მესიანურ იდეათა სიმბოლიკა

«არ დაგძლიოს ბოროტმა, არამედ შენ სძლიე ბოროტს კეთილით» (მოციქულ პავლეს წერილი რომაელთა მიმართ 12, 21).

საინტერესო თემა, მესიანიზმთა შეტაკებების ისტორიისთვის.

ჩენსტოხოვა, იასნა გორა, პოლონეთი

http://www.marypages.com/CzestochowaRussian.htm
ლოცვა ჩენსტოხოვას ღვთისმშობელს
მარიამ, ჩვენო ძვირფასო ჩენსტოხოვას ქალბატონო, მოწყალედ შეხედე შენს შვილებს.

ამ ტანჯულ და ცოდვილ სამყაროში დაგვიცავი შენი სიყვარულით სავსე ზრუნვით. დაიცავი ჩვენი ახალგაზრდები უღვთო გზებისგან. დაეხმარე ჩვენს შვილებს ღრმა სიბერემდე მიღწევაში რათა მოემზადონ სახლისაკენ სამოგზაუროდ.

დაიცავი ჩვენი დაუცველი დაუბადებელი ბავშვები, არ დაუშვა მათი მოკვლა და იყავი ჩვენი ძალა ყველა ცოდვათა წინააღმდეგ.

დაიცავი შენი შვილები სიძულვილისგან, დისკრიმინაციისგან და ომისგან.

აავსე ჩვენი გულები, ჩვენი ოჯახები და ჩვენი სამყარო შენი შვილისგან მომდინარე მშვიდობით და სიყვარულით.

ო დედოფალო და დედა, იყავი ჩვენი ნუგეშისმცემელი და ძალა, იესოს სახელით ვლოცულობთ, ამინ.

პოლონეთის კომუნისტური უშიშროების თანამშრომელთა მიერ მოკლული მამა ეჟი პოპელუშკო, "სოლიდარობის" მოძღვარი.

კომუნისტური რეჟიმის ეს დიდი მოწინააღმდეგე, რომელიც 1984 წელს მოკლეს, დღესაც ძალიან პოპულარულია პოლონეთში.

ამ საღამოსაც, ისევე როგორც ყოველ დღე,ტურისტები ერევიან ვარშაველებს ძველი ქალაქის ქუჩებში. ღვთისმშობლის ეკლესიის წინ, რამოდენი - მე ნაბიჯში მეფის სასახლიდან დიდი ასობებით წერია მოციქული პავლეს მიერ რომაელებისადმი მიწერილი წერილიდან ამოღებული ფრაზა: «არ დაგძლიოს ბოროტმა, არამედ შენ სძლიე ბოროტს კეთილით» (მოციქულ პავლეს წერილი რომაელთა მიმართ 12, 21).

მრავალმა პოლონელმა კარგად იცის ეს სიტყვები. ისინი მრავალჯერ წარმოუთქვამს მამა ეჟი პოპელუშკოს რომელიც 37 წლისა იყო როდესაც ის 1984 წლის 19 ოქტომბერს გაიტაცეს და მოკლეს იმდროინდელი რეჟიმის შინაგანი უშიშროების სამსახურის თანამშრომლებმა…

«ის არასოდეს არ მოქმედებდა როგორც აჯანყებული,ის არ ყოფილა ინტელექტუალი. სხვათა შორის მას გაუჭირდა სემინარიის დამთავრება.

ის მუდამ მოქმედებდა იერარქიის თანხმობით და 1980 წლის 31 აგვისტოს, პირველი თავისუფალი პროფკავშირი სოლიდარობის შექმნის დღეს კარდინალმა სტეფან ვიშინსკიმ (ვარშავის მთავარეპისკოპოსმა 1948 წლიდან მის სიკვდილამდე 1981 წელს) მას სთხოვა წასვლა გაფიცულებთან. სწორედ ასე გაჩნდა მეგობრობა მუშებთან იმიტომ რომ ის ახერხებდა მუშათა ტანჯვის დაკავშირებას ქრისტეს ტანჯვასთან», თქვა მამა ადამ შულცმა.

მამა ადამ შულცი ხელმძღვანელობს საერო სულიერების ცენტრს.

«კათოლიკურ მოძრაობათა ეროვნული საბჭოს დანარჩენი წევრი ორგანიზაციების მსგავსად ჩვენ ვლაპარაკობთ მონდიალიზაციაზე და ქრისტიანების ჩართვაზე ეკონომიკურ ცხოვრებაში. ჩვენ ხშირად ვიმეორებთ ეჟი პოპელუშკოს სიტყვებს.
ეჟი პოპელუშკოს სიტყვები ეხმაურება იმას რასაც ჩვენ განვიცდით მოხმარებიზმისა და ინდივიდუალიზმის დროში.”

მისი აზრით ახალგაზრდა მღვდელი რომელსაც წმინდანად შერაცხავენ კვირას ვარშავის დიდ მოედანზე «იყო თავისუფლების ბრძოლის სიმბოლო რწმენის და არა პოლიტიკის თვალსაზრისით.

მისი ბრძოლა ჩაგვრათა წინააღმდეგ და მისი ძალა ბრძოლებში რომლებსაც ეწეოდა შეზღუდვათა მიუხედავად დაეხმარა მრავალ ადამიანს.

მან მოახერხა ღმერთთან მჭიდრო კავშირის დაკავშირება ადამიანებისა და სამშობლოს საზრუნავთან.»

იგივეს ლაპარაკობს ეროვნული მეხსიერების ინსტიტუტის მკვლევარი ისტორიკოსი ანტონი დუდეკი.

