პიროვნებათა გალერეიდან - ჟაკ ბრელი
ამბობენ რომ ჟაკ ბრელი არ ყოფილა წმინდანი, ის რთული ადამიანი იყო, მაგრამ მისი გახსენებისას მის მეგობართა უმრავლესობა ტიროდა.
თავისი 48 წელი მან 48 საათივით გაატარა და დაგვტოვა იმ შემაშფოთებელი და იმედით სავსე აზრით რომ ყოველ ადამიანში არის ბრელის ვულკანური პოტენციალი.
50 წელიც არ უცხოვრია, მაგრამ იყო პოეტი, კომპოზიტორი, მომღერალი, მფრინავი, ზღვაოსანი, კინომსახიობი, რეჟისორი, სამი ქალიშვილის მამა.
ამ უეჭველ ვარსკვლავს გაბატონებული მოდის საწინააღმდეგოდაც დედამიწის ნებისმიერ ადგილას შეეძლო საკონცერტო დარბაზების გავსება.
ჟაკ ბრელი დაიბადა 1929 წლის 8 აპრილს ბრიუსელში, შეძლებული ფაბრიკანტის ოჯახში. ბელგიას იმ დროს ჰქონდა მნიშვნელოვანი კოლონიები და პატარა ბიჭი ყურადღებით უსმენდა მამამისის მოთხრობებს აფრიკაში თავგადასავლების შესახებ.
თვითონ ბრელის აღიარებით ბავშვობა იყო მისი ცხოვრების ყველაზე მნივნელოვანი ნაწილი. ბავშვობის თემა ასახულია მის მრავალ სიმღერაში.
"ბავშვობა არის ოცნების უფლება" - ნათქვამია მის ერთ-ერთ სიმღერაში.
ჟაკი იყო გვიანი შვილი, მაგრამ გარემომცველი სიყვარულის და ზრუნვის მიუხედავად უფროსთა სამყარო მას მოსაწყენად და უინტერესოდ ეჩვენებოდა, ის ადრიდანვე სკეპტიკურად უყურებს საზოგადოებაში დამკვიდრებულ ღირებულებებს. მას განსაკუთრებით უყვარს დედა რომელმაც მას გადასცა გულუხვობა და იუმორის ძლიერი გრძნობა.
ჟაკი მიიღეს სკაუტთა ორგანიზაციაში. 1941 წელს კი მშობლებმა ის შეიყვანეს წმინდა ლუის პრესტიჟულ კოლეჯში. ჟაკს საგნებს შორის არ უყვარს მართლწერაც და ჰოლანდიური ენაც. მაგრამ მაშინვე შეამჩნიეს რომ ჟაკი წერს კარგ მცირე ნარკვევებს. იქვე,კოლეჯში,ჟაკი მონაწილეობს დრამწრის ორგანიზაციაში და ხალისით მონაწილეობს მოყვარულთა წარმოდგენებში.
ამასობაში ევროპაში გამართული საშინელი სპექტაკლი უახლოვდება მოსალოდნელ დასასრულს.
დაახლოებით ამ დროს ბრელი წერს სამ მოთხრობას. ერთ-ერთი მოთხრობა "კხო-ბარიმი" ეძღვნება ეგვიპტური აკლდამის გაძარცვას. ამას გარდა ის იჩენს ისტერესს პიანინოზე იმპროვიზაციისკენ და დაკვრისას კითხულობს საკუთარ ლექსებს.
ჟაკი ოჯახში თავს მარტოდ გრძნობს. ხანში შესულ მამას ის უფრო ბაბუად აღიქვამს. 5 წლით უფროს ძმასთანაც ვერ პოულობს საერთო ენას და თავშესაფარს წიგნების კითხვაში ნახულობს. შთანთქავს ჟიულ ვერნის და ჯეკ ლონდონის წიგნებს.
დიდების მაგალითით მოხიბლული,ის მალე იღებს კალამს იწყებს წერას რომანისა "რკინიგზელი".
ომის შემდეგ ბრელი მონაწილეობს ახალგაზრდა კათოლიკეთა ორგანიზაცია ფრანშ კორდეს საქმიანობაში. ეს ორგანიზაცია აგროვებს სახსრებს საქველმოქმედო საქმიანობისთვის. ამისთვის აწყობენ კონცერტებსაც. აქ ბრელი იწყებს თავისი სიმღერების საჯაროდ შესრულებას და უკრავს გიტარაზე.
ამ ორგანიზაციაში ჟაკ ბრელი გაიცნობს ქალიშვილს მიშ (Miche),ვიზეც დაქორწინდება 1950 წლის პირველ ივნისს,1951 წლის დეკემბერში კი მათ უჩნდებათ პირველი ქალიშვილი შანტალი.
ჟაკ ბრელს თავისი მონოტონურობით თრგუნავს მუშაობა საოჯახო საწარმოში //მუყაოს ფაბრიკა "ვანესტი და ბრელი"//. ახალი სიმღერები გამოსავალს აძლევენ მის ემოციებს. ამ სიმღერებს ის ჯერ-ჯერობით მხოლოდ ახლო მეგობრებთან მღერის.
ის ისევ ოცნებობს ხიფათით და თავგადასავლებით სავსე ცხოვრებაზე.
ბრელს სერიოზულად უნდა მუყაოს ბიზნესის მიტოვება,ის აპირებს ქათმების მოშენებას და,მეტიც,გზების მოკირწყვლას. თავს ანებებს მწერლობას და მზადაა იმღეროს ყველასთვის ვისაც აინტერესებს მისი სიმღერები.
მან მოიგონა ფსევდონიმი, ჟაკ ბერელი, ექსცენტრიკოსი, და დაახლოებით 6 თვე იყენებს მას.
გამოდის პირველი ფირფიტა, სიმღერას ჰქვია ბაზრობა La Foire), გაიყიდა 200 ცალი. ის საბედნიეროდ მოისმინა საესტრადო ბიზნესის ვეტერანმა და სახელგანთქმული კლუბი "სამი ჯორის" დირექტორმა ჟაკ კანეტიმ. კანეტი თვლის რომ დადგა ბრელის პარიზში გამოჩენის დრო.
1953 წლის 12 ივლისს ბრელებს უჩნდებათ მეორე ქალიშვილი ფრანს. ჟაკ ბრელი მაშინვე გაიცნობს სრულწლოვანებისთვის დაწერილი ხან ნაღვლიანი და ხან ცინიკური სიმღერების ავტორ ჟორჟ ბრასენს. ბრელი ბრასენს შეხვდა პარიზულ კლუბში "იაკობის კიბე". და აგვისტოში ბელგიურ პრესაში ჩნდება პირველი აღფრთოვანებული რეცენზიები. ბრელი აღიარეს. ის მართავს დიდ კონცერტს რადიოში "დაცემული ანგელოზი", "ცხოვრების აკორდეონი", გაიჟღერა სულ 23-მა სიმღერამ. სექტემბერში ოტელი "იდეალი" მონმარტრზე ხდება ბრელის პარიზული რეზიდენცია. 1956 წლის გაზაფხულისთვის მან გადაწყვიტა პარიზში დამკვიდრება. ის ხშირად გამოდის "სამ ჯორში" და "პატაშიუსთან"-ში.. მონმარტრის შავ მუზად წოდებული ჟიულიეტ გრეკო თავის რეპერტუარში რთავს ბრელის სიმღერას "როგორ ხარ ეშმაკო" (Ca va, La Diable). შემოდგომაზე კი ბრელი ახალორლეანული ჯაზის ლეგენდა სიდნეი ბეშთან ერთად აწყობს გასტროლებს მაშინ ჯერ კიდევ კოლონიალურ ჩრდილოეთ აფრიკაში. აფიშაზე ბრელის სახელს უკავია მესამე ადგილი.
ამერიკა ძიგძიგებს როკ-ნ-როლის რიტმში მაგრამ ბებერი ევროპა არ ბაძავს მას. თუ კი ვიმსჯელებთ ანშლაგებით პარიზულ "ალჰამბრაში",სადაც მთელი ბომონდი ტკბება მორის შევალიეს ბებრული შარმით,ზიზი ჟანმერის პიკანტური ცეკვებით და მიშელ ლეგრანის დახვეწილი ჯაზით,ჟაკ ბრელიც ეხლა არის მათი თანასწორი შემსრულებელი.
ოკეანის გაღმა ბრელის ყველაზე აქტიურ პროპაგანდისტად გახდა მორტ შიუმანი რომლის სიმღერებსაც ასრულებდა როკ-ნ-როლის მეფე ელვის პრესლი. დოკ პომუს-მორტ შიუმანის ტანდემმა ელვისს მისცა ისეთი რამეები როგორებიცაა Mess of blues, Surrender, Kiss me quick —სულ დაახლოებით 30. შემდეგ მორტ შიუმანი საერთოდ გადაბარგდა პარიზში,მის მიერ მოწონებულ მუსიკასთან ახლოს.
