"ჩრდილოეთი, დასავლეთი, სამხრეთი დაინგრა, დაეცა ტახტები, სამეფოები დაეცა. წადი შორს, აღმოსავლეთში პატრიარქალური ჰაერის სასუნთქად, წადი ღვინის, სიყვარულის და სიმღერის მხარეში და იქ აღორძინდი ახალი ცხოვრებისთვის..." //იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთე, "დასავლურ-აღმოსავლური დივანი"//.
სპარსული სიტყვის სიტკბომან მასურვა მუსიკობანი...
ესეც ევროპაა - გოეთურ-ჰაფეზურ-გრიგოლრობაქიძესეული...
ფრანგული რადიოკულტურა, დებატი ირანელ ინტელექტუალებზე.
ჰაფეზი და გოეთე-აღმოსავლეთის და დასავლეთის შეხვედრა:
მრავალათასწლიანი სპარსული ენა გაჩნდა ცივილიზაციის აკვანში, ირანის ზეგანზე. ისაა მსოფლიოს კულტურის, ეთიკის და ისტორიის საგანძურის გასაღები.
სინტაქსური სიფაქიზეები და ლიტერატურული დახვეწილობა რომლებიც ზიდავენ მდიდარ კულტურას და ღრმა ცოდნას სპარსულ ენას აქცევს ცოცხალ და დინამიურ, მუდამ განახლებად ენად.
ტკბილი და მელოდიური სიტყვების დინება მისი მუსიკალურობით ეფერება ყურს.
სპარსული ლიტერატურა გასცდა ირანის საზღვრებს და მოევლო დედამიწის ოთხივე მხარეს. მისი კვალი დღესაც ჩანს მთელ აზიაში,მაგრამ აგრეთვე ევროპაში. სადაც მრავალი მწერალი და პოეტი დაინტერესდა სპარსული მწერლობით.
ამის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მაგალითი იყო გოეთე. მთელმა მსოფლიომ იცის თუ როგორ უყვარდა გოეთეს ჰაფეზ შირაზელი.
ამ ნარკვევის თემაა დიდი სპარსელი ლირიკოსი პოეტის გავლენა მის გერმანელ კოლეგაზე.
თავისი სტილის სიმდიდრით და მის მნიშვნელობათა უსასრულო ჰორიზონტით სპარსული ლიტერატურის მნიშვნელობა დიდად სცდებოდა სპარსეთის გეოგრაფიულ საზღვრებს. ეს კარგად ჩანს მრავალი დასავლელი მწერლის ნაზრევში და შემოქმედებაში.
მე-18 საუკუნის შუა ხნებიდან სპარსული პოეზიის მრავალი ძეგლის აღმოჩენამ თუ ხელახალმა აღმოჩენამ გააღვიძა ინტერესი რომლის ექოც ისმის მთელს ევროპაში.
თარგმნიდნენ სულ უფრო და უფრო მეტ არაბულ და სპარსულ ნაწარმოებებს და უცნობი აღმოსავლეთით დაინტერესდნენ ხშირად რომანტიკულ მიმდინარეობასთან ახლო ინტელექტუალები.
მე-18 საუკუნის ბოლოსთვის და მე-19 საუკუნისთვის გამრავლდა თარგმანები.
შლეგელმა გერმანულად თარგმნა ფირდოუსის შაჰ ნამეს დიდი ნაწილები, მაშინ როდესაც ჰერდერი შეუდგა საადის «გოლესთანის» თარგმნას.
ეს მოძრაობა ჩანს საფრანგეთშიც,სადაც განსაკუთრებით უყვართ საადი და ინგლისშიც, სადაც იკვლევენ და თარგმნიან ხაიამს, მაგრამ აღმოსავლეთით დაინტერესება განსაკუთრებით ძლიერი იყო გერმანიაში სადაც გაჩნდა ის რასაც შეიძლება ეწოდოს სპარსოფილობა.
დღეს ივიწყებენ მაგრამ ამ ინტერესმა დიდი გავლენა იქონია მე-17 საუკუნის გერმანულ ლიტერატურაზე.
ეს განსაკუთრებით ჩანს მე-17 საუკუნის იმ ინტელექტუალებში რომლებიც ეძებდნენ ბერძნულ-რომაული მითოლოგიისგან განსხვავებულ შთაგონების წყაროს.
თავისი სიახლით და უცნობი განზომილებით მათ პასუხის მონახაზი მისცა სპარსულმა და უფრო ზოგადად არაბულ-მაჰმადიანურმა ლიტერატურამ.
ასე მაგალითად შლეგელები, ჰერდერი და ჰამერი, რომელთაც მალე მოჰყვა რუკერი, დიდად იყვნენ შთაგონებულნი სპარსული ლიტერატურის დიდი მოტივებით და მათაც აჩვენეს დასავლეთს აზროვნების და მსოფლმხედველობის ეს ახალი ტიპი.
გრუმელსჰაუზენის მიერ დაწერილი იოსების ზღაპარი დიდადაა შთაგონებული იუსუფის და ზოლეიხას ისტორიის სპარსული ვერსიით.
ჰაფეზით შთაგონებულმა გოეთემ კი დაწერა თავისი ერთ-ერთი მთავარი ბოლო ნაწარმოები- დასავლურ-აღმოსავლური დივანი.
გერმანული აზრის ერთ-ერთ უდიდეს ფიგურას ინტელექტუალურად და სულიერად უყვარდა ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი სპარსი პოეტი.
შირაზის ოსტატთან შეხვედრის შემდეგ გოეთე ამას ამბობდა:
«თავის პოეზიაში ჰაფეზმა სამუდამოდ ჩაწერა უეჭველი ჭეშმარიტება... ჰაფეზი შეუდარებელი პოეტია».
ფართო საზოგადოება კარგად იცნობს გოეთეს გერმანულ თხზულებებს. ორიგინალური შთაგონების მისი დივანი კი ნაკლებადაა ცნობილი.
65 წლის გოეთემ ჰაფეზი აღმოაჩინა მხოლოდ 1814 წელს როდესაც წაიკითხა ავსტრიელი ორიენტალისტი ჟოზეფ ფონ ჰამერ პურგშტალის მიერ იმავე წელს გამოცემული ჰაფეზის თარგმანები.
მაშინ გოეთე არ ყოფილა ნეოფიტი სპარსული ლიტერატურის სფეროში. რამოდენიმე წლის წინ მან აღმოაჩინა საადის «გოლესთანი» და ნიზამის ლეილი და მაჯნუნი.