მისი აზრით ახალგაზრდა მღვდელი წარმოადგენს «მუდამ ქედუხრელ პოლონეთს»:
«მან სიცოცხლე გასწირა, თავი დასდო ადამიანის უფლებებისთვის. ცხადია რომ მან ეს გააკეთა რელიგიური ენის გამოყენებით,ის უპირველეს ყოვლისა იყო ეკლესიის კაცი.

მაგრამ ის იყო თავისუფლების მებრძოლი და სწორედ ამიტომ იცნობდა მას ყველა პოლონელი 1982-1983 წლიდან, სამხედრო კანონის მიღების შემდეგ და სწორედ ამიტომაა ის პოპულარული დღესაც. არ უნდა დაგვავიწყდეს რომ ის ქადაგებდა მთელს პოლონეთში: მისი სიტყვა გაიგონა მთელმა ქვეყანამ.»

1984 წელს გარდაცვალების შემდეგ მისი რენომე განუწყვეტლად იზრდება. მას მიუძღვნეს 150-ზე მეტი წიგნი, რომელთაგანაც ზოგიერთი 50-ზე მეტ ენაზე ითარგმნა. 2010 წ. ივლისში გამოვიდა ბიოგრაფიული ფილმი «პოპელუშკო, თავისუფლება ჩვენშია». ვარშავაში არის პოპელუშკოსადმი მიძღვნილი მუზეუმი. მრავალ სკოლას ჰქვია მისი სახელი და მის საფლავზე ძალიან მალე დაიწყეს სალოცავად სიარული….

//თარგმანი ფრანგულიდან//

--------------------------------------------------------------------------------------------

საინტერესო თემა, მესიანიზმთა შეტაკებების ისტორიიდან.
ტორონტოს სლავურ კვლევათა ჟურნალი, ირენა ფიჟალკოვსკა-ჟანიაკი, მესიანურ იდეათა სიმბოლიკა

ნიკოლაი ბერდიაევმა წიგნში "რუსული იდეა"  თავისი დაკვირვებები რუსულ ისტორიოსოფიაზე დაიწყო რუსეთის რჩეულობის, მისი განსაკუთრებული ბედის და განსაკუთრებული რუსი ხალხის საკითხიდან. თავისი აზრი მან დაასრულა შემდეგი დასკვნით:

"მესიანიზმი თითქმის ისევე ახასიათებს რუს ხალხს როგორც ებრაელ ხალხს".  

პოლონელები მიცკევიჩი,სლოვაცკი,კრასინსკი, ახალი იზრაელის იდეის წამომწევი პოლონელი მასონები, ისტორიკოსები, მაგალითად იან კუხაჟევსკი, რჩეულ და განსაკუთრებული ბედის განსაკუთრებულ ხალხად თვლიან პოლონელ ხალხს.

ამ მდიდარი მასალის ანალიზის საფუძველზე შეიძლება ბერდიაევის აზრის დაზუსტება და იმის თქმა რომ მესიანიზმი თითქმის ერთნაირად ახასიათებს რუს,ებრაელ და პოლონელ ხალხებს.

ამ ნაშრომის თემაა რუსული და პოლონური მესიანიზმი. ებრაული კი გამოდის როგორც დოგმატი, წინასახე და პროტოტიპი.

უნდა ითქვას ისიც რომ ხმელთაშუა ზღვის კულტურის სხვა ხალხებსაც ჰქონდათ ჰქონდათ მესიანისტური და მილენარისტური  თუ ნაციონალისტური ტენდენციები.

ასეთი ტენდენციებია ფრანგულ მისტიკურ ფილოსოფიაშიც,მაგალითად ჟოზეფ დე მესტრთან,საფრანგეთის რევოლუციის,ნაპოლეონის ომების, ინგლისელი სახელმწიფო მოღვაწეების და პოლიტიკოსთა შეხედულებებში.

ამოსავალი წერტილი ასეთ შემთხვევებში იყო რწმენა იმისა რომ რჩეულ ხალხს დანარჩენი ხალხებისგან განასხვავებს განსაკუთრებული თვისება,ცხების განსაკუთრებული ნიშანი.

მე-16 საუკუნეში გაჩენილ მითს იმის შესახებ რომ ღმერთმა საგანგებო,განსაკუთრებული მისიის შესასრულებლად შეარჩია სწორედ ინგლისი არ ჰქონია მკაცრად თეოლოგიური ხასიათი. სამყაროს ხსნა ესმოდათ როგორც პოლიტიკური და ეკონომიკური მოქმედებები,მსოფლიოს დაპყრობა და რეფორმა.

აზროვნების ასეთი წესი რამდენადმე ახასიათებს დოსტოევსკისაც. ისიც თვლიდა რომ საჭიროა კონსტანტინეპოლის დაპყრობა რათა იქ შეიქმნას გაერთიანებულ სლავთა დედაქალაქი.

ინგლისში ასეთი თვალსაზრისი ხელს უწყობდა მის პოლიტიკას,გზას უხსნიდა კოლონიზატორებს,ამართლებდა ინდოეთში და აფრიკაში კოლონიების არსებობას. 

ჯერ კიდევ მეოცე საუკუნის დასაწყისში რედიარდ კიპლინგი თავის ყველა მოთხრობაში,რომანებში ხმამაღლა აცხადებდა ანგლო-საქსური რასის რჩეულობას. 

თავის ინტერპრეტაციას მან მისცა რელიგიური ხასიათი და ამბობდა რომ ინგლისი იპყრობს ქვეყნებს და ბატონობს მათზე ღმერთის სახელით და ინგლისელები რჩეული ხალხია.  ამიტომ აქებს ის ის ინდოეთში კოლონიალური არმიის ჯარისკაცის ყოველ გმირობას როგორც ღმერთისთვის სასურველ სასიკეთო ქმედებას.