მესამე შვილს, ასევე გოგონას, ბრელებმა იზაბელი დაარქვეს. მომღერლის ოჯახი დაბრუნდა სახლში, ბელგიაში, მოშორდა ბოჰემურ ცხოვრებას. თვითონ ჟაკმა აირჩია ოთახი კლიშის წყნარ რაიონში სადაც ატარებდა კონცერტებისგან თავისუფალ დღეებს.
Philips აგრძელებს კონტრაქტს მომღერალთან რომლის წარმატებაც მრავალი წლითაა გარანტირებული. 1959 წელს ბრელმა დაწერა "ნუ მტოვებ" და ეს სიმღერა ბევრად უსწრებს დროს. შემდეგ გაჩნდება მისი მრავალი ინგლისურენოვანი ვერსია რაც მას გააცნობს მთელ მსოფლიოს.
1960-ანი წლების შუა ხანებისთვის ბრელის სიმღერები პოპულარული ხდება ინგლისელ და ამერიკელ შემსრულებლებშიც. მელანქოლიურმა რომანტიკოსმა სკოტ უოკერმა მოაშორა მათ პორტის სიუხეშე და მეტისმეტი ემოციურობა და სიმღერებმა მიიღო სულ ახალი ჟღერადობა. არავინ ელოდა ცოტა მოუხეშავი შანსონის ასეთ ინტერპრეტაციას.
ნაზი ხმის მქონე ვირგლა ტერი ჯეკსი ბრელის სიმღერების, ყველაზე მხიარულის Moribond //მომაკვდავი// (Season in the Sun) და ყველაზე ნაღვლიანის If you go away, პოპულარული შემსრულებელია 1970-ანი წლების პირველ ნახევარში.
დასრი სპრინგფილდმაც დაგვიტოვა If you go away-ს მშვენიერი ვერსია. სამწუხარო დამთხვევა - ეს მომღერალი ბრელის მსგავსად 1990-ანი წლების ბოლოს მოკლა კიბომ...
ჟაკ ბრელს ვერ მოერიენ ბიტლზები, მას ვერაფერი უქნა რევოლუციამ მოდაში, პოპ-მუსიკაში მომხდარმა გარდაქმნათა სერიამ.
ბრელის მდგომარეობა 1960-ან წლებში ურყევი იყო. მაშინდელი კრიტიკა აფასებდა ჟაკ ბრელის დაძაბულ, ღრმა, გულიდან მომავალ გულწრფელობას. კრიტიკოსების თქმით ჟაკ ბრელს შეეძლო ემოციური თრთოლის გადმოცემა და ის თავისი შესრულების ძალით სიტყვა-სიტყვით ამცირებდა საკონცერტო დარბაზის ზომებს.
1964 წლის 8 იანვარს პნევმონიისგან გარდაიცვალა მამამისი,რომენ ბრელი. მალე, 7 მარტს, გარდაიცვალა დედამისი ელისაბედი.
ზაფხულში ბრელი იწყებს თვითმფრინავის მართვის და ფრენის სწავლას. ხდება მისი ბავშვური ოცნებები თავგადასავლებით და ხიფათით სავსე ცხოვრების შესახებ.
1965 წლის ოქტომბერში ის გასტროლებზეა მოსკოვშიც. და დეკემბერში მას ზარ-ზეიმით ესალმება ნიუ იორკის კარნეგი ჰოლი.
1966 წლის აპრილში ბრელს ხედავდნენ დედამიწის ყველაზე ეგზოტიკურ კუთხეებში-კუნძულ რეუნიონზე,საოცარი ლემურების სამეფოში,მადაგასკარზე,
მავრიტანიაში და ჯიბუტიში საიდანაც პროგრესულ რეჟიმებს ჯერ არ გაეწიხლათ თეთრი ბატონები.
ივნისში კი ჟაკ ბრელი დამოუკიდებლად მოიფრენს ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროს საკურორტო ქალაქებს. მან სცენაზე გაატარა თითქმის 14 წელი და ერთი კონცერტის შემდეგ მან უთხრა თავის მუსიკოსებს რომ ის დაქანცა გასტროლებმა.
ნოემბერი იწყება დამშვიდობების კონცერტებით პარიზის ოლიმპიაში,ემდეგ იყო მშობლიური ბრიუსელი, მაროკო, სადაც მუეძინების ხმების გარდა ისმოდა ფრანგული ენაც. 1967 წლის მარტში ბრელი იყო კანადაში, კვებეკში.
16 მაისს შედგა ბრელის უკანასკნელი საჯარო კონცერტი.
იმ წელს შედგა ჟაკ ბრელის დებიუტი კინოში. ფილმს ერქვა "პროფესიული რისკი".
ცალკე არიან ჟაკ ბრელი მომღერალის და ცალკე არიან მსახიობი ჟაკ ბრელის თაყვანისმცემლები. ყველა შემთხვევაში ის მოხვდა ენციკლოპედიაში "ლარუსი".
ჟაკ ბრელი თითქმის ერთი წელი სწავლოვს მფრინავთა ჟენევას აკოლაში. მას აძლევენ პროფესიონალი მფრინავის მოწმობას.
"ბიძაჩემი ბენჟამენი", "მკვლელები კანონის სახელით", "ფრანცი" და ბოლოს კლოდ ლელუშის "თავგადასავალი თავგადასავალია". კრიტიკა აქებს ბრელის ნამუშევრებს კინოში. ისინი უყვარს მაყურებელს...
მაგრამ გრძელდება ბრელის მუსიკალური ცხოვრებაც. მორტ შიუმანი ბრელის სიმღერების საფუძველზე წერს მიუზიკლს "ჟაკ ბრელი ცოცხალია,ჯანმრთელი და ცხოვრობს პარიზში". წინაა ხუთწლიანი წარმატება ბროდვეიზე. ბრელი ნიუ იორკშია. უყურებს პრემიერას. ის ახალი არანჟირებით მღერის კლასიკად ქცეულ ძველ სიმღერებს და თავის ძალებს ცდის კინორეჟისურაში.
თავგადასავლიდან თავგადასავლისკენ. აქტიური შემოქმედებითი შეკეტილობის პერიოდი გრძელდება. 1974 წელს გამოდის ფილმი მისი მონაწილეობით,ედუარდ მოლინაროს შავი კომედია "აბეზარი".
ნოემბერში კი დაუღალავი ბრელი იალქნიანი ნავით Le Korrig გადასერავს ატლანტიკას.
ბრელი აპირებდა ზღვაში სამი წლის გატარებას. ის ოცნებობდა მოგზაურობაზე დედამიწის ირგვლივ. მან უკვე იყიდა 19-მეტრიანი და 42 ტონიანი იახტა Askoy-II. მან სწრაფად ისწავლა ნავიგაცია და მიიღო საჭირო ატესტატი . 1974 წლის 24 ივლისს ბრელი მიცურავს ამსტერდამიდან.
მაგრამ ექიმებმა ბრელს მარცხენა ფილტვზე უპოვეს პატარა სიმსივნე. ეს ოქტომბერში. ნოემბერში მას მოაშორებენ ბრიუსელის კლინიკაში და ხანმოკლე დასვენების შემდეგ ბრელმა გადაწყვიტა ატლანტიკის გადაცურვის გაგრძელება და დაბრუნდა თავის იახტაზე რომელიც მას ელოდა კანარის კუნძულებზე.
1975 წელს ბრელის იახტა ნახეს ვესტ-ინდოეთში,პანამის არხზე. ნოემბერში იახტა არის მარკიზის კუნძულებთან. წყნარი ოკეანის გადალახვას დასჭირდა 59 დღე. ცხოვრება არავის ასაჩუქრებს...
ორი ოკეანის დამპყრობელ ბრელს ელს ახალი სამედიცინო გამოკვლევა. მან იახტა გაყიდა.
1976 წელს მან დაიქირავა ქოხი დასახლებაში აუტონა კუნძულზე ხივა-ოა.
ბრელი განაგრძობს მფრინავის თავისი ხელოვნების სრულყოფას. მან იყიდა ორძრავიანი თვითმფრინავი რათა უფრო იოლად ეფრინა ხივა-ოადან ტაიტიზე.
1977 წლის ივლისში ჟაკ ბრელი დაბრუნდა პარიზში ახალი სიმღერების ჩასაწერად. მრავალი წლის მანძილზე პირველი ალბომი უკანასკნელი აღმოჩნდა.
მსოფლიო იცნობს ერთნაირად უკომპრომისოდ რომანტიულ ორ მფრინავ ფოეტს, ჟაკ ბრელს და ანტუან სენტ ეგზიუპერის.
