდა.


         ამ წინასსწარმეტყველებებში ანალიზია და არა სასწაული. როდესაც დავიწყე მთელი ამ პრობლემატიკის შესწავლა ძალიან ცოტა დოკუმენტები მქონდა ხელში.  მაშინ მე მივმართე მეორე მსოფლიო ომის ისტორიას.
        უკვე მაშინ იყო ნგრევის რაღაც მომენტი,მაგრამ ჰიტლერულმა პოლიტიკამ და სისასტიკემ,ოკუ;პირებულ ტერიტორიებზე ფაშისტების მხეცებივით მოქცევამ გადაარჩინა ალბათ მაშინ საბჭოთა კავშირი. 


               უკრაინაში თავიდან გერმანელებს კი პურ-მარილით შეხვდნენ.

        გერმანელებთან სხვა ხალხების ურთიერთობაც მაფიქრებდა რომ საბჭოთა ხალხის ერთიანობა,რაზეც ესოდენ დაჯერებით ლაპარაკობდა ყოველთვის თქვენი პრესა სულაც არაა აქსიომა. 

              ლენინმაც და სტალინმაც იმდენად თვითნებურად განახორციელეს დაყოფა ეროვნულ რაიონებად,ოლქებად და რესპუბლიკებად რომ მრავალისთვის თავიდანვე ნათელი იყო-მოვა დრო და ამას შეეკამათებიან.

        - შეძლებდა თუ არა თქვენი აზრით გორბაჩოვი საბჭოთა კავშირის გადარჩენას?  სურდა თუ არა მას საბჭოთა კავშირის გადარჩენა? როგორ უყურებთ საერთოდ გორბაჩოვს?

 





     -თავიდან გორბაჩოვი მომწონდა. მეჩვენებოდა რომ გორბაჩოვი იწყებს საბჭოთა კავშირის მშვიდობიან რეორგანიზაციას. გორბაჩოვს არ უნდოდა საბჭოთა კავშირის ლიკვიდაცია.

                  მეც არ ვთვლიდი რომ საჭიროა საბჭოთა კავშირის დაშლა. და როდესაც საჭირო იყო ასეთი რეორგანიზაციისკენ სვლა გორბაჩოვი ზედიზედ უშვებდა ხელიდან შესაძლებლობებს. 

          დაახლოებით 1989 წლიდან გორბაჩოვს როგორც ჩანს უკვე აღარაფერი ესმოდა და თვლიდა რომ უბრალოდ საჭიროა საბჭოთა კავშირის შენარჩუნება. ამის შედეგად კი მან ხელიდან გაუშვა საბჭოთა კავშირის გადარჩენის შესაძლებლობა.  მისი სიჯიუტის გამო არაფერი გამოვიდა. 

                 ერთ მშვენიერ დღეს გავიგე რომ გორბაჩოვი მორჩა და საჭიროა სხვა მხარეს ყურება. 

              
        მასზე ლაპარაკისას ვერ გამოვიყენებ კატეგორიებს "მიყვარს" ან "არ მიყვარს". მაგრამ შემიძლია დავასაბუთო რომ ის არაა ადამიანი როგოროდაც მისი დანახვა უნდათ დასავლეთში.  პირადად მე არაფერი მაქვს მისი საწინააღმდეგო.მე მას განვიხილავ როგორც ისტორიკოსი. და სწორედ ამიტომ ვთვლი რომ ჩვენ ყველას კიდევ მოგვიწევს ბევრი რამის გადასინჯვა. ბევრი რამე არ მესმის,სხვათა შორის,პუტჩის ისტორიაში. არ მესმის ელცინის პოზიციაც. პუტჩის შემდეგ გორბაჩოვი არ იქცეოდა საუკეთესოდ. მან ხელიდან გაუშვა დიდ პოლიტიკოსად მოქცევის შესაძლებლობა. არ აჩვენა თავი ინტელიგენტ ადამიანადაც.  

          ის ეჭიდებოდა ძალაუფლებას მაშინ როდესაც საჭირო იყო მისი ღირსებით უარყოფა. ასე რომ მოქცეულიყო ის ისტორიაში სულ სხვანაირად დაახსომდებოდათ. ან დროულად უნდა წასულიყო ან გამოეჩინა მოხერხებულობა და გაეთამაშა წასვლა.  ის კი იჯდა როგორც დურაკი,არაფერს აკეთებდა და ამბობდა-არა,არ წავალ. 

               და შემდეგ ის რასაც თურქები უძახიან ბაზარლიკს. ლაპარაკი იმაზე თუ რომელ მანქანას დაუტოვებენ,რომელ აგარაკს დაუტოვებენ. ეს არაა ელეგანტური. 

    

Когда-нибудь подлинная история Горбачева будет написана. Пока рано. Надо смотреть архивные документы, анализировать все заново. То, что публикуют сейчас - это либо сплошная горбимания, либо ненависть к нему. Объективности нет.

       -თქვენ წიგნში "ერთა დიდება" თქვენ მიხვედით საკმაოდ პარადოქსულ დასკვნამდე როდესაც დაწერეთ რომ საბჭოთა კავშირის დაშლა გააგებინებს მასში შემავალ რესპუბლიკებს მათ ისტორიულად ჩამოყალიბებულ ერთობას რუსეთთან.

          ამ წიგნში მე ვწერდი რომ რუსეთს და სხვა ერებს უკვე აღარ შეეძლოთ ერთად ცხოვრება ძველი კავშირის ფარგლებშიმუხეში ცენტრალიზმის პირობებში. გარდაქმნები აუცილებელი იყო. მაგრამ მე არ ვთვლი რომ ბელოვეჟის შეხვედრა იყო პროცესის დასასრული. ისტორია არასოდეს მთავრდება ასე.

              მე არ ვიტყვი რომ კავშირი აღდგება,მაგრამ მომავალში ზოგი ყოფილი რესპუბლიკა მაინც მივა ახალ ალიანსამდე. აქ ბევრ რამეს გადაწყვეტს უკრაინა. ის თუ საით წავა ყაზახეთი. განსაკუთრებით უკრაინა. დასავლეთში არის ძალები რომლებიც უკრაინას უბიძგებენ რუსეთთან ურთიერთობის სრულიად გაწყვეტისკენ. 

              უკრაინას აღიქვამენ ევროპულ სახელმწიფოდ და რუსეთს კი ისევ თვლიან აზიურ სამეფოდ. ამასთან დასავლეთს არ ესმის რომ უკრაინის ჩამოშორება რუსეთისგან იქნებოდა უზარმაზარი ტრაღედია რუსეთისთვისაც და მთელი ევროპისთვისაც.

       მე ვეთანხმები სოლჟენიცინს. რუსეთისთვის ყველაფერია შესაძლებელი უკრაინისგან და ბელორუსიისგან ჩამოშორების გარდა. 

                  რუსეთი უკრაინის გარეშე ისტორიული ტრაღედიაა.

                             - ერთ-ერთ ბოლო წიგნში გამარჯვებული რუსეთი თქვენ ლაპარაკობთ მომავლის რუსეთზე,მისი როგორც დიდი სახელმწიფოს აღორძინებაზე. რა კვებავს თქვენს იმედებს?  როგორ ხედავთ მომავალ რუსეთს? 

    -რუსეთი არის ისტორიული სახელმწიფო და ამავე დროს ისტორიული ერი. არის ერები რომლებიც მიაღწევენ თავის საზღვარს და იშლებიან პატარა ქვეყნებად. რუსეთს როგორც ჩანს სხვა ბედი ელის. მას აქვს უზარმაზარი ტერიტორიები და სიმდიდრეები,თუმცა მათი რაციონალურად გამოყენება ჯერ არ შეუძლიათ. რუსეთში მცხოვრები ხალხები ისტორიულად გაერთიანებული არიან.  მათ აერთიანებს მრავალსაუკუნოვანი ერთიანი ბედი. ხალხს დიდი ხნის მანძილზე ამუშავებდნენ იდეოლოგიურად,მაგრამ ადამიანები ჩემი წინაპრების სამშობლოში ნორმალურები არიან. დასავლეთში ეს ყოველთვის არ ესმით.

    არ შეიძლება აბსოლუტიზაცია და სტერეოტიპებით აზროვნება. მე მჯერა რუსეთის მომავლისა და მისი ხალხისა. ამისთვის რუსეთს აქვს ყველა შესაძლებლობა. ევროპის კონტინენტი ვერ იქნება რუსეთის გარეშე. 

       მე-19 საუკუნის ბოლოს რუსეთმა აჩვენა უზარმაზარი დინამიზმი. მისი განვითარება შესანიშნავი იყო. ამან აჩვენა რუსი ხალხის გიგანტური პოტენციალი. დიადი ქვეყანაა.

             მე კიდევ ბევრჯერ შევხვდი და ვესაუბრე ელენ კარერ დანკოსს. ის ბევრ რამეში მართალი აღმოჩნდა. მან იწინიასწარმეტტყველა 1991 წლიდან რუსეთის განვითარების თითქმის ყველა ეტაპი. მას ტყუილად არ უწოდეს ნოსტრადამუსი.

Владимир Большаков

2007-12-03

Специально для Столетия

Владимир Большаков.

Работал в еженедельнике «За рубежом», журнале «Смена», газете «Комсомольская правда», был собственным корреспондентом газеты «Правда» в Австралии, Новой Зеландии и Океании, затем – собкором «Правды» во Франции, главным редактором журнала «Финансовый контроль».

В настоящее время - шеф-редактор информационного агентства «Финансовый контроль – новости».

tp://gazeta.aif.ru/_/online/aif/1226/04_03

  Аргументы и факты > 17 (1226) > Э. К. д’Анкос: «Россия обойдется без ЕС»

ელენ კარერ დანკოსი: «რუსეთი იარსებებს ევროკავშირის გარეშეც»

 

      ფრანგული ჟურნალები ელენ კარერ დანკოსს უწოდებენ  მეოცე საუკუნის საფრანგეთის ერთ-ერთ ყველაზე სახელგანთქმულ ქალს//10-დან//. 

    ისაა ისტორიკოსი,პოლიტოლოგი,ავტორი საინტერესო წიგნებისა რუსეთის წარსულის შესახებ. ელენ კარერ დანკოსი სეხვდა რუსული გაზეთი "არგუმენტი ი ფაქტის" კორესპონდენტს.

 

   -ქალბატონო დანკოს,თქვენ 2000 წელს ვლადიმირ პუტინი შეადარეთ ალექსანდრე მეორეს რომელმაც რუსეთი გაანთავისუფლა ბატონყმობისგან. რას ფიქრობთ 4 წლის შემდეგ? 

   - მე ისევ ვთვლი რომ ეპოქები და ალექსანდრე მეორის და ვ.პუტინის წინაშე მდგარი ამოცანები ჰგავს ერთმანეთს.

 

           - მაგრამ დასავლეთში ზოგი ფიქრობს რომ პუტინმა მოახდინა ძალაუფლების უზურპაცია,ეჭვი ეპარებათ მის მაღალ სედეგში პრეზიდენტის არჩევისას.

   -მინდა შეგახსენოთ რომ ჟაკ შირაკმა თავის დროზე პრეზიდენტის არჩევნებზე საფრანგეთში მიიღო ხმათა 80 პროცენტი და ამან არავინ გააკვირვა. იცით ეხლა ვინაა საფრანგეთის ყველაზე პოპულარული პოლიტიკოსი? შინაგან საქმეთა მინისტრი ნიკოლა სარკოზი რომელიც მუდამ ლაპარაკობს მხოლოდ ქვეყანაში წესრიგის დამყარებაზე.

 - დასავლური მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები უთანგრძნობენ რუს ოლიგარქებს რომელთაც თითქოს უსაფუძვლოდ სდევნის ხელისუფლება.

 

- ნეტა რომელ დასავლურ ქვეყანაში მოიწონებდნენ ვიღაცის მიერ უზარმაზარი ეროვნული სიმდიდრეების არც ისე კანონიერად მითვისებას და მათ გამოყენებას საკუთარი პოლიტიკური მიზნების მისაღწევად? მაოცებს რომ საფრანგათში ვიღაცეები ლაპარაკობენ ხოდორკოვსკის დაპატიმრება რუსეთში კოშმარია.

 

             -მგონია რომ ესაა ფრანგულ-რუსული მუდამ ემოციური მაგრამ ხშირად არც ისე ლოღიკური ურთიერთობების ძველი ჩვევა. 

 

            ასე მაგალითად რაც არ უნდა ექნა გორბაჩოვს მას ღმერთად თვლიდნენ. აკრიტიკებდნენ ელცინს რომელმაც გაბედა საბჭოთა სისტემის უარყოფა. პუტინი რამდენადმე გაუგებარი რჩება და ჩვენ ისევ ვხედავთ ფრანგულ-რუსული ურთიერთობების გაციებას. 

 

     ვფიქრობ რომ შემდეგ ოთხ წელიწადში რუსეთში გაჩნდება ახალი პოლიტიკური ელიტა და მას უნდა ჰქონდეს თავისუფალი თვალსაზრისი. მე კარგად ვიცნობ იავლინსკის,პატივს ვცემ ხაკამადას,მაგრამ ვფიქრობ რომ რუსეთის პოლიტიკური ველი უფრო გამოცოცხლებული უნდა იყოს. ჯერ-ჯერობით თქვენ ცოტა გყავთ გამორჩეული პოლიტიკოსები. და საქმე არაა პოლიტიკური ბრძოლის არარსებობაში. ის არც საფრანგეთშია. მაგრამ მეჩვენება რომ რომ რუსეთს არ ამოუწურავს პოლიტკონკურენციის შესაძლებლობები. 

 

    - რითი უნდა აიხსნას ის რომ ჩვენს ქვეყანას არ იწვევენ ევროკავშირში მაშინ როდესაც იღებენ ბალტიის ქვეყნებს და თვალებს ხუჭავენ იქ რუსების უფლებების აშკარა დარღვევაზე?

 

        - ბევრის აზრით ცნება ევროპული ქვეყანა ნიშნავს ევროკავშირის წევრ ქვეყანას. ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებს თვლიან კარგ სახელმწიფოებად და არაწევრებს არც ისე კარგ სახელმწიფორბად. ამიტომ ევროკავშირში მიკერძოებულად უდგებიან რუსეთში ადამიანის უფლებათა მდგომარეობას და ვერ ამჩნევენ ბალტიისპირეთში რუსების დისკრიმინაციას. როგორ  შეიძლება თავისიანების კრიტიკა?

 

         მაგრამ ვთვლი რომ რუსეთი არ უნდა ისწრაფოდეს ევროკავშირში შესვლისკენ, არ უნდა დავივიწყოთ რომ ევროკავშირში დღეს შემავალი ქვეყნების სტატუსი გაცილებით უფრო დაბალია ,ვთქვათ,მისი შემქმნელი საფრანგეთის და გერმანიის სტატუსთან შედარებით. რა სტატუსი ექნება ევროკავშირში პატარა ესტონეთის შემდეგ შესულ რუსეთს? ამასთან ევროკავშირის წევრობა ნიშნავს მისი ყველა კანონის შესრულებას. და ევროკავშირის ბევრი კანონი კი მეტისმეტად მძიმე და ბიუროკრატიულია.

 

               სინამდვილეში ევროპა არის საერთო კულტურა,საერთო სივრცე,საერთო ეკონომიკა და არა ევროკავშირი. რუსეთი ევროპის განუყოფელი ნაწილია.  

 

        ელენ კარერ დანკოსს ესაუბრებოდა ტატიანა კრასნოვა 

ბაშკირი კაზაკი, ფრანგული ნახატი

..
 


საქართველოსთვის დაკარგულ დიდოსტატ  მსოფლიოს მოქალაქე  გუჯის//ელგუჯა ამაშუკელს// ენატრება  არისტოტელე და ნერლის ტაძარი რუსეთში.
 5 февраля 2012, 12:59 

Гуджи скучает по Аристотелю и храму Покрова на Нерли

2:59   |   Культура   |   Юрий Коваленко Париж
Читайте далее: http://izvestia.ru/news/514295#ixzz2KEirrgKG

   თავის გამოფენას პარიზში ოსტატი თვლის დაფიქრებად ცივილიზაციის ბედზე.

Свою выставку в Париже мастер считает размышлением о судьбах цивилизации

           გუჯი,ლოდინი ტბის ნაპირას.


Гуджи. Ожидание на берегу озера.


           პარიზის პრესტიჟულ გალერეაში კლოდ ბერნარ გაიხსნა მოქანდაკე ოქრომჭედელი გუჯის გამოფენა. მასზე წარმოდგენილია მის მიერ ბოლო სამი წლის მანძილზე შექმნილი 50-ზე მეტი ნამუსევარი. -თითქოს საუკუნეების სიღრმიდან მოსული მითიური პერსონაჟების,ფრინველების და ცხოველების ფიგურები,ჭურჭელი და თასები. ოსტატი ოქრო-ვერცხლს უმატებს  ქვებს აქატს,სერდოლიკს,ლაზურიტს,მთის ბროლს...რომლებიც მისი თქმით თითქოს გახსნილია მარადისობაში.

         გუჯის თქმით ეს ექსპოზიცია არის კაცობრიობი წარსულზე და მსოფლიო ცივილიზაციის ბედზე მისი დაფიქრების შედეგი. მისი აზრით მსოფლიო მიდის კატასტროფისკენ და საშველი არ ჩანს. გუჯი თავის თავს მიაკუთვნებს პასეისტებს და მას ენატრება წარსული.

          ამიტომ ის იოცნებებდა ძველ საბერძნეთში ცხოვრებაზე და არისტოტელესთანმპლატონთან ან დიოგენთან ურთიერთობაზე.

          გუჯის ნამუშევრები არის საფრანგეთის უდიდეს მუზეუმებში და გალერეებში,პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარში,შარტრის ტაძარში,ანჟის,ლიუსონის,
ბლუას და სხვა ქალაქების ეკლესიებში,ვატიკანში. მან შპაგები გაუკეთა 15 ფრანგ აკადემიკოსს და  რომის პაპს გაუკეთა გულზე დასამაგრებელი ნოეს კიდობანი.

                     გუჯის ქმნილებებს ყიდულობდნენ საფრანგეთის ყოფილი პრეზიდენტები ვალერი ჟისკარ დესტენი და ფრანსუა მიტერანი,ცნობილი ევროპელი კოლექციონერები. 
ლ
                შარშან გუჯიმ საფრანგეთის ორი კათედრალისთვის გააკეთა ტრაპეზი,საეპისკოპოსო კათედრა...ეხლა მუშაობს ფრანგული პირენეების ქალაქი ლურდის ეკლესიისთვის.

                   -ჩემს შემოქმედებაზე ალბათ მოქმედებს ის რომ მინახავს რუსული ტაძრები,კერძოდ ისეთი შედევრი როგორიცაა ნერლის ეკლესია,ამბობს მხატვარი//თბილისში ნასწავლ ოქრომჭედელ  გუჯიზე როგორც ჩანს არ უმოქმედია ქართულ ოქრომჭედლობას ან თავისი კოსმოპოლიტობისთვის ხაზის გასასმელად მალავს ამ ფაქტს,გ.მ.//.

            გუჯი ამაშუკელი დაიბადა ბორჯომში.ისწავლა თბილისში სამხატვრო აკადემიის ქანდაკების განყოფილებაზე. 1960-ან წლებში გადავიდა მოსკოვში,მეგობრობდა ვისოცკისთან. 1969 წელს ის დაქორწინდა  ცნობილი ფრანგი თეატრალური რეჟისორი ანდრე ბარსაკის ქალიშვილზე,სახელგანთქმული რუსი მხატვარი ლევ ბაქსტის შვილიშვილ კატრინ ბარსაკზე.

            5 წლის მანძილზე კატრინმა და გუჯიმ ვერ მიიღეს საფრანგეთში წასვლის უფლება. მაგრამ ჩაერია პრეზიდენტი ჟორჟ პომპიდუ რომელმაც მოსკოვში ვიზიტის დროს ეს საკითხი დასვა გენმდივან ბრეჟნევთან.

           საფრანგეთში ოსტატს იცნობენ მხოლოდ სახელით გუჯი. მისი ქართული გვარი მეტისმეტად რთულია ფრანგებისთვის. ხელოვნებათმცოდნეები მას ადარებენ აღორძინების ხანის ლეგენდარულ იტალიელ მოქანდაკე და ოქრომჭედელ ბენვენუტო ჩერლინის,მას უძახიან წარმოშობით ქართველ ფრანგ მოქანდაკეს.

                    მისი როგორც შემოქმედის კარიერა შედგა საფრანგეთში მაგრამ ისტორიული სამშობლოს გავლენა უეჭველად იგრძნობა.

- მე ვერ ჩავთვლი თავს ქართველ მოქანდაკედ იმიტომ რომ ეს არ იქნებოდა ლოიალური საფრანგეთის მიმართ. სწორედ ფრანგებმა მაღიარეს თავისიანად,ამბობს ოსტატი. მაგრამ მე თვითონ თავს განვიცდი მსოფლიოს მოქალაქედ. 

        შარშან გუჯის შეუსრულდა 70 წელი. საფრანგეთში გადასახლების შემდეგ ის საქართველოში აღარ ჩასულა. 

              ოსტატი იმედოვნებს რომ მოაწყობს გამოფენას მოსკოვში სადაც იცხოვრა 11 წელი.



         


— Считать себя грузинским скульптором было бы нелояльным по отношению к Франции, где я прожил столько лет, — говорит  мастер. — Именно французы меня признали своим. Но сам я ощущаю себя гражданином мира.
В Грузию Гуджи, которому в прошлом году исполнилось 70 лет,  ни разу не возвращался. Мастер надеется устроить свою выставку в Москве, где прожил 11 лет.

Читайте далее: http://izvestia.ru/news/514295#ixzz2KEhfMErF

В престижной парижской галерее «Клод Бернар» открылась выставка работ скульптора, золотых и серебряных дел мастера, Гуджи. На ней представлены более 50 произведений, сделанные им за последние три года, — фигуры мифических персонажей, которые словно пришли из глубины веков, птиц и животных, сосуды и чаши. С золотом и серебром мастер соединяет самоцветы — яшму, агат, сердолик, лазурит, горный хрусталь, которые, по его словам, словно растворены в вечности.
— Эта экспозиция — плод моих размышлений о прошлом человечества и о судьбах мировой цивилизации, — рассказал «Известиям» Гуджи. — Я склонен думать, что в духовном плане мир идет к катастрофе, и не вижу никакого спасения. Я отношу себя к пассеистам и ностальгирую о прошлом.
Поэтому он мечтал бы жить в Древней Греции — общаться с Аристотелем, Платоном или Диогеном.
Работы Гуджи находятся в крупнейших французских музеях и галереях, а также в Ватикане, в соборе Парижской Богоматери, в Шартрском соборе, в церквях Анже, Люсона, Блуа  и других городов. Он изготовил шпаги для 15 французских академиков,  а  для  римского папы Бенедикта ХVI — нагрудную брошь с изображением Ноева ковчега. Произведения Гуджи, в частности, приобретали бывшие французские президенты Валери Жискар д’ Эстен и Франсуа Миттеран, известные европейские коллекционеры.
В прошлом году Гуджи обустроил два кафедральных собора во Франции — изготовил для них аналой, престол, епископальную кафедру. Сейчас он работает для собора в городе Лурде во французских Пиренеях — знаменитом месте христианского паломничества.
— В моем творчестве, возможно, сказывается и то, что я видел русские соборы —  в частности, такой шедевр, как храм Покрова на Нерли, — говорит художник.

         გუჯი,ლომების მბრძანებელი

            გუჯი ამაშუკელი დაიბადა ბორჯომში.ისწავლა თბილისში სამხატვრო აკადემიის ქანდაკების განყოფილებაზე. 1960-ან წლებში გადავიდა მოსკოვში,მეგობრობდა ვისოცკისთან. 1969 წელს ის დაქორწინდა  ცნობილი ფრანგი თეატრალური რეჟისორი ანდრე ბარსაკის ქალიშვილზე,სახელგანთქმული რუსი მხატვარი ლევ ბაქსტის შვილიშვილ კატრინ ბარსაკზე. 


Гуджи. Повелитель львов

Гуджи Амашукели родился в Боржоми. Учился в Тбилиси на отделении скульптуры Академии художеств. В  середине 60-х годов он перебрался в Москву, дружил с Высоцким. В 1969 году он женился в Москве на француженке Катрин Барсак, дочери известного театрального режиссера Андре Барсака, внучатой племяннице знаменитого русского  художника Льва Бакста.
В течение пяти лет  Катрин и Гуджи не могли получить разрешение на переезд во Францию. Помогло лишь вмешательство президента Жоржа Помпиду, который во время визита в Москву поднял вопрос об их  судьбе в беседе с генсеком Брежневым.
Во Франции мастер известен только по имени — Гуджи. Его грузинская фамилия слишком сложна для французов.  Искусствоведы сравнивают Гуджи с Бенвенуто Челлини, легендарным итальянским скульптором и ювелиром эпохи Возрождения,  называют его «французским скульптором грузинского происхождения». И хотя его художественная карьера состоялась во Франции, но влияние исторической родины, несомненно, чувствуется.
— Считать себя грузинским скульптором было бы нелояльным по отношению к Франции, где я прожил столько лет, — говорит  мастер. — Именно французы меня признали своим. Но сам я ощущаю себя гражданином мира.
В Грузию Гуджи, которому в прошлом году исполнилось 70 лет,  ни разу не возвращался. Мастер надеется устроить свою выставку в Москве, где прожил 11 лет.

Читайте далее: http://izvestia.ru/news/514295#ixzz2KEhfMErF

НИТИ / «Русский след» во Франции. Владимир Большаков

«Русский след» во Франции Со времен королевы Анны Русской Франция не раз роднилась с Россией В советские времена считали, что оптимальный срок пребывания нашего брата-журналиста за рубежом – это три года. Я проработал собственным корреспондентом «Правды» во Франции с сентября 1986 по декабрь 1999 года. Много путешествовал, стараясь получше узнать, чем дышит легендарный «средний» француз, «мсье Дюпон» не из книг и справочников, а, как говорится, вживую. С удовольствием познавал эту страну и ее народ и всегда пытался найти «русский след» - то общее, что связывает наши две нации, две цивилизации.  Во Франции, как правило, об этом говорить не любят, всячески подчеркивая принадлежность галлов и франков к древнеримским традициям и культуре. Это так: древняя Галлия действительно была частью Римской империи. И не так: я нередко встречал чисто славянские названия городов, деревень, улиц: Дом, Веселый, Тур… Я принялся изучать этот феномен и обнаружил, что еще в ХIХ веке московский историк Юрий Иванович Венелин доказывал, что во времена древних славян территория нынешней Финляндии, Балтии, Ленинградской и Псковской областей называлась Старой Франкией, а современная северная Франция носила имя Новой Франкии. Венелин утверждал: франки и русы – один народ, точнее, один род. …Русский след во Франции глубок, как и французский - в России. В одном из фешенебельных кварталов Парижа, в небольшом сквере у бульвара Сюше, названного так в честь одного из наполеоновских маршалов, стоит посеревший от дождей и автомобильной гари бюст Льва Николаевича Толстого. Летом здесь отдыхают в тени каштанов аккуратные старушки пенсионерки, а чернокожие няни из богатых домов скучают на солнце у роскошных колясок с младенцами. Вечером сюда лучше не соваться. Возле сквера собираются наркоманы и проститутки, точнее — «мужчины легкого поведения». Каменный Толстой замер на своем постаменте, опустив голову. Чужой в чужом мире. Редко кто приходит сюда поклониться ему как писателю, хотя Лев Николаевич во Франции, где он подолгу жил и работал, признан и почитаем. Разве что кто-то из заезжих наших туристов подивится: надо же, Париж - и памятник русскому классику! Любезные парижские гиды обычно объясняют, что во Франции интерес к русской литературе, ко всему русскому традиционен и велик. И в подтверждение сего приводят и памятник в сквере, названном именем Льва Толстого, и словечко «бистро», вошедшее в международный словарь благодаря нашим казакам еще со времен их победных биваков на Елисейских полях и Монмартре. Непременно в наборе доказательств интереса ко всему русскому промелькнут слова «Распутин», «болшевик», «Болшой театр» - именно так, без мягкого знака, а далее — «Гагарин», «Горбачев», «матрешка», «борщ», «икра», «водка», «Калинка», «Катюша» и «перестройка». Говоря об интересе французов к России, надо выделить в особую группу французскую интеллигенцию, интерес которой к русской культуре, в первую очередь дореволюционной, присущ традиционно. Не ошибусь, если скажу, что ближе всего ей Чехов. На французской сцене из сезона в сезон идут «Три сестры» и «Вишневый сад», «Дядя Ваня» и «Иванов». Сенсацией начала 1990-х годов стала постановка «Федры» Марины Цветаевой. Конечно, среди тех, кто приходил смотреть «Федру», мало кто читал стихи русской поэтессы. По-французски они звучат неадекватно. Чтобы понимать русскую поэзию, особенно поэзию Серебряного века, все же необходимо знать русский язык. Может быть, именно поэтому бывший президент Жак Ширак, еще будучи студентом, переводил стихи Пушкина, что как-то не вяжется с обликом профессионального и достаточно жесткого политика. Со странностями такого рода встречаешься здесь довольно часто. Так же, как с русскими корнями в, казалось бы, типичных французских семьях. Россия внесла в генофонд французской нации серьезный вклад. Нет-нет, да и мелькнут следы этого гена. «Хирург Татищев» — написано на табличке у подъезда одного из домов в районе Пасси, где селились после революции русские писатели и поэты. Здесь жили Бунин, Куприн, Мережковский, Гиппиус, Иванов, Шмелев, Цветаева... «С вами говорит мадам Мусина-Пушкина»,— звонят мне из французского комитета по космическим исследованиям. «Да, я по происхождению русская»,— говорит дальняя родственница графов Орловых, известный французский советолог Элен Карер д'Анкос, избранная во французскую академию, основанную еще кардиналом Мазарини. Со времен Анны Русской, жены Генриха I и впоследствии французской королевы, Франция не раз роднилась с Россией. Война 1812 года и оккупация Франции русскими войсками, где они стояли почти пять лет, в общей сложности немало этому способствовали. После 1917 года русская эмиграция во Францию приняла массовый характер, чему французские власти не препятствовали, учитывая тяжкую демографическую ситуацию, осложнившуюся в стране после Первой мировой войны. Приток свежей крови, хлынувшей во Францию с первой волной послеоктябрьской эмиграции, был для стареющего галльского гена просто находкой. Русские женщины, наследницы древних дворянских фамилий и вольных казаков, петербургских разночинцев и крепких на дело волжских купцов, принимали фамилии разорившихся д'Артаньянов и разбогатевших наследников санкюлотов. Станичные атаманы женились на субтильных парижанках, о чем напоминают сейчас могилы на русских кладбищах в Ницце и Сен-Женевьев дю Буа. Их дети, как правило, если и говорили по-русски, то уже с акцентом. Внуки же были русскими только по крови, по деду-бабке, и языка нашего уже не понимали совсем. Бывает, однако, и так, как у Анри Труайя. Этот академик, живой классик современной французской литературы, по происхождению — Тарасов. Он попал во Францию ребенком, и на русском языке никогда не писал. Но настолько, видно, силен русский ген, что Труайя признается: «Когда я читаю переводы своих романов на русский язык, понимаю, что я русский писатель». Русскую женщину любил великий Анри Матисс. На русской был женат классик французской современной живописи Фернан Леже. Да мало ли! В доме одного французского миллиардера хозяйка, дама уже в возрасте, неожиданно сказала мне на чистом русском языке: «Я русская, и до сих пор люблю бывать в Петербурге». Я спросил ее, почему столь охотно французы женятся на русских. - Это не правило,— ответила она, подумав.— Но больше всего, пожалуй, потому, что русские женщины умеют быть верными и в любви, и в дружбе и никогда не бросят супруга в беде. Русские имена пестрят в справочниках «Кто есть кто во французской науке». Русские корни — у сотен французских художников и музыкантов. Балет Франции немыслим без российских балетмейстеров и танцоров Дягилева, Павловой, Лифаря, Нижинского, Нуриева, Кшесинской, Преображенской. И все же, как бы мы ни тешили свое национальное тщеславие нашей кровной сопричастностью французской культуре, культура эта принадлежит Франции и тем, кто, начав ей служить, принял гражданство последней. Они уже французы, даже без анкетного уточнения «русского происхождения». Набор представлений о русских и России у среднего француза, как правило, небогат. Более того, на Западе о русских и России вообще судят чаще всего по набору устоявшихся стереотипов. ...Неподалеку от Елисейских полей, в небольшом переулке, стоят на тротуаре два молодца в бурках и хромовых сапогах, в вышитых шелковых косоворотках и с нагайками в руках. То ли казаки, то ли разбойники с большой дороги — только ножа в зубах не хватает. Когда-то, во времена Пушкина и даже Льва Толстого, так представляли в России чеченцев и черкесов с Северного Кавказа. После Октябрьской революции именно так на Западе принялись изображать самих русских. И стереотип этот, надо признать, устоялся. Вот и выходят вечером на работу в своих бурках не то зазывалы, не то швейцары модного здесь русского кабаре «Распутин». Я бы не рискнул пойти туда на свою зарплату собкора, потому что с ней здесь можно расстаться за один вечер, если просто скромно вдвоем-втроем поужинать. Неслучайно над князем Юсуповым, который жил в Париже далеко не роскошно, подшучивали, что, хоть ему и удалось убить настоящего Распутина, кабаре «Распутин» ему не одолеть. И для моих состоятельных французских друзей русская кухня «Распутина» оказалась не по карману, а меня пригласили «на представление и шампанское», что было равнозначно совету предварительно поужинать дома. Совету я внял, но приглашение с благодарностью принял, хотя и знал, что в «Распутине», как и в любом другом «русском» заведении, «русскости» и исконно русского духа нет, а есть лишь «амбьянс», специфическая атмосфера «а-ля рюс». Что это такое и чего в таких заведениях ищут французы, равно как и немцы, и арабы, и англичане? Думаю, того, чего самим им не дано. А именно — эдакого легендарного русского загула до утра, забубённого застолья с ведрами шампанского, которое пьют по-гусарски из дамских туфелек и с водкой стаканами, с цыганами, со страданиями под «Очи черные» и захлебывающимся весельем под «Калинку-малинку» и «Казачок». Расчетливый и знающий цену каждому сантиму француз никогда не мог понять, как это можно просадить с цыганами целое состояние за один вечер. А о том, как это делается, во Франции знали и от тех, кто состоял на службе у царей российских в Петербурге и Москве, и по личным наблюдениям за заезжими богатыми русскими в Париже и в Ницце, где существовал зимний филиал двора Романовых, и по истории Лазурного берега, где от Марселя до Монте-Карло гуляла вся русская знать наравне с купцами-миллионерами. Средний француз никогда этого не понимал и не одобрял, но все же пришел к выводу, что в этом все-таки что-то есть, и хотя бы раз в жизни надо кутнуть «а-ля рюс», ибо такого рода психологическая разрядка, видимо, вполне оправданное капиталовложение. ...Красные стены, ковры, красные бутафорские резные окна с наличниками, откуда выглядывают нарисованные на фоне ночного неба маковки русских церквей, больше, правда, напоминающих минареты. Старый русский художник, работавший здесь над интерьером, видимо, и сам понимал, что соцреализма от него никто не ждет, и потому больше старался создать этакий русско-цыганский покров таинственности, загадочности и чувственности, что, по западным понятиям, и составляет русскую душу. Ну а чтобы уж не было никакого сомнения, то там, то здесь в «Распутине» вмонтированы двуглавые орлы. — Эх, — неожиданно слышу русскую речь рядом. — За такую зарплату — и вкалывать каждый вечер! (Мать-перемать...) — Кто это? — спрашиваю у своих приятелей. — Да так, — отвечают они, явно не желая вдаваться в детали.— Ножи швыряет. Увидишь потом. Нецензурную руладу прерывает балалаечно-гитарный разлив. «Русский» оркестр - целый интернационал, объясняют мне, от французов и бельгийцев до румын и поляков - но зато все, как один, в косоворотках и сапогах по колено, ходят от стола к столу. И первая скрипка по-одесски игриво пиликает «семь сорок». Все смешалось. Ножи старик-матерщинник швыряет лихо. Со стола ему кидают ассигнацию, и он подхватывает ее на лету, плевком приклеивая к доске. Потом берет нож в зубы и запрокидывает голову. Резкий наклон головы — нож летит по воздуху, пришпиливает сотенную к деревянному щиту. Это из серии «русские народные забавы». Русское для западноевропейца должно не только быть таинственным, но и приводить его в состояние тихого ужаса. Не поэтому ли тот аттракцион, что мы называем у себя «американскими горками», здесь проходит как «горки русские»? А игра со смертью с помощью одного патрона в барабане револьвера, которая, говорят, была в ходу у американцев во Вьетнаме, именуется «русской рулеткой». Так что русский с ножом в зубах в «Распутине» - это неизбежно. Это — законы рынка. Здесь хор имени Пятницкого не поймут. Эдуард Хиль попел пару вечеров в «Распутине», но аплодисментов не сорвал – в контракте ему отказали. Тут нужны Рубашкин, Ребров —русское с иностранным акцентом. На Западе, и Франция тут не исключение, лубочно-матрешечная Россия с элементами советской символики культивируется, как бездуховный, но легко воспринимаемый китч с элементами ретро. Настоящая Россия, ни дореволюционная, ни советская, ни постсоветская, не имеют с этим ничего общего. И мало кому во Франции приходит в голову начать изучать ее, что называется, от корня.  Беседы с одной из «бессмертных» Академии Франции Я поднимаюсь на самый верхний этаж старинного дома с ротондой на рю Ренуар, в котором живет Элен Каррер д’Анкос (на фото). Прежде не особенно интересуясь ее биографией, я считал, что она - француженка. И только уже потом узнал, что имя ее напрямую связано с Россией не только в силу ее занятий советологией.  Ее книги – «Разваливающаяся империя», «Ленин, революция и власть», «Десталинизация начинается», «Русское несчастье», «Слава наций», «Победоносная Россия» принесли ей славу крупнейшего советолога не только во Франции, но и далеко за ее пределами. В ноябре 1991 года Элен Каррер д’Анкос получила высшее для французского ученого и литератора признание - ее избрали во французскую Академию. Она заняла кресло, в котором до нее сидели Корнель, а затем Виктор Гюго. В приветственной речи академик Мишель Дрюон сказал: «Советологов много. Но Вас отличает от других Ваше личностное отношение и любовь, совмещенная с неимоверной жалостью к тому народу, которого судьба обрекла на «русское несчастье». На шпаге академика, которую специально для нее создал француз грузинского происхождения мастер Горджи, есть такие символы: Андреевский флаг, Георгий Победоносец, поражающий дракона, золотое руно и галльский петух. Это символы России, Грузии и Франции. Линия матери Элен Каррер д’Анкос восходит к графам Паниным - от Никиты Панина, ближайшего советника Екатерины II, до Софьи Паниной, единственной женщины в правительстве Керенского, министра по делам народного образования. Золотое руно на ее шпаге - дань памяти отца, по происхождению грузина. Среди ее предков - по ее собственному утверждению, что некоторые ее родовитые соплеменники отрицают - граф Алексей Орлов и его брат Григорий, фаворит Екатерины II и президент Российской Академии. Бабушка Элен Каррер д'Анкос переводила в России на русский язык романы Жорж Санд. Могла ли она подумать, что ее внучка станет действительным членом французской Академии, той самой, где прозванные «бессмертными» академики со времен кардинала Мазарини, творят великое таинство: раз в 60 лет издают академический словарь французского языка! И уж, конечно, никому не могло в голову придти до революции, что в академики эту русскую аристократку будет принимать секретарь французской академии Морис Дрюон, автор знаменитой серии исторических романов «Проклятые короли», по происхождению тоже русский. А шпагу академика вручит ей Анри Труайя, признанный классик французской литературы, урожденный Лев Тарасов. И еще пошутит при этом: «Наших тут, кажется, уже многовато». ...У нее очень живые глаза. Улыбка не покидает уголки ее рта. Она вся в делах; ожидает приезда своего внука, и день рождения все будут праздновать здесь, у нее, признанной главы семьи. При всем при том Елена Георгиевна - так она разрешила мне себя называть - одета безукоризненно, в почти обязательный для француженок пиджак-«тайер» канареечного цвета. Я задаю ей вопрос за вопросом, и она отвечает, даже еще не дослушав вопрос до конца, будто считывает мои мысли: - Вы - пожизненный член французской академии. Что это означает для вас? Работа? Должность? Символ статуса?  - Каждый четверг, если только не путешествую, я работаю в академии. Можно было бы, конечно, просто приходить на собрание ее членов каждый четверг, где говорят о том, как пересмотреть академический словарь французского языка. Это, в общем, всего полтора часа работы в неделю. А можно работать в комиссиях, где идет основная работа над словарем, целый рабочий день. Я выбрала второе, потому что люблю языки и для меня это страшно интересно. И к тому же - чрезвычайно приятно. Французская академия существует три с половиной века. В ней неизменно - 40 человек. Это своего рода замкнутый клуб. Критерий здесь гениально прост – «бессмертными» должны быть люди и талантливые, и порядочные одновременно. Приятно все-таки, согласитесь, оставаться до смерти в кампании порядочных людей. - Скажите, кем Вы больше себя чувствуете - француженкой, русской? В вас есть и грузинская кровь. Что стало определяющим - кровь, гражданство, культура, образ жизни?  - Родители воспитали меня, хотя и в Париже, но на русской почве. Мой отец был патриотом Грузии. Но он сам решил, что мне надо передать русскую культуру. Во мне поэтому две культуры, два языка. Конечно, и по гражданству, и по жизни я француженка. Но я себя чувствую как в своей стихии и в России, в русской культуре. С Грузией у меня более сложные отношения. Ведь я по-грузински не говорю. - Как впервые состоялась ваша встреча с родиной предков? - Это было в 1955 году. Меня познакомили с сотрудником французского МИДа, который оказался внуком Плеханова. Во Франции никто не знал, кто такой вообще был Плеханов. А я знала. Однажды внук Плеханова предложил мне поехать в Россию в составе научной делегации. Я была тогда студенткой. В те времена мало кто ездил в Советский Союз, кроме, разве что, коммунистов. Меня встретили в России, скажем так, неласково. Вызвало подозрение, прежде всего, то, что я свободно говорю по-русски, а когда узнали, что я из семьи эмигрантов, то и вовсе ужаснулись. Приняли меня, наверное, за шпионку. Обидно было. - Имена ваших предков тесно связаны с историей России. Есть ли у вас ностальгия по «памятным местам»? - Я очень люблю Россию. И я этого раньше даже не знала. Первый раз она меня напугала. Слишком много там было Советского Союза и очень мало - России. Но ностальгия была и тогда, и есть сейчас, хотя и своеобразная. Я люблю большие города. Санкт-Петербург, Москву. В Москве у меня множество всяких любимых закоулочков... Я не стремлюсь идти по следам своих предков. Скорее мои маршруты там определяет русская культура. - Почему вы занялись именно советологией?  - Меня интересовал не древний Рим, а мир, в котором я живу. Коммунизм в то время был на подъеме. И тогда все спорили о том, докатится ли коммунистическая революция до Западной Европы. Вот я и занялась коммунизмом, потому что по своему интеллектуальному складу предпочитаю смотреть в будущее. И мне хотелось понять законы его развития, и тем самым - срок его жизни. - Что вы считаете отправной точкой в ваших трудах о Советском Союзе?  - ХХ съезд КПСС. Это было, как шок. Приоткрылась завеса, за которой я увидела перспективу. Я начала жадно читать. В том числе и русскую художественную литературу. - Советских авторов? - Живших в СССР. Потрясли меня «Доктор Живаго» Пастернака и «Матренин двор» Солженицына. Я вдруг ощутила, что Россия жива, не убита. - После того, как вы написали книгу «Разваливающаяся империя», вас стали называть Нострадамусом от советологии. Жизнь, увы, подтвердила ваш прогноз. А как встретили вашу книгу тогда, в 1978 году? - Разошлась она огромным тиражом. Но ее атаковали и справа, и слева. В газете «Фигаро» написали, что я работаю на КГБ, потому что «дезинформирую» западный мир. С другой стороны, коммунисты обвинили меня в том, что я работаю на ЦРУ, потому что «клевещу» на СССР. Ну, и, наконец, некоторые либеральные критики заявили, что я просто сумасшедшая, потому что никакого национального вопроса в СССР по их мнению просто не было. И даже когда началась перестройка, наметились центробежные тенденции, меня все еще спрашивали, ну где же ваши бунтующие мусульмане, малые народы? Сейчас таких вопросов уже не задают. Почему я пришла к этой книге? С моей первой диссертации, посвященной Бухаре в Российской империи и в первые годы Советской системы, меня волнует главный вопрос: что такое Россия, где она начинается и где кончается? На чем это все построено? Начав с взаимоотношений между православными и мусульманскими народами в России, я сейчас к этому возвращаюсь, пытаюсь понять, куда пойдет дальше развитие отделившихся республик, как будут складываться их отношения с Россией, что станется с ней самой. - Вы ищете ответ на то, кто мы - европейцы, азиаты, скифы, как говорил Блок, евразийцы?  - Я хочу понять, каков исторический интерес России. Она не может ориентироваться исключительно на европейский континент. Большей своей частью она расположена в Азии. И, потому, скорее всего ее будущее развитие определит ее двуконтинентальность. И не только я так думаю. Я встречалась с Назарбаевым. Он - умница. И мы с ним долго говорили. Важно, что он все же желает жить с Россией, а не без нее. И в этом я вижу какое-то окошко в будущее. - Вы предрекли развал СССР за 13 лет до того, как это случилось. Вы действительно думали тогда, что это близкая реальность? - Я не думала, что это будет так быстро, скажу честно. Мне казалось, что СССР просуществует до конца века. Но не одна я задумывалась о непрочности Советского Союза. И Амальрик написал книгу под названием «Доживет ли СССР до 1984 года?» Он ошибся всего на 7 лет. В этих предсказаниях нет чуда. Есть анализ. Когда я только начинала изучать всю эту проблематику, документов в руках у меня было мало. Но я обратилась к истории Второй мировой войны. Там был уже какой-то момент развала. Но гитлеровская политика и свирепость, то, что фашисты повели себя на оккупированных территориях, как дикари... Может быть, это и спасло тогда Союз. Ведь на Украине многие поначалу их встретили хлебом-солью. Да и взаимоотношения других народов с немцами тоже заставляли меня задумываться о том, что «единство советского народа», о котором так уверенно писала всегда ваша печать - это вовсе не аксиома. И Ленин, и Сталин осуществили все это деление на национальные районы, области и республики настолько произвольно, что было с самого начала ясно многим - придет время, когда люди начнут это оспаривать. - Мог ли, по вашему, Горбачев удержать Союз от распада? И хотел ли он его сохранить? Как вы вообще относитесь к Горбачеву?  - Поначалу Горбачев мне понравился. Мне казалось, что он начинает мирную реорганизацию Союза. Горбачев не хотел его ликвидировать. Я и сама не считала, что СССР необходимо было, скажем так, распустить. И, когда надо было двигаться к такой реорганизации, Горбачев начал пропускать момент за моментом. Примерно с 1989 года он, видимо, уже перестал что-либо понимать и считал, что надо просто удержать Союз, а в результате упустил момент, когда его все-таки можно было спасти. Из-за его упрямства в значительной мере ничего из этого не вышло. В общем, в один прекрасный день я поняла, что он - человек конченый. И надо смотреть в другую сторону. Я не могу, говоря о нем, оперировать категориями «люблю» или «не люблю». Но я могу доказать, что он не тот человек, которым люди на Западе хотят его видеть. У меня, поймите, нет никакой личной оппозиции к Горбачеву. Я рассматриваю его как историк. И именно поэтому считаю, что нам всем еще придется многое пересмотреть. Многое неясно мне, кстати, и в истории путча. В том числе и позиция Ельцина. После путча Горбачев себя вел не лучшим образом. Он упустил момент, когда нужно было себя вести, как великому политику. И как интеллигентному человеку. Он держался за власть, когда от нее надо было с достоинством отказаться. И, если бы он именно так и поступил, в истории осталась бы о нем совершенно иная память. Ему надо вообще было либо вовремя уйти, либо быть более тонким политиком и сделать вид, что он уходит. Он не сделал ни того, ни другого. Сидел, как дурак, и говорил - нет, я не уйду. А затем это... То, что турки называют «базарлык». Эти разговоры о том, какую ему оставят машину, дачу. Неэлегантно это. Ельцин тоже тут повел себя не лучшим образом. В общем, оба они оказались не на высоте. Когда-нибудь подлинная история Горбачева будет написана. Пока рано. Надо смотреть архивные документы, анализировать все заново. То, что публикуют сейчас - это либо сплошная горбимания, либо ненависть к нему. Объективности нет. - В своей книге «Слава наций» вы пришли к достаточно парадоксальному выводу, когда написали, что только развал СССР, если он произойдет, поможет входящим в него республикам понять сложившуюся у них историческую общность с Россией.  - В этой книге я писала, что Россия и другие нации уже не могли далее жить вместе в рамках прежнего Союза, в условиях жесткого централизма. Перемены были неизбежны. Но я не считаю, тем не менее, что Беловежская пуща ознаменовала собой конец процесса. История никогда не заканчивается таким образом. Я не скажу, что Союз возродится. Но в будущем, пусть не все бывшие республики, но часть их придут к новому альянсу. Здесь, конечно многое определит то, какую роль сыграет Украина. Куда пойдет Казахстан. Особенно Украина. Есть на Западе силы, подталкивающие ее к окончательному разрыву с Россией. Украину воспринимают, как европейское государство. Россию же продолжают воспринимать, как государство азиатское. И при этом Запад не понимает, что разрыв Украины с Россией был бы огромной трагедией не только для России, но и для всей Европы. Я согласна с Солженицыным. Все возможно для России, кроме разрыва с Украиной и Белоруссией. Россия без Украины - это историческая трагедия. - В одной из своих последних книг, «Победоносная Россия», вы говорите о России будущего, о ее возрождении, как великой державы. Что питает эти Ваши надежды? Какой Вы видите будущую Россию?  - Россия - это историческое государство и историческая нация одновременно. Есть нации, которые, достигнув своего предела, распадаются на маленькие страны. У России, видимо, другая судьба. У нее огромные территории и богатства, хотя их пока и не могут рационально использовать. Различные народы, живущие в составе России, исторически объединены. Общая судьба их связывает много веков. И, хотя народ долго подвергали идеологической обработке, люди на родине моих предков нормальные. На Западе это не всегда понимают. Нельзя абсолютизировать понятия и мыслить стереотипами. Я верю в будущее России и ее народ, который единственно и может возродить ее величие. Для этого у России есть все возможности. Без нее не будет европейского континента. В конце XIX века Россия показала огромный динамизм. Ее развитие было изумительным. Этого никто не ожидал. Это показало, какой гигантский потенциал есть у русского народа. Страна - великая. ...Мы не раз затем встречались и говорили с Элен Каррер д’Анкос. Она во многом оказалась права, предсказав почти все основные этапы развития России после 1991 года. Не зря ее прозвали Нострадамусом... Владимир Большаков 2007-12-03 Специально для Столетия Владимир Большаков. Работал в еженедельнике «За рубежом», журнале «Смена», газете «Комсомольская правда», был собственным корреспондентом газеты «Правда» в Австралии, Новой Зеландии и Океании, затем – собкором «Правды» во Франции, главным редактором журнала «Финансовый контроль». В настоящее время - шеф-редактор информационного агентства «Финансовый контроль – новости». [версия для печати]  http://gazeta.aif.ru/_/online/aif/1226/04_03   Аргументы и факты > 17 (1226) > Э. К. д’Анкос: «Россия обойдется без ЕС» К. д’Анкос: «Россия обойдется без ЕС» ФРАНЦУЗСКИЕ журналы называют Элен Каррер Д’АНКОС одной из 10 самых знаменитых женщин Франции XX века. Она историк, политолог, автор захватывающих книг о прошлом России. Ее мнением интересуются мировые политики. Элен Каррер д’Анкос встретилась с корреспондентом «АиФ». — ГОСПОЖА д’Анкос, в 2000 г. вы сравнили Владимира Путина с Александром II, освободившим Россию от крепостного права. Скажите, что вы думаете по прошествии четырех лет? — Я по-прежнему считаю, что есть сходство между эпохами и теми задачами, которые пришлось решать Александру II и В. Путину. — Но на Западе кое-кто подозревает Путина в узурпации власти. Сомневаются в его высоком результате на президентских выборах. — Хочу напомнить, что Жак Ширак в свое время получил на президентских выборах во Франции 80% голосов, и никого это не удивило. Знаете, кто сейчас самый популярный политик во Франции? Министр внутренних дел Николя Саркози. Он все время только и говорит о наведении порядка в стране. — Но западные СМИ преисполнены сочувствия к российским олигархам, которых «необоснованно преследует» власть. — Интересно, в какой западной стране согласились бы с тем, что кто-то не совсем законно завладел огромными национальными богатствами и еще решил использовать их в своих политических целях? Меня поражают разговоры во Франции типа: Ходорковского в России посадили — какой кошмар! Мне кажется, сказывается старая привычка франко-русских отношений. Они всегда были очень эмоциональными, но не всегда логичными. Например, что бы ни делал Горбачев, его считали богом. Ельцина, который имел мужество избавить свою страну от советской системы, критиковали. Путин до какой-то степени остается непонятным, и мы вновь наблюдаем эмоциональный холодок в российско-французских отношениях. Думаю, в следующие четыре года в России должна сформироваться новая политическая элита. У нее должна быть свободная точка зрения. Я хорошо знаю Явлинского, уважаю Хакамаду. Но, мне кажется, политическое поле России должно быть более оживленно. Пока у вас мало ярких политиков. И дело не в отсутствии политической борьбы. Например, во Франции ее тоже нет. Но мне кажется, что Россия еще не исчерпала все возможности политконкуренции. — Чем объяснить то, что нашу страну не приглашают в Европейский союз? В то же время ЕС принимает в свои ряды прибалтийские страны, закрывая глаза на то, что там откровенно нарушаются права русскоязычного населения. — К сожалению, понятие «европейская страна» у многих ассоциируется с принадлежностью к ЕС. Те государства, которые входят в Евросоюз, считаются хорошими, а остальные — не очень. Поэтому в Евросоюзе так предвзято относятся к ситуации с правами человека в России и не замечают дискриминации русских в Прибалтике. Как можно критиковать «своих»? Но я считаю, что России не следует стремиться в ЕС. Не надо забывать, что статус тех стран, которые вступают в Евросоюз сегодня, значительно ниже, чем, например, у  Франции или Германии, которые изначально создавали эту организацию. Каким будет статус России, которая вступит туда после маленькой Эстонии? К тому же быть членом ЕС — значит подчиняться всем законам союза, многие из которых слишком тяжелы и забюрократизированы. На самом деле Европа — это не ЕС, а общая культура, пространство, экономика. Россия — ее неотъемлемая часть. Татьяна КРАСНОВА Фото ИТАР-ТАСС