ინგლისელები ამტკიცებდნენ რომ ღმერთი უკმაყოფილოა ებრაელებით რომლებმაც ვერ შესძლეს მისი დიდი გეგმების შესრულება და ამიტომ მან საქმე დაავალა დიდი ბრიტანეთის კუნძულთა მცხოვრებლებს. 

ქრისტიანულ მესიანიზმში მუდამ არის ებრაელების მიერ ღმერთის გეგმების ვერ შესრულების, ქრისტეს ვერ ცნობის და მისი მკვლელობის მოტივი. 

ამ ფორმით გავრცელებული მესიანური იდეები მუდამ მიმართული იყო ებრაელების წინააღმდეგ. ისინი მუდამ იუწყებოდნენ რეპრესიების,
გადასახლებების და პოგრომების შესახებ.  
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

//მაგრამ უნდა ითქვას რომ  სწორედ დიდი ბიბლიური წინასწარმეტყველების, ებრაელი წინასწარმეტყველების თქმით ებრაელები განუდგნენ ღმერთს,რწმენა გადააქციეს უღირს ვაჭრობად, უშინაარსო რიტუალური მოქმედებების სანაცვლოდ რაღაც პრივილეგიების გამოძალვის მცდელობად. 

წინასწარმეტყველი ოსიას თქმით კერპების აღმმართველ და მლოშვნელ ებრაელებს დასჯის და დაამხობს თვითონ მათი ცოდვა და არა შურისმაძიებელი და მათი ღალატით ტანჯული ღმერთი. 

 მარხვა, და უქმობა, და დღესასწაულნი თქვენნი
სძულან სულსა ჩემსა, მექმენინ მე სიმაძღრედ,
არღარა მერმე ულხინო ცოდვათა თქვენთა, გადასცემდა ებრაელებს მათი ღმერთის ამ სიტყვებს ისაია...

ისაიას ქადაგების ერთ-ერთი მთავარი თემაა კერპთაყვანისმცემლობით გატაცებული ხალხის და მისი ბელადების ორგულობა ღმერთის მიმართ ის ლაპარაკობდა მომავალ კატასტროფაზე რომელიც ელის ქვეყანას თუ კი ხალხი და მისი ბელადები უღალატებენ მათთვის კანონის მიმცემ ღმერთს.

 წინასწარმეტყველი ამოსის ღმერთი ამბობს რომ მას ეზიზღება ფარისეველ და უსულგულო ებრაელთა დღესასწაულები,მათი ძღვენი და მსხვერპლი. რომ ღმერთს არ სიამოვნებს ფარისეველ უსულგულო ებრაელთა სიმღერები და ქნარის ხმაური და რომ  ამ ფარისეველთა და უსულგულოთა დღესასწაულების და მსხვერპლის უარმყოფელ ღმერთს უნდა ადამიანთა მართლმსაჯულება, 
სიმართლე.

 დიდ ებრაელ წინასწარმეტყველთა,ბიბლიურ წინასწარმეტყველთა თქმით ღმერთს არ უნდა უკანონო ხარბ და გაღორებულ გულგრილთა და  ბოროტ მოძალადეთა ძღვენი და მსხვერპლი.არ უნდა ასეთების მიერ რიტუალების შესრულება. ადამიანები უნდა განიწმინდნენ, მათ უარი უნდა თქვან ბოროტებაზე და აკეთონ სიკეთე. მათ უნდა ეძებონ სიმართლე, უშველონ ჩაგრულს,დაიცვან ობოლი და ქვრივი. 

ისინი სიცოცხლეს იგდებდნენ საფრთხეში და ებრაელ ხალხს ეუბნებოდნენ რომ  სიკეთის,სოლიდარობის, სიყვარულის დამვიწყებელი და კანონმდებელი შემოქმედი ღმერთის  ორგული ხალხი დაიღუპებოდა.

"მიწათმოქმედი სტოვებს უვარგის ვენახს და უფალი თავის ეკლესიას განაცდევინებს მრავალ უბედურებას რათა ის განიწმინდოს და რათა  მან  გააცნობიეროს თავისი შეცდომები. დათმობა წარმართობისთვის და დახმარების თხოვნა უცხო მეფეებისთვის უფლის თვალში არის ღალატი,განდგომა თავისი ერთადერთი მეფისგან და ბატონისგან

"ისმინეთ ცავ და მიწავ იმიტომ რომ ლაპარაკობს უფალი:
მე აღვზარდე და ავამაღლე ვაჟიშვილები და ისინი ამხედრდნენ ჩემს წინააღმდეგ. ხარი იცნობს თავის მფლობელს და ვირმა იცის თავისი ბატონის სახლი, იზრაელმა კი არ იცის,ჩემს ხალხს არაფერი ესმის" //ისაია 1,2-3//.

ეს ბიბლიური წინასწარმეტყველები თვლიდნენ რომ გადაგვარებულ,გარყვნილ და გაფარისევლებულ ებრაელ ხალხს გადაარჩენს ღმერთის ერთგულთა მცირე ნაშთი.

უსულგულო ფარისეველი ებრაელების მიერ გატანჯული ღმერთი იხსნის მხოლოდ მის ერთგულ მცირე ნაშთს, ასეთია დიდი ებრაელი წინასწარმეტყველების აზრი. ისინი ხედავდნენ გულქვა ფარისეველი ხალხის ქალაქების და სახლების ნანგრევებს,აოხრებულ ქვეყანას. მაგრამ დიდი ებრაელი წინასწარმეტყველი ისაია ასევე ხედავდა ღმერთის და ათი მცნების ერთგულ ებრაელთა მხსნელი და  მაცხოვარი იესოს მოახლოებას.

 მაგრამ რა მძიმეც არ უნდა იყოს წვეულთა ცოდვა ადამიანის ბოროტი ნება ვერ შეცვლის ღმერთის ჩანაფიქრს. იზრაელის დამხობის შემდეგაც გადარჩება მისი ფესვი და ღმერთი განაგრძობს თავისი სამეფოს მშენებლობას გადარჩენილ მართალ ნაშთთან ერთად.