მაგრამ გოეთე აღაფრთოვანა ჰფეზმა. ჰაფეზის წაკითხვამ გოეთეს გაუჩინა მაშინ ნაკლებად შესწავლილი კონტინენტის უკეთ გაცნობის სურვილი.
გოეთეს განსაკუთრებით მოსწონდა ჰაფეზის პოეზიის ლირიკული განზომილება,ისევე როგორც მისი ინტერპრეტაციების უსასრულო ჰორიზონტი.
გოეთემ ჰაფეზის ლექსებს უწოდა «ადამიანის გემოვნების და დახვეწილობის სასწაული» და «სრულყოფის და მშვენიერების, ისევე როგორც ფილოსოფიის და მისტიკის ამოუწურავი წყარო».
თავიდან გოეთემ დაიწყო ჰაფეზის ღაზალების მნიშვნელოვანი კომენტარის წერა და ცდილობდა ჰაფეზის პოეზიის ღრმა მოტივაციების გაგებას. შემდეგ გოეთემ გადაწყვიტა სპარსული ენის და კლიგრაფიის სწავლა.
არასტაბილური და მღელვარე ხანაში როდესაც რევოლუციების მიწისძვრამ შესძრა ტრადიციული ღირებულებები საუკუნის ტანჯვათა მიღმა აბსოლუტის და არსებობის აზრის მაძიებელი გოეთესთვის თავშესაფარი შეიძლება იყოს აღმოსავლური ლიტერატურაც მის ქვიეტისტურ განზომილებაში.
ჰაფეზის ლექსებში დასავლეთის მიერ დაფასებული მატერიალური სიმდიდრის მიღმა მან ნახა სიმშვიდის და ეთერული სიმდიდრეების ამოუწურავი წყარო.
შირაზის ოსტატის პოეზიაში გოეთემ ნახა სულიერების და სიბრძნის მოულოდნელი წყარო. გოეთემ იგრძნო რომ «ლტოლვილია» თავის საკუთარ სამშობლოშიც.
ამ ზედროული შეხვედრის შემდეგ გოეთე წერს:
«მოულოდნელად აღმოვჩნდი აღმოსავლეთის ციური სურნელის და მარდისობის მაცოცხლებელი სიოს პირისპირ. ის მოქრის სპარსეთის სივრცეებიდან. სწორედ ასე გავიცანი არაჩვეულებრივი კაცი რომლის პიროვნებამ მომაჯადოვა....»
«ჰაფეზ, რა სიჟეა შენთან გატოლება! გემი სწრაფად მიდის მღელვარე ზღვაზე; მისი აფრები იბერება; ის მიდის ამაყად ...შენს მსუბუქ და სწრაფ ლესებში არის გრილი დინება; ის დუღს ცეცხლის ტალღებში: ხანძარი მნთქავს მე სავსე ვარ სიამაყით რომელიც მათამამებს: მეც, სინათლით სვსე ქვეყანაში ვიცოცხლე, მიყვარდა».
--------------------------------------------------------------------------------------------
ენათესავება ეს ჩვენს გრიგოლ რობაქიძეს:
«1916 წელს ,როგორც სამხედრო მოხელე, სპარსეთში მოვხვდი. ეს ჩემი ცხოვრების შემობრუნების წერტილი იყო. მესოპოტამიის ზღურბლამდე მივაღწიე და მქონდა შეგრძნება, რომ საუკუნეთა სვლაში დაკარგული სამშობლო ვიპოვე.
ქართველთა უძველესი პირველსამშობლო ქალდეა იყო.
მიწის შეგრძნება ჩემში ყოველთვის განსკუთრებით იყო გამოხატული - ის ირანის ზეგანზე რაღაც კოსმიურად იქცა.
მთელი ჩემი არსებით ვიგრძენი რომ ჩემი პოეტური ფესვები იქ იყო.»
«საქართველოც ხომ ნატეხია აღმოსავლეთის და ჩვენ არ უნდა დავივიწყოთ ჩვენი აკვანი. ძვირფასია დსვლეთი ევროპა, მაგრამ ევროპისთვის აღმოსვლეთს ვერ დავსთმობთ.
უმჯობესი იქნება მათი ქორწილი ქართული ნადიმით გადავიხადოთ».
რობაქიძის აზრით ამის მაგალითი რუსთველია რომელმაც «შეჰკრა სინთეზი აღმოსავლეთის დაჩრდილული ფიქრისა და იტალიის აშადრევნებული რენესანსის გაქანებისა».
http://french.irib.ir/radioculture/iranian-intellectuals/debats/item/77650-hafez-et-goethe-rencontre-de-lorient-et-de-loccident-1
Mercredi, 17 Août 2011 18:51
Hafez et Goethe : rencontre de l’Orient et de l’Occident (1)
Vieille de plusieurs millénaires, la langue persane a vu le jour, dans le berceau de la civilisation, sur le plateau iranien ; elle est la clé du thesaurus de la culture, de l’éthique et de l’histoire du monde.
Les subtilités syntaxiques et la finesse littéraire, qui véhiculent, en filigrane, une culture riche et un savoir profond, ont fait du persan une langue vivante et dynamique, en perpétuel renouveau. Doux et mélodieux, les mots coulent, caressant l’oreille de leur musicalité suave. Et dans ce contexte, la littérature persane a su dépasser les frontières iraniennes, pour s’envoler aux quatre coins de notre planète ; ses traces sont toujours visibles, sur toute l’Asie, mais aussi, en Europe, où nombreux ont été les hommes de lettres et lles poètes à s’y intéresser. Un exemple manifeste fut Goethe, dont son engouement pour Hafez de Chiraz est mondialement connu. C’est de l’influence du grand poète lyrique persan, sur son collègue allemand, qu’il sera question, dans cet exposé.
De par la richesse de son style et l’horizon illimité de ses significations, la littérature persane a eu une portée, dépassant, largement, ses frontières géographiques, notamment, au sein de la pensée et de l'œuvre de nombreux écrivains occidentaux. A partir du milieu du XVIIIe siècle, la (re)découverte de plusieurs monuments de la poésie persane suscite un engouement, dont les échos se répercutent, à travers toute l'Europe : un nombre croissant d'œuvres arabes et persanes sont traduites, alors que l'intérêt, pour un Orient inconnu, se développe, au sein de nombreux cercles intellectuels, souvent, proches du courant romantique. A la fin du XVIIIe et au début du XIXe siècle, le mouvement de traduction redouble de vigueur: Schlegel traduit, en allemand, de vastes passages du Shâh-nâme de Ferdowsi, alors que Herder s'attelle à la traduction du "Golestân" de Saadi. Si ce mouvement est présent, en France - où l'on apprécie, particulièrement, l'œuvre de Saadi - ou en Angleterre - où les quatrains de Khayyâm font l'objet de nombreuses études et traductions -, c'est, en Allemagne, qu'il se manifeste, avec le plus d'éclat: la vigueur et la profusion des recherches consacrées à l'Orient contribuent à l'émergence de ce que l'on pourrait appeler un "philo-persanisme".
Cet engouement n'a pas été sans avoir une influence notable sur la littérature allemande du XVIIe siècle, bien qu'il reste quelque peu oublié aujourd'hui. Il trouve, notamment, ses racines, chez quelques intellectuels et écrivains du XVIIe siècle, qui cherchaient une inspiration autre que celle puisée, durant des siècles, au sein de la mythologie et des grands classiques grecs. De par sa nouveauté et sa dimension inconnue, la littérature persane et, de façon plus générale, arabo-islamique, va leur fournir l'esquisse d'une réponse. Ainsi, des auteurs, comme Schlegel, Herder et Hammer, bientôt, suivis de Ruckert, se sont, largement, inspirés des grands motifs de la littérature persane, tout en contribuant à révéler à l'Occident un nouveau type de pensée et de vision du monde. Ainsi, le conte de Joseph écrit par Grumelshausen s'inspire, largement, de l'histoire de Yusuf et Zoleykha, dans sa version persane, tandis que Goethe s'inspire de Hâfez, pour composer l'une de ces dernières œuvres magistrales: Le Divan occidental-oriental.
Nous allons tenter de retracer les genèses d'une influence, ou plutôt, de la passion intellectuelle et spirituelle de l'une des plus grandes figures de la pensée allemande, pour l'un des poètes persans les plus éminents, passion qui donna naissance à une inspiration féconde, ainsi qu'à une admiration sans bornes. Après sa "rencontre" avec le maître de Chiraz, Goethe affirme, ainsi: "Dans sa poésie, Hafez a inscrit une vérité indéniable, de façon indélébile… Hafez est un poète hors pair".
Si la majorité des œuvres allemandes de Goethe sont bien connues du grand public, son Divan - guidé par une inspiration particulière et peuplé de motifs originaux - est passé plus inaperçu, bien qu'il occupe une place singulière, au sein de son oeuvre. Goethe ne découvrit la poésie de Hafez qu'en 1814, à l'âge de 65 ans, en lisant la traduction, publiée, la même année, qu'en avait réalisé l'orientaliste autrichien, Joseph von Hammer Purgstall. Bien qu'il ne fut pas, à ce moment-là, un néophyte, en matière de littérature persane - il avait, quelques années auparavant, découvert le "Golestân" de Saadi, ainsi que la version de Leyli et Majnûn mise en forme par Nezami -, la lecture de Hafez fit naître en lui une grande admiration, pour le poète, tout en éveillant en lui le désir de mieux connaître un "continent" encore peu exploré, à l'époque. Goethe appréciait, particulièrement, la dimension lyrique de la poésie de Hafez, ainsi que l’horizon infini de ses interprétations. Il qualifie les vers de Hafez de "miracle de goût humain et de raffinement" et de "source inépuisable de perfection et de beauté, tout autant que de philosophie et de mystique". Dans un premier temps, il se consacra à la rédaction d'un important commentaire des ghazals de Hafez, tout en s'efforçant de comprendre les motivations profondes ayant guidé la rédaction de cette somme poétique. Dans le même élan, il décida d'apprendre le persan, ainsi que la calligraphie.
Au milieu d'une époque instable et agitée, où les valeurs traditionnelles se voient ébranlées, par le séisme des révolutions, la littérature orientale et sa dimension quiétiste semblent, également, constituer une sorte de refuge, pour Goethe qui, au-delà des tourments du siècle, aspire à saisir l'absolu et à révéler la dimension profonde de l'existence. Il trouve dans les vers de Hafez une source intarissable d'apaisement et de richesses éthérées, au-delà des biens matériels, tant valorisés par l'Occident. La poésie du maître de Chiraz a, donc, eu un profond retentissement, sur l'état d'esprit et la vision du monde de Goethe, en lui révélant des horizons de sagesse et de spiritualité insoupçonnés, tout en lui faisant prendre conscience de sa condition d'"exilé", au sein même de sa patrie.
Après cette "rencontre" intemporelle, il écrit: "Soudain, je me suis retrouvé face à face avec le parfum céleste de l'Orient et avec la vivifiante brise de l'Eternité qui était soufflée des plaines et des vastes étendues de Perse, et c'est ainsi que j'ai fait la connaissance d'un homme extraordinaire, dont la personnalité m'a totalement fasciné", pour déclarer quelques mois plus tard: "Je deviens fou. Si je ne me mets pas immédiatement à composer des poèmes, je ne serai pas capable de supporter l'influence stupéfiante de cette personnalité extraordinaire, qui est, soudainement, entrée, dans mon existence". Nous sommes donc en présence d'une profonde admiration, frôlant parfois, l'adulation, non guidée, par des motifs strictement intellectuels ou d'érudition, mais bien par les vibrations du cœur. Hafez peuple l'existence intellectuelle de Goethe, au sens profond du terme, l'appelant, tantôt "Saint Hafez" ou encore "Ami céleste". Fortement marqué par les notions de "double spirituel" (hamzâd), de "guide spirituel" (morâd), et de "rival" (raqîb), développées, par Hafez, Goethe engage une sorte de duel, dans l'arène de la création poétique, où se révèle, finalement, vain, son désir de rivaliser avec son ancêtre perse: vaincu, Goethe se laisse, alors, submerger par les vagues du monde imaginal de Hafez, le temps de la composition d'un poème:
«Hafez, s'égaler à toi, quelle folie ! Sur les flots de la mer frémissante, un navire poursuit sa course rapide ; il sent se gonfler ses voiles ; il marche fier et hardi: que l'Océan le brise, il nage, planche pourrie. Dans tes chants légers, rapides, roule un frais courant ; il bouillonne en vagues de feu : l'incendie m'engloutit. Mais je me sens une bouffée d'orgueil, qui me donne de l'audace : moi aussi, dans un pays inondé de lumière, je vécus, j'aimai. »
მისი პოეზიის გმირია თავისუფალი ძლიერი ადამიანი რიმელსაც შეუძლია უბედობაშიც ადამიანური ღირსების შენარჩუნება.
დაიბადა შირაზში //თანამედროვე ირანი// ღარიბ ოჯახში. სწავლობდა სკოლაში //მაკტაბ// სადაც რელიგიურ დისციპლინათა გარდა სწავლობდა ლექსების წერასაც. მთელი ცხოვრება მიისწრაფოდა ცოდნისკენ და თავიდან როგორც ჩანს პურის ფულს შოულობდა ყურანის სურების ზეპირად კითხვით //ასეთ პროფესიონალ მკითხველს უწოდებდნენ ჰაფეზს// და ასწავლიდა ღვთისმეტყველებას.
მას შემდეგ რაც მან სახელი გაითქვა როგორც ღაზელის დიდოსტატმა მეტსახელი ჰაფეზი იყო არა მარტო მისი მეტსახელი, ის იქცა სახალხო პოეტის აღმნიშვნელ სიტყვად.
ჰაფეზს არასოდეს დაუტოვებია მშობლიური შირაზი თუმცა მას სთავაზობდნენ ბაღდადში და ინდოეთში გადასვლას.
ის როგორც ჩანს 1389 წელს გარდაიცვალა.
ჰაფეზის ლირიკაში ჭარბობდა სპარსული პოეზიისთვის ტრადიციული ღვინის და სიყვარულის,მისტიკური გამოცხადების,დიდ ადამიანთა შექების, წუთისოფლის ამაოებაზე და გაუგებრობაზე,შეუცნობადობაზე ჩივილის თემები.
მაგრამ ჰაფეზის ლირიკული გმირი არის სიცოცხლით სავსე ცოცხალი,წინააღმდეგობრივ ვნებათა დუღილით შეპყრობილი ადამიანი.
ის ხან ასკეტია,მისტიკოსი და სულთა მხილველი და ხან სკეპტიკოსი,თავისუფლად მოაზროვნე, კაცობრიობისთვის ნათელი მიწიერი სამეფოს მაუწყებელი მეოცნებე და ხან მყუდროების დამარღვეველი ლოთი და დებოშირი რომელიც სიუხეშემდე მკვეთრად ამხელს სასულიერო პირებს და ხელისუფლებს.
ჰაფეზი ღაზელებში ფართოდ იყენებდა ტრადიციული სუფიური პოეზიის ცნებებს რომლებიც იძლეოდნენ ორმაგი,როგორც რეალისტური ისე სიმბოლური განმარტების საშუალებას.
ის ხანდახან მოუწოდებდა უსამართლო სინამდვილისგან გაქცევისკენ არა მისტიკურ ზმანებებში არამედ ბობოქარი ეგოცენტრული ტკბობის ძიებებში,რაც ნიღბავდა ბუბტარულ და ტირანების წინააღმდეგ მიმართულ მოტივებს და გამოთქმებს.
ჰაფეზის პოეზია პოპულარულია არა მარტო აღმოსავლეთში.
მისი შემოქმედების გაცნობამ დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა გოეთეზე და შთააგონა მას ციკლი დასავლურ-აღმოსავლური დივანის დაწერა.
პუშკინმა ლექსში "ჰაფეზიდან" გამოხატა აღფრთოვანება პოეტით და მისი სახით მთელი სპარსული პოეზიით.
სპარსული სიტყვის სიტკბომან მასურვა მუსიკობანი...
ესეც ევროპაა - გოეთურ-ჰაფეზურ-გრიგოლრობაქიძესეული...
ფრანგული რადიოკულტურა, დებატი ირანელ ინტელექტუალებზე.
ჰაფეზი და გოეთე-აღმოსავლეთის და დასავლეთის შეხვედრა:
მრავალათასწლიანი სპარსული ენა გაჩნდა ცივილიზაციის აკვანში, ირანის ზეგანზე. ისაა მსოფლიოს კულტურის, ეთიკის და ისტორიის საგანძურის გასაღები.
სინტაქსური სიფაქიზეები და ლიტერატურული დახვეწილობა რომლებიც ზიდავენ მდიდარ კულტურას და ღრმა ცოდნას სპარსულ ენას აქცევს ცოცხალ და დინამიურ, მუდამ განახლებად ენად.
ტკბილი და მელოდიური სიტყვების დინება მისი მუსიკალურობით ეფერება ყურს.
სპარსული ლიტერატურა გასცდა ირანის საზღვრებს და მოევლო დედამიწის ოთხივე მხარეს. მისი კვალი დღესაც ჩანს მთელ აზიაში,მაგრამ აგრეთვე ევროპაში. სადაც მრავალი მწერალი და პოეტი დაინტერესდა სპარსული მწერლობით.
ამის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მაგალითი იყო გოეთე. მთელმა მსოფლიომ იცის თუ როგორ უყვარდა გოეთეს ჰაფეზ შირაზელი.
ამ ნარკვევის თემაა დიდი სპარსელი ლირიკოსი პოეტის გავლენა მის გერმანელ კოლეგაზე.
თავისი სტილის სიმდიდრით და მის მნიშვნელობათა უსასრულო ჰორიზონტით სპარსული ლიტერატურის მნიშვნელობა დიდად სცდებოდა სპარსეთის გეოგრაფიულ საზღვრებს. ეს კარგად ჩანს მრავალი დასავლელი მწერლის ნაზრევში და შემოქმედებაში.
მე-18 საუკუნის შუა ხნებიდან სპარსული პოეზიის მრავალი ძეგლის აღმოჩენამ თუ ხელახალმა აღმოჩენამ გააღვიძა ინტერესი რომლის ექოც ისმის მთელს ევროპაში.
თარგმნიდნენ სულ უფრო და უფრო მეტ არაბულ და სპარსულ ნაწარმოებებს და უცნობი აღმოსავლეთით დაინტერესდნენ ხშირად რომანტიკულ მიმდინარეობასთან ახლო ინტელექტუალები.
მე-18 საუკუნის ბოლოსთვის და მე-19 საუკუნისთვის გამრავლდა თარგმანები.
შლეგელმა გერმანულად თარგმნა ფირდოუსის შაჰ ნამეს დიდი ნაწილები, მაშინ როდესაც ჰერდერი შეუდგა საადის «გოლესთანის» თარგმნას.
ეს მოძრაობა ჩანს საფრანგეთშიც,სადაც განსაკუთრებით უყვართ საადი და ინგლისშიც, სადაც იკვლევენ და თარგმნიან ხაიამს, მაგრამ აღმოსავლეთით დაინტერესება განსაკუთრებით ძლიერი იყო გერმანიაში სადაც გაჩნდა ის რასაც შეიძლება ეწოდოს სპარსოფილობა.
დღეს ივიწყებენ მაგრამ ამ ინტერესმა დიდი გავლენა იქონია მე-17 საუკუნის გერმანულ ლიტერატურაზე.
ეს განსაკუთრებით ჩანს მე-17 საუკუნის იმ ინტელექტუალებში რომლებიც ეძებდნენ ბერძნულ-რომაული მითოლოგიისგან განსხვავებულ შთაგონების წყაროს.
თავისი სიახლით და უცნობი განზომილებით მათ პასუხის მონახაზი მისცა სპარსულმა და უფრო ზოგადად არაბულ-მაჰმადიანურმა ლიტერატურამ.
ასე მაგალითად შლეგელები, ჰერდერი და ჰამერი, რომელთაც მალე მოჰყვა რუკერი, დიდად იყვნენ შთაგონებულნი სპარსული ლიტერატურის დიდი მოტივებით და მათაც აჩვენეს დასავლეთს აზროვნების და მსოფლმხედველობის ეს ახალი ტიპი.
გრუმელსჰაუზენის მიერ დაწერილი იოსების ზღაპარი დიდადაა შთაგონებული იუსუფის და ზოლეიხას ისტორიის სპარსული ვერსიით.
ჰაფეზით შთაგონებულმა გოეთემ კი დაწერა თავისი ერთ-ერთი მთავარი ბოლო ნაწარმოები- დასავლურ-აღმოსავლური დივანი.
გერმანული აზრის ერთ-ერთ უდიდეს ფიგურას ინტელექტუალურად და სულიერად უყვარდა ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი სპარსი პოეტი.
შირაზის ოსტატთან შეხვედრის შემდეგ გოეთე ამას ამბობდა:
«თავის პოეზიაში ჰაფეზმა სამუდამოდ ჩაწერა უეჭველი ჭეშმარიტება... ჰაფეზი შეუდარებელი პოეტია».
ფართო საზოგადოება კარგად იცნობს გოეთეს გერმანულ თხზულებებს. ორიგინალური შთაგონების მისი დივანი კი ნაკლებადაა ცნობილი.
 |
| ეს ჰაფეზია |
მაშინ გოეთე არ ყოფილა ნეოფიტი სპარსული ლიტერატურის სფეროში. რამოდენიმე წლის წინ მან აღმოაჩინა საადის «გოლესთანი» და ნიზამის ლეილი და მაჯნუნი.
მაგრამ გოეთე აღაფრთოვანა ჰფეზმა. ჰაფეზის წაკითხვამ გოეთეს გაუჩინა მაშინ ნაკლებად შესწავლილი კონტინენტის უკეთ გაცნობის სურვილი.
გოეთეს განსაკუთრებით მოსწონდა ჰაფეზის პოეზიის ლირიკული განზომილება,ისევე როგორც მისი ინტერპრეტაციების უსასრულო ჰორიზონტი.
გოეთემ ჰაფეზის ლექსებს უწოდა «ადამიანის გემოვნების და დახვეწილობის სასწაული» და «სრულყოფის და მშვენიერების, ისევე როგორც ფილოსოფიის და მისტიკის ამოუწურავი წყარო».
თავიდან გოეთემ დაიწყო ჰაფეზის ღაზალების მნიშვნელოვანი კომენტარის წერა და ცდილობდა ჰაფეზის პოეზიის ღრმა მოტივაციების გაგებას. შემდეგ გოეთემ გადაწყვიტა სპარსული ენის და კლიგრაფიის სწავლა.
არასტაბილური და მღელვარე ხანაში როდესაც რევოლუციების მიწისძვრამ შესძრა ტრადიციული ღირებულებები საუკუნის ტანჯვათა მიღმა აბსოლუტის და არსებობის აზრის მაძიებელი გოეთესთვის თავშესაფარი შეიძლება იყოს აღმოსავლური ლიტერატურაც მის ქვიეტისტურ განზომილებაში.
ჰაფეზის ლექსებში დასავლეთის მიერ დაფასებული მატერიალური სიმდიდრის მიღმა მან ნახა სიმშვიდის და ეთერული სიმდიდრეების ამოუწურავი წყარო.
შირაზის ოსტატის პოეზიაში გოეთემ ნახა სულიერების და სიბრძნის მოულოდნელი წყარო. გოეთემ იგრძნო რომ «ლტოლვილია» თავის საკუთარ სამშობლოშიც.
ამ ზედროული შეხვედრის შემდეგ გოეთე წერს:
«მოულოდნელად აღმოვჩნდი აღმოსავლეთის ციური სურნელის და მარდისობის მაცოცხლებელი სიოს პირისპირ. ის მოქრის სპარსეთის სივრცეებიდან. სწორედ ასე გავიცანი არაჩვეულებრივი კაცი რომლის პიროვნებამ მომაჯადოვა....»
«ჰაფეზ, რა სიჟეა შენთან გატოლება! გემი სწრაფად მიდის მღელვარე ზღვაზე; მისი აფრები იბერება; ის მიდის ამაყად ...შენს მსუბუქ და სწრაფ ლესებში არის გრილი დინება; ის დუღს ცეცხლის ტალღებში: ხანძარი მნთქავს მე სავსე ვარ სიამაყით რომელიც მათამამებს: მეც, სინათლით სვსე ქვეყანაში ვიცოცხლე, მიყვარდა».
--------------------------------------------------------------------------------------------
ენათესავება ეს ჩვენს გრიგოლ რობაქიძეს:
«1916 წელს ,როგორც სამხედრო მოხელე, სპარსეთში მოვხვდი. ეს ჩემი ცხოვრების შემობრუნების წერტილი იყო. მესოპოტამიის ზღურბლამდე მივაღწიე და მქონდა შეგრძნება, რომ საუკუნეთა სვლაში დაკარგული სამშობლო ვიპოვე.
ქართველთა უძველესი პირველსამშობლო ქალდეა იყო.
მიწის შეგრძნება ჩემში ყოველთვის განსკუთრებით იყო გამოხატული - ის ირანის ზეგანზე რაღაც კოსმიურად იქცა.
მთელი ჩემი არსებით ვიგრძენი რომ ჩემი პოეტური ფესვები იქ იყო.»
«საქართველოც ხომ ნატეხია აღმოსავლეთის და ჩვენ არ უნდა დავივიწყოთ ჩვენი აკვანი. ძვირფასია დსვლეთი ევროპა, მაგრამ ევროპისთვის აღმოსვლეთს ვერ დავსთმობთ.
უმჯობესი იქნება მათი ქორწილი ქართული ნადიმით გადავიხადოთ».
რობაქიძის აზრით ამის მაგალითი რუსთველია რომელმაც «შეჰკრა სინთეზი აღმოსავლეთის დაჩრდილული ფიქრისა და იტალიის აშადრევნებული რენესანსის გაქანებისა».
http://french.irib.ir/radioculture/iranian-intellectuals/debats/item/77650-hafez-et-goethe-rencontre-de-lorient-et-de-loccident-1
Mercredi, 17 Août 2011 18:51
Hafez et Goethe : rencontre de l’Orient et de l’Occident (1)
Vieille de plusieurs millénaires, la langue persane a vu le jour, dans le berceau de la civilisation, sur le plateau iranien ; elle est la clé du thesaurus de la culture, de l’éthique et de l’histoire du monde.
Les subtilités syntaxiques et la finesse littéraire, qui véhiculent, en filigrane, une culture riche et un savoir profond, ont fait du persan une langue vivante et dynamique, en perpétuel renouveau. Doux et mélodieux, les mots coulent, caressant l’oreille de leur musicalité suave. Et dans ce contexte, la littérature persane a su dépasser les frontières iraniennes, pour s’envoler aux quatre coins de notre planète ; ses traces sont toujours visibles, sur toute l’Asie, mais aussi, en Europe, où nombreux ont été les hommes de lettres et lles poètes à s’y intéresser. Un exemple manifeste fut Goethe, dont son engouement pour Hafez de Chiraz est mondialement connu. C’est de l’influence du grand poète lyrique persan, sur son collègue allemand, qu’il sera question, dans cet exposé.
De par la richesse de son style et l’horizon illimité de ses significations, la littérature persane a eu une portée, dépassant, largement, ses frontières géographiques, notamment, au sein de la pensée et de l'œuvre de nombreux écrivains occidentaux. A partir du milieu du XVIIIe siècle, la (re)découverte de plusieurs monuments de la poésie persane suscite un engouement, dont les échos se répercutent, à travers toute l'Europe : un nombre croissant d'œuvres arabes et persanes sont traduites, alors que l'intérêt, pour un Orient inconnu, se développe, au sein de nombreux cercles intellectuels, souvent, proches du courant romantique. A la fin du XVIIIe et au début du XIXe siècle, le mouvement de traduction redouble de vigueur: Schlegel traduit, en allemand, de vastes passages du Shâh-nâme de Ferdowsi, alors que Herder s'attelle à la traduction du "Golestân" de Saadi. Si ce mouvement est présent, en France - où l'on apprécie, particulièrement, l'œuvre de Saadi - ou en Angleterre - où les quatrains de Khayyâm font l'objet de nombreuses études et traductions -, c'est, en Allemagne, qu'il se manifeste, avec le plus d'éclat: la vigueur et la profusion des recherches consacrées à l'Orient contribuent à l'émergence de ce que l'on pourrait appeler un "philo-persanisme".
Cet engouement n'a pas été sans avoir une influence notable sur la littérature allemande du XVIIe siècle, bien qu'il reste quelque peu oublié aujourd'hui. Il trouve, notamment, ses racines, chez quelques intellectuels et écrivains du XVIIe siècle, qui cherchaient une inspiration autre que celle puisée, durant des siècles, au sein de la mythologie et des grands classiques grecs. De par sa nouveauté et sa dimension inconnue, la littérature persane et, de façon plus générale, arabo-islamique, va leur fournir l'esquisse d'une réponse. Ainsi, des auteurs, comme Schlegel, Herder et Hammer, bientôt, suivis de Ruckert, se sont, largement, inspirés des grands motifs de la littérature persane, tout en contribuant à révéler à l'Occident un nouveau type de pensée et de vision du monde. Ainsi, le conte de Joseph écrit par Grumelshausen s'inspire, largement, de l'histoire de Yusuf et Zoleykha, dans sa version persane, tandis que Goethe s'inspire de Hâfez, pour composer l'une de ces dernières œuvres magistrales: Le Divan occidental-oriental.
Nous allons tenter de retracer les genèses d'une influence, ou plutôt, de la passion intellectuelle et spirituelle de l'une des plus grandes figures de la pensée allemande, pour l'un des poètes persans les plus éminents, passion qui donna naissance à une inspiration féconde, ainsi qu'à une admiration sans bornes. Après sa "rencontre" avec le maître de Chiraz, Goethe affirme, ainsi: "Dans sa poésie, Hafez a inscrit une vérité indéniable, de façon indélébile… Hafez est un poète hors pair".
Si la majorité des œuvres allemandes de Goethe sont bien connues du grand public, son Divan - guidé par une inspiration particulière et peuplé de motifs originaux - est passé plus inaperçu, bien qu'il occupe une place singulière, au sein de son oeuvre. Goethe ne découvrit la poésie de Hafez qu'en 1814, à l'âge de 65 ans, en lisant la traduction, publiée, la même année, qu'en avait réalisé l'orientaliste autrichien, Joseph von Hammer Purgstall. Bien qu'il ne fut pas, à ce moment-là, un néophyte, en matière de littérature persane - il avait, quelques années auparavant, découvert le "Golestân" de Saadi, ainsi que la version de Leyli et Majnûn mise en forme par Nezami -, la lecture de Hafez fit naître en lui une grande admiration, pour le poète, tout en éveillant en lui le désir de mieux connaître un "continent" encore peu exploré, à l'époque. Goethe appréciait, particulièrement, la dimension lyrique de la poésie de Hafez, ainsi que l’horizon infini de ses interprétations. Il qualifie les vers de Hafez de "miracle de goût humain et de raffinement" et de "source inépuisable de perfection et de beauté, tout autant que de philosophie et de mystique". Dans un premier temps, il se consacra à la rédaction d'un important commentaire des ghazals de Hafez, tout en s'efforçant de comprendre les motivations profondes ayant guidé la rédaction de cette somme poétique. Dans le même élan, il décida d'apprendre le persan, ainsi que la calligraphie.
Au milieu d'une époque instable et agitée, où les valeurs traditionnelles se voient ébranlées, par le séisme des révolutions, la littérature orientale et sa dimension quiétiste semblent, également, constituer une sorte de refuge, pour Goethe qui, au-delà des tourments du siècle, aspire à saisir l'absolu et à révéler la dimension profonde de l'existence. Il trouve dans les vers de Hafez une source intarissable d'apaisement et de richesses éthérées, au-delà des biens matériels, tant valorisés par l'Occident. La poésie du maître de Chiraz a, donc, eu un profond retentissement, sur l'état d'esprit et la vision du monde de Goethe, en lui révélant des horizons de sagesse et de spiritualité insoupçonnés, tout en lui faisant prendre conscience de sa condition d'"exilé", au sein même de sa patrie.
Après cette "rencontre" intemporelle, il écrit: "Soudain, je me suis retrouvé face à face avec le parfum céleste de l'Orient et avec la vivifiante brise de l'Eternité qui était soufflée des plaines et des vastes étendues de Perse, et c'est ainsi que j'ai fait la connaissance d'un homme extraordinaire, dont la personnalité m'a totalement fasciné", pour déclarer quelques mois plus tard: "Je deviens fou. Si je ne me mets pas immédiatement à composer des poèmes, je ne serai pas capable de supporter l'influence stupéfiante de cette personnalité extraordinaire, qui est, soudainement, entrée, dans mon existence". Nous sommes donc en présence d'une profonde admiration, frôlant parfois, l'adulation, non guidée, par des motifs strictement intellectuels ou d'érudition, mais bien par les vibrations du cœur. Hafez peuple l'existence intellectuelle de Goethe, au sens profond du terme, l'appelant, tantôt "Saint Hafez" ou encore "Ami céleste". Fortement marqué par les notions de "double spirituel" (hamzâd), de "guide spirituel" (morâd), et de "rival" (raqîb), développées, par Hafez, Goethe engage une sorte de duel, dans l'arène de la création poétique, où se révèle, finalement, vain, son désir de rivaliser avec son ancêtre perse: vaincu, Goethe se laisse, alors, submerger par les vagues du monde imaginal de Hafez, le temps de la composition d'un poème:
«Hafez, s'égaler à toi, quelle folie ! Sur les flots de la mer frémissante, un navire poursuit sa course rapide ; il sent se gonfler ses voiles ; il marche fier et hardi: que l'Océan le brise, il nage, planche pourrie. Dans tes chants légers, rapides, roule un frais courant ; il bouillonne en vagues de feu : l'incendie m'engloutit. Mais je me sens une bouffée d'orgueil, qui me donne de l'audace : moi aussi, dans un pays inondé de lumière, je vécus, j'aimai. »
(suite)
http://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/literatura/HAFIZ.html
შამსედინ მოჰამედ ჰაფეზი//1325-1389/90// დიდი სპარსელი პოეტი.
http://www.krugosvet.ru/enc/kultura_i_obrazovanie/literatura/HAFIZ.html
შამსედინ მოჰამედ ჰაფეზი//1325-1389/90// დიდი სპარსელი პოეტი.
მისი პოეზიის გმირია თავისუფალი ძლიერი ადამიანი რიმელსაც შეუძლია უბედობაშიც ადამიანური ღირსების შენარჩუნება.
დაიბადა შირაზში //თანამედროვე ირანი// ღარიბ ოჯახში. სწავლობდა სკოლაში //მაკტაბ// სადაც რელიგიურ დისციპლინათა გარდა სწავლობდა ლექსების წერასაც. მთელი ცხოვრება მიისწრაფოდა ცოდნისკენ და თავიდან როგორც ჩანს პურის ფულს შოულობდა ყურანის სურების ზეპირად კითხვით //ასეთ პროფესიონალ მკითხველს უწოდებდნენ ჰაფეზს// და ასწავლიდა ღვთისმეტყველებას.
მას შემდეგ რაც მან სახელი გაითქვა როგორც ღაზელის დიდოსტატმა მეტსახელი ჰაფეზი იყო არა მარტო მისი მეტსახელი, ის იქცა სახალხო პოეტის აღმნიშვნელ სიტყვად.
ჰაფეზს არასოდეს დაუტოვებია მშობლიური შირაზი თუმცა მას სთავაზობდნენ ბაღდადში და ინდოეთში გადასვლას.
ის როგორც ჩანს 1389 წელს გარდაიცვალა.
ჰაფეზის ლირიკაში ჭარბობდა სპარსული პოეზიისთვის ტრადიციული ღვინის და სიყვარულის,მისტიკური გამოცხადების,დიდ ადამიანთა შექების, წუთისოფლის ამაოებაზე და გაუგებრობაზე,შეუცნობადობაზე ჩივილის თემები.
მაგრამ ჰაფეზის ლირიკული გმირი არის სიცოცხლით სავსე ცოცხალი,წინააღმდეგობრივ ვნებათა დუღილით შეპყრობილი ადამიანი.
ის ხან ასკეტია,მისტიკოსი და სულთა მხილველი და ხან სკეპტიკოსი,თავისუფლად მოაზროვნე, კაცობრიობისთვის ნათელი მიწიერი სამეფოს მაუწყებელი მეოცნებე და ხან მყუდროების დამარღვეველი ლოთი და დებოშირი რომელიც სიუხეშემდე მკვეთრად ამხელს სასულიერო პირებს და ხელისუფლებს.
ჰაფეზი ღაზელებში ფართოდ იყენებდა ტრადიციული სუფიური პოეზიის ცნებებს რომლებიც იძლეოდნენ ორმაგი,როგორც რეალისტური ისე სიმბოლური განმარტების საშუალებას.
ის ხანდახან მოუწოდებდა უსამართლო სინამდვილისგან გაქცევისკენ არა მისტიკურ ზმანებებში არამედ ბობოქარი ეგოცენტრული ტკბობის ძიებებში,რაც ნიღბავდა ბუბტარულ და ტირანების წინააღმდეგ მიმართულ მოტივებს და გამოთქმებს.
ჰაფეზის პოეზია პოპულარულია არა მარტო აღმოსავლეთში.
მისი შემოქმედების გაცნობამ დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა გოეთეზე და შთააგონა მას ციკლი დასავლურ-აღმოსავლური დივანის დაწერა.
პუშკინმა ლექსში "ჰაფეზიდან" გამოხატა აღფრთოვანება პოეტით და მისი სახით მთელი სპარსული პოეზიით.
ირანში და ტაჯიკეთში მისი ლექსები იქცა ხალხურ სიმღერებად.
ჰქფეზის "დივანს" დღესაც ყველაზე მეტად გამოსცემენ ირანში და სპარსულენოვან ქვეყნებში.
ჰაფეზის ღაზელებში არის ჰუმანისტური მოტივებიც. მისი თქმით ადამიანი უნდა ემსახუროს თავის ახლობელ და საყვარელ ადამიანებს და არა მიწიერ თუ ზეციურ მეფეებს....
Диван (поэтический сборник) Хафиза включает 418 газелей, 5 крупных касыд-панегириков, 29 кыта, 41 рубаи и 3 месневи Дикая лань, Саки-наме и Моганни-наме. Несмотря на мастерское владение разными поэтическими формами восточного стихосложения, основная жанровая форма, прославившая имя Хафиза – газель. Возникшая в 10 в. персидская газель состоит из не более 12 двустиший (бейтов) с единой рифмой. В западной поэзии напрашивается аналогия газели с сонетом – там тоже отсутствует единая сюжетная линия, главное – это лирическая интонация, настроение, выражающее душевное состояние героя.
На первый взгляд, в лирике Хафиза преобладали традиционные для персидской поэзии темы вина и любви, мистического озарения, восхваления великих людей, жалобы на бренность и непознаваемость мира. Однако лирический герой Хафиза – полнокровный, живой человек, одержимый кипением противоречивых страстей. Он то аскет, мистик и духовидец, то скептик, вольнодумец и мечтатель, возвещающий человечеству наступление светлого земного царства, то забулдыга и дебошир, нарушитель спокойствия, до грубости резко обличающий духовенство и власть имущих.
Хафиз широко использовал в газелях образы и термины традиционной суфийской поэзии, которые допускали возможность двоякого толкования – реалистического и символического. В отличие от поэтов-суфиев, он призывал уйти от несправедливой действительности не в мистические грезы, а в поиски форм неистового эгоцентрического наслаждения, вуалирующие бунтарские и тираноборческие мотивы и высказывания.
Поэзия Хафиза популярна не только на Востоке. Знакомство с его творчеством произвело сильное впечатление на Гете и вдохновило его на создание цикла Западно-восточный диван. Стихи Хафиза переводил А.Фет. А.С.Пушкин в своем стихотворении Из Гафиза отдал дань восхищения самому поэту и в его лице всей персидской поэзии. В Иране и Таджикистане его стихи стали народными песнями. Диван Хафиза и по сей день – самое переиздаваемое произведение классического наследия в Иране и персоязычных странах.
Гуманистическая направленность газелей Хафиза была вызовом догмам ислама и мистической отрешенности суфизма. Он призывал служить своим любимым и близким людям, а не царю земному и небесному. Такая позиция до сих пор близка современному ощущению жизни, что делает поэзию Хафиза популярной и в 21 в.
ჰქფეზის "დივანს" დღესაც ყველაზე მეტად გამოსცემენ ირანში და სპარსულენოვან ქვეყნებში.
ჰაფეზის ღაზელებში არის ჰუმანისტური მოტივებიც. მისი თქმით ადამიანი უნდა ემსახუროს თავის ახლობელ და საყვარელ ადამიანებს და არა მიწიერ თუ ზეციურ მეფეებს....
ХАФИЗ (Шамседдин Мохаммед) (ок. 1325 – 1389/90) – великий персидский поэт. В его поэзии создан образ нового, по сути ренессансного человека, вольнодумца с сильным личным началом, способного, несмотря на все перипетии судьбы, сохранять свое человеческое достоинство и стремление к счастью.
О биографии Хафиза достоверных сведений немного – он родился в Ширазе (совр. Иран) в начале 14 в. в бедной семье, посещал школу мактаб, где помимо религиозных дисциплин обучался стихосложению. Всю жизнь Шамседдин Мохаммед тянулся к знаниям и похоже, вначале зарабатывал на жизнь чтением наизусть сутр Корана – такой профессиональный чтец назывался «хафизом», а также преподавал богословие. После того, как при жизни он прославился как величайший мастер газели, прозвище Хафиз стало не только его литературным псевдонимом, но и именем нарицательным, означающим народного поэта. Хафиз никогда не покидал пределов родного Шираза, хотя ему предлагали переехать в Багдад и Индию. Он умер в Ширазе ориентировочно в 1389.Диван (поэтический сборник) Хафиза включает 418 газелей, 5 крупных касыд-панегириков, 29 кыта, 41 рубаи и 3 месневи Дикая лань, Саки-наме и Моганни-наме. Несмотря на мастерское владение разными поэтическими формами восточного стихосложения, основная жанровая форма, прославившая имя Хафиза – газель. Возникшая в 10 в. персидская газель состоит из не более 12 двустиший (бейтов) с единой рифмой. В западной поэзии напрашивается аналогия газели с сонетом – там тоже отсутствует единая сюжетная линия, главное – это лирическая интонация, настроение, выражающее душевное состояние героя.
На первый взгляд, в лирике Хафиза преобладали традиционные для персидской поэзии темы вина и любви, мистического озарения, восхваления великих людей, жалобы на бренность и непознаваемость мира. Однако лирический герой Хафиза – полнокровный, живой человек, одержимый кипением противоречивых страстей. Он то аскет, мистик и духовидец, то скептик, вольнодумец и мечтатель, возвещающий человечеству наступление светлого земного царства, то забулдыга и дебошир, нарушитель спокойствия, до грубости резко обличающий духовенство и власть имущих.
Хафиз широко использовал в газелях образы и термины традиционной суфийской поэзии, которые допускали возможность двоякого толкования – реалистического и символического. В отличие от поэтов-суфиев, он призывал уйти от несправедливой действительности не в мистические грезы, а в поиски форм неистового эгоцентрического наслаждения, вуалирующие бунтарские и тираноборческие мотивы и высказывания.
Поэзия Хафиза популярна не только на Востоке. Знакомство с его творчеством произвело сильное впечатление на Гете и вдохновило его на создание цикла Западно-восточный диван. Стихи Хафиза переводил А.Фет. А.С.Пушкин в своем стихотворении Из Гафиза отдал дань восхищения самому поэту и в его лице всей персидской поэзии. В Иране и Таджикистане его стихи стали народными песнями. Диван Хафиза и по сей день – самое переиздаваемое произведение классического наследия в Иране и персоязычных странах.
Гуманистическая направленность газелей Хафиза была вызовом догмам ислама и мистической отрешенности суфизма. Он призывал служить своим любимым и близким людям, а не царю земному и небесному. Такая позиция до сих пор близка современному ощущению жизни, что делает поэзию Хафиза популярной и в 21 в.
No comments:
Post a Comment