მაგრამ ჟაკ ბრელი არ გარდაცვლილა შტურვალთან ფრენისას.
ის ფილტვების ემბოლიისგან გარდაიცვალა 1978 წლის 9 ოქტომბერს. ბობინიში, საავადმყოფოში პარიზთან.
მის სიმღერებს ცვალებადი წარმატებით მღერიან დღესაც.
ჟაკ ბრელი დაკრძალულია კუნძულზე ხივა-ოა. მისი საფლავიდან რამოდენიმე მეტრში არის გოგენის საფლავი.
В этот промежуток времени появились на свет Борис Виан (1920),
Люсьен Гинзбург (будущий Серж Генсбур, 1928), Серж Реджиани
(блистательный интерпретатор обоих вышеупомянутых авторов, 1922), Саша
Дистель, Мишель Легран, Жильбер Беко, Шарль Азнавур…
Причина популярности одних вполне очевидна. Натуры романтические всегда прислушивались к тому, о чём поют во Франции и Италии. Гораздо труднее объяснить противоестественный интерес к невесёлому, многословному, подчас открыто депрессивному творчеству других.
По-разному раскрылся их талант, в разное время пришла к ним слава, кому-то суждено было дожить до наших дней, кого-то нет уже давно. Среди них — Жак Брель.
Он принадлежит к роду «неудобных» личностей, чья известность основана
большей частью на репутации, на молве. Брель — феномен, Брель — миф.
Бунтарь по природе, он жил страстями и рвался к цели с таким энтузиазмом, словно в точности знал, сколько он должен успеть «за день земной». Свои 48 лет он прожил, как 48 часов, оставив нас с одновременно тревожной и лестной мыслью, что в каждом человеке дремлет вулканический потенциал Бреля.
Не дожив до пятидесяти, Брель успел проявить себя как поэт, композитор, певец, лётчик, мореплаватель, киноактёр, режиссёр, отец трёх дочерей, как бесспорная звезда, способная собирать полные залы в любом конце планеты вопреки господствующей моде.
Даже биография самой эксцентричной личности не обходится без обычных событий и дат. Постараемся их вспомнить.
Жак Брель родился 8 апреля 1929 года в Брюсселе, в благополучной семье фабриканта. Следует сказать, что Бельгия в ту пору владела весьма значительными колониями, и маленький Джеки заслушивался рассказами отца о приключениях в Африке.
По признанию самого Бреля, детство было самой важной частью его жизни. Тема детства отражена во многих его песнях. «Детство — это право мечтать», — говорится в одной из них.
Жак был поздним ребёнком, и, несмотря на окружавшую его любовь и заботу, мир взрослых казался ему скучным и неинтересным. В мальчике рано пробуждается скептическое отношение к буржуазным ценностям. Он выдумывает сотни приключений и путешествий, которые, клянётся маленький Брель, он сможет пережить и совершить на самом деле.
Особой нежностью отличаются его отношения с матерью. Именно ей он обязан щедростью и чувством юмора. Взрывы хохота, вызванные их совместными шутками, то и дело оглашают комнаты респектабельного, но несколько угрюмого дома. Они катаются на двухместном bicyclette de belsire вдоль берега моря.
Будучи принят в детскую организацию скаутов, восьмилетний Жак получает прозвище Хохочущий Тюлень, а в 1941 году родители определяют его в весьма престижный коллеж святого Луи, что на улице Марэ, рядом с брюссельским Ботаническим садом. Среди нелюбимых предметов Жака — правописание и голландский. Тем не менее уже тогда было замечено, что студент Жак Брель выказывает большой талант к сочинению небольших очерков.
Там же, в коллеже, юноша участвует в организации драмкружка и с энтузиазмом дебютирует в любительских спектаклях. А тем временем самый чудовищный спектакль в Европе движется к долгожданному концу.
Приблизительно в это же время Брель пишет три рассказа, один из которых, под названием «Кхо-Барим», посвящён ограблению египетской гробницы. Кроме того, он проявляет интерес к импровизации на пианино, сопровождая игру чтением собственных стихов.
У молодого человека обостряется чувство внутрисемейного одиночества. Пожилого отца он воспринимает скорее как деда. С братом, пятью годами старше его, также не находит общего языка. Жак Брель ищет убежища в чтении, он поглощает книги Жюля Верна и Джека Лондона. Вскоре, соблазнённый примером великих, он и сам берётся за перо и начинает писать большой роман с незатейливым названием «Путеец» (Le cheminot).
В послевоенные годы Брель участвует в деятельности «Франш Кордэ». Эта организация состоит из молодых католиков и занимается сбором средств на благотворительные цели, в том числе и с помощью концертов. Здесь Брель начинает петь свои песни публично, аккомпанируя себе на гитаре. В рядах «Франш Кордэ» он знакомится с девушкой Миш (Miche), которой суждено стать женою певца. 1 июня 1950 года они женятся, а в декабре 51-го рождается их первая дочь Шанталь.
Служба на семейном предприятии (картонной фабрике «Ваннэст и Брель») также угнетает Жака своей монотонностью. Теперь он даёт выход своим переживаниям в новых песнях, которые показывает пока что ближайшим друзьям. Его заветной мечтой по-прежнему остаётся жизнь, полная риска и приключений.
Брель серьёзно подумывает оставить картонный бизнес, он собирается разводить кур и даже мостить дороги. Тем не менее он не бросает сочинительство и уже готов петь перед всеми, кто выказывает интерес к его песням. Он придумывает себе псевдоним — Жак Берель, эксцентрик и пользуется им около полугода.
Наконец выходит и первая пластинка. 78 оборотов в минуту, этикетка Philips. Песня называется «Ярмарка» (La Foire). Продано 200 экземпляров. К счастью, её услышал Жак Канетти, ветеран эстрадного бизнеса, директор знаменитого клуба «Три ишака» (Les trois baudets). Канетти считает, что Брелю пора показаться в Париже.
12 июля 1953 года у Брелей рождается вторая дочь, Франс. И тогда же происходит знакомство Бреля с Жоржем Брассенсом, автором длинных песен для взрослых, то грустным, то циничным. Брель встретился с Брассенсом в парижском клубе «Лестница Якова».
А в августе появляются первые восторженные рецензии в бельгийской прессе. Бреля признали. Он даёт большой концерт на радио «Падший ангел», «Аккордеон жизни», всего прозвучали 23 песни. Надо заметить, что живые выступления по радио в те времена иногда превосходят студийные записи Ната Кинг Коула, Синатры и многих других артистов.
В сентябре отель «Идеаль» на Монмартре становится парижской резиденцией Жака Бреля. К весне 1956 года он принимает решение обосноваться в Париже. Он часто выступает на площадках «Трёх ишаков» и «У Паташю». Чёрная муза Монмартра, как её называют, Жюльет Греко включает в свой репертуар песню Бреля «Дела идут, дьявол» (Ca va, La Diable).
А осенью уже вполне признанный молодой артист гастролирует по северу тогда ещё колониальной Африки вместе с легендой новоорлеанского джаза Сиднеем Беше. На афише имя Бреля занимает третье место.
Америка конвульсирует в ритме рок-н-ролла, однако старая Европа не торопится ей подражать, судя по аншлагам в парижской «Альгамбре», где весь бомонд наслаждается старческим шармом Мориса Шевалье, пикантными танцами Зизи Жанмэр, изящным джазом Мишеля Леграна. Теперь и Жак Брель — исполнитель равной с ними величины.
Любопытно, что самым активным пропагандистом Бреля за океаном стал не кто иной, как Морт Шюман, чьи песни исполнял король рок-н-ролла Элвис Пресли. Тандем Док Помус — Морт Шюман дал Элвису такие вещи, как Mess of blues, Surrender, Kiss me quick — всего около тридцати. В дальнейшем Морт Шюман вообще перебрался в Париж, поближе к поразившей его музыке, но об этом чуть ниже.
Третьего ребёнка, тоже девочку, супруги Брель назвали Изабель. Семья певца возвращается домой, в Бельгию, подальше от хаоса богемной жизни. А сам Жак присматривает комнату в тихом районе Клиши, где проводит редкие, свободные от концертов дни.
Philips продлевает контракт в певцом, чей успех гарантирован на долгие годы. В 1959 году Брелем написана «Не покидай меня». Песня эта намного опережает время. И в будущем её душераздирающая мелодия станет известная всему миру благодаря многочисленным англоязычным версиям.