4.წმინდა ნაშთი  არის ისაიას წინასწარმეტყველის ერთ-ერთი უმთავრესი თემა. ისე როგორც ნოე შეირჩა ურჯულოთა და აბრაამი წარმართთა შორის ძველი აღთქმის ეკლესიის წიაღშიც დარჩება ღმერთის ერთგულ ადამიანთა მცირე რაოდენობა, ისინი მიმართავენ ღმერთს და გადარჩებიან. 


ძველი აღთქმის ევანგელისტად წოდებული მეორე ეისაიას//ძვ.წ. მეექვსე ს.// ტექსტში ანუ წინასწარმეტყველი ისაიას წიგნის მეორე ნაწილში არის ძველი აღთქმის უმთავრესი წინასწარმეტყველებები ქრისტეზე რომლებზეც თვითონ უფალი იესო ამბობდა რომ ისინი განხორციელდა მისი სახით.
           
ეკლესიის პირველი მაცნეები ისაიას წინასწარმეტყველებებით ხსნიდნენ ტანჯული მესიის საიდუმლოებას. კირილე ალექსანდრიელის თქმით ამ წინასწარმეტყველებებს აქვთ სახარების ქადაგების სიცხადე. ნეტარი იერონიმე კი მათ უწოდებდა ძველი აღთქმის სახარებას...

მოკლედ გვიანდელი მესიანიზმები არის ბიბლიურ,ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველთა გაფრთხილებების და შეგონებების გარდაქმნილი და ხშირად დამახინჯებული ნაირსახეობები.,გ.მ.
---------------------------------------------------------------------------------------------

ამასთან დაკავშირებით ისმის კითხვა თუ რა აფიქრებინებთ რუსებს და პოლონელებს //მე დავამატებდი ინგლისელებსაც, გ.მ.// რომ ისინი არიან რჩეული ხალხი,მესია და რატომ აცხადებენ ისინი ამას კატეგორიულად?

პასუხი,რა თქმა უნდა,შეიძლება ბევრი იყოს და ისინი უნდა ვეძებოთ ქვეყნების ისტორიულ მოვლენებში. პირველ რიგში რუსეთში რომელიც იყო მსოფლიო ისტორიის  და ევროპის ბედის მონაწილე.

თავის მხრივ გააზრებას,მოვლენათა ესქატოლოგიურ ინტერპრეტაციას  ითხოვდა მრავალი წლის მანძილზე დამოუკიდებლობას მოკლებული პოლონელი ხალხის განსაკუთრებული მდგომარეობა.  

პოლონელები ფიქრობდნენ რომ პოლონეთის ტრაღიკულ ბედს აქვს რაღაც აზრი და მასში არის ღვთაებრივი გეგმა. 

მას საჭიროა ტრაღიკულ ბედში არსებული გეგმის წაკითხვა და მისი განხორციელების დაწყება. 

პოლონურ მესიანიზმს ჰქონდა რევოლუციური ხასიათი. 

ცეშკოვსკი,კრასინსკი,ზდეხოვსკი თვლიდნენ რომ ღვთის მეუფების მოსვლა დედამიწაზე თვითონ ჩვენზეა დამოკიდებული. სლოვაცკის აზრით ხალხები,ქვეყნები არიან ისტორიის რეალიზაციის საშუალებები.

მაგრამ დასმულ კითხვაზე გაცემულ პასუხს ძირითადად აქვს რელიგიური განზომილება.

გაბატონებული მდგომარეობა სხვა ხალხებს შორის დაფუძნებულია ქრისტესთან, მის ცხოვრებასთან, სიკვდილთან და აღდგომასთან ანალოგიაზე. 

ითვლება რომ ხალხი მესია შეიძლება იყოს მომთმენი,ტანჯული ხალხი რომელმაც იტვირთა ჯვარი. 

ადამიანთა ტანჯვის წყალობით გარდაიქმნება და უფრო სრულყოფილი ხდება სამყაროც, კოსმოსიც, წერდა სლოვაცკი ნაწარმოებში "მეფე-სული". 

მიცკევიჩის "ძიადების" გმირი კონრადი ასრულებს დიდ მოვალეობას.იღებს ჯვარს, იტანჯება მილიონების გულისთვის. 

პოლონური ლიტერატურის ლეიტმოტივია თავგანწირული, ხალხისთვის თავდადებული პიროვნების გმირობა.

რჩეული ხალხი შეიძლება ასევე იყოს ღარიბი, სიმდიდრის ცდუნების უარმყოფელი ხალხი. 

ამ მტკიცების საფუძველი იყო ჩამორჩენაში რუსეთის თავისებურების თეორია. 

ქრისტესთან ანალოგია იქმნებოდა მრავალი მხატვრული ხერხით. 

ტანჯული, ტანჯვის გზებით მოსიარულე და სისხლით განბანილი რუსეთი და ჯვარცმული რუსეთი.პოლონეთი ჯვრით ან ღვთისმშობლით არის მესიანური იდეების საყვარელი სიმბოლოები. 

უნდა ითქვას რომ ღვთის მიერ რჩეულობის და უფლის მეუფების დამკვიდრებაში რუსეთის და პოლონეთის განსაკუთრებული როლის იდეების ინტერპრეტაცია აჩენს ბევრად უფრო რთულ პრობლემებს ვიდრე არის ორივე ქვეყანაში მესიანიზმის გავრცელების მიზეზების საკითხი. 

ამ იდეებში ხომ იყო სამყაროს და მსოფლიოს წესრიგის საკითხები. 

სირთულე იმაშია რომ ეს მსოფლმხედველობები ეკამათება. მეტიც,ებრძვის ერთმანეთს. 

რუსები თვლიდნენ რომ ისინი იცავენ მსოფლიოს მონღოლებისგან,
თათრებისგან,კათოლიკებისგანმკაპიტალიზმისგან და იმპერიალიზმისგან.

პოლონელები კი თვლიდნენ რომ ისინი მსოფლიოს იცავენ რუსებისგან,აზიისგან,აღმოსავლეთისგან,შემდეგ კი საბჭოთა ქვეყნისგან და კომუნიზმისგან.

ამ კონტექსტში გავიხსენოთ თუნდაც პუშკინის კამათი მიცკევიჩთან რუსეთის,პეტერბურგის,პოლონეთის,პეტრე პირველის და 1830 წელს პოლონეთის აჯანყების შესახებ. 

მაშინ პეტერბურგში პოლიტიკური ემიგრანტი მიცკევიჩი რუსეთში და მის დედაქალაქში ხედავდამხოლოდ თვითმპყრობელ, ტირანულ ძალას.

პუშკინს კი სჯეროდა რუსეთის როლისა,იმისა რომ რუსეთს აქვს საკუთარი გზა ევროპაში,იმისა რომ პეტერბურგს როგორც სარკმელს "სრულიადმსოფლიოობაში" აქვს მნიშვნელობა.

ამიტომ პუშკინი პოლონეთის ეროვნულ განმანთავისუფლებელ მოძრაობას უყურებდა როგორც  ევროპაში მიმავალი რუსეთის შეჩერების,მსოფლიო ისტორიიდან რუსეთის გარიცხვის ცდას.

მედასავლეთე-ზაპადნიკი ჩაადაევიც კი წერდა რუსეთის ტრაღიკულ მარტოობაზე მის ისტორიულ ბედში.

ზოგჯერ ერთსა და იმავე ნიშანს ან სიმბოლურ პიროვნებას პოლონელები და რუსები სხვადასხვანაირად განმარტავენ. ეს ითქმება ვთქვათ ისეთ ნიშნებზე როგორებიცაა "რუსეთი","მოსკოვი", "წინასწარმეტყველი", "რომი","მეფე", "ნაპოლეონი". გარკვეულ კონტექსტში მათ აქვთ  განსაკუთრებული აზრობრივი დატვირთვა.

მაგალითისთვის ავიღოთ ნაპოლეონი. 

პოლონეთში,მის ისტორიოსოფიაში,კულტურაში,ლიტერატურაში ნაპოლეონის მნიშვნელობა უზომო იყო იმიტომ რომ მასთან დაკავშირებული იყო პოლონელი ხალხის იმედები დამოუკიდებლობაზე. 

იმედები ილუზიები აღმოჩნდა.

ციპრიან გოდებსკიმ ლექსში "პოლონურ ლეგიონებს" //1805// აჩვენა ნაპოლეონის და ლეგიონების მიზნებს შორის არსებული წინააღმდეგობები, მაგრამ პოლონელებს მაინც სწამდათ იმისა რომ პოლონეთის ტანჯვას დიდი სამკურნალო მნიშვნელობა აქვს მსოფლიოს ხალხებისთვის და ისინი აგრძელებდნენ მესიანისტური თეორიების შექმნას.

რუსეთში კი ნაპოლეონის სასტიკი დამარცხება აღქმული იქნა რუსეთის განსაკუთრებული როლის დადასტურებად. ნაპოლეონი რუსებისთვის იყო უფლის ნებასთან შედარებით მიწიური დიდების ამაოების და ადამიანთა ძალისხმევის არარაობის განმასახიერებელი აპოკალიპტური მხედარი თეთრ ცხენზე. რუსების აზრით განგებამ სწორედ რუსეთი შეარჩია ამ აპოკალიპტური მხედრის დასამარცხებლად.

ამ განსხვავებათა გასარკვევად დავუმატებთ რომ ნაპოლეონის როგორც ადამიანის და იდეათა ნიშნის მდგომარეობა მთელ ევროპაში ძალიან რთული იყო. 

ევროპის მბრძანებლებს სძულდათ საფრანგეთის რევოლუცია და ეს სიძულვილი გადავიდა ნაპოლეონზეც. 

მასონებმაც კი ნაპოლეონი გამოაცხადეს დამნაშავე მასონად.

17 წლის მანძილზე მასონურ ლოჟებში მნიშვნელოვანი როლის შემსრულებელმა მაღალი ხარისხების მასონმა ჟოზეფ დე მესტრმა ნაპოლეონს უცბად დასდო ბრალი მასონურ საქმიანობაში, ქრისტეს წინააღმდეგ კავშირისთვის და არსებული მსოფლწესრიგის მოსასპობად ებრაული სინედრიონის შექმნაში. 

//ნაპოლეონამდე ლენინის საყვარელი ფრანგი რევოლუციონერები ჟლეტდნენ მღვდლებს, ქრისტიანებს,მათ მთელი ვანდეა მოსპეს ქრისტიანობის გამოც,ისინი ანგრევდნენ და არბევდნენ ეკლესია მონასტრებს და  ხოცავდნენ ბერ-მონაზვნებს. ნაპოლეონმა ამ ვანდალიზმს ბოლო მოუღო, დადო რაღაც შეთანხმება ეკლესიასთან. მან შეწყვიტა ებრაელების რბევაც. უთხრა რომ სახლში და სინაგოგაში შეუძლიათ იყვნენ ვინც უნდათ მაგრამ ქუჩაში და საზოგადო ასპარეზზე ფრანგები უნდა იყვნენ თუ კი მათ სურთ საფრანგეთში ცხოვრება.ამის გამო ებრაელებიც მადლობელნი იყვნენ. ნაპოლეონი მათ არ წვავდა ცოცხლად ისე როგორც კგბმ 1976 წელს ლენინგრადში მის სახელოსნოში დაწვა რუსი მხატვარი ევგენი რუხინი. ეს ვიღაც მასონი დე მესტრი კი ქრისტიანების მხსნელ ნაპოლეონს ქრისტეს მტრად აცხადებს. ნამეტანი საინტერესო და ცალკე და სხვა ადგილას განხილვის ღირსი თემაა,გ.მ.//.

ნაპოლეონი რა თქმა უნდა ვერ იქნება მესიანისტური იდეების ამოსავალი ნიშანი. რუსეთში ასეთი სიმბოლოა რუსეთი.

რუს, წმინდა რუს, რუსეთი,დედილო რუსეთი,საყვარელი ქვეყანა, საბჭოთა რუსეთი და სიტყვის ყველა სხვა იპოსტასი არის რუსული პოეზიის საყვარელი თემა და საწყისი მოტივი,ფუნდამენტური საკითხი და საბედისწერო პრობლემა,და,როგორც ვთქვით,მესიანურ იდეათა პირობითი ნიშანი.  

ესაა რუსული ლიტერატურის განსაკუთრებული განმასხვავებელი ნიშანი ვინაიდან რაზედაც არ უნდა წერდეს ის ეს იქნება ნაწერი რუსეთზე, მის პეიზაჟებზე,მშობლიურ ჯეჯილზე, აუღებელ მოსავალზე, ეკლესიების მოოქროვებულ გუმბათებზე, მეფე-ბატონზე,შეშლილ სამიკიტნოებზე, იმაზე რომ რუსეთს გონებით ვერ გაიგებ და არშინით ვერ გაზომავ, რომ რუსეთის შეიძლება მხოლოდ გწამდეს. 

რუსულ სინამდვილეზე,რელიგიაზე,რუსულ იდეაზე მწერალ რუს ფილოსოფოსთა,პოეტთა,პროზაიკოსთა სია უსასრულოა...

არ არსებობს მსოფლიოში სხვა ლიტერატურა რომელიც ასე ემოციურად,ასე თავგანწირვით და ასეთი სიყვარულით გამოხატავს თავის დამოკიდებულებას და გრძნობას დაბადების ადგილისადმი. 

პოლონური ლიტერატურაც ხანდახან ნაციონალიზმამდე მიმავალი ლიტერატურაა,ისიც განადიდებს პოლონეთს,მის სილამაზეს,მის კულტურას, "ჩვენი და თქვენი თავისუფლებისთვის" თავდადებულ და თავგანწირულ, მილიონების გულისთვის ტანჯულ პოლონეთს, მაგრამ მან არ იცის ასეთი უკიდურესობამდე, აკვიატებულ-აჩემებულ იდეამდე მისული მოვლენა.

ალეკსეი რემიზოვი "შეკრეჭილი თვალებით" წერდა ემიგრაციული საზღვარგარეთიდან:

"ბედნიერი ვარ რომ დავიბადე რუსად  ლევ ტოლსტოის,დოსტოევსკის ვრცელ, ნაპირებამდე სავსე, ოკეანესავით უძირო და ღრმა რუსულ მიწაზე, მის გულში მოსკოვში, საუკუნეებში ნაკურთხი კრემლით,"წითელი რეკვით",მჟღერი მოსკოვური მეტყველებით და მე მკვება და მიწაზე სიარული მასწავლა რუსმა ძიძამ".

რუსულ ლიტერატურაში არაა ნაწარმოები რომლის ტექსტშიც ან ქვეტექსტშიც, თავში ან ბოლოში არ ჟღერდეს საზეიმო,ხშირად ანაფორის ფორმიდ მიმართვა. ო რუს     "ო რუს. საითკენ მიქრი?", სვავს კითხვას გოგოლი. სოლოვიოვი სახელგანთქმულ ლექსში  Ex Оriente lux  ეკითხება ამ რუსს თუ რომელ აღმოსავლეთად უნდა მას ყოფნა, ქსერქსეს თუ ქრისტეს აღმოსავლეთად.

"ო რუს, დაივიწყე ძველი დიდება"!, სხვა ლექსში იძახის ფილოსოფოსი. ა.ბელი ირწმუნებაა  "დედა რუსეთო, შენ გეძღვნება ჩემი სიმღერები".

რუსები, პირველ რიგში მწერლები და მხატვრები თუნდაც მოკლე დროით უცხოეთში წასვლისას ვერ სტოვებდნენ  რუსეთს საზღვარგარეთ,

პოლონელ რომანტიკოსებს გულში თან მიჰქონდათ პოლონეთისადმი კუთვნილების განცდა და რუს მწერლებს გერმანიაში,იტალიაში,პარიზში მიჰქონდათ რუსეთის სული, პირადი პრობლემების,გადაუწყვეტელი ბედის,არეულ-დარეულ გარემოებათა,მესიანური იდეების მძიმე ტვირთი.

ეს ოპტინას უდაბნოა

ყველაზე მძიმე ვითარება ახლდა თან ბლოკის მოგზაურობებს იტალიაში. ის ძალიან განიცდიდა იმას რომ რუსეთში ცხოვრება აღარ უნდა და მისი მიტოვება არ ძალუძს.

ბლოკს, როზანოვს და სხვა სიმბოლისტებს სწამდათ რომ მათ ქვეყანაში დაიწყო აპოკალიფსის წინასწარმეტყველებათა აღსრულება, რომ სწორედ რუსეთში გაჩნდება მაცხოვარი, მესია.

ამის ყველაზე მეტყველი მაგალითია ესენინის ლექსი "ღრუბლები არ ქრება ქარიშხალთან ერთად" რომელიც შედის "ინონიაში".

"ვხედავ ცისფერ კაბაში მსუბუქფრთიან ღრუბლებზე მომავალ საყვარელ დედას უწმინდესი შვილით ხელში. მას ისევ მოაქვს სამყაროსთვის ისევ აღმსდგარი ქრისტე. იარე შვილო ჩემო, იცხოვრე უბინაოდ, გაათენე და იცხოვრე ბუჩქთან. და ყოველ ბეჩავ მგზავრში მე დარდით შევეცდები ამოვიცნო ხომ არ მოაკაკუნებს ჯოხით უფლის მიერ ცხებული".

Я вижу - в просиничном платье,

На легкокрылых облаках,

Идет возлюбленная Мати

С Пречистым Сыном на руках.

Она несет для мира снова
И в каждом страннике убогом

Распять воскресшего Христа.

Ходи, мой сын, живи без крова,

Зорюй и полднюй у куста.

Я вызнавать пойду с тоской,

Не Помазуемый ли Богом

Стучит берестяной клюкой [17]. 

მაცხოვარზე ცნობას პირველები მოიტანენ მგზავრები,მოგზაურები, წმინდა ადგილებისაკენ მიმავალი რუსი მისიონერები, ჭეშმარიტების, ღვთაებრივი სიმართლის, ამქვეყნად უფლის მეუფების მაძიებლები. მათ მოიარეს რუსეთი თავიდან ბოლომდე. ისინი დადიოდნენ ერთი წმინდა ადგილიდან მეორისკენ, მონასტრიდან სავანისკენ, ოპტინის უდაბნოდან საროვისკენ.

ჩენსტოხოვა

ესაა ტიპიურად რუსული მოვლენა, ესაა რელიგიის,კულტურის, ისტორიის თავისებური ფენომენი. 

წასვლა ბოროტებაში ჩაფლული სამყაროსგან, ზურგის შექცევა მისთვის, ასკეზა, მსხვერპლის გაღების და ტანჯვის გადატანის უნარი - ბერდიაევის თქმით არის რუსული სულის ღრმა მართლმადიდებლური საფუძველი. 

თვითონ რუსების მტკიცებით სხვა ტიპის რუსული ცივილიზაციისთვის დამახასიათებელი ეს მოვლენა იძლეოდა რჩეულობის თეორიის შექმნის.მესიანური სიმბოლიკის მგზავრის,მოგზაურის,ბერის,
მართლმადიდებლობის,ოპტინის უდაბნოს, საროვის მონასტრის ნიშნებით გამდიდრების საშუალებას.

ყველა ამ ნიშნის სემანტიკური ცენტრია ოპტინის უდაბნო. იქ ერთ ადგილას, ერთ ცნებაში თავს იყრიან მოგზაური და ბერი, სავანე და მონასტერი.

ოპტინის უდაბნოზე წერდნენ და მას განადიდებდნენ გოგოლი, ძმები კირეევსკები, დოსტოევსკი, ტოლსტოი, ლეონტიევი, როზანოვი და მრავალი სხვა.

მას მიმზიდველი ძალა მიანიჭეს 1821 წელს მონასტერთან ახლოს დასახლებულმა ბერებმა, წერს ალეკსანდრ ნეჟნი. ბერობა,სხვა სიტყვებით, სულიერი ხელმძღვანელობა ოპტინის უდაბნოში აღმოჩნდა ბევრად უფრო ფართო ძირეულ წმინდა მონასტრულ დანიშნულებაზე.

აქ ბრძენი ბერებისგან რჩევის, ნუგეშის და განწმენდის მისაღებად ჩადიოდა მთელი რუსეთი. 

მე-19 საუკუნის და მეოცე საუკუნის დასწყისის რუსს ოპტინის უდაბნოს ბრძენი ბერის სენაკში მიჰქონდა თავისი საიდუმლოებები,

ცხოვრებისეული უბედურებები, სავაჭრო და სამრეწველო ჩანაფიქრები, სულიერი ტანჯვა, შეჩვენებული კითხვები,თავისი ცხოვრება და თავისი სული. მას ჰქონდა ოპტინის უდაბნოში მყარი ზნეობრივი საფუძვლის მონახვის იმედი.  

პოლონეთში ოპტინის უდაბნოს როლს ასრულებს სასწაულმოქმედი,პოლონელთა დედოფლად წოდებული ღვთისმშობლის კულტთან დაკავშირებული ადგილი ჩენსტოხოვა.

მლოცველები ჩენსტოხოვაში,იასნა გორაზე აუცილებლად მიდიან ფეხით. ესაა მრავალსაუკუნოვანი ტრადიცია,ისიც იქცა მსოფლიო მასშტაბის საზოგადოებრივ და რელიგიურ ფენომენად. 

სიმბოლური ფუნქცია აქვს იასნაია გორას და ღვთისმშობლის ხატს. ესაა პოლონური კათოლიკობის,გამარჯვების სიმაგრე. 

----------------------------------------------------------------------

http://www.marypages.com/CzestochowaRussian.htm

ლოცვა ჩენსტოხოვას ღვთისმშობელს

მარიამ, ჩვენო ძვირფასო ჩენსტოხოვას ქალბატონო,მოწყალედ შეხედე შენს შვილებს.

ამ ტანჯულ და ცოდვილ სამყაროში დაგვიცავი შენი სიყვარულით სავსე ზრუნვით. დაიცავი ჩვენი ახალგაზრდები უღვთო გზებისგან. დაეხმარე ჩვენს შვილებს ღრმა სიბერემდე მიღწევაში რათა მოემზადონ სახლისაკენ სამოგზაუროდ.

დაიცავი ჩვენი დაუცველი დაუბადებელი ბავშვები,არ დაუშვა მათი მოკვლა და იყავი ჩვენი ძალა ყველა ცოდვათა წინააღმდეგ.

დაიცავი შენი შვილები სიძულვილისგან, დისკრიმინაციისგან და ომისგან

აავსე ჩვენი გულები, ჩვენი ოჯახები და ჩვენი სამყარო შენი შვილისგან მომდინარე მშვიდობით და სიყვარულით.

ო დედოფალო და დედა, იყავი ჩვენი ნუგეშისმცემელი და ძალა,იესოს სახელით ვლოცულობთ,ამინ.
-------------------------------------------------------------------------------------------------

რუსეთის, რუსი ხალხის და მისი რელიგიის ღვთივრჩეულობის იდეა განსახიერდა აგრეთვე მუჟიკის. "ეკლის გვირგვინით მოსულის" მომლოდინე სოფლის მცხოვრების სახეში.

რუს "მუჟიკს" ჰქონდა სრულიად განსაკუთრებული როლი რუსული მესიანობის ისტორიაში, მან შეიძინა იდეის სიმბოლოს ფორმა.

აზრით და ფუნქციისთ მსგავს მოტივს ვხედავთ პოლონურ ლიტერატურაშიც, პირველ რიგში სევერინ გოშჩინსკის რომანტიკულ დოქტრინებში. მხატვრული ფორმით მას გადმოსცემდა მიცკევიჩი, დისკურსიული ხერხით კი მოხნაცკი.

მიცკევიჩმა ძიადების მეორე ნაწილში წარმოადგინა სოფლის ხალხი, პოლონურად lud,  როგორც წეს-ჩვეულებებში ძველ დროზე და წინაპრებზე, სიცოცხლის და სიკვდილის კანონებზე, მოკლედ სამყარო-universum-ზე ხსოვნის შემნარჩუნებელი თემი.

მოხნაცკიმ ასეთ თემს უწოდა სლავურ სიძველეთა სამყარო //ერთ-ერთი პანსლავური იდეა//. მისთვის ხალხი იყო წარსულის განსახიერება.

პოლონური რომანტიზმი ხალხზე ლაპარაკობდა განსაკუთრებული ენით, იყენებდა სპეციფიურ სიმბოლიკას და მეტაფორიკას.

მარია იანიონმა ყურადღება მიაქცია იმას რომ დიდად გავრცელდა თესლის, მიწის წიაღის, მიწისქვეშეთის სიმბოლო. ასე მაგალითად ძიადების მოზეიმე ხალხის პოტენციურ შესაძლებლობებზე მიცკევიჩი ლაპარაკობს თესლის სიმბოლიკით.

იმისათვის რომ აღსდგეს თესლი კვდება. თესლი კვდება იმისთვის რომ იცოცხლოს. 

ხალხი არის მუდმივ დროში,  continuum-ში, ერთდროულად წარსულში, აწმყოში და მომავალში.

პოლონელმა ხალხმა როგორც თესლმა შეინარჩუნა აღდგომის შესაძლებლობა.

რომანტიკოსები ამტკიცებდნენ რომ პოლონელი ხალხი აღდგება.

პოლონურ მესიანობაში მუდამ იყო პოლიტიკური მისწრაფებები.

თავის მხრივ რუსეთში საუკუნეების მანძილზე იქმნებოდა მითი რომ რუსი გლეხი-მუჟიკი არ ჰგავს მსოფლიოს სხვა მუჟიკებს, ის განსაკუთრებული დამიანია. ივანუშკა-დურაჩოკ-სულელიკო ყველაზე ბრძენია, რწყილს დასჭედავს, ფრანგს პერანგს შეუკერავს, მაგრამ უპირველეს ყოვლისა სიმართლეს იტყვის ღმერთის შესახებ.

ნიკოლაი ბერდიაევის თქმით წერა-კითხვის არმცოდნე რუს "მუჟიკს" უყვარდა ფილოსოფიური ხასიათის კითხვების დასმა ცხოვრების აზრის,ღმერთის, მარადიული ცხოვრების,ბოროტების და სიმართლის,ღმერთის მეუფების აგების შესახებ.

რუსი "მუჟიკის" ნიმუშად და თითქმის კლიშედ შეიძლება გმოდგეს ატარა, შეუხედავი, მაგრამ "ჩვენი ჭკუით კი არა ღვთაებრივი მართლმსაჯულებით მოლაპარაკე" ანტონ კარატაევი. პირველ ღამეს პიერს ის წარმოუდგა უბრალოების და სიმართლის მიუწვდომელ,ფრთოსან და მარადიულ განსახიერებად და ასეთად დარჩ სამუდამოდ.

რუსი გლეხის განსაკუთრებულობა იმაშია რომ ის ღმერთის მიერაა ცხებული, რჩეულია ესქატოლოგიური მისიისთვის.

ამ მსოფლმხედველობის ამოსავალი წერტილი იყო რწმენა რომლის თანახმადაც რუსმა ხალხმა შეინახა სხვა ხალხების,ერების, წოდებების,მართლმადიდებელი ეკლესიის და პირველ რიგში კათოლიკობის მიერ დავიწყებულ-დაკარგული  ჭეშმარიტი ქრისტიანობა.

რუსი გლეხის //რუსულად კრესტიანინ-ქრისტიანი// მიერ დაცულ ჭეშმარიტ ქრისტიანობას კი ძალუძს არასწორი გზით მიმავალი მსოფლიოს და ხალხების განკურნება,ხსნა, ამ ქვენისა და მომავალი ცხოვრების შესახებ კითხვებზე პასუხის გაცემა.

ფოლკლორი,ძველრუსული აპოკრიფები, რელიგიურ-ფილოსოფიური აზრი,ლიტერატურა ქმნიდა მუჟიკი-ქრისტეს,გლეხი-ქრისტიანის, ამქვეყნად უფლის მეუფების მოსამზადებლად გამოