ბოლშევიკების მიერ დევნილი და ცოცხლად დამწვარი მხატვრები, ესენი არ წარუდგენიათ ნობელის პრემიაზე...
ჯერ ეს - აფხაზი მხატვარი კონსტანტინე
მურზაყანის ძე ლაკერბაი შეესწრო იმას თუ როგორ შეაგდეს ბოლშევიკებმა გემის
გახურებულ ღუმელში და ცოცხლად შეწვეს მისი ნეგობარი და ნათესავი ნიკოლოზ
მელიტონის ემუხვარი.
ცნობისთვის - აფხაზი ნიკოლოზ ემუხვარი ცოცხლად დაწვეს ლენინისა და სტალინის თანამებრძოლი და სტალინის პირადი მეგობარი აფხაზი ნესტორ ლაკობას ხალხმა. რატომ?
ცოცხლად შემწვარი ემუხვარის ნათესავმა ასევე აფხაზმა არზაყან ემუხვარმა, ვინც იყო თარაშ ემხვარის პროტოტიპი და საქართველოს დამფუძნებელი კრების წევრი, ხელი მოაწერა საქართველოს დამოუკიდებლობის აქტს. მერე როგორც აფხაზური ეროვნული საბჭოს წევრმა ხელი მოაწერა აქტს დემოკრატიული საქართველოს შიგნით აფხაზეთის ავტონომიის შესახებ. ამიტომ გამხეცებული ლაკობას და მისი კომპანიის ბრძანებით ჯერ მისი ნათესავი შეწვეს ცოცხლად და მერე ნკვდმ პარიზში ბოლო მოუღო არზაყან ემუხვარსაც....
გავიდა წლები და 1976 წლის 24 მაისს ლენინგრადში კგბმ თავის საკუთარ სახელოსნოში თავის ნამუშევრებთან ერთად დაწვა ნონკონფორმისტი მხატვარი, რუსული არაოფიციალური ხელოვნების ერთ-ერთი ლიდერი ევგენი რუხინი. შუაღამისას რუხინის სახელოსნოში მოულოდნელად გაჩნდა ხანძარი.
ის სწრაფად გავრცელდა სათავსოში სადაც ბევრი იყო საღებავი და იოლად აალებადი ნივთიერება.
რუხინთან მაშინ სტუმრად იყვნენ მეუღლეები.
ფიქრობენ რომ ხანძარი გააჩინა ქმარმა. ამ ხანძარში დაიღუპნენ მისი მეუღლე და მხატვარი.დაიწვა რუხინის სურათებიც.
ლენინგრადში დარწმუნებულები იყვნენ რომ ხანძარი გააჩინა კგბმ ვინაიდან რუხინის სურათებს ყიდულობდნენ ტურისტები დასავლეთის ქვეყნებიდან. მხატვარს კარგად იცნობდნენ დასავლეთში. ის ურთიერთობდა ტურისტებთან და უცხოელ კორესპონდენტებთან.
კონსტანტინესაც და რუხინსაც ცოტა სხვადასხვანაირად მაგრამ უყვარდათ საქართველო, რუხინი არაერთხელ იყო ნამყოფი საქართველოში და ჰყავდა ქართველი მეგობრები. მეც შევხვედრივარ მას თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. ამ ადამიანებს,აფხაზსა და რუსს, ბოლშევიკებმა არ აპატიეს ხელოვნების და საქართველოს სიყვარული და ამიტომ გადავწყვიტე მათი გაერთიანება ამ წერილში.
Художник-нонконформист, участник выставки 1975 года в ДК "Невский". Погиб при невыясненных обстоятельствах. Среди ночи в мастерской Рухина внезапно вспыхнул пожар. Огонь стремительно распространился в помещении, где было много емкостей с красками, лаками, олифой. У Рухина в мастерской в эту ночь находилась супружеская пара. Предполагают, что именно оставшийся в живых супруг и был организатором пожара, в котором погибли его жена и хозяин мастерской. По городу ходили упорные слухи, что пожар был организован по указанию КГБ, так как работы Рухина покупали туристы из западных стран, художник был широко известен на Западе, общался с туристами и зарубежными корреспондентами.
დაიბადა სარატოვში მოსამსახურეთა ოჯახში. 1961-1966 წლებში სწავლობდა ლენინგრადის უნივერსიტეტის გეოლოგოდაზვერვით ფაკულტეტზე. 1964-1965 წლებში იყო მოსკოვის სამხატვრო-სამრეწველო სასწავლებლის //ყოფილი სტროგანოვის სასწავლებლის// თავისუფალი მსმენელი.
ოსტატად ჩამოყალიბდა ძირითადად დამოუკიდებლად, რუსული შემოქმედებითი ანდერგრაუნდი-იატაკქვეშეთის სხვა მხატვრებთან, მათ შორის ო.ი.რაბინთან ურთიერთობის და რეპროდუქციების მეშვეობით დასავლური მოდერნიზმის შესწავლის პროცესში.
სამშობლოში იფინებოდა 1966 წლიდან //გამოფენა ლენინგრადის ერთ-ერთ კინოთეატრში// და 1967 წლიდან საზღვარგარეთ //ბ.პარსონსის გალერეა ნიუ იორკში//. იყო მოსკოვში ბელიაევოში ბულდოზერებით დარბეული გამოფენის მონაწილე //1974//.
მხატვრის შემოქმედებითი ბედისთვის დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ამერიკელი კოლექციონერი ნ. დოჯის გაცნობას. დოჯმა შეადგინა ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების "არაოფიციალური" ხელოვნების მსოფლიოში უდიდესი კოლექცია.
მის ადრეულ ნამუშევრებში ჭარბობს ტონით თავშეკავებული,თითქმის მონოქრომული პეიზაჟები და ქალაქური მოტივები.
კლასიკური რუხინი //1960-ანი წლების ბოლო-1970-ანი წლები// არის პოპ-არტის სულისკვეთების კომპოზიციები. რუხინი იყო პოპ-არტის რუსული ვარიანტის ერთ-ერთი შემქმნელი.
ფერწერა აქ ერთიანდება რეალურ საგნობრივ ფაქტურებთან ან მათ რელიეფურ იმიტაციებთან.
კანალიზაციის ლუკები,ცარიელი ინტერიერების ფრაგმენტები თითქოს დაუდევარი რემონტის შემდეგ დატოვებული საღებავის ხაზგასმით უხეში ლაქებით ქმნიან გაუცხოებით და დარდით სავსე შემაშფოთებელ სამყაროს.
ხანდახან კოლორიტი იდუმალად მოციმციმეა და ეხამება ხატების თითქოს ფერადოვან ფენაში ჩაბეჭდილ მოტივებს.
მისი როგორც წესი უსათაურო ნამუშევრები წარმოდგენილია დოჯის კოლექციაში//ეხლა რუტგერსი უნივერსიტეტის მუზეუმი, აშშ, შტატი ნიუ ჯერსი//, რუსეთის სახელმწიფო ჰუმანიტარულ უნივერსიტეტთან არსებული "სხვა ხელოვნების" მუზეუმში და სხვა კოლექციებში//....
სვეტლანა დარსალია რუხინზე:
რუხინის ნაწარმოებებში აეწყო მაყურებლისთვის მოულოდნელი ხერხების და რეალიების ბოლომდე ჯერაც გაუგებარ ნიშანთა განსაკუთრებული სისტემა.
ეს იყო რუსული აუდიტორიისთვის ახალი სახვითი ენა. მაგრამ ერთი ამოსუნთქვით შექმნილი ეს ენა იმდენად ხატოვანი იყო რომ თანამედროვე ხელოვნების ნიუანსების არმცოდნეებისთვისაც ის ჟღერდა როგორც დროის სიმფონია...
რუხინის ნამუშევრები არაა შემთხვევითი ფერები, ჟესტები, მონასმები. მხატვრის ირგვლივ არსებული საგნების დეტალებისგან შექმნილი კოლაჟებიც ეპისტოლარულია. ესაა მიმართვები,მიძღვნები. ისინი ატარებენ მისი დროის,მისი თაობის გრძნობას,ესაა მხატვრის ემოციური გამოხმაურება როგორც პირად ისე გარეშე მოვლენებზე....
ერთმნიშვნელოვანი უსახური ოფიციოზის სისტემისთვის გამოწვევა იყო მაღალი, ხუჭუჭთმიანი და წვერიანი რუხინის გარეგნობაც.
ამავე დროს ის ხალხს იზიდავდა თავისი შინაგანი არისტოკრატიზმით და ყურადღებით.
რუხინი არაჩვეულებრივი იყო და გამოირჩეოდა მის უცნაურ მხატვარ კოლეგათა ბრბოშიც.
მისი დაღუპვის შემდეგ ყველა თითქოს უცებ გამაღლდა.
რუხინის სახვითი ენა შეიცავდა პოპ-არტის და აბსტრაქციის ელემენტებს. მხატვრის მიერ კოდირებული სინამდვილე მისი სურათების კომპოზიციებში ეწყობოდა უკვე მზა და იოლად წასაკითხი სიმბოლოებით ხატებიდან თვალწინ მორიალე წარწერებამდე და ტრაფარეტულ ნიშნებამდე.
აქედანაა მნახველის უშუალო გამოხმაურება, თუნდაც ბოლომდე ვერგაგებული კონტექსტის ცნობა, საიდუმლოსთან თანაზიარების განცდა და თანაგანცდა.
რუხინის სურათები აღიქმებოდა როგორც სოციალური პროტესტი და ძველი რუსეთის მონატრება.
რუხინი კარგად იცნობდა 1920-ანი წლების რუსული ავანგარდის კულტურულ მემკვიდრეობას. მაშინ მხატვრები უარყოფდნენ თვითგამოხატვის ძველ ხერხებს,პოულობდნენ ახალ ფორმებს, ხელოვნება ეწეოდა სწრაფად მზარდი ინდუსტრიის ახალ ტენდენციებს და ტექნიკურად უფრო მოქნილი ხდებოდა. მაშინ ფერნან ლეჟემ გახსნა "მექანიკური ხანა". მაშინ კანდინსკიმ სცადა თვითონ მუსიკის მსგავსად თავისუფალი ფერწერული კომპოზიციების შექმნა. ამან მისცა ბიძგი აბსტრაქციის გაჩენას.
რუხინი არ ცდილობდა მაყურებლის "შეგრძნების გაყვანას სურათის გარეთ". პირიქით, ასოციაციების მეშვეობით რუხინს მნახველი მოჰყავს სოციალური პროტესტის კონტექსტში ცნობადობის მედიტატიურ მდგომარეობაში.
ლენინგრადში მომუშავე რუხინი თანამშრომლობდა მოსკოველ მხატვრებთანაც, მისთვის განსაკუთრებით საყვარელ ვლადიმირ ნემუხინთან, ლიდია მასტერკოვასთან, ოსკარ რაბინთან ერთად. ოსკარ რაბინმა დიდი გავლენა მოახდინა რუხინზე და მასთან მეგობრობა დაეხმარა მხატვარი რუხინის ზრდას.
რუხინმა დაამუშავა ლითონის ხატებიდან ანაბეჭდთა ტილოზე გადატანის ახალი ხერხი, ქმნიდა რელიეფებს.
თავის კომპოზიციებში რუსული მსოფლაღმისთვის ისეთი მნიშვნელოვანი ელემენტის შეტანით როგორიცაა ხატი რუხინი მნახველს სთავაზობს ათვლის წერტილს და მისი ყურადღების და ინტერესის მოგებით მას საგნობრივი აღქმა გადაჰყავს საგნობრივი აბსტრაქციის ახალ დონეზე.
პირად ცხოვრებაში რუხინი რჩებოდა ადამიან გამოცანად. ის ამბობდა: "შეინახეთ თქვენი საიდუმლოებები თქვენთვის". ცოტას ლაპარაკობდა და თუ ამბობდა რამეს მისი ნათქვამის არსი მთლიანად გასაგები ხდებოდა საკმაო ხნის მერე.
რუხინი მუდამ აკეთებდა ჩანახატებს თავისი მომავალი კომპოზიციებისთვის და ჩქარობდა სტუდიაში რათა სწრაფად დაეწყო ერთდროულად 2-3 ტილო და ჩაერთო ისინი სერიაში. ის ჩქარობდა მუშაობას და ამბობდა რომ დღე კატასტროფულად არ ყოფნის. ბევრ რამეს თვლიდა დროის ტყუილად ხარჯვას. ამ დროში კი მისი აზრით შეიძლებოდა სურათის დახატვა.
ისე ჩანდა თითქოს თვითონ ის ემორჩილებოდა მასზე უფრო დიდი და თავისი კანონებით მცხოვრებ ძალას.
საგნებს რუხინის კომპოზიციებში აქვთ თავისი საკუთარი ისტორია მათ იყენებდნენ, აწამებდნენ, ამტვრედნენ, თელავდნენ, აფუჭებდნენ, ამცირებდნენ, ზუსტად ისევე როგორც მათ გვერდით მცხოვრებ ადამიანებს. ისინი ყვებიან ჩვენი ცხოვრების სწრაფმავლობის შესახებ...მათ აქვთ თავისი ხმები და თავისი ნება.
რუხინი საგნებს უყურებდა როგორც ცოცხალ არსებებს. საღებავზეც კი ამბობდა: "თუ მას უნდა ასე დადება ასე უნდა იყოს".
მას შეეძლო სრულებით მოულოდნელი დეტალების ამოქმედება, ქმნიდა ათობით ვარიანტს და არ ეშინოდა გამეორებებისა. ...
რუხინთან მისტიკური აბსტრაქცია გარდაიქმნება წმინდა, მეტიც, ნამდვილ რუსულ სულიერებად. ის სიუჟეტში ხატების ანაბეჭდებით, საეკლესიო საკურთხევლის დეტალებით რთავდა წმინდანთა სახეებს,რთავდა რევოლუციამდელი ყოფის საგნებს. ეს დაკავშირებულია რუსეთის ისტორიასთან, მართლმადიდებლობასთან.
მაგრამ ნამდვილი მხატვრული სახის პოეტიკა უნივერსალურია, ასოციაციები უფრო ფართოა და სცდება კონტექსტს.
რუხინი თავს თვლიდა კოსმოპოლიტად და თავის ხელოვნებას თვლიდა აპოლიტიკურად.
მაგრამ რუსეთში არ ყოფილა და არ იქნება აპოლიტიკური ხელოვნება ვინაიდან რუსეთში თვითონ აპოლიტიკურობაა პოლიტიკა.
რუხინი თავს ამკვიდრებდა თავისუფალ ადამიანად,რუს მხატვრად და ასე დაიღუპა. მას სჯეროდა რომ მის და სხვა ნონკონფორმისტ მხატვართა სურათებს ოდესმე გამოფენენ რუსეთში.
ადრე წასულმა მხატვარმა დატოვა დიდი შემოქმედებითი მემკვიდრეობა.
ეხლა წინასწარმეტყველურად ჟღერს მის მიერ მის ბოლო ქმნილებებზე დატოვებული წარწერა არ გემშვიდობებით — «Never Good-Bye».
რუხინი 1974 წელს იყო სახელგანთქმული ბულდოზერული გამოფენის ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური მონაწილე. ის მონაწილეობდა 1960-1970 წლების ნონკონფორმისტ მხატვართა თანამეგობრობის გამოფენებშიც. საბჭოთა ხელოვნების ოფიციალურ დოქტრინასთან, სოციალისტურ რეალიზმთან დაპირისპირებული ეს თანამეგობრობა გაიგივებული იყო დისიდენტურ მოძრაობასთან და ის მოსპეს ამ მოძრაობასთან ერთად.
შეიძლება ითქვას რომ ხელოვნების სამყაროში ევგენი რუხინი შევიდა ტრიუმფით.
მისი პირველი პერსონალური გამოფენა საზღვარგარეთ გაიმართა უკვე 1966 წელს ნიუ იორკის ბეტი პარსონსის გალერეაში. 1966-67 წლებში მისი 4 პერსონალური გამოფენა გაიმართა მის მშობლიურ ლენინგრადში.
მისი ცალკეული ნამუშევრები გამოუფენიათ ერმიტაჟში, ტრეტიაკოვის გალერეაში,2989 წელს მისი პერსონალური გამოფენა მოეწყო დევნილობაში მყოფი თანამედროვე რუსული ხელოვნების გამოფენაზე ჯერსი-სიტიში //აშშ//, იყო გამოფენები ვაშინგტონში და ამერიკის სხვა ქალაქებში.
ევგენი რუხინის ნამუშევრები ძირითადად არის საზღვარგარეთ. რუსეთში დარჩა მხოლოდ ის ნამუშევრები რომლებიც მან თავის დროზე აჩუქა მეგობრებს ან რომლებიც იყიდეს მაშინ იშვიათმა კოლექციონერებმა//მაგ.გიორგი მიხაილოვმა//.
1960-70-ან წლებში რუხინის ნამუშევრებს პრაქტიკულად მხოლოდ უცხოელები ყიდულობდნენ.
მხატვრის დაღუპვის შემდეგ მისი ოჯახი წავიდა ამერიკაში და თან წაიღო მისი მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი.
რუხინის რუსეთში დარჩენილი ნამუშევრები არაერთხელ გამოფენილა.
მხატვარს აქვს უეჭველად მსოფლიო სახელი.
ჟურნალს "ამერიკა" მოჰყავდა დ.დევისის გამონათქვამი და ამბობდა რომ რუხინის შემოქმედებას გამოარჩევს ფორმის პრიორიტეტი სურათის სიუჟეტთან შედარებით,რაც ესოდენ ახასიათებს მეოცე საუკუნის შუა ხანებს.
მისი სურათები გაჟღენთილია რუსული მისტიციზმით და სიმბოლიკით.
მწიფე რუხინის სურათებში საღებავი დადებულია მკვრივ ფენად, გამომხატველობის გასაძლიერებლად მხატვარი მიმართავდა შერეულ ტექნიკას, ახდენდა სხვადასხვა ფაქტურის და მასალის სრულებით მოულოდნელი შეხამებების მონტაჟს.
ამავე დროს ეკუთვნის უმეტესად მუყაოზე ან ხეზე,უბრალოდ რომ ვთქვათ საფოსტო ყუთების ფანერის ნაწილებზე დახატული ფერით არაჩვეულებრივად მეტყველი და საინტერესო ეტიუდები.
მაგალითად თეთრ-ყვითელი მთვარე შავ-ლურჯ ცაზე. ფუნჯის რელიეფური შავი და ლურჯი მონასმების შეთანხმება ქმნის ღამის ცის უსასრულობის შეგრძნებას.... ან კიდევ არის ტრამალის ბორცვის ჟანგიან-იისფერი ფერდობი.
მოგვიანებით რუხინს გაიტაცებს აბსტრაქტული კომპოზიციების შექმნა. ეს კომპოზიციები გვაგონებენ ხან ქარის მიერ გავრცელებულ ალს, ხან წყალში სარკისებრად არეკლილი ლურჯი ქალაქის ფანტასტიკურ სილუეტს, ხან მოტეხილ და ალმოდებულ შავ ხეს.
ეხლა დაკარგული ერთი კომპოზიცია წარმოადგენდა უხეში თოკისგან გაკეთებულ და შავ საღებავ გადავლებულ აბლაბუდას რომლის ცენტრიდანაც მაყურებლისკენ გაწვდილი იყო დაგლეჯილი შავი ხელთათმანისგან გაკეთებული ხელი. ხელთათმანის შიდა პირი სისხლისფერ წითლად იყო შეღებილი.
აბლაბუდის ეს ადრეული მოტივი გადატანილი იქნა მოგვიანო ტილოზე //1975// რომელზეც ფერადი სექტორების ფონზე დატანილი იყო წარწერები "Yes" და "No",რაც გულისხმობდა აბლაბუდაში მოხვედრილისთვის არჩევანის შესაძლებლობას ან შეუძლებლობას.
მხატვრის გვიანდელი ნამუშევრებისთვის დამახასიათებელია დაწერილი სიტყვები და ციფრები. ეს წარწერები ტიპიურია 1960-70-ანი წლების ლენინგრადული ყოფისთვის... წარწერები საგანგებოდ გაურკვეველია. მათი შრიფტი და მდებარობა იმდენად გვაგონებს იმ დროს რომ ისინი ნოსტალგიას იწვევენ მაყურებლებში და შეიძლება გამოდგნენ ძვირფას ისტორიულ დოკუმენტად.
რუხინის შემოქმედებაში განსაკუთრებულ როლს ასრულებდნენ რელიგიური მოტივები.
მის სურათებზე ხატები ცრემლად იღვრებიან. ცეცხლი უკიდია კანკელს რომელსაც აკლია ხატები და ამ ხატების ადგილები ჩანს შავ ხვრელებად. ეს ცეცხლი სპობს რუსულ ისტორიულ მემკვიდრეობას.
ჩრდილოეთ რუსეთში მოგზაურობისას რუხინმა შეაგროვა წაბილწული და დანგრეული ეკლესიების ფოტოების შთამბეჭდავი კოლექცია.
მხატვრის გვიან შემოქმედებაში განსაკუთრებით საყვარელი იყო "დენადი" ხატი რომელიც თითქოს თვითონ ისპობდა თავს. ზოგიერთ სურათში ის უერთდებოდა სხვა ხატებს და ქმნიდა საყოველთაო ნგრევის და არეულობის სახეს. ეს ხატები მოთავსებული იყო დაბზარულ შავ-თეთრ ფონზე შავი ხვრელებით და მთელ სურათს ეტყობოდა ხანძრის და ბოლის კვალი.
უზარმაზარი,ხუჭუჭთმიანი, შემოქმედებითი ენერგიის გამომსხივებელი რუხინი შესანიშნავი და დაუვიწყარი ადამიანი იყო. მისი ნიჭი ვლინდებოდა ბუნებრივად, მხატვარ ქმნიდა ძალდაუტანებლად. ის თამაშობდა საღებავებით, ირგვლივ სამყაროს ნამტვრევებით.
2976 წლის 24 მაისს ევგენი რუხინის მკვლელობის საიდუმლო დღემდე გაუხსნელია.
http://artwork2.com/content/khudozhniki-nonkonformisty
1974 წელი საერთოდ ნამეტანი მხიარული აღმოჩნდა მარქსიზმ-ლენინიზმის და სოციალისტური რეალიზმის არმიმღებ რუსი და საბჭოთა მხატვრებისთვის.
1974 წლის თებერვლიდან ხელისუფლებამ დაიწყო ნონკონფორმისტ, ე.ი. მკვდრადშობილი სოციალისტური რეალიზმის უარმყოფელ და შემოქმედების თავისუფლების უფლების დამცველ მხატვართა, მოქანდაკეთა და გრაფიკოსთა აქტიური დევნა.
მანამდეც,თითქმის ოცი წლის მანძილზე ეს მხატვრები ამაოდ ცდილობდნენ თავისი ნამუშევრების გამოფენას. მათ გამოფენებს სასწრაფოდ და დაუყოვნებლად ხურავდნენ და პრესამ მათ ბურჟუაზიული იდეოლოგიის გამტარებელი უნიჭო მდღაბვნელები დაარქვა. ხანაც მათ სდევნიდნენ როგორც სამშობლოს მოღალატეებს.
მაგრამ ეს მხატვრები ჯიუტად დარჩნენ თავისი თავის და თავისი ხელოვნების ერთგულნი.
და აი,1974 წელს მათ მიუსიეს ანდროპოვის წიწილები,კგბს ძალები. ამ მხატვრებს დასდევდნენ და იჭერდნენ აუჩებში. მათ ემუქრებოდნენ. ისინი მიჰყავდათ მოსკოვში ლუბიანკაზე და ლენინგრადის დიდ სახლში. მათ უწყობდნენ შანტაჟს,ცდილობდნენ ამ მხატვრების მოსყიდვას.
ამ მხატვრებს ესმოდათ რომ გაჩუმების შემთხვევაში მათ საერთოდ მოახრჩობდნენ.
ამიტომ არაოფიციალურ ფერმწერთა ჯგუფმა 1974 წლის 15 სექტემბერს ბელიაევო-ბელგოროდსკოეს ცარიელ ადგილას გახსნა გამოფენა ღია ცის ქვეშ.
ამ გამოფენის ინიციატორი, მოსკოველ ნონკონფორმისტ მხატვართა ლიდერი ოსკარ რაბინი და კიდევ ოთხი მხატვარი დააპატიმრეს.
რუსეთის ხელოვნების ისტორიაში შესულმა ბულდოზერებით ამ რბევამ დასავლეთში აღშფოთების აფეთქება გამოიწვია.
მხატვრებმა მეორე დღესვე განაცხადეს რომ ორი კვირის შემდეგ ისევ მივლენ სურათებით იმავე ადგილას.
ამ ვითარებაში ხელისუფლებამ უკან დაიხია და 29 სექტემბერს იზმაილოვოს პარკში ჩატარდა არაოფიციალური რუსული ხელოვნების პირველი ნებადართული გამოფენა რომელშიც მონაწილეობა მიიღო 70-ზე მეტმა მხატვარმა და არა თორმეტმა.
მაგრამ თავისუფალი რუსული ხელოვნების მოსპობის ჟინით შეპყრობილი კომუნისტები არ გაჩერდნენ.
იზმაილოვოს პარკში გამოფენის შემდეგ საბჭოთა პრესაში ატყდა არაოფიციალურ მხატვართა გააფთრებული ლანძღვა-გინება და მილიცია და კგბ თავს დაეცა განსაკუთრებით აქტიურ მხატვრებს და იმ კოლექციონერებს რომლებმაც მონაწილეობა მიიღეს ღია ცის ქვეშ ამ ორი გამოფენის მოწყობაში.
http://artwork2.com/content/khudozhniki-nonkonformisty
С февраля 1974 года власти начали проводить акцию за акцией,
направленные на подавление движения художников-нонконформистов, то есть
тех живописцев, скульпторов и графиков, которые не принимали догматов
мертворожденного искусства соцреализма и отстаивали право на свободу
творчества.
И прежде, на протяжении чуть ли не двадцати лет, попытки этих художников выставляться оказывались тщетными. Их экспозиции немедленно закрывались, а пресса называла нонконформистов то «проводниками буржуазной идеологии», то «бездарными мазилами», то чуть ли не предателями Родины. Так что можно только удивляться мужеству и стойкости этих мастеров, остававшихся, несмотря ни на что, верными себе и своему искусству.
И вот в 1974 году против них были брошены силы КГБ. Художников задерживали на улицах, угрожали, увозили соответственно на Лубянку в Москве и в Большой дом в Ленинграде, шантажировали, пытались подкупить.
Понимая, что, если они будут молчать, их задушат, группа неофициальных живописцев организовала 15 сентября 1974 года на пустыре в районе Беляево-Богородское экспозицию на открытом воздухе. Против этой выставки были брошены бульдозеры, поливальные машины и милиция. Три картины погибли под гусеницами, две были сожжены на тут же разведенном костре, многие искалечены. Инициатор этой выставки лидер московских художников-нонконформистов Оскар Рабин и еще четверо живописцев были арестованы.
Этот бульдозерный погром, вошедший в историю русского искусства, вызвал взрыв возмущения на Западе. Художники же на следующий день заявили, что через две недели снова выйдут с картинами на то же самое место. И в этой ситуации власть имущие отступили. Двадцать девятого сентября в Измайловском парке состоялась первая официально дозволенная выставка неофициального русского искусства, в которой приняло участие уже не двенадцать, а свыше семидесяти живописцев.
Но конечно, те, кто решил расправиться со свободным русским искусством, отнюдь не сложили оружие. Сразу же после измайловской экспозиции в журналах и газетах вновь появились клеветнические статьи о неофициальных художниках, а карательные органы обрушились на особенно активно проявивших себя художников и тех коллекционеров, которые приняли участие в организации двух сентябрьских выставок на открытом воздухе. И кстати, именно в период с 1974 по 1980 год страну покинуло большинство живущих ныне на Западе мастеров. Их было свыше пятидесяти, в том числе Эрнст Неизвестный, Олег Целков, Лидия Мастеркова, Михаил Рогинский, Виталий Комар и Александр Meламид, Александр Леонов, Юрий Жарких и многие другие. Оскар Рабин в 1978 году был лишен советского гражданства. (В 1990 году указом президента ему было возвращено советское гражданство). Еще раньше, в начале семидесятых годов, обосновались в Европе Михаил Шемякин и Юрий Купер.
Энциклопедия Кругосвет Универсальная научно-популярная онлайн-энциклопедия
Среди его ранних работ преобладают сдержанные по тону, порой почти монохромные пейзажи и городские мотивы, родственные искусству Рабина. «Классический Рухин» (конец 1960-х – 1970-е годы) – это композиции в духе поп-арта, одним из родоначальников русского варианта которого он явился. Живопись объединяется здесь с реальными предметными фактурами или их рельефными имитациями. Канализационные люки, фрагменты пустых интерьеров вкупе с нарочито-грубыми пятнами краски, оставленными словно следы неряшливого ремонта, в совокупности создают тревожный мир, полный отчуждения и тоски. Иногда колорит становится таинственно мерцающим, сочетаясь с мотивами икон, как бы впечатанными в красочный слой. Его картины (как правило, лишенные названий) представлены в коллекции Доджа (ныне находящейся в музее университета Рутгерса, шт. Нью-Джерси, США), московском Музее «другого искусства» при Российском государственном гуманитарном университете и других собраниях.
Рухин погиб при пожаре своей мастерской в Ленинграде 24 мая 1976.
Литература «Другое искусство» (хроника-каталог), тт. 1–2. М., 1991
http://rupo.ru/m/2200/wecher_pamyati_hudozhnika_ewgeniya_ruhina_w_inzhenernom_za.html
Художник Евгений Рухин погиб, не дожив сорока дней до своего тридцатитрехлетия. Пройдет много лет, утихнут споры о виновниках его гибели, сетования, как бы сложилась его жизнь и куда бы повернулось его искусство... И выяснится, что Евгений Рухин как истинный сын Петербурга продолжает линию преждевременно погибших, но успевших творчески выразить суть своего времени талантов России, без которых нельзя представить и понять целую эпоху...
В работах Рухина выстроилась особая знаковая система, до конца еще не понятая, но интригующая введением неожиданных для зрителя приемов и реалий. Это был новый изобразительный язык для русской аудитории, но этот язык, созданный на одном дыхании, был настолько образным, что даже для непосвященных в тонкости современного искусства он прозвучал в работах молодого художника как симфония времени. Современные композиции Рухина завораживали своим подтекстом и настраивали на волну сопричастности и принадлежности к Здесь и Сейчас...
Когда один за другим просматриваешь сотни слайдов работ Рухина и начинаешь лучше ориентироваться в созданной им композиционной системе, то осознаешь: в работах Рухина нет ничего случайного ни в выборе цвета, ни в жесте, ни в мазке. Картины Рухина эпистолярны, в них — послания, посвящения, коллажи из деталей окружавших его предметов. Они несут в себе ощущение его времени, жизнь его поколения и эмоциональный отклик художника на череду событий — как личных, так и внешних...
В системе однозначного плоского официоза сама внешность Рухина (на голову выше рядом стоящих, с кудрявой, отливающей золотом на солнце львиной шевелюрой, переходящей в косматую бороду — на юном лице) уже была вызовом, и в то же время он притягивал и располагал к себе людей своим внутренним аристократизмом и внимательностью. Рухин выглядел необычным даже среди выделяющихся из толпы коллег-художников. После его гибели все, казалось, стали на голову выше.
Изобразительный язык Рухина включал в себя элементы поп-арта и абстракции. Закодированная художником реальность выстраивалась в композициях его картин уже готовыми и легко читающимися символами от популярных икон до мелькающих перед глазами надписей и трафаретных знаков. Отсюда непосредственный отклик зрителя, узнавание пусть и непонятого до конца контекста, ощущение сопричастности к таинству, запечатленному на холсте, и сопереживание. Работы Рухина воспринимались как социальный протест, и в то же самое время как ностальгия по прошлому России. Рухин был хорошо знаком с культурным наследием русского авангарда 20-х годов ХХ века, когда художники порывали со старыми способами самовыражения, находя новые формы, когда, поспевая за новыми тенденциями быстро растущей индустрии, искусство становилось технически изощренней, и когда Фернанд Леже открыл «механическую эру» в живописи. Тогда же попытки Василия Кандинского создать живописные композиции, столь же свободные, как сама музыка, привели к рождению абстракции. Рухин не пытался «вывести ощущение зрителя за пределы картины». Наоборот, с помощью ассоциаций Рухин приводит зрителя в медитативное состояние узнаваемости в контексте социального протеста.
Работая в Ленинграде в 1960—1970-е годы параллельно с московскими художниками: Владимиром Немухиным, которого он особенно любил и почитал, Лидией Мастерковой, чье творчество было ему близко, Оскаром Рабиным, который оказал на Рухина большое влияние и чья дружба помогла ему вырасти как художнику, Рухин также имел четкое представление о современных тенденциях в искусстве «свободного мира». Он затевал переписку с художниками и галерейщиками в США и находил способы переправлять работы для выставок за пределы Советского Союза. В относительном вакууме тех лет в России Рухину удавалось вызвать американских художников на разговор, на обмен идеями.
Еще свежо было в памяти то, как бесценные предметы прошлого были уничтожены, сожжены или просто выброшены на помойку. Окна чердаков в деревнях забивались иконами XVIII века. Адаптация абстрактного экспрессионизма у Рухина несет на себе влияние времени, общества и аудитории. Рухин разработал новый прием переноса оттиска со складней металлических икон на поверхность холста, создавая рельефы. Введя в свои композиции такой значимый элемент русского мировосприятия, как икону, Рухин предлагает зрителю точку отсчета, и, выиграв его внимание и интерес, переводит предметное восприятие на новый уровень предметной абстракции. В личной жизни Рухин оставался человеком-загадкой. Он говорил: «Храните свои секреты при себе». Был немногословен, и если что-то произносил, суть фразы полностью открывалась не сразу. Где бы он ни был, Рухин все время делал наброски своих будущих композиций и торопился в студию, чтобы поскорей начать сразу два-три холста одновременно, включая их в серию. Он торопился работать; говорил, что дня катастрофически не хватает. Многое считал пустой тратой времени, за которое можно успеть «нарисовать картинку». Казалось, что он сам подчинялся какой-то внутренней, ему не подвластной силе, существующей по своим законам...
У предметов в композициях Рухина своя, собственная, история: их использовали, пытали, ломали, выбрасывали, топтали, разоряли, унижали, взрывали, как и живущих рядом с ними людей, и они повествуют о скоротечности нашей жизни, в которой времени как такового не существует. У них свои голоса и своя воля. Рухин относился к ним, как к живым существам. Даже о краске он говорил: «Раз она хочет так лечь, так и должно быть». Он мог задействовать самые неожиданные детали, создавая десятки вариантов, не боясь повторений. Детали, по которым можно было мысленно восстановить его путь вдоль Невы, по узкой улочке, заворачивая в глухой двор старой англиканской церкви. Детали, которые сохранялись в его памяти, западая извне — вовнутрь, фиксировались в неком образе. Рухин сам становился частью своего повествования, сам — деталью окружающего его и нас мира, даже вопреки этому миру становился разом всем и ничем. Странным образом у Рухина мистическая абстракция претворяется в чистую, более того, в исконно русскую духовность. Символика включения в сюжет ликов святых в оттисках икон, деталей церковного алтаря, вещей дореволюционного быта имеет отношение к истории России, православию. Но поэтика истинного художественного образа универсальна, ее ассоциации шире и перерастают контекст. Рухин считал себя космополитом, а свое искусство аполитичным. Но искусство в России никогда не было (и никогда не будет) аполитичным, ибо в России сама аполитичность — уже политика. Рухин погиб, утверждая себя свободным человеком — русским художником. Он верил, что наступит время, когда его работы, как и работы других художников-нонконформистов, будут выставляться на родине. Рано уйдя из жизни, художник Евгений Рухин оставил после себя большое творческое наследие. Пророчески теперь звучит надпись, сделанная им в его последних работах: «Я не прощаюсь» — «Never Good-Bye».
Светлана Дарсалия.
http://terraincognita.spb.ru/n8/ruhin.htm
В очерке "Геолог и художник" в ленинградской молодёжке "Смена" о Жене Рухине, когда ему было 23 года, были такие слова: "Как знать, может быть, живопись станет его второй профессией". Она стала не второй, а первой и единственной уже с 1966 года, через два года после окончания геологического факультета Ленинградского университета, и принесла художнику всемирную славу.
Рухин был одним из активнейших участников и организаторов знаменитой "бульдозерной" выставки на пустыре в Москве в 1974 году, множества других выставок сообщества художников-нонконформистов периода "оттепели" в Советском Союзе в 60-70-е годы, тесно ассоциировавшихся с диссидентским движением и практически уничтоженных вместе с ним.
В мир искусств Евгений Рухин вошёл, можно сказать, с триумфом: уже в 1966-м, в том самом году, когда он оставил геологию, в Галерее Бетти Парсонс в Нью-Йорке открылась его первая персональная выставка за рубежом. Тогда же, в 1966-м и 1967-м, прошли четыре (!) персональных экспозиции в его родном Ленинграде.
В дальнейшем при жизни и после смерти Рухина его выставки и демонстрации отдельных работ были многочисленны как в нашей стране, так и за рубежом, включая, например, выставку коллекции Басмаджана в Эрмитаже (Ленинград, 1988 г.), Третьяковской галерее (Москва, 1988 г.), персональную выставку в Музее современного русского искусства в изгнании в Джерси-Сити (США) в 1989 году, выставки в Вашингтоне и других городах Америки.
Работы Евгения Рухина в основном находятся за рубежом. В России остались только отдельные немногие произведения, подаренные в свое время друзьям художника или приобретенные редкими тогда коллекционерами (например, известным Георгием Михайловым). В 60–70-е годы практически единственными покупателями в мастерской Рухина были иностранцы. После гибели художника его семья эмигрировала в Америку и увезла большую часть его наследия.
Оставшиеся в России работы неоднократно выставлялись, в частности на большой выставке "Памяти Евгения Рухина" в Университете в 1991 году, в постоянной экспозиции Фонда русского свободного искусства. Известность художника, безусловно, имеет общемировой масштаб.
"Творчество Рухина отличает, – как писал журнал “Америка”, цитируя высказывание Д. Дэвиса, – приоритет формы над сюжетом картины, столь характерный для середины XX века. Его полотна пропитаны русским мистицизмом и символикой". В картинах зрелого Рухина краски наложены плотным слоем, для усиления выразительности художник прибегал к смешанной технике, монтируя самые неожиданные сочетания предметов, как по фактуре, так и по материалу. Цветовое решение всегда неожиданно и экспрессивно. Многим памятны знаменитые композиции Рухина, которые демонстрировались на скандально известных выставках в Ленинграде (Дом Культуры Газа, Невский), когда, к негодованию ортодоксальной критики из Союза художников, была представлена, например, изнанка холста, интереснейшая по фактуре, с грубо написанным адресом мастерской художника, или монтаж фрагментов старинного золоченого стула в стиле "рококо" c залитым ярко-алой краской пятном в центре композиции.
Начальный период творчества Евгения Рухина проходил в более традиционном русле. В основном это были пейзажные этюды, в которых угадывалась необычность цветового решения. В середине 60-х годов впечатления, полученные во время поездок по русскому Северу, впечатления от погибающей русской духовности вызвали к жизни цикл видений белокаменных церквей, уходящих в голубое небо и запечатленных на очень грубой ткани-мешковине без грунтовки. Просвечивающая фактура ткани придавала картинам дополнительное призрачное и очень русское очарование. К этому же времени относятся этюды, написанные большей частью на картоне или дереве (попросту говоря, на кусках фанеры от посылочных ящиков), необычайно выразительных и интересных по цвету. Например, ярко-бело-желтая луна на ночном небе, глубоко-черно-синем, причем сочетание рельефных черных и синих мазков кисти создает впечатление именно небесной (ночного неба) бездонности, в небольшом пейзаже летнего дня облака, плывущие над полем, подчеркнуты снизу тоже синей тенью. Или это ржаво-фиолетовый склон какого-то степного холма. Позже в творчестве Рухина начался период увлечения созданием абстрактных композиций, напоминавших то отдуваемое ветром пламя, то фантастический силуэт синего города, зеркально отражающийся в воде, то сломанное черное дерево, горящее в оранжево-красном огне. К этому времени относилась утраченная ныне композиция в виде паучьей сети из грубой веревки, залитая черной краской, из центра которой навстречу зрителю высовывалась "рука" из разодранной черной перчатки, внутренность которой была залита алым, как кровью. Этот мотив паучьей сети из ранней работы был впоследствии перенесен на более поздний холст (1975 г.), где на нее накладывались, на фоне цветных секторов, надписи "Yes" и "No", подразумевающие возможность или невозможность выбора для попавшего в сеть.
Такие детали, как написанные слова и цифры, очень характерны для поздних работ художника. Как правило, надписи несут на себе печать эпохи, очень типичны для ленинградского быта тех лет (60–70-х годов). Достаточно упомянуть черную таблицу лестничных номеров этажей-квартир на картине 1976 года (одной из последних), сочетающуюся с красными полустертыми надписями также функционального характера что-то вроде 01 – номера пожарной охраны). Надписи нарочито неразборчивы, но сам их шрифт, расположение столь ясно напоминают то время, что вызывают ностальгические чувства у современников и могут явиться бесценным историческим документом.
Особую роль в творчестве Рухина играли религиозные мотивы. В своих походах по северу России он собрал впечатляющую коллекцию фотографий поруганных полуразрушенных церквей. В позднем творчестве художника особенно любимым мотивом была "растекающаяся", как бы самоуничтожающаяся икона Богоматери, иногда, как на известной работе 1976 г. (каталог выставки Галереи 1912), соединенная с другими иконами во впечатляющий символ всеобщей разрухи, будучи помещены на растрескавшийся черно-белый фон, с пустыми облупившимися дырами в иконостасе и как бы следами пожарища и дыма на всей картине.
Как человек Евгений Рухин был замечателен и незабываем. Огромный, буйно-кудрявый, он излучал энергию творчества. Его талант проявлялся естественно, художник творил без усилий, играл с краской, с обломками окружающего материального мира. Евгений Рухин играл с жизнью, авторитетами, женщинами и даже с врагами. Однако главнейшим в нем была Санкт-Петербургская интеллигентность не только по происхождению из профессорской семьи интеллигентов во многих поколениях. Лев Нуссберг вспоминает "динамизм Рухина, его легкость существования, его удивительную простоту".
Все творчество Евгения Рухина было свободно по самой своей сути и потому освобождало зрителя от оков духовного рабства. Естественно, даже помимо своей воли художник стал одним из вождей "оттепельного" нонконформистского движения в русском изобразительном искусстве 60–70-х годов, ныне уже вошедшем в историю как мощный всплеск творческой энергии послесталинской эпохи. Евгений Рухин погиб в расцвете своего творчества, когда он полностью реализовал свой огромный талант. Подобно другим художникам и поэтам, уничтоженным тоталитарным режимом, Рухин был настигнут и задушен (в буквальном смысле – дымом при пожаре в своей мастерской) уже после смерти тирана. Но творчество Евгения Рухина останется в русском искусстве навсегда, как остался авангард 20-х годов. Как писал о себе сам художник: "С самого начала я был заинтересован в экспрессии и жизни на поверхности холста". В качестве своих предшественников и сотоварищей, чье творчество оказало на него влияние, Е. Рухин называл Владимира Немухина и Оскара Рабина.
История гибели Евгения Рухина 24 мая 1976 года осталась окутанной покровом тайны.
В ту страшную ночь в его мастерской пожаром были застигнуты четыре человека – сам Женя, художники Евгений Есауленко и его жена Мила Бобляк и Илья Левин. Сегодня из них жив только Илья Левин (он живёт в США), Мила погибла в ту же ночь, Есауленко позже умер в эмиграции. Илья Левин вспоминает: "В день его гибели Женя позвонил мне в середине дня, сказал, что только что приехал из Москвы и предложил встретиться... Мы сначала пошли к Есауленко, прихватили его и Милу, а также какого-то молодого человека (нам было уже к тридцати, а ему явно только за двадцать), и пошли компанией в ресторан "Баку"... Пообедали, выпили на всех одну бутылку водки. Вторую взяли с собой и отправились к Жене в мастерскую (уже вчетвером, молодой человек потихоньку исчез). Мастерская Жени (во дворе на Красной, ныне Галерной улице) имела закрывающуюся дверь на входе на первом этаже. Вверх на второй этаж вела лестница, наверху справа помещение вроде склада, заполненное картинами, а влево коридор, довольно узкий, из которого подряд три небольшие комнаты. Первая гостиная – там стоял диван, стол, полки с книгами. Вторая вся была заполнена картинами, материалами (тоже вроде склада). И третья – собственно студия, где Женя работал. Все окна были плотно занавешены, а в третьей комнате ещё и забиты. Стены старого дома очень толстые и снаружи никогда нельзя было сказать, есть ли в мастерской люди – ни единый луч света, ни звук не проникал оттуда. Коридор заканчивался раковиной с краном холодной воды.
Дело шло к вечеру, когда мы вчетвером пришли в мастерскую и сели в первой комнате. Там мы выпили принесённую с собой бутылку водки, и Есауленко отключился – заснул на диване. А нас троих Женя устроил спать в последней комнате. Среди ночи я проснулся от какого-то странного шума. Сначала мне показалось, что кто-то вошёл... Я встал и вышел в коридор. И увидел пожар в помещении слева от лестницы. Огонь и дым. Я вернулся в комнату и закричал: "Пожар!" Выскочил Женя и начал наливать за моей спиной воду из крана в ведро. Это последнее, что я помню отчётливо. Затем – провал, потом я очнулся в темноте и дыму, но у окна второй комнаты. Как-то, в полубессознательном состоянии, мне удалось разбить окно, пошёл свежий воздух, я увидел внизу во дворе пожарных и лестницу, приставленную к окну. Я слез вниз, где уже был Есауленко. Я – к пожарным: там остались ещё двое, их надо вытащить! Но пожарные возразили: “Чего туда лезть, сейчас обрушится крыша”. Меня отвезли в больницу, оказались порезы на руках, ожоги тоже на руках. Очевидно, Женя пытался меня вытащить вниз по лестнице, но не смог из-за огня. С Евгением Есауленко я, к сожалению, ни разу не поговорил об этом страшном событии. Не знаю, что он запомнил и как он спасся".
Следствие по делу о пожаре провели, но никакого суда не было. Высказывалось немало предположений, догадок, связанных с крайне нетерпимым отношением властей к нонконформистскому искусству. Однако без доказательств, без объективного расследования фактов всё так и осталось на уровне предположений.
В 1969 г. Евгений Рухин писал: "Поскольку я оптимист по натуре, то уверен, что наши работы однажды в будущем будут широко выставляться в нашей стране". Это время пришло.
მხატვარი კონსტანტინე მურზაყანის ძე ლაკერბაი,რომელმაც თავი მოიკლა 1918 წელს მას შემდეგ რაც გახდა მოწმე იმისა თუ როგორ შეაგდეს ბოლშევიკებმა გემის გახურებულ ღუმელში მისი ნათესავი და მეგობარი ნიკოლოზ მელიტონოს ძე ემუხვარი.მისი მეორე მეუღლე იყო ვარლამ ანდრიას ძე შენგელაია. ის რეპრესირებული იქნა 1937 წელს და რეაბილიტირებული იქნა 5 წლის შემდე, იყო გაგრაში ლიმონათის ქარხნის დირექტორი.
ლენინგრადში დარწმუნებულები იყვნენ რომ ხანძარი გააჩინა კგბმ ვინაიდან რუხინის სურათებს ყიდულობდნენ ტურისტები დასავლეთის ქვეყნებიდან. მხატვარს კარგად იცნობდნენ დასავლეთში. ის ურთიერთობდა ტურისტებთან და უცხოელ კორესპონდენტებთან.
კონსტანტინესაც და რუხინსაც ცოტა სხვადასხვანაირად მაგრამ უყვარდათ საქართველო, რუხინი არაერთხელ იყო ნამყოფი საქართველოში და ჰყავდა ქართველი მეგობრები. მეც შევხვედრივარ მას თბილისის სამხატვრო აკადემიაში. ამ ადამიანებს,აფხაზსა და რუსს, ბოლშევიკებმა არ აპატიეს ხელოვნების და საქართველოს სიყვარული და ამიტომ გადავწყვიტე მათი გაერთიანება ამ წერილში.
არზაყან ემუხვარი |
დაიბადა სარატოვში მოსამსახურეთა ოჯახში. 1961-1966 წლებში სწავლობდა ლენინგრადის უნივერსიტეტის გეოლოგოდაზვერვით ფაკულტეტზე. 1964-1965 წლებში იყო მოსკოვის სამხატვრო-სამრეწველო სასწავლებლის //ყოფილი სტროგანოვის სასწავლებლის// თავისუფალი მსმენელი.
ოსტატად ჩამოყალიბდა ძირითადად დამოუკიდებლად, რუსული შემოქმედებითი ანდერგრაუნდი-იატაკქვეშეთის სხვა მხატვრებთან, მათ შორის ო.ი.რაბინთან ურთიერთობის და რეპროდუქციების მეშვეობით დასავლური მოდერნიზმის შესწავლის პროცესში.
სამშობლოში იფინებოდა 1966 წლიდან //გამოფენა ლენინგრადის ერთ-ერთ კინოთეატრში// და 1967 წლიდან საზღვარგარეთ //ბ.პარსონსის გალერეა ნიუ იორკში//. იყო მოსკოვში ბელიაევოში ბულდოზერებით დარბეული გამოფენის მონაწილე //1974//.
მხატვრის შემოქმედებითი ბედისთვის დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა ამერიკელი კოლექციონერი ნ. დოჯის გაცნობას. დოჯმა შეადგინა ყოფილი საბჭოთა რესპუბლიკების "არაოფიციალური" ხელოვნების მსოფლიოში უდიდესი კოლექცია.
მის ადრეულ ნამუშევრებში ჭარბობს ტონით თავშეკავებული,თითქმის მონოქრომული პეიზაჟები და ქალაქური მოტივები.
ევგენი რუხინი, კომპოზიცია. 1975 |
ფერწერა აქ ერთიანდება რეალურ საგნობრივ ფაქტურებთან ან მათ რელიეფურ იმიტაციებთან.
კანალიზაციის ლუკები,ცარიელი ინტერიერების ფრაგმენტები თითქოს დაუდევარი რემონტის შემდეგ დატოვებული საღებავის ხაზგასმით უხეში ლაქებით ქმნიან გაუცხოებით და დარდით სავსე შემაშფოთებელ სამყაროს.
ხანდახან კოლორიტი იდუმალად მოციმციმეა და ეხამება ხატების თითქოს ფერადოვან ფენაში ჩაბეჭდილ მოტივებს.
მისი როგორც წესი უსათაურო ნამუშევრები წარმოდგენილია დოჯის კოლექციაში//ეხლა რუტგერსი უნივერსიტეტის მუზეუმი, აშშ, შტატი ნიუ ჯერსი//, რუსეთის სახელმწიფო ჰუმანიტარულ უნივერსიტეტთან არსებული "სხვა ხელოვნების" მუზეუმში და სხვა კოლექციებში//....
სვეტლანა დარსალია რუხინზე:
რუხინის ნაწარმოებებში აეწყო მაყურებლისთვის მოულოდნელი ხერხების და რეალიების ბოლომდე ჯერაც გაუგებარ ნიშანთა განსაკუთრებული სისტემა.
ეს იყო რუსული აუდიტორიისთვის ახალი სახვითი ენა. მაგრამ ერთი ამოსუნთქვით შექმნილი ეს ენა იმდენად ხატოვანი იყო რომ თანამედროვე ხელოვნების ნიუანსების არმცოდნეებისთვისაც ის ჟღერდა როგორც დროის სიმფონია...
ავტორი იგორ პალმინი, მხატვარი ევგენი რუხინი
მოსკოვში, სერია ფანჯარა სახელოსნოსკენ. 1972 წ.,
შავ-თეთრი ფოტო, ავტორის საკუთრება.
|
ერთმნიშვნელოვანი უსახური ოფიციოზის სისტემისთვის გამოწვევა იყო მაღალი, ხუჭუჭთმიანი და წვერიანი რუხინის გარეგნობაც.
ამავე დროს ის ხალხს იზიდავდა თავისი შინაგანი არისტოკრატიზმით და ყურადღებით.
რუხინი არაჩვეულებრივი იყო და გამოირჩეოდა მის უცნაურ მხატვარ კოლეგათა ბრბოშიც.
მისი დაღუპვის შემდეგ ყველა თითქოს უცებ გამაღლდა.
რუხინის სახვითი ენა შეიცავდა პოპ-არტის და აბსტრაქციის ელემენტებს. მხატვრის მიერ კოდირებული სინამდვილე მისი სურათების კომპოზიციებში ეწყობოდა უკვე მზა და იოლად წასაკითხი სიმბოლოებით ხატებიდან თვალწინ მორიალე წარწერებამდე და ტრაფარეტულ ნიშნებამდე.
აქედანაა მნახველის უშუალო გამოხმაურება, თუნდაც ბოლომდე ვერგაგებული კონტექსტის ცნობა, საიდუმლოსთან თანაზიარების განცდა და თანაგანცდა.
ა ბარემ სოციალისტური რეალიზმის მტერი მეტრი ოსკარ რაბინის სურათიც "არამართალი","ტყუილი", "ნეპრავდა" //"პრავდა" იყო საბჭოთა კომუნისტების მთავარი გაზეთი//. |
რუხინი კარგად იცნობდა 1920-ანი წლების რუსული ავანგარდის კულტურულ მემკვიდრეობას. მაშინ მხატვრები უარყოფდნენ თვითგამოხატვის ძველ ხერხებს,პოულობდნენ ახალ ფორმებს, ხელოვნება ეწეოდა სწრაფად მზარდი ინდუსტრიის ახალ ტენდენციებს და ტექნიკურად უფრო მოქნილი ხდებოდა. მაშინ ფერნან ლეჟემ გახსნა "მექანიკური ხანა". მაშინ კანდინსკიმ სცადა თვითონ მუსიკის მსგავსად თავისუფალი ფერწერული კომპოზიციების შექმნა. ამან მისცა ბიძგი აბსტრაქციის გაჩენას.
რუხინი არ ცდილობდა მაყურებლის "შეგრძნების გაყვანას სურათის გარეთ". პირიქით, ასოციაციების მეშვეობით რუხინს მნახველი მოჰყავს სოციალური პროტესტის კონტექსტში ცნობადობის მედიტატიურ მდგომარეობაში.
ლენინგრადში მომუშავე რუხინი თანამშრომლობდა მოსკოველ მხატვრებთანაც, მისთვის განსაკუთრებით საყვარელ ვლადიმირ ნემუხინთან, ლიდია მასტერკოვასთან, ოსკარ რაბინთან ერთად. ოსკარ რაბინმა დიდი გავლენა მოახდინა რუხინზე და მასთან მეგობრობა დაეხმარა მხატვარი რუხინის ზრდას.
ოსკარ რაბინი, პარიზული ნატურმორტი,
ტილო,ზეთი,1984
|
მოსკოველ ნონ კონფორმისტ მხატვართა ლიდერი ოსკარ რაბინი არ
დაწვეს, მაგრამ როგორც საბჭოთა კავშირისთვის შეუფერებელი ტიპი საბჭოთა
კავშირის მოქალაქისთვის შეუფერებელი საქციელისთვის 1978 წელს სსრკ უზენაესი
საბჭოს დადგენილებით გააგდეს საბჭოთა კავშირიდან, მას ჩამოართვეს საბჭოთა
კავშირის მოქალაქეობა.
В 1978 году Указом Президиума Верховного Совета СССР «За действия, не совместимые со статусом гражданина Советского Союза» был лишен советского гражданства многолетний лидер московских художников-нонконформистов Оскар Рабин.
В 1978 году Указом Президиума Верховного Совета СССР «За действия, не совместимые со статусом гражданина Советского Союза» был лишен советского гражданства многолетний лидер московских художников-нонконформистов Оскар Рабин.
რუხინი სწერდა წერილებს ამერიკელ მხატვრებს და გალერისტებს და იღებდა პასუხებს მათგან. ის ახერხებდა ნამუშევრების გაგზავნას საზღვარგარეთ გამოსაფენად. რუხინი ახერხებდა ამერიკელი მხატვრების გამოწვევას საუბარზე,იდეების გაცვლაზე.
ადამიანებს ჯერ კიდევ ახსოვდათ თუ როგორ მოსპეს,დაწვეს და სანაგვეზე გადაყარეს ძველი ძვირფასი ნივთები. სოფლებში სხვენის ფანჯრებს აჭედებდნენ მე-18 საუკუნის ხატებით.
აბსტრაქტული ექსპრეზიონიზმის ადაპტაციას რუხინთან ატყვია დროის,საზოგადოების და აუდიტორიის გავლენის კვალი.
ევგენი რუხინი, ტყე ფანჯარაში, 1972, ტილო, შერეული
ტექნიკა, ვარაუდობდნენ რომ სოტბიზე
შეიძლებოდა გაყიდულიყო 40 ათას დოლარად.
|
თავის კომპოზიციებში რუსული მსოფლაღმისთვის ისეთი მნიშვნელოვანი ელემენტის შეტანით როგორიცაა ხატი რუხინი მნახველს სთავაზობს ათვლის წერტილს და მისი ყურადღების და ინტერესის მოგებით მას საგნობრივი აღქმა გადაჰყავს საგნობრივი აბსტრაქციის ახალ დონეზე.
პირად ცხოვრებაში რუხინი რჩებოდა ადამიან გამოცანად. ის ამბობდა: "შეინახეთ თქვენი საიდუმლოებები თქვენთვის". ცოტას ლაპარაკობდა და თუ ამბობდა რამეს მისი ნათქვამის არსი მთლიანად გასაგები ხდებოდა საკმაო ხნის მერე.
რუხინი მუდამ აკეთებდა ჩანახატებს თავისი მომავალი კომპოზიციებისთვის და ჩქარობდა სტუდიაში რათა სწრაფად დაეწყო ერთდროულად 2-3 ტილო და ჩაერთო ისინი სერიაში. ის ჩქარობდა მუშაობას და ამბობდა რომ დღე კატასტროფულად არ ყოფნის. ბევრ რამეს თვლიდა დროის ტყუილად ხარჯვას. ამ დროში კი მისი აზრით შეიძლებოდა სურათის დახატვა.
ისე ჩანდა თითქოს თვითონ ის ემორჩილებოდა მასზე უფრო დიდი და თავისი კანონებით მცხოვრებ ძალას.
საგნებს რუხინის კომპოზიციებში აქვთ თავისი საკუთარი ისტორია მათ იყენებდნენ, აწამებდნენ, ამტვრედნენ, თელავდნენ, აფუჭებდნენ, ამცირებდნენ, ზუსტად ისევე როგორც მათ გვერდით მცხოვრებ ადამიანებს. ისინი ყვებიან ჩვენი ცხოვრების სწრაფმავლობის შესახებ...მათ აქვთ თავისი ხმები და თავისი ნება.
რუხინი საგნებს უყურებდა როგორც ცოცხალ არსებებს. საღებავზეც კი ამბობდა: "თუ მას უნდა ასე დადება ასე უნდა იყოს".
მას შეეძლო სრულებით მოულოდნელი დეტალების ამოქმედება, ქმნიდა ათობით ვარიანტს და არ ეშინოდა გამეორებებისა. ...
ადამიანი-ხე, ავტოპორტრეტი, 1970
|
მაგრამ ნამდვილი მხატვრული სახის პოეტიკა უნივერსალურია, ასოციაციები უფრო ფართოა და სცდება კონტექსტს.
რუხინი თავს თვლიდა კოსმოპოლიტად და თავის ხელოვნებას თვლიდა აპოლიტიკურად.
მაგრამ რუსეთში არ ყოფილა და არ იქნება აპოლიტიკური ხელოვნება ვინაიდან რუსეთში თვითონ აპოლიტიკურობაა პოლიტიკა.
რუხინი თავს ამკვიდრებდა თავისუფალ ადამიანად,რუს მხატვრად და ასე დაიღუპა. მას სჯეროდა რომ მის და სხვა ნონკონფორმისტ მხატვართა სურათებს ოდესმე გამოფენენ რუსეთში.
ადრე წასულმა მხატვარმა დატოვა დიდი შემოქმედებითი მემკვიდრეობა.
ეხლა წინასწარმეტყველურად ჟღერს მის მიერ მის ბოლო ქმნილებებზე დატოვებული წარწერა არ გემშვიდობებით — «Never Good-Bye».
----------------------------------------------------------------------------------------------
გრაალი |
შეიძლება ითქვას რომ ხელოვნების სამყაროში ევგენი რუხინი შევიდა ტრიუმფით.
მისი პირველი პერსონალური გამოფენა საზღვარგარეთ გაიმართა უკვე 1966 წელს ნიუ იორკის ბეტი პარსონსის გალერეაში. 1966-67 წლებში მისი 4 პერსონალური გამოფენა გაიმართა მის მშობლიურ ლენინგრადში.
მისი ცალკეული ნამუშევრები გამოუფენიათ ერმიტაჟში, ტრეტიაკოვის გალერეაში,2989 წელს მისი პერსონალური გამოფენა მოეწყო დევნილობაში მყოფი თანამედროვე რუსული ხელოვნების გამოფენაზე ჯერსი-სიტიში //აშშ//, იყო გამოფენები ვაშინგტონში და ამერიკის სხვა ქალაქებში.
ევგენი რუხინის ნამუშევრები ძირითადად არის საზღვარგარეთ. რუსეთში დარჩა მხოლოდ ის ნამუშევრები რომლებიც მან თავის დროზე აჩუქა მეგობრებს ან რომლებიც იყიდეს მაშინ იშვიათმა კოლექციონერებმა//მაგ.გიორგი მიხაილოვმა//.
1960-70-ან წლებში რუხინის ნამუშევრებს პრაქტიკულად მხოლოდ უცხოელები ყიდულობდნენ.
მხატვრის დაღუპვის შემდეგ მისი ოჯახი წავიდა ამერიკაში და თან წაიღო მისი მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი.
რუხინის რუსეთში დარჩენილი ნამუშევრები არაერთხელ გამოფენილა.
მხატვარს აქვს უეჭველად მსოფლიო სახელი.
ევგენი რუხინი, წითელი კომპოზიცია. 1971 |
მისი სურათები გაჟღენთილია რუსული მისტიციზმით და სიმბოლიკით.
მწიფე რუხინის სურათებში საღებავი დადებულია მკვრივ ფენად, გამომხატველობის გასაძლიერებლად მხატვარი მიმართავდა შერეულ ტექნიკას, ახდენდა სხვადასხვა ფაქტურის და მასალის სრულებით მოულოდნელი შეხამებების მონტაჟს.
ფერადოვანი გადაწყვეტა მუდამ მოულოდნელი და ექსპრესიული იყო.
რუხინმა 1960-ანი წლების შუა ხანებში იმოგზაურა ჩრდილოეთ რუსეთში და დაღუპვის პირას მდგარი რუსული სულიერების დანახვამ მასში გამოიწვია ხილვათა ციკლი.
ტილოს უხეშ დაუგრუნტავ მასალაზე აღბეჭდილი იყო ცისფერ ცაში მიმავალი თეთრი ეკლესიები. ქსოვილის გამჭვირვალე ფაქტურა სურათებს აძლევდა დამატებით მოჩვენებით და ძალიან რუსულ მომხიბლაობას.
ამავე დროს ეკუთვნის უმეტესად მუყაოზე ან ხეზე,უბრალოდ რომ ვთქვათ საფოსტო ყუთების ფანერის ნაწილებზე დახატული ფერით არაჩვეულებრივად მეტყველი და საინტერესო ეტიუდები. რუხინმა 1960-ანი წლების შუა ხანებში იმოგზაურა ჩრდილოეთ რუსეთში და დაღუპვის პირას მდგარი რუსული სულიერების დანახვამ მასში გამოიწვია ხილვათა ციკლი.
ტილოს უხეშ დაუგრუნტავ მასალაზე აღბეჭდილი იყო ცისფერ ცაში მიმავალი თეთრი ეკლესიები. ქსოვილის გამჭვირვალე ფაქტურა სურათებს აძლევდა დამატებით მოჩვენებით და ძალიან რუსულ მომხიბლაობას.
მაგალითად თეთრ-ყვითელი მთვარე შავ-ლურჯ ცაზე. ფუნჯის რელიეფური შავი და ლურჯი მონასმების შეთანხმება ქმნის ღამის ცის უსასრულობის შეგრძნებას.... ან კიდევ არის ტრამალის ბორცვის ჟანგიან-იისფერი ფერდობი.
ევგენი რუხინი, ხელსაწყოები და ასოები |
ეხლა დაკარგული ერთი კომპოზიცია წარმოადგენდა უხეში თოკისგან გაკეთებულ და შავ საღებავ გადავლებულ აბლაბუდას რომლის ცენტრიდანაც მაყურებლისკენ გაწვდილი იყო დაგლეჯილი შავი ხელთათმანისგან გაკეთებული ხელი. ხელთათმანის შიდა პირი სისხლისფერ წითლად იყო შეღებილი.
აბლაბუდის ეს ადრეული მოტივი გადატანილი იქნა მოგვიანო ტილოზე //1975// რომელზეც ფერადი სექტორების ფონზე დატანილი იყო წარწერები "Yes" და "No",რაც გულისხმობდა აბლაბუდაში მოხვედრილისთვის არჩევანის შესაძლებლობას ან შეუძლებლობას.
მხატვრის გვიანდელი ნამუშევრებისთვის დამახასიათებელია დაწერილი სიტყვები და ციფრები. ეს წარწერები ტიპიურია 1960-70-ანი წლების ლენინგრადული ყოფისთვის... წარწერები საგანგებოდ გაურკვეველია. მათი შრიფტი და მდებარობა იმდენად გვაგონებს იმ დროს რომ ისინი ნოსტალგიას იწვევენ მაყურებლებში და შეიძლება გამოდგნენ ძვირფას ისტორიულ დოკუმენტად.
ევგენი რუხინი, გემი, 1969 |
მის სურათებზე ხატები ცრემლად იღვრებიან. ცეცხლი უკიდია კანკელს რომელსაც აკლია ხატები და ამ ხატების ადგილები ჩანს შავ ხვრელებად. ეს ცეცხლი სპობს რუსულ ისტორიულ მემკვიდრეობას.
ჩრდილოეთ რუსეთში მოგზაურობისას რუხინმა შეაგროვა წაბილწული და დანგრეული ეკლესიების ფოტოების შთამბეჭდავი კოლექცია.
მხატვრის გვიან შემოქმედებაში განსაკუთრებით საყვარელი იყო "დენადი" ხატი რომელიც თითქოს თვითონ ისპობდა თავს. ზოგიერთ სურათში ის უერთდებოდა სხვა ხატებს და ქმნიდა საყოველთაო ნგრევის და არეულობის სახეს. ეს ხატები მოთავსებული იყო დაბზარულ შავ-თეთრ ფონზე შავი ხვრელებით და მთელ სურათს ეტყობოდა ხანძრის და ბოლის კვალი.
უზარმაზარი,ხუჭუჭთმიანი, შემოქმედებითი ენერგიის გამომსხივებელი რუხინი შესანიშნავი და დაუვიწყარი ადამიანი იყო. მისი ნიჭი ვლინდებოდა ბუნებრივად, მხატვარ ქმნიდა ძალდაუტანებლად. ის თამაშობდა საღებავებით, ირგვლივ სამყაროს ნამტვრევებით.
ევგენი რუხინი თამაშობდა სიცოცხლით, ავტორიტეტებით, ქალებით, მტრებითაც კი. მაგრამ მთავარი იყო მისი არა მარტო წარმოშობით პროფესორული ოჯახიდან პეტერბურგული ინტელიგენტურობა. იხსენებენ მის დინამიზმს,არსებობის სიმსუბუქეს,საკვირველ უბრალოებას.
ევგენი რუხინი, საკერავი მანქანა, 1967
ევგენი რუხინის შემოქმედება არსით თავისუფალი იყო და ის ამიტომ ანთავისუფლებდა მნახველს სულიერი მონობის ბორკილებისგან.
რუხინი ბუნებრივად, უნებურადაც კი იქცა 1960-70-ანი წლების რუსული ნონკონფორმისტული ხელოვნების ერთ-ერთ ლიდერად.
ეს ხელოვნება ეხლა უკვე შევიდა ისტორიაში როგორც სტალინის შემდგომი ხანის შემოქმედებითი ენერგიის მძლავრი აფეთქება.
ევგენი რუხინი დაიღუპა შემოქმედებით ზენიტში,როდესაც მან მთლიანად განახორციელა თავისი უზარმაზარი ნიჭი.
ტოტალიტარული რეჟიმის მიერ მოკლულ-მომსპარი სხვა მხატვრებისა და პოეტების მსგავსად მასაც დაეწივნენ და დაწვეს მისივე სახელოსნოში მის მანუშევრებთან ერთად. ეს მოხდა უკვე გაგანია დესტალინიზაციის და პერესტროიკის მზადების პერიოდში.
მაგრამ ევგენი რუხინის შემოქმედება რუსულ ხელოვნებაში სამუდამოდ დარჩება ისევე როგორც დარჩა 1920-ანი წლების ავანგარდი.
მასზე გავლენის მომხდენ წინამორბედებად და ამხანაგებად ე.რუხინი ასახელებდა ვლადიმირ ნემუხინს და ოსკარ რაბინს.
ევგენი რუხინი, საკერავი მანქანა, 1967 |
რუხინი ბუნებრივად, უნებურადაც კი იქცა 1960-70-ანი წლების რუსული ნონკონფორმისტული ხელოვნების ერთ-ერთ ლიდერად.
ეს ხელოვნება ეხლა უკვე შევიდა ისტორიაში როგორც სტალინის შემდგომი ხანის შემოქმედებითი ენერგიის მძლავრი აფეთქება.
ევგენი რუხინი დაიღუპა შემოქმედებით ზენიტში,როდესაც მან მთლიანად განახორციელა თავისი უზარმაზარი ნიჭი.
ტოტალიტარული რეჟიმის მიერ მოკლულ-მომსპარი სხვა მხატვრებისა და პოეტების მსგავსად მასაც დაეწივნენ და დაწვეს მისივე სახელოსნოში მის მანუშევრებთან ერთად. ეს მოხდა უკვე გაგანია დესტალინიზაციის და პერესტროიკის მზადების პერიოდში.
ევგენი რუხინი, ორი და. 1968 |
http://artwork2.com/content/khudozhniki-nonkonformisty
1974 წელი საერთოდ ნამეტანი მხიარული აღმოჩნდა მარქსიზმ-ლენინიზმის და სოციალისტური რეალიზმის არმიმღებ რუსი და საბჭოთა მხატვრებისთვის.
1974 წლის თებერვლიდან ხელისუფლებამ დაიწყო ნონკონფორმისტ, ე.ი. მკვდრადშობილი სოციალისტური რეალიზმის უარმყოფელ და შემოქმედების თავისუფლების უფლების დამცველ მხატვართა, მოქანდაკეთა და გრაფიკოსთა აქტიური დევნა.
მანამდეც,თითქმის ოცი წლის მანძილზე ეს მხატვრები ამაოდ ცდილობდნენ თავისი ნამუშევრების გამოფენას. მათ გამოფენებს სასწრაფოდ და დაუყოვნებლად ხურავდნენ და პრესამ მათ ბურჟუაზიული იდეოლოგიის გამტარებელი უნიჭო მდღაბვნელები დაარქვა. ხანაც მათ სდევნიდნენ როგორც სამშობლოს მოღალატეებს.
მაგრამ ეს მხატვრები ჯიუტად დარჩნენ თავისი თავის და თავისი ხელოვნების ერთგულნი.
და აი,1974 წელს მათ მიუსიეს ანდროპოვის წიწილები,კგბს ძალები. ამ მხატვრებს დასდევდნენ და იჭერდნენ აუჩებში. მათ ემუქრებოდნენ. ისინი მიჰყავდათ მოსკოვში ლუბიანკაზე და ლენინგრადის დიდ სახლში. მათ უწყობდნენ შანტაჟს,ცდილობდნენ ამ მხატვრების მოსყიდვას.
ამ მხატვრებს ესმოდათ რომ გაჩუმების შემთხვევაში მათ საერთოდ მოახრჩობდნენ.
ამიტომ არაოფიციალურ ფერმწერთა ჯგუფმა 1974 წლის 15 სექტემბერს ბელიაევო-ბელგოროდსკოეს ცარიელ ადგილას გახსნა გამოფენა ღია ცის ქვეშ.
წყლისმფრქვეველი მანქანები და მილიცია. 3 სურათი დაიღუპა ბულდოზერების მუხლუხოებს ქვეშ,ბევრი სურათი დაგლიჯეს. ორის სურათი დაწვეს იქვე დანთებულ კოცონზე.
ამ გამოფენის ინიციატორი, მოსკოველ ნონკონფორმისტ მხატვართა ლიდერი ოსკარ რაბინი და კიდევ ოთხი მხატვარი დააპატიმრეს.
რუსეთის ხელოვნების ისტორიაში შესულმა ბულდოზერებით ამ რბევამ დასავლეთში აღშფოთების აფეთქება გამოიწვია.
მხატვრებმა მეორე დღესვე განაცხადეს რომ ორი კვირის შემდეგ ისევ მივლენ სურათებით იმავე ადგილას.
ამ ვითარებაში ხელისუფლებამ უკან დაიხია და 29 სექტემბერს იზმაილოვოს პარკში ჩატარდა არაოფიციალური რუსული ხელოვნების პირველი ნებადართული გამოფენა რომელშიც მონაწილეობა მიიღო 70-ზე მეტმა მხატვარმა და არა თორმეტმა.
მაგრამ თავისუფალი რუსული ხელოვნების მოსპობის ჟინით შეპყრობილი კომუნისტები არ გაჩერდნენ.
იზმაილოვოს პარკში გამოფენის შემდეგ საბჭოთა პრესაში ატყდა არაოფიციალურ მხატვართა გააფთრებული ლანძღვა-გინება და მილიცია და კგბ თავს დაეცა განსაკუთრებით აქტიურ მხატვრებს და იმ კოლექციონერებს რომლებმაც მონაწილეობა მიიღეს ღია ცის ქვეშ ამ ორი გამოფენის მოწყობაში.
1974-1980 წლებში საბჭოთა კავშირიდან წავიდა ეხლა დასავლეთში მცხოვრებ რუს ოსტატთა უმეტესობა. წავიდა 50-ზე მეტი მხატვარი რომელთა შორისაც იყვნენ ერნტ ნეიზვესტნი, ოლეგ ცელკოვი, ლიდია მასტერკოვა, მიხაილ როგინსკი, ვიტალი კომარი და ალეკსანდრმელამიდი, ალეკსანდრ ლეონოვი,იური ჟარკიხი და ბევრი სხვა.
ოსკარ რაბინს 1978 წელს წაართვეს საბჭოთა მოქალაქეობა.
უფრო ადრე, 1970-ანი წლების დასაწყისში,ევროპაში დამკვიდრდნენ მიხაილ შემიაკინი და იური კუპერი.
ევგენი რუხინი არ აპირებდა თავისი ქვეყნიდან წასვლას და პრობლემა კგბმ გადაჭრა მისთვის ჩვეულებრივი ხერხით, მხატვარი მოკლეს, ცოცხლად დაწვეს!!! ეს იყო აპოგეა.
http://artwork2.com/content/khudozhniki-nonkonformisty
Добавьте подпись |
И прежде, на протяжении чуть ли не двадцати лет, попытки этих художников выставляться оказывались тщетными. Их экспозиции немедленно закрывались, а пресса называла нонконформистов то «проводниками буржуазной идеологии», то «бездарными мазилами», то чуть ли не предателями Родины. Так что можно только удивляться мужеству и стойкости этих мастеров, остававшихся, несмотря ни на что, верными себе и своему искусству.
И вот в 1974 году против них были брошены силы КГБ. Художников задерживали на улицах, угрожали, увозили соответственно на Лубянку в Москве и в Большой дом в Ленинграде, шантажировали, пытались подкупить.
Понимая, что, если они будут молчать, их задушат, группа неофициальных живописцев организовала 15 сентября 1974 года на пустыре в районе Беляево-Богородское экспозицию на открытом воздухе. Против этой выставки были брошены бульдозеры, поливальные машины и милиция. Три картины погибли под гусеницами, две были сожжены на тут же разведенном костре, многие искалечены. Инициатор этой выставки лидер московских художников-нонконформистов Оскар Рабин и еще четверо живописцев были арестованы.
Этот бульдозерный погром, вошедший в историю русского искусства, вызвал взрыв возмущения на Западе. Художники же на следующий день заявили, что через две недели снова выйдут с картинами на то же самое место. И в этой ситуации власть имущие отступили. Двадцать девятого сентября в Измайловском парке состоялась первая официально дозволенная выставка неофициального русского искусства, в которой приняло участие уже не двенадцать, а свыше семидесяти живописцев.
Но конечно, те, кто решил расправиться со свободным русским искусством, отнюдь не сложили оружие. Сразу же после измайловской экспозиции в журналах и газетах вновь появились клеветнические статьи о неофициальных художниках, а карательные органы обрушились на особенно активно проявивших себя художников и тех коллекционеров, которые приняли участие в организации двух сентябрьских выставок на открытом воздухе. И кстати, именно в период с 1974 по 1980 год страну покинуло большинство живущих ныне на Западе мастеров. Их было свыше пятидесяти, в том числе Эрнст Неизвестный, Олег Целков, Лидия Мастеркова, Михаил Рогинский, Виталий Комар и Александр Meламид, Александр Леонов, Юрий Жарких и многие другие. Оскар Рабин в 1978 году был лишен советского гражданства. (В 1990 году указом президента ему было возвращено советское гражданство). Еще раньше, в начале семидесятых годов, обосновались в Европе Михаил Шемякин и Юрий Купер.
Энциклопедия Кругосвет Универсальная научно-популярная онлайн-энциклопедия
http://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/izobrazitelnoe_iskusstvo/RUHIN_EVGENI_LVOVICH.html
РУХИН, ЕВГЕНИЙ ЛЬВОВИЧ
РУХИН, ЕВГЕНИЙ ЛЬВОВИЧ (1943–1976), художник, один из лидеров русского «неофициального искусства» второй половины 20 в. Родился в Саратове 2 июля 1943 в семье служащих. В 1961–1966 учился на геологоразведочном факультете Ленинградского университета. В 1964–1965 был вольнослушателем московского Высшего художественно-промышленного училища (бывшего Строгановского). Сформировался как мастер в основном самостоятельно – общаясь с другими художниками «андерграунда» (в том числе с О.Я.Рабиным) и изучая западный модернизм по репродукциям. Экспонировался на родине с 1966 (выставка в одном из ленинградских кинотеатров) и за рубежом с 1967 (галерея Б.Парсонс в Нью-Йорке). Участник «бульдозерной», т.е. разогнанной с применением бульдозеров выставки на московском пустыре в Беляево (1974). Большое значение для творческой судьбы художника имело знакомство с Н.Доджем, американским коллекционером, составившим крупнейшее в мире собрание «неофициального» искусства бывших советских республик.Среди его ранних работ преобладают сдержанные по тону, порой почти монохромные пейзажи и городские мотивы, родственные искусству Рабина. «Классический Рухин» (конец 1960-х – 1970-е годы) – это композиции в духе поп-арта, одним из родоначальников русского варианта которого он явился. Живопись объединяется здесь с реальными предметными фактурами или их рельефными имитациями. Канализационные люки, фрагменты пустых интерьеров вкупе с нарочито-грубыми пятнами краски, оставленными словно следы неряшливого ремонта, в совокупности создают тревожный мир, полный отчуждения и тоски. Иногда колорит становится таинственно мерцающим, сочетаясь с мотивами икон, как бы впечатанными в красочный слой. Его картины (как правило, лишенные названий) представлены в коллекции Доджа (ныне находящейся в музее университета Рутгерса, шт. Нью-Джерси, США), московском Музее «другого искусства» при Российском государственном гуманитарном университете и других собраниях.
Рухин погиб при пожаре своей мастерской в Ленинграде 24 мая 1976.
Литература «Другое искусство» (хроника-каталог), тт. 1–2. М., 1991
http://rupo.ru/m/2200/wecher_pamyati_hudozhnika_ewgeniya_ruhina_w_inzhenernom_za.html
Вечер памяти художника Евгения Рухина в Инженерном замке
22.02.10
Евгений Рухин
"Авангард на Неве": 20 февраля 2010 года в лектории Инженерного замка состоялся вечер памяти Евгения Рухина...
Художник Евгений Рухин погиб, не дожив сорока дней до своего тридцатитрехлетия. Пройдет много лет, утихнут споры о виновниках его гибели, сетования, как бы сложилась его жизнь и куда бы повернулось его искусство... И выяснится, что Евгений Рухин как истинный сын Петербурга продолжает линию преждевременно погибших, но успевших творчески выразить суть своего времени талантов России, без которых нельзя представить и понять целую эпоху...
В работах Рухина выстроилась особая знаковая система, до конца еще не понятая, но интригующая введением неожиданных для зрителя приемов и реалий. Это был новый изобразительный язык для русской аудитории, но этот язык, созданный на одном дыхании, был настолько образным, что даже для непосвященных в тонкости современного искусства он прозвучал в работах молодого художника как симфония времени. Современные композиции Рухина завораживали своим подтекстом и настраивали на волну сопричастности и принадлежности к Здесь и Сейчас...
Когда один за другим просматриваешь сотни слайдов работ Рухина и начинаешь лучше ориентироваться в созданной им композиционной системе, то осознаешь: в работах Рухина нет ничего случайного ни в выборе цвета, ни в жесте, ни в мазке. Картины Рухина эпистолярны, в них — послания, посвящения, коллажи из деталей окружавших его предметов. Они несут в себе ощущение его времени, жизнь его поколения и эмоциональный отклик художника на череду событий — как личных, так и внешних...
В системе однозначного плоского официоза сама внешность Рухина (на голову выше рядом стоящих, с кудрявой, отливающей золотом на солнце львиной шевелюрой, переходящей в косматую бороду — на юном лице) уже была вызовом, и в то же время он притягивал и располагал к себе людей своим внутренним аристократизмом и внимательностью. Рухин выглядел необычным даже среди выделяющихся из толпы коллег-художников. После его гибели все, казалось, стали на голову выше.
Изобразительный язык Рухина включал в себя элементы поп-арта и абстракции. Закодированная художником реальность выстраивалась в композициях его картин уже готовыми и легко читающимися символами от популярных икон до мелькающих перед глазами надписей и трафаретных знаков. Отсюда непосредственный отклик зрителя, узнавание пусть и непонятого до конца контекста, ощущение сопричастности к таинству, запечатленному на холсте, и сопереживание. Работы Рухина воспринимались как социальный протест, и в то же самое время как ностальгия по прошлому России. Рухин был хорошо знаком с культурным наследием русского авангарда 20-х годов ХХ века, когда художники порывали со старыми способами самовыражения, находя новые формы, когда, поспевая за новыми тенденциями быстро растущей индустрии, искусство становилось технически изощренней, и когда Фернанд Леже открыл «механическую эру» в живописи. Тогда же попытки Василия Кандинского создать живописные композиции, столь же свободные, как сама музыка, привели к рождению абстракции. Рухин не пытался «вывести ощущение зрителя за пределы картины». Наоборот, с помощью ассоциаций Рухин приводит зрителя в медитативное состояние узнаваемости в контексте социального протеста.
Работая в Ленинграде в 1960—1970-е годы параллельно с московскими художниками: Владимиром Немухиным, которого он особенно любил и почитал, Лидией Мастерковой, чье творчество было ему близко, Оскаром Рабиным, который оказал на Рухина большое влияние и чья дружба помогла ему вырасти как художнику, Рухин также имел четкое представление о современных тенденциях в искусстве «свободного мира». Он затевал переписку с художниками и галерейщиками в США и находил способы переправлять работы для выставок за пределы Советского Союза. В относительном вакууме тех лет в России Рухину удавалось вызвать американских художников на разговор, на обмен идеями.
Еще свежо было в памяти то, как бесценные предметы прошлого были уничтожены, сожжены или просто выброшены на помойку. Окна чердаков в деревнях забивались иконами XVIII века. Адаптация абстрактного экспрессионизма у Рухина несет на себе влияние времени, общества и аудитории. Рухин разработал новый прием переноса оттиска со складней металлических икон на поверхность холста, создавая рельефы. Введя в свои композиции такой значимый элемент русского мировосприятия, как икону, Рухин предлагает зрителю точку отсчета, и, выиграв его внимание и интерес, переводит предметное восприятие на новый уровень предметной абстракции. В личной жизни Рухин оставался человеком-загадкой. Он говорил: «Храните свои секреты при себе». Был немногословен, и если что-то произносил, суть фразы полностью открывалась не сразу. Где бы он ни был, Рухин все время делал наброски своих будущих композиций и торопился в студию, чтобы поскорей начать сразу два-три холста одновременно, включая их в серию. Он торопился работать; говорил, что дня катастрофически не хватает. Многое считал пустой тратой времени, за которое можно успеть «нарисовать картинку». Казалось, что он сам подчинялся какой-то внутренней, ему не подвластной силе, существующей по своим законам...
У предметов в композициях Рухина своя, собственная, история: их использовали, пытали, ломали, выбрасывали, топтали, разоряли, унижали, взрывали, как и живущих рядом с ними людей, и они повествуют о скоротечности нашей жизни, в которой времени как такового не существует. У них свои голоса и своя воля. Рухин относился к ним, как к живым существам. Даже о краске он говорил: «Раз она хочет так лечь, так и должно быть». Он мог задействовать самые неожиданные детали, создавая десятки вариантов, не боясь повторений. Детали, по которым можно было мысленно восстановить его путь вдоль Невы, по узкой улочке, заворачивая в глухой двор старой англиканской церкви. Детали, которые сохранялись в его памяти, западая извне — вовнутрь, фиксировались в неком образе. Рухин сам становился частью своего повествования, сам — деталью окружающего его и нас мира, даже вопреки этому миру становился разом всем и ничем. Странным образом у Рухина мистическая абстракция претворяется в чистую, более того, в исконно русскую духовность. Символика включения в сюжет ликов святых в оттисках икон, деталей церковного алтаря, вещей дореволюционного быта имеет отношение к истории России, православию. Но поэтика истинного художественного образа универсальна, ее ассоциации шире и перерастают контекст. Рухин считал себя космополитом, а свое искусство аполитичным. Но искусство в России никогда не было (и никогда не будет) аполитичным, ибо в России сама аполитичность — уже политика. Рухин погиб, утверждая себя свободным человеком — русским художником. Он верил, что наступит время, когда его работы, как и работы других художников-нонконформистов, будут выставляться на родине. Рано уйдя из жизни, художник Евгений Рухин оставил после себя большое творческое наследие. Пророчески теперь звучит надпись, сделанная им в его последних работах: «Я не прощаюсь» — «Never Good-Bye».
Светлана Дарсалия.
http://terraincognita.spb.ru/n8/ruhin.htm
И БЫЛО ЗВЕЗДНОЕ ДЕСЯТИЛЕТИЕ ЕВГЕНИЯ РУХИНА
Марина Унксова
В очерке "Геолог и художник" в ленинградской молодёжке "Смена" о Жене Рухине, когда ему было 23 года, были такие слова: "Как знать, может быть, живопись станет его второй профессией". Она стала не второй, а первой и единственной уже с 1966 года, через два года после окончания геологического факультета Ленинградского университета, и принесла художнику всемирную славу.
Рухин был одним из активнейших участников и организаторов знаменитой "бульдозерной" выставки на пустыре в Москве в 1974 году, множества других выставок сообщества художников-нонконформистов периода "оттепели" в Советском Союзе в 60-70-е годы, тесно ассоциировавшихся с диссидентским движением и практически уничтоженных вместе с ним.
В мир искусств Евгений Рухин вошёл, можно сказать, с триумфом: уже в 1966-м, в том самом году, когда он оставил геологию, в Галерее Бетти Парсонс в Нью-Йорке открылась его первая персональная выставка за рубежом. Тогда же, в 1966-м и 1967-м, прошли четыре (!) персональных экспозиции в его родном Ленинграде.
В дальнейшем при жизни и после смерти Рухина его выставки и демонстрации отдельных работ были многочисленны как в нашей стране, так и за рубежом, включая, например, выставку коллекции Басмаджана в Эрмитаже (Ленинград, 1988 г.), Третьяковской галерее (Москва, 1988 г.), персональную выставку в Музее современного русского искусства в изгнании в Джерси-Сити (США) в 1989 году, выставки в Вашингтоне и других городах Америки.
Работы Евгения Рухина в основном находятся за рубежом. В России остались только отдельные немногие произведения, подаренные в свое время друзьям художника или приобретенные редкими тогда коллекционерами (например, известным Георгием Михайловым). В 60–70-е годы практически единственными покупателями в мастерской Рухина были иностранцы. После гибели художника его семья эмигрировала в Америку и увезла большую часть его наследия.
Оставшиеся в России работы неоднократно выставлялись, в частности на большой выставке "Памяти Евгения Рухина" в Университете в 1991 году, в постоянной экспозиции Фонда русского свободного искусства. Известность художника, безусловно, имеет общемировой масштаб.
"Творчество Рухина отличает, – как писал журнал “Америка”, цитируя высказывание Д. Дэвиса, – приоритет формы над сюжетом картины, столь характерный для середины XX века. Его полотна пропитаны русским мистицизмом и символикой". В картинах зрелого Рухина краски наложены плотным слоем, для усиления выразительности художник прибегал к смешанной технике, монтируя самые неожиданные сочетания предметов, как по фактуре, так и по материалу. Цветовое решение всегда неожиданно и экспрессивно. Многим памятны знаменитые композиции Рухина, которые демонстрировались на скандально известных выставках в Ленинграде (Дом Культуры Газа, Невский), когда, к негодованию ортодоксальной критики из Союза художников, была представлена, например, изнанка холста, интереснейшая по фактуре, с грубо написанным адресом мастерской художника, или монтаж фрагментов старинного золоченого стула в стиле "рококо" c залитым ярко-алой краской пятном в центре композиции.
Начальный период творчества Евгения Рухина проходил в более традиционном русле. В основном это были пейзажные этюды, в которых угадывалась необычность цветового решения. В середине 60-х годов впечатления, полученные во время поездок по русскому Северу, впечатления от погибающей русской духовности вызвали к жизни цикл видений белокаменных церквей, уходящих в голубое небо и запечатленных на очень грубой ткани-мешковине без грунтовки. Просвечивающая фактура ткани придавала картинам дополнительное призрачное и очень русское очарование. К этому же времени относятся этюды, написанные большей частью на картоне или дереве (попросту говоря, на кусках фанеры от посылочных ящиков), необычайно выразительных и интересных по цвету. Например, ярко-бело-желтая луна на ночном небе, глубоко-черно-синем, причем сочетание рельефных черных и синих мазков кисти создает впечатление именно небесной (ночного неба) бездонности, в небольшом пейзаже летнего дня облака, плывущие над полем, подчеркнуты снизу тоже синей тенью. Или это ржаво-фиолетовый склон какого-то степного холма. Позже в творчестве Рухина начался период увлечения созданием абстрактных композиций, напоминавших то отдуваемое ветром пламя, то фантастический силуэт синего города, зеркально отражающийся в воде, то сломанное черное дерево, горящее в оранжево-красном огне. К этому времени относилась утраченная ныне композиция в виде паучьей сети из грубой веревки, залитая черной краской, из центра которой навстречу зрителю высовывалась "рука" из разодранной черной перчатки, внутренность которой была залита алым, как кровью. Этот мотив паучьей сети из ранней работы был впоследствии перенесен на более поздний холст (1975 г.), где на нее накладывались, на фоне цветных секторов, надписи "Yes" и "No", подразумевающие возможность или невозможность выбора для попавшего в сеть.
Такие детали, как написанные слова и цифры, очень характерны для поздних работ художника. Как правило, надписи несут на себе печать эпохи, очень типичны для ленинградского быта тех лет (60–70-х годов). Достаточно упомянуть черную таблицу лестничных номеров этажей-квартир на картине 1976 года (одной из последних), сочетающуюся с красными полустертыми надписями также функционального характера что-то вроде 01 – номера пожарной охраны). Надписи нарочито неразборчивы, но сам их шрифт, расположение столь ясно напоминают то время, что вызывают ностальгические чувства у современников и могут явиться бесценным историческим документом.
Особую роль в творчестве Рухина играли религиозные мотивы. В своих походах по северу России он собрал впечатляющую коллекцию фотографий поруганных полуразрушенных церквей. В позднем творчестве художника особенно любимым мотивом была "растекающаяся", как бы самоуничтожающаяся икона Богоматери, иногда, как на известной работе 1976 г. (каталог выставки Галереи 1912), соединенная с другими иконами во впечатляющий символ всеобщей разрухи, будучи помещены на растрескавшийся черно-белый фон, с пустыми облупившимися дырами в иконостасе и как бы следами пожарища и дыма на всей картине.
Как человек Евгений Рухин был замечателен и незабываем. Огромный, буйно-кудрявый, он излучал энергию творчества. Его талант проявлялся естественно, художник творил без усилий, играл с краской, с обломками окружающего материального мира. Евгений Рухин играл с жизнью, авторитетами, женщинами и даже с врагами. Однако главнейшим в нем была Санкт-Петербургская интеллигентность не только по происхождению из профессорской семьи интеллигентов во многих поколениях. Лев Нуссберг вспоминает "динамизм Рухина, его легкость существования, его удивительную простоту".
Все творчество Евгения Рухина было свободно по самой своей сути и потому освобождало зрителя от оков духовного рабства. Естественно, даже помимо своей воли художник стал одним из вождей "оттепельного" нонконформистского движения в русском изобразительном искусстве 60–70-х годов, ныне уже вошедшем в историю как мощный всплеск творческой энергии послесталинской эпохи. Евгений Рухин погиб в расцвете своего творчества, когда он полностью реализовал свой огромный талант. Подобно другим художникам и поэтам, уничтоженным тоталитарным режимом, Рухин был настигнут и задушен (в буквальном смысле – дымом при пожаре в своей мастерской) уже после смерти тирана. Но творчество Евгения Рухина останется в русском искусстве навсегда, как остался авангард 20-х годов. Как писал о себе сам художник: "С самого начала я был заинтересован в экспрессии и жизни на поверхности холста". В качестве своих предшественников и сотоварищей, чье творчество оказало на него влияние, Е. Рухин называл Владимира Немухина и Оскара Рабина.
История гибели Евгения Рухина 24 мая 1976 года осталась окутанной покровом тайны.
В ту страшную ночь в его мастерской пожаром были застигнуты четыре человека – сам Женя, художники Евгений Есауленко и его жена Мила Бобляк и Илья Левин. Сегодня из них жив только Илья Левин (он живёт в США), Мила погибла в ту же ночь, Есауленко позже умер в эмиграции. Илья Левин вспоминает: "В день его гибели Женя позвонил мне в середине дня, сказал, что только что приехал из Москвы и предложил встретиться... Мы сначала пошли к Есауленко, прихватили его и Милу, а также какого-то молодого человека (нам было уже к тридцати, а ему явно только за двадцать), и пошли компанией в ресторан "Баку"... Пообедали, выпили на всех одну бутылку водки. Вторую взяли с собой и отправились к Жене в мастерскую (уже вчетвером, молодой человек потихоньку исчез). Мастерская Жени (во дворе на Красной, ныне Галерной улице) имела закрывающуюся дверь на входе на первом этаже. Вверх на второй этаж вела лестница, наверху справа помещение вроде склада, заполненное картинами, а влево коридор, довольно узкий, из которого подряд три небольшие комнаты. Первая гостиная – там стоял диван, стол, полки с книгами. Вторая вся была заполнена картинами, материалами (тоже вроде склада). И третья – собственно студия, где Женя работал. Все окна были плотно занавешены, а в третьей комнате ещё и забиты. Стены старого дома очень толстые и снаружи никогда нельзя было сказать, есть ли в мастерской люди – ни единый луч света, ни звук не проникал оттуда. Коридор заканчивался раковиной с краном холодной воды.
Дело шло к вечеру, когда мы вчетвером пришли в мастерскую и сели в первой комнате. Там мы выпили принесённую с собой бутылку водки, и Есауленко отключился – заснул на диване. А нас троих Женя устроил спать в последней комнате. Среди ночи я проснулся от какого-то странного шума. Сначала мне показалось, что кто-то вошёл... Я встал и вышел в коридор. И увидел пожар в помещении слева от лестницы. Огонь и дым. Я вернулся в комнату и закричал: "Пожар!" Выскочил Женя и начал наливать за моей спиной воду из крана в ведро. Это последнее, что я помню отчётливо. Затем – провал, потом я очнулся в темноте и дыму, но у окна второй комнаты. Как-то, в полубессознательном состоянии, мне удалось разбить окно, пошёл свежий воздух, я увидел внизу во дворе пожарных и лестницу, приставленную к окну. Я слез вниз, где уже был Есауленко. Я – к пожарным: там остались ещё двое, их надо вытащить! Но пожарные возразили: “Чего туда лезть, сейчас обрушится крыша”. Меня отвезли в больницу, оказались порезы на руках, ожоги тоже на руках. Очевидно, Женя пытался меня вытащить вниз по лестнице, но не смог из-за огня. С Евгением Есауленко я, к сожалению, ни разу не поговорил об этом страшном событии. Не знаю, что он запомнил и как он спасся".
Следствие по делу о пожаре провели, но никакого суда не было. Высказывалось немало предположений, догадок, связанных с крайне нетерпимым отношением властей к нонконформистскому искусству. Однако без доказательств, без объективного расследования фактов всё так и осталось на уровне предположений.
В 1969 г. Евгений Рухин писал: "Поскольку я оптимист по натуре, то уверен, что наши работы однажды в будущем будут широко выставляться в нашей стране". Это время пришло.
მხატვარი კონსტანტინე მურზაყანის ძე ლაკერბაი,რომელმაც თავი მოიკლა 1918 წელს მას შემდეგ რაც გახდა მოწმე იმისა თუ როგორ შეაგდეს ბოლშევიკებმა გემის გახურებულ ღუმელში მისი ნათესავი და მეგობარი ნიკოლოზ მელიტონოს ძე ემუხვარი.მისი მეორე მეუღლე იყო ვარლამ ანდრიას ძე შენგელაია. ის რეპრესირებული იქნა 1937 წელს და რეაბილიტირებული იქნა 5 წლის შემდე, იყო გაგრაში ლიმონათის ქარხნის დირექტორი.
No comments:
Post a Comment