К середине 60-х песни Бреля начинают занимать почётное место в репертуаре английских и американских исполнителей. Меланхоличный романтик Скотт Уокер, удалив из них портовую грубость и чрезмерную эмоциональность, даёт им совсем новое звучание. Никто не ожидал, что грубоватый шансон может быть интерпретирован столь проникновенно, стильно и без излишеств. Казалось, без аккордеона и картавых речитативов из песен Бреля, подобно прекрасной утопленнице, всплывает ясная, завораживающая мелодия, понятная не только завсегдатаям бутафорских кабачков и знатокам блатного жаргона апашей и проституток.
Брелевский Jackie в исполнении Уокера стал одним из британских хитов 1967 года, потеснив главенствующие в «Лете любви» психоделию и рок.
Терри Джекс, детина с нежным голосом, благодаря двум песням Бреля — самой весёлой Le Moribond (Season in the Sun) и самой грустной If you go away, звучит в эфире всю первую половину семидесятых.
Дасти Спрингфилд, коллега Бреля и Уокера по этикетке Philips, также оставила нам прекрасную версию If you go away. Печальное совпадение: подобно Брелю, эта певица в конце 90-х годов также умерла от рака.
Два мира — два различных отношения к мятежным талантам брелевского калибра. Родственный Брелю по тематике и плодовитости американец Род Маккьюэн у себя на родине долгие годы считался простым дилетантом-графоманом. Тем не менее и Том Джонс, и Нина Симонэ пользовались переводами Рода Маккьюэна.
Несмотря на «Битлз», молодёжную революцию в моде, на череду превращений в поп-музыке, положение Бреля в 60-е годы оставалось незыблемым. Вот в чём видела его могущество тогдашняя критика: «…Жак Брель — это прежде всего искренность. Искренность напряжённая, глубинная, исходящая от самого сердца. Жак Брель может передавать эмоциональный трепет и мощью своего исполнения буквально сужает размеры концертного зала».
8 января 1964 года, в день выступления Бреля, от пневмонии умирает его отец Ромен Брель. А вскоре, 7 марта, певец теряет и горячо любимую мать Элизабет.
Летом Брель начинает брать уроки лётного мастерства. Сбываются его детские мечты о жизни, наполненной приключениями с риском.
В октябре 1965 жители СССР застали певца на сцене московского Театра эстрады, где он выступал шесть дней! Из столицы Брель вылетает в Париж, чтобы записать новые песни (теперь он сотрудничает с фирмой грамзаписи Barclay, выпускающей диски Мирей Матье, Далиды, Эдди Митчела), а 4 декабря его с восторгом приветствует Карнеги Холл в Нью-Йорке.
Апрель 1966-го. Бреля можно встретить в самых экзотических уголках планеты: на острове Реюньоне, марки этой крохотной колонии ценят филателисты, в царстве диковинных лемуров на Мадагаскаре, в Мавритании и Джибути, откуда ещё не выставили белых хозяев прогрессивные режимы. А в июне Жак Брель самостоятельно облетает курортные города Средиземноморского побережья. Артист провёл на сцене почти четырнадцать лет. После одного из концертов он признаётся своим музыкантам, что устал от гастролей.
Ноябрь начинается с прощальных концертов в парижской «Олимпии» (где выступали и наши артисты, включая Магомаева), в них участвует молодой Мишель Дельпек (Pour un flirt).
Из Парижа — в родной Брюссель, прощание с земляками во Дворце искусств. Далее Марокко, там ведь тоже звучит сквозь завывания муэдзинов и французская речь. Март 1967-го певец целиком отдаёт франкоязычному населению канадской провинции Квебек. Шестнадцатого мая состоялся последний публичный концерт Жака Бреля.
В этом году он написал превосходную аннотацию (по сути, это стихотворение в прозе) к третьему альбому Сальваторе Адамо, поучаствовал в качестве члена жюри на фестивале поп-музыки в Рио-де-Жанейро и дебютировал в кино. Фильм назывался «Профессиональный риск», и его довольно быстро и без купюр показали в СССР.
Режиссёр Андре Кайатт часто брал сюжеты из криминальной хроники, и в основе этой картины реальный случай из жизни провинциального учителя, облыжно обвинённого в изнасиловании школьницы. Жену несчастного педагога, не отвернувшуюся в трудную минуту, блистательно сыграла Эммануэль Рива.
Следует отметить, что, как и в случае с Ивом Монтаном, существовали отдельно поклонники Бреля-певца и Бреля-актёра. Так или иначе, теперь его имя красуется на страницах энциклопедии «Лярусс». В СССР создаётся «Франция, песня», фильм, незаслуженно забытый. О Бреле в этой талантливой работе наших документалистов сказано много хорошего.
Почти год уходит у Бреля на обучение в школе лётчиков под Женевой. Ему вручают права профессионального пилота.
«Мой дядя Бенжамен», «Убийцы именем закона», «Франц» и, наконец, «Приключение есть приключение» Клода Лелуша — все работы Бреля в кино получают неизменно высокую оценку критики, пользуются зрительской любовью.
В свободное от съёмок время Жак Брель (почти в одно время со своим поклонником Дэвидом Боуи) записывает альбом для детей «Петя и Волк».
В мае 1971-го фирма Barclay предложила (Брель согласился) продлить его контракт ещё на 33 года, из которых он проживёт только семь.
«Жак Брель жив, здоров и живёт в Париже» — так называется мюзикл, созданный на основе песен Бреля уже упомянутым выше Мортом Шюманом. Впереди пять лет успеха на Бродвее. Брель в Нью-Йорке. Смотрит премьеру. Он перепевает старые вещи (ставшие классикой) в новых аранжировках и пробует свои силы в кинорежиссуре.
От приключения к приключению. Период активного творческого затворничества продолжается. В сентябре 1974 года выходит самый памятный с его участием фильм. Чёрная комедия Эдуарда Молинаро «Зануда». А в ноябре неутомимый Брель пересекает Атлантику на паруснике Le Korrig.
Он хотел освоить все стихии, где человек, верный мечте, может почувствовать себя свободным. Брель собирается провести в море три года. Он мечтает о кругосветном путешествии. Уже куплена Askoy-II, девятнадцатиметровая яхта, водоизмещением 42 тонны. С присущей ему быстротой он одолевает науку навигации и получает необходимый аттестат. 24.07.74 Askoy-II отплывает из Антверпена… Казалось бы, какая завидная судьба, как уверенно раздвигает горизонты своей свободы этот необычный, похожий на большого лемура человек.
Медицинское обследование обнаруживает у Жака крохотную опухоль на левом лёгком. Это в октябре. В ноябре её удаляют в брюссельской клинике, и после короткого отдыха Брель решает продолжить плавание через Атлантику и возвращается на свою яхту, которая ждала его на Канарских островах.
В 75-м году яхту Бреля видели в Вест-Индии, на Панамском канале. В ноябре Askoy-II бросает якорь у Маркизских островов. На пересечение Тихого океана было потрачено 59 дней.
Жизнь никому не делает подарков… Брелю, покорившему два океана, предстоит новое медицинское обследование. Яхта продана. Летом 1976-го он арендует хижину в посёлке Аутона на острове Хива-Оа. Старик и море? Брель продолжает совершенствовать своё мастерство воздухоплавателя. Покупает двухмоторный самолёт, чтобы легче летать с Хива-Оа на Таити.
В июле 1977-го Брель возвращается в Париж для записи новых песен. 17 ноября выходит пластинка. Первый за многие годы альбом кажется последним. Над облаками, в синем небе, парят четыре буквы имени BREL. Два лётчика-поэта известны всему миру, хотя жили они в разные времена, но обоих роднит бескомпромиссный романтизм: Жак Брель и Антуан Сент-Экзюпери. Только Брелю не суждено было встретить смерть за штурвалом, в полёте.
Жак Брель умер 9 октября 1978 года от лёгочной эмболии в госпитале под Парижем, в Бобиньи. Его песни с переменным успехом и сегодня пытаются петь некоторые артисты. В их исполнении наследие Бреля находит новых слушателей даже в Кривом Роге благодаря новым носителям музыкальной информации.
Жак Брель похоронен на острове Хива-Оа, его могила находится в нескольких метрах от могилы умершего от сифилиса Поля Гогена, художника (которому подражал сифилитик Алистер Кроули
თქვენი მხრების დამამსხვრეველი დროის საშინელი ტვირთის ასატანად მუდამ უნდა იყოთ მთვრალი ღვინით, პოეზიით ან სათნოებით. დათვერით!
(ბოდლერის აფორიზმებიდან).
(ბოდლერის აფორიზმებიდან).
| // Reuters |
(Этот человек не был святым; тем, кому выпал жребий жить с ним рядом, а не восторгаться издалека, порой приходилось очень нелегко. Он был властен, резок, не всегда справедлив, он мог запросто обидеть человека - и все же большинство его друзей плакали, вспоминая о нем.)
ბუნებით მოჯანყე ჟაკ ბრელი ვნებებით ცხოვრობდა და მიზნისკენ ისეთი ენთუზიაზმით მიისწრაფოდა თითქოს ზუსტად იცოდა თუ რამდენი უნდა მოესწრო ამქვეყნიური ცხოვრების მანძილზე.
ბუნებით მოჯანყე ჟაკ ბრელი ვნებებით ცხოვრობდა და მიზნისკენ ისეთი ენთუზიაზმით მიისწრაფოდა თითქოს ზუსტად იცოდა თუ რამდენი უნდა მოესწრო ამქვეყნიური ცხოვრების მანძილზე.
თავისი 48 წელი მან 48 საათივით გაატარა და დაგვტოვა იმ შემაშფოთებელი და იმედით სავსე აზრით რომ ყოველ ადამიანში არის ბრელის ვულკანური პოტენციალი.
50 წელიც არ უცხოვრია, მაგრამ იყო პოეტი, კომპოზიტორი, მომღერალი, მფრინავი, ზღვაოსანი, კინომსახიობი, რეჟისორი, სამი ქალიშვილის მამა.
ამ უეჭველ ვარსკვლავს გაბატონებული მოდის საწინააღმდეგოდაც დედამიწის ნებისმიერ ადგილას შეეძლო საკონცერტო დარბაზების გავსება.
ჟაკ ბრელი დაიბადა 1929 წლის 8 აპრილს ბრიუსელში, შეძლებული ფაბრიკანტის ოჯახში. ბელგიას იმ დროს ჰქონდა მნიშვნელოვანი კოლონიები და პატარა ბიჭი ყურადღებით უსმენდა მამამისის მოთხრობებს აფრიკაში თავგადასავლების შესახებ.
თვითონ ბრელის აღიარებით ბავშვობა იყო მისი ცხოვრების ყველაზე მნივნელოვანი ნაწილი. ბავშვობის თემა ასახულია მის მრავალ სიმღერაში.
"ბავშვობა არის ოცნების უფლება" - ნათქვამია მის ერთ-ერთ სიმღერაში.
ჟაკი იყო გვიანი შვილი, მაგრამ გარემომცველი სიყვარულის და ზრუნვის მიუხედავად უფროსთა სამყარო მას მოსაწყენად და უინტერესოდ ეჩვენებოდა, ის ადრიდანვე სკეპტიკურად უყურებს საზოგადოებაში დამკვიდრებულ ღირებულებებს. მას განსაკუთრებით უყვარს დედა რომელმაც მას გადასცა გულუხვობა და იუმორის ძლიერი გრძნობა.
ჟაკი მიიღეს სკაუტთა ორგანიზაციაში. 1941 წელს კი მშობლებმა ის შეიყვანეს წმინდა ლუის პრესტიჟულ კოლეჯში. ჟაკს საგნებს შორის არ უყვარს მართლწერაც და ჰოლანდიური ენაც. მაგრამ მაშინვე შეამჩნიეს რომ ჟაკი წერს კარგ მცირე ნარკვევებს. იქვე,კოლეჯში,ჟაკი მონაწილეობს დრამწრის ორგანიზაციაში და ხალისით მონაწილეობს მოყვარულთა წარმოდგენებში.
ამასობაში ევროპაში გამართული საშინელი სპექტაკლი უახლოვდება მოსალოდნელ დასასრულს.
დაახლოებით ამ დროს ბრელი წერს სამ მოთხრობას. ერთ-ერთი მოთხრობა "კხო-ბარიმი" ეძღვნება ეგვიპტური აკლდამის გაძარცვას. ამას გარდა ის იჩენს ისტერესს პიანინოზე იმპროვიზაციისკენ და დაკვრისას კითხულობს საკუთარ ლექსებს.
ჟაკი ოჯახში თავს მარტოდ გრძნობს. ხანში შესულ მამას ის უფრო ბაბუად აღიქვამს. 5 წლით უფროს ძმასთანაც ვერ პოულობს საერთო ენას და თავშესაფარს წიგნების კითხვაში ნახულობს. შთანთქავს ჟიულ ვერნის და ჯეკ ლონდონის წიგნებს.
დიდების მაგალითით მოხიბლული,ის მალე იღებს კალამს იწყებს წერას რომანისა "რკინიგზელი".
ომის შემდეგ ბრელი მონაწილეობს ახალგაზრდა კათოლიკეთა ორგანიზაცია ფრანშ კორდეს საქმიანობაში. ეს ორგანიზაცია აგროვებს სახსრებს საქველმოქმედო საქმიანობისთვის. ამისთვის აწყობენ კონცერტებსაც. აქ ბრელი იწყებს თავისი სიმღერების საჯაროდ შესრულებას და უკრავს გიტარაზე.
ამ ორგანიზაციაში ჟაკ ბრელი გაიცნობს ქალიშვილს მიშ (Miche),ვიზეც დაქორწინდება 1950 წლის პირველ ივნისს,1951 წლის დეკემბერში კი მათ უჩნდებათ პირველი ქალიშვილი შანტალი.
ჟაკ ბრელს თავისი მონოტონურობით თრგუნავს მუშაობა საოჯახო საწარმოში //მუყაოს ფაბრიკა "ვანესტი და ბრელი"//. ახალი სიმღერები გამოსავალს აძლევენ მის ემოციებს. ამ სიმღერებს ის ჯერ-ჯერობით მხოლოდ ახლო მეგობრებთან მღერის.
ის ისევ ოცნებობს ხიფათით და თავგადასავლებით სავსე ცხოვრებაზე.
ბრელს სერიოზულად უნდა მუყაოს ბიზნესის მიტოვება,ის აპირებს ქათმების მოშენებას და,მეტიც,გზების მოკირწყვლას. თავს ანებებს მწერლობას და მზადაა იმღეროს ყველასთვის ვისაც აინტერესებს მისი სიმღერები.
მან მოიგონა ფსევდონიმი, ჟაკ ბერელი, ექსცენტრიკოსი, და დაახლოებით 6 თვე იყენებს მას.
გამოდის პირველი ფირფიტა, სიმღერას ჰქვია ბაზრობა La Foire), გაიყიდა 200 ცალი. ის საბედნიეროდ მოისმინა საესტრადო ბიზნესის ვეტერანმა და სახელგანთქმული კლუბი "სამი ჯორის" დირექტორმა ჟაკ კანეტიმ. კანეტი თვლის რომ დადგა ბრელის პარიზში გამოჩენის დრო.
1953 წლის 12 ივლისს ბრელებს უჩნდებათ მეორე ქალიშვილი ფრანს. ჟაკ ბრელი მაშინვე გაიცნობს სრულწლოვანებისთვის დაწერილი ხან ნაღვლიანი და ხან ცინიკური სიმღერების ავტორ ჟორჟ ბრასენს. ბრელი ბრასენს შეხვდა პარიზულ კლუბში "იაკობის კიბე". და აგვისტოში ბელგიურ პრესაში ჩნდება პირველი აღფრთოვანებული რეცენზიები. ბრელი აღიარეს. ის მართავს დიდ კონცერტს რადიოში "დაცემული ანგელოზი", "ცხოვრების აკორდეონი", გაიჟღერა სულ 23-მა სიმღერამ. სექტემბერში ოტელი "იდეალი" მონმარტრზე ხდება ბრელის პარიზული რეზიდენცია. 1956 წლის გაზაფხულისთვის მან გადაწყვიტა პარიზში დამკვიდრება. ის ხშირად გამოდის "სამ ჯორში" და "პატაშიუსთან"-ში.. მონმარტრის შავ მუზად წოდებული ჟიულიეტ გრეკო თავის რეპერტუარში რთავს ბრელის სიმღერას "როგორ ხარ ეშმაკო" (Ca va, La Diable). შემოდგომაზე კი ბრელი ახალორლეანული ჯაზის ლეგენდა სიდნეი ბეშთან ერთად აწყობს გასტროლებს მაშინ ჯერ კიდევ კოლონიალურ ჩრდილოეთ აფრიკაში. აფიშაზე ბრელის სახელს უკავია მესამე ადგილი.
ამერიკა ძიგძიგებს როკ-ნ-როლის რიტმში მაგრამ ბებერი ევროპა არ ბაძავს მას. თუ კი ვიმსჯელებთ ანშლაგებით პარიზულ "ალჰამბრაში",სადაც მთელი ბომონდი ტკბება მორის შევალიეს ბებრული შარმით,ზიზი ჟანმერის პიკანტური ცეკვებით და მიშელ ლეგრანის დახვეწილი ჯაზით,ჟაკ ბრელიც ეხლა არის მათი თანასწორი შემსრულებელი.
ოკეანის გაღმა ბრელის ყველაზე აქტიურ პროპაგანდისტად გახდა მორტ შიუმანი რომლის სიმღერებსაც ასრულებდა როკ-ნ-როლის მეფე ელვის პრესლი. დოკ პომუს-მორტ შიუმანის ტანდემმა ელვისს მისცა ისეთი რამეები როგორებიცაა Mess of blues, Surrender, Kiss me quick —სულ დაახლოებით 30. შემდეგ მორტ შიუმანი საერთოდ გადაბარგდა პარიზში,მის მიერ მოწონებულ მუსიკასთან ახლოს.
მესამე შვილს, ასევე გოგონას, ბრელებმა იზაბელი დაარქვეს. მომღერლის ოჯახი დაბრუნდა სახლში, ბელგიაში, მოშორდა ბოჰემურ ცხოვრებას. თვითონ ჟაკმა აირჩია ოთახი კლიშის წყნარ რაიონში სადაც ატარებდა კონცერტებისგან თავისუფალ დღეებს.
Philips აგრძელებს კონტრაქტს მომღერალთან რომლის წარმატებაც მრავალი წლითაა გარანტირებული. 1959 წელს ბრელმა დაწერა "ნუ მტოვებ" და ეს სიმღერა ბევრად უსწრებს დროს. შემდეგ გაჩნდება მისი მრავალი ინგლისურენოვანი ვერსია რაც მას გააცნობს მთელ მსოფლიოს.
 |
ნაზი ხმის მქონე ვირგლა ტერი ჯეკსი ბრელის სიმღერების, ყველაზე მხიარულის Moribond //მომაკვდავი// (Season in the Sun) და ყველაზე ნაღვლიანის If you go away, პოპულარული შემსრულებელია 1970-ანი წლების პირველ ნახევარში.
დასრი სპრინგფილდმაც დაგვიტოვა If you go away-ს მშვენიერი ვერსია. სამწუხარო დამთხვევა - ეს მომღერალი ბრელის მსგავსად 1990-ანი წლების ბოლოს მოკლა კიბომ...
ჟაკ ბრელს ვერ მოერიენ ბიტლზები, მას ვერაფერი უქნა რევოლუციამ მოდაში, პოპ-მუსიკაში მომხდარმა გარდაქმნათა სერიამ.
ბრელის მდგომარეობა 1960-ან წლებში ურყევი იყო. მაშინდელი კრიტიკა აფასებდა ჟაკ ბრელის დაძაბულ, ღრმა, გულიდან მომავალ გულწრფელობას. კრიტიკოსების თქმით ჟაკ ბრელს შეეძლო ემოციური თრთოლის გადმოცემა და ის თავისი შესრულების ძალით სიტყვა-სიტყვით ამცირებდა საკონცერტო დარბაზის ზომებს.
1964 წლის 8 იანვარს პნევმონიისგან გარდაიცვალა მამამისი,რომენ ბრელი. მალე, 7 მარტს, გარდაიცვალა დედამისი ელისაბედი.
ზაფხულში ბრელი იწყებს თვითმფრინავის მართვის და ფრენის სწავლას. ხდება მისი ბავშვური ოცნებები თავგადასავლებით და ხიფათით სავსე ცხოვრების შესახებ.
1965 წლის ოქტომბერში ის გასტროლებზეა მოსკოვშიც. და დეკემბერში მას ზარ-ზეიმით ესალმება ნიუ იორკის კარნეგი ჰოლი.
1966 წლის აპრილში ბრელს ხედავდნენ დედამიწის ყველაზე ეგზოტიკურ კუთხეებში-კუნძულ რეუნიონზე,საოცარი ლემურების სამეფოში,მადაგასკარზე,
მავრიტანიაში და ჯიბუტიში საიდანაც პროგრესულ რეჟიმებს ჯერ არ გაეწიხლათ თეთრი ბატონები.
ივნისში კი ჟაკ ბრელი დამოუკიდებლად მოიფრენს ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროს საკურორტო ქალაქებს. მან სცენაზე გაატარა თითქმის 14 წელი და ერთი კონცერტის შემდეგ მან უთხრა თავის მუსიკოსებს რომ ის დაქანცა გასტროლებმა.
ნოემბერი იწყება დამშვიდობების კონცერტებით პარიზის ოლიმპიაში,ემდეგ იყო მშობლიური ბრიუსელი, მაროკო, სადაც მუეძინების ხმების გარდა ისმოდა ფრანგული ენაც. 1967 წლის მარტში ბრელი იყო კანადაში, კვებეკში.
16 მაისს შედგა ბრელის უკანასკნელი საჯარო კონცერტი.
იმ წელს შედგა ჟაკ ბრელის დებიუტი კინოში. ფილმს ერქვა "პროფესიული რისკი".
ცალკე არიან ჟაკ ბრელი მომღერალის და ცალკე არიან მსახიობი ჟაკ ბრელის თაყვანისმცემლები. ყველა შემთხვევაში ის მოხვდა ენციკლოპედიაში "ლარუსი".
 |
"ბიძაჩემი ბენჟამენი", "მკვლელები კანონის სახელით", "ფრანცი" და ბოლოს კლოდ ლელუშის "თავგადასავალი თავგადასავალია". კრიტიკა აქებს ბრელის ნამუშევრებს კინოში. ისინი უყვარს მაყურებელს...
მაგრამ გრძელდება ბრელის მუსიკალური ცხოვრებაც. მორტ შიუმანი ბრელის სიმღერების საფუძველზე წერს მიუზიკლს "ჟაკ ბრელი ცოცხალია,ჯანმრთელი და ცხოვრობს პარიზში". წინაა ხუთწლიანი წარმატება ბროდვეიზე. ბრელი ნიუ იორკშია. უყურებს პრემიერას. ის ახალი არანჟირებით მღერის კლასიკად ქცეულ ძველ სიმღერებს და თავის ძალებს ცდის კინორეჟისურაში.
თავგადასავლიდან თავგადასავლისკენ. აქტიური შემოქმედებითი შეკეტილობის პერიოდი გრძელდება. 1974 წელს გამოდის ფილმი მისი მონაწილეობით,ედუარდ მოლინაროს შავი კომედია "აბეზარი".
ნოემბერში კი დაუღალავი ბრელი იალქნიანი ნავით Le Korrig გადასერავს ატლანტიკას.
ბრელი აპირებდა ზღვაში სამი წლის გატარებას. ის ოცნებობდა მოგზაურობაზე დედამიწის ირგვლივ. მან უკვე იყიდა 19-მეტრიანი და 42 ტონიანი იახტა Askoy-II. მან სწრაფად ისწავლა ნავიგაცია და მიიღო საჭირო ატესტატი . 1974 წლის 24 ივლისს ბრელი მიცურავს ამსტერდამიდან.
მაგრამ ექიმებმა ბრელს მარცხენა ფილტვზე უპოვეს პატარა სიმსივნე. ეს ოქტომბერში. ნოემბერში მას მოაშორებენ ბრიუსელის კლინიკაში და ხანმოკლე დასვენების შემდეგ ბრელმა გადაწყვიტა ატლანტიკის გადაცურვის გაგრძელება და დაბრუნდა თავის იახტაზე რომელიც მას ელოდა კანარის კუნძულებზე.
1975 წელს ბრელის იახტა ნახეს ვესტ-ინდოეთში,პანამის არხზე. ნოემბერში იახტა არის მარკიზის კუნძულებთან. წყნარი ოკეანის გადალახვას დასჭირდა 59 დღე. ცხოვრება არავის ასაჩუქრებს...
ორი ოკეანის დამპყრობელ ბრელს ელს ახალი სამედიცინო გამოკვლევა. მან იახტა გაყიდა.
1976 წელს მან დაიქირავა ქოხი დასახლებაში აუტონა კუნძულზე ხივა-ოა.
ბრელი განაგრძობს მფრინავის თავისი ხელოვნების სრულყოფას. მან იყიდა ორძრავიანი თვითმფრინავი რათა უფრო იოლად ეფრინა ხივა-ოადან ტაიტიზე.
1977 წლის ივლისში ჟაკ ბრელი დაბრუნდა პარიზში ახალი სიმღერების ჩასაწერად. მრავალი წლის მანძილზე პირველი ალბომი უკანასკნელი აღმოჩნდა.
მსოფლიო იცნობს ერთნაირად უკომპრომისოდ რომანტიულ ორ მფრინავ ფოეტს, ჟაკ ბრელს და ანტუან სენტ ეგზიუპერის.
მაგრამ ჟაკ ბრელი არ გარდაცვლილა შტურვალთან ფრენისას.
ის ფილტვების ემბოლიისგან გარდაიცვალა 1978 წლის 9 ოქტომბერს. ბობინიში, საავადმყოფოში პარიზთან.
მის სიმღერებს ცვალებადი წარმატებით მღერიან დღესაც.
ჟაკ ბრელი დაკრძალულია კუნძულზე ხივა-ოა. მისი საფლავიდან რამოდენიმე მეტრში არის გოგენის საფლავი.
წყარო: http://www.chaskor.ru/article/zhak_brel_genialnost_neizlechima_16535
-------------------------------------------------
-------------------------------------------------
Георгий Осипов
понедельник, 8 апреля 2013 года, 09.06
Жак Брель. Гениальность неизлечима
8 апреля 1929 года родился выдающийся шансонье, бард, поэт, актёр и режиссёр
// Reuters
Десятилетие
между двадцатыми и тридцатыми годами минувшего века сыграло большую
роль в развитии французской песни, которая и по сей день имеет массу
поклонников по всей планете, даже среди тех, кто знает по-французски не
больше дюжины слов.
Причина популярности одних вполне очевидна. Натуры романтические всегда прислушивались к тому, о чём поют во Франции и Италии. Гораздо труднее объяснить противоестественный интерес к невесёлому, многословному, подчас открыто депрессивному творчеству других.
По-разному раскрылся их талант, в разное время пришла к ним слава, кому-то суждено было дожить до наших дней, кого-то нет уже давно. Среди них — Жак Брель.
История творчества Бориса Виана — это практически история его болезни.
Виан не был здоровым человеком. Как остроумно подметил один
исследователь творчества писателя, «сердечная аритмия определила и
характерную для Виана аритмию с умонастроениями своего времени». Когда
вся Франция переживала тотальное увлечение американской поп-культурой на
фоне всеобщей эйфории от освобождения Парижа союзниками, Виан плевал на
всех с высокой колокольни.
Бунтарь по природе, он жил страстями и рвался к цели с таким энтузиазмом, словно в точности знал, сколько он должен успеть «за день земной». Свои 48 лет он прожил, как 48 часов, оставив нас с одновременно тревожной и лестной мыслью, что в каждом человеке дремлет вулканический потенциал Бреля.
Не дожив до пятидесяти, Брель успел проявить себя как поэт, композитор, певец, лётчик, мореплаватель, киноактёр, режиссёр, отец трёх дочерей, как бесспорная звезда, способная собирать полные залы в любом конце планеты вопреки господствующей моде.
Даже биография самой эксцентричной личности не обходится без обычных событий и дат. Постараемся их вспомнить.
Жак Брель родился 8 апреля 1929 года в Брюсселе, в благополучной семье фабриканта. Следует сказать, что Бельгия в ту пору владела весьма значительными колониями, и маленький Джеки заслушивался рассказами отца о приключениях в Африке.
По признанию самого Бреля, детство было самой важной частью его жизни. Тема детства отражена во многих его песнях. «Детство — это право мечтать», — говорится в одной из них.
Жак был поздним ребёнком, и, несмотря на окружавшую его любовь и заботу, мир взрослых казался ему скучным и неинтересным. В мальчике рано пробуждается скептическое отношение к буржуазным ценностям. Он выдумывает сотни приключений и путешествий, которые, клянётся маленький Брель, он сможет пережить и совершить на самом деле.
Особой нежностью отличаются его отношения с матерью. Именно ей он обязан щедростью и чувством юмора. Взрывы хохота, вызванные их совместными шутками, то и дело оглашают комнаты респектабельного, но несколько угрюмого дома. Они катаются на двухместном bicyclette de belsire вдоль берега моря.
Будучи принят в детскую организацию скаутов, восьмилетний Жак получает прозвище Хохочущий Тюлень, а в 1941 году родители определяют его в весьма престижный коллеж святого Луи, что на улице Марэ, рядом с брюссельским Ботаническим садом. Среди нелюбимых предметов Жака — правописание и голландский. Тем не менее уже тогда было замечено, что студент Жак Брель выказывает большой талант к сочинению небольших очерков.
Там же, в коллеже, юноша участвует в организации драмкружка и с энтузиазмом дебютирует в любительских спектаклях. А тем временем самый чудовищный спектакль в Европе движется к долгожданному концу.
Приблизительно в это же время Брель пишет три рассказа, один из которых, под названием «Кхо-Барим», посвящён ограблению египетской гробницы. Кроме того, он проявляет интерес к импровизации на пианино, сопровождая игру чтением собственных стихов.
У молодого человека обостряется чувство внутрисемейного одиночества. Пожилого отца он воспринимает скорее как деда. С братом, пятью годами старше его, также не находит общего языка. Жак Брель ищет убежища в чтении, он поглощает книги Жюля Верна и Джека Лондона. Вскоре, соблазнённый примером великих, он и сам берётся за перо и начинает писать большой роман с незатейливым названием «Путеец» (Le cheminot).
В послевоенные годы Брель участвует в деятельности «Франш Кордэ». Эта организация состоит из молодых католиков и занимается сбором средств на благотворительные цели, в том числе и с помощью концертов. Здесь Брель начинает петь свои песни публично, аккомпанируя себе на гитаре. В рядах «Франш Кордэ» он знакомится с девушкой Миш (Miche), которой суждено стать женою певца. 1 июня 1950 года они женятся, а в декабре 51-го рождается их первая дочь Шанталь.
Служба на семейном предприятии (картонной фабрике «Ваннэст и Брель») также угнетает Жака своей монотонностью. Теперь он даёт выход своим переживаниям в новых песнях, которые показывает пока что ближайшим друзьям. Его заветной мечтой по-прежнему остаётся жизнь, полная риска и приключений.
Брель серьёзно подумывает оставить картонный бизнес, он собирается разводить кур и даже мостить дороги. Тем не менее он не бросает сочинительство и уже готов петь перед всеми, кто выказывает интерес к его песням. Он придумывает себе псевдоним — Жак Берель, эксцентрик и пользуется им около полугода.
Наконец выходит и первая пластинка. 78 оборотов в минуту, этикетка Philips. Песня называется «Ярмарка» (La Foire). Продано 200 экземпляров. К счастью, её услышал Жак Канетти, ветеран эстрадного бизнеса, директор знаменитого клуба «Три ишака» (Les trois baudets). Канетти считает, что Брелю пора показаться в Париже.
12 июля 1953 года у Брелей рождается вторая дочь, Франс. И тогда же происходит знакомство Бреля с Жоржем Брассенсом, автором длинных песен для взрослых, то грустным, то циничным. Брель встретился с Брассенсом в парижском клубе «Лестница Якова».
А в августе появляются первые восторженные рецензии в бельгийской прессе. Бреля признали. Он даёт большой концерт на радио «Падший ангел», «Аккордеон жизни», всего прозвучали 23 песни. Надо заметить, что живые выступления по радио в те времена иногда превосходят студийные записи Ната Кинг Коула, Синатры и многих других артистов.
В сентябре отель «Идеаль» на Монмартре становится парижской резиденцией Жака Бреля. К весне 1956 года он принимает решение обосноваться в Париже. Он часто выступает на площадках «Трёх ишаков» и «У Паташю». Чёрная муза Монмартра, как её называют, Жюльет Греко включает в свой репертуар песню Бреля «Дела идут, дьявол» (Ca va, La Diable).
А осенью уже вполне признанный молодой артист гастролирует по северу тогда ещё колониальной Африки вместе с легендой новоорлеанского джаза Сиднеем Беше. На афише имя Бреля занимает третье место.
Америка конвульсирует в ритме рок-н-ролла, однако старая Европа не торопится ей подражать, судя по аншлагам в парижской «Альгамбре», где весь бомонд наслаждается старческим шармом Мориса Шевалье, пикантными танцами Зизи Жанмэр, изящным джазом Мишеля Леграна. Теперь и Жак Брель — исполнитель равной с ними величины.
Любопытно, что самым активным пропагандистом Бреля за океаном стал не кто иной, как Морт Шюман, чьи песни исполнял король рок-н-ролла Элвис Пресли. Тандем Док Помус — Морт Шюман дал Элвису такие вещи, как Mess of blues, Surrender, Kiss me quick — всего около тридцати. В дальнейшем Морт Шюман вообще перебрался в Париж, поближе к поразившей его музыке, но об этом чуть ниже.
Третьего ребёнка, тоже девочку, супруги Брель назвали Изабель. Семья певца возвращается домой, в Бельгию, подальше от хаоса богемной жизни. А сам Жак присматривает комнату в тихом районе Клиши, где проводит редкие, свободные от концертов дни.
Philips продлевает контракт в певцом, чей успех гарантирован на долгие годы. В 1959 году Брелем написана «Не покидай меня». Песня эта намного опережает время. И в будущем её душераздирающая мелодия станет известная всему миру благодаря многочисленным англоязычным версиям.
К середине 60-х песни Бреля начинают занимать почётное место в репертуаре английских и американских исполнителей. Меланхоличный романтик Скотт Уокер, удалив из них портовую грубость и чрезмерную эмоциональность, даёт им совсем новое звучание. Никто не ожидал, что грубоватый шансон может быть интерпретирован столь проникновенно, стильно и без излишеств. Казалось, без аккордеона и картавых речитативов из песен Бреля, подобно прекрасной утопленнице, всплывает ясная, завораживающая мелодия, понятная не только завсегдатаям бутафорских кабачков и знатокам блатного жаргона апашей и проституток.
Брелевский Jackie в исполнении Уокера стал одним из британских хитов 1967 года, потеснив главенствующие в «Лете любви» психоделию и рок.
Терри Джекс, детина с нежным голосом, благодаря двум песням Бреля — самой весёлой Le Moribond (Season in the Sun) и самой грустной If you go away, звучит в эфире всю первую половину семидесятых.
Дасти Спрингфилд, коллега Бреля и Уокера по этикетке Philips, также оставила нам прекрасную версию If you go away. Печальное совпадение: подобно Брелю, эта певица в конце 90-х годов также умерла от рака.
Два мира — два различных отношения к мятежным талантам брелевского калибра. Родственный Брелю по тематике и плодовитости американец Род Маккьюэн у себя на родине долгие годы считался простым дилетантом-графоманом. Тем не менее и Том Джонс, и Нина Симонэ пользовались переводами Рода Маккьюэна.
Несмотря на «Битлз», молодёжную революцию в моде, на череду превращений в поп-музыке, положение Бреля в 60-е годы оставалось незыблемым. Вот в чём видела его могущество тогдашняя критика: «…Жак Брель — это прежде всего искренность. Искренность напряжённая, глубинная, исходящая от самого сердца. Жак Брель может передавать эмоциональный трепет и мощью своего исполнения буквально сужает размеры концертного зала».
8 января 1964 года, в день выступления Бреля, от пневмонии умирает его отец Ромен Брель. А вскоре, 7 марта, певец теряет и горячо любимую мать Элизабет.
Летом Брель начинает брать уроки лётного мастерства. Сбываются его детские мечты о жизни, наполненной приключениями с риском.
В октябре 1965 жители СССР застали певца на сцене московского Театра эстрады, где он выступал шесть дней! Из столицы Брель вылетает в Париж, чтобы записать новые песни (теперь он сотрудничает с фирмой грамзаписи Barclay, выпускающей диски Мирей Матье, Далиды, Эдди Митчела), а 4 декабря его с восторгом приветствует Карнеги Холл в Нью-Йорке.
Апрель 1966-го. Бреля можно встретить в самых экзотических уголках планеты: на острове Реюньоне, марки этой крохотной колонии ценят филателисты, в царстве диковинных лемуров на Мадагаскаре, в Мавритании и Джибути, откуда ещё не выставили белых хозяев прогрессивные режимы. А в июне Жак Брель самостоятельно облетает курортные города Средиземноморского побережья. Артист провёл на сцене почти четырнадцать лет. После одного из концертов он признаётся своим музыкантам, что устал от гастролей.
Ноябрь начинается с прощальных концертов в парижской «Олимпии» (где выступали и наши артисты, включая Магомаева), в них участвует молодой Мишель Дельпек (Pour un flirt).
Из Парижа — в родной Брюссель, прощание с земляками во Дворце искусств. Далее Марокко, там ведь тоже звучит сквозь завывания муэдзинов и французская речь. Март 1967-го певец целиком отдаёт франкоязычному населению канадской провинции Квебек. Шестнадцатого мая состоялся последний публичный концерт Жака Бреля.
Попытки довести материал Высоцкого до попсового совершенства дают, как
правило, клинический результат. Бледные демоны блюза не любят грамотных
аранжировок и продуманных соло. Рядовой адепт зелёного змия гораздо выше
и тоньше оценивал формулы своего сумеречного бытия, в равной степени
противопоказанные (и отвратительные) и профанам, и эстетам, как
неадаптированная гаитянская кухня.
В этом году он написал превосходную аннотацию (по сути, это стихотворение в прозе) к третьему альбому Сальваторе Адамо, поучаствовал в качестве члена жюри на фестивале поп-музыки в Рио-де-Жанейро и дебютировал в кино. Фильм назывался «Профессиональный риск», и его довольно быстро и без купюр показали в СССР.
Режиссёр Андре Кайатт часто брал сюжеты из криминальной хроники, и в основе этой картины реальный случай из жизни провинциального учителя, облыжно обвинённого в изнасиловании школьницы. Жену несчастного педагога, не отвернувшуюся в трудную минуту, блистательно сыграла Эммануэль Рива.
Следует отметить, что, как и в случае с Ивом Монтаном, существовали отдельно поклонники Бреля-певца и Бреля-актёра. Так или иначе, теперь его имя красуется на страницах энциклопедии «Лярусс». В СССР создаётся «Франция, песня», фильм, незаслуженно забытый. О Бреле в этой талантливой работе наших документалистов сказано много хорошего.
Почти год уходит у Бреля на обучение в школе лётчиков под Женевой. Ему вручают права профессионального пилота.
«Мой дядя Бенжамен», «Убийцы именем закона», «Франц» и, наконец, «Приключение есть приключение» Клода Лелуша — все работы Бреля в кино получают неизменно высокую оценку критики, пользуются зрительской любовью.
В свободное от съёмок время Жак Брель (почти в одно время со своим поклонником Дэвидом Боуи) записывает альбом для детей «Петя и Волк».
В мае 1971-го фирма Barclay предложила (Брель согласился) продлить его контракт ещё на 33 года, из которых он проживёт только семь.
«Жак Брель жив, здоров и живёт в Париже» — так называется мюзикл, созданный на основе песен Бреля уже упомянутым выше Мортом Шюманом. Впереди пять лет успеха на Бродвее. Брель в Нью-Йорке. Смотрит премьеру. Он перепевает старые вещи (ставшие классикой) в новых аранжировках и пробует свои силы в кинорежиссуре.
От приключения к приключению. Период активного творческого затворничества продолжается. В сентябре 1974 года выходит самый памятный с его участием фильм. Чёрная комедия Эдуарда Молинаро «Зануда». А в ноябре неутомимый Брель пересекает Атлантику на паруснике Le Korrig.
Он хотел освоить все стихии, где человек, верный мечте, может почувствовать себя свободным. Брель собирается провести в море три года. Он мечтает о кругосветном путешествии. Уже куплена Askoy-II, девятнадцатиметровая яхта, водоизмещением 42 тонны. С присущей ему быстротой он одолевает науку навигации и получает необходимый аттестат. 24.07.74 Askoy-II отплывает из Антверпена… Казалось бы, какая завидная судьба, как уверенно раздвигает горизонты своей свободы этот необычный, похожий на большого лемура человек.
Медицинское обследование обнаруживает у Жака крохотную опухоль на левом лёгком. Это в октябре. В ноябре её удаляют в брюссельской клинике, и после короткого отдыха Брель решает продолжить плавание через Атлантику и возвращается на свою яхту, которая ждала его на Канарских островах.
В 75-м году яхту Бреля видели в Вест-Индии, на Панамском канале. В ноябре Askoy-II бросает якорь у Маркизских островов. На пересечение Тихого океана было потрачено 59 дней.
Жизнь никому не делает подарков… Брелю, покорившему два океана, предстоит новое медицинское обследование. Яхта продана. Летом 1976-го он арендует хижину в посёлке Аутона на острове Хива-Оа. Старик и море? Брель продолжает совершенствовать своё мастерство воздухоплавателя. Покупает двухмоторный самолёт, чтобы легче летать с Хива-Оа на Таити.
В июле 1977-го Брель возвращается в Париж для записи новых песен. 17 ноября выходит пластинка. Первый за многие годы альбом кажется последним. Над облаками, в синем небе, парят четыре буквы имени BREL. Два лётчика-поэта известны всему миру, хотя жили они в разные времена, но обоих роднит бескомпромиссный романтизм: Жак Брель и Антуан Сент-Экзюпери. Только Брелю не суждено было встретить смерть за штурвалом, в полёте.
Жак Брель умер 9 октября 1978 года от лёгочной эмболии в госпитале под Парижем, в Бобиньи. Его песни с переменным успехом и сегодня пытаются петь некоторые артисты. В их исполнении наследие Бреля находит новых слушателей даже в Кривом Роге благодаря новым носителям музыкальной информации.
Жак Брель похоронен на острове Хива-Оа, его могила находится в нескольких метрах от могилы умершего от сифилиса Поля Гогена, художника (которому подражал сифилитик Алистер Кроули
No comments:
Post a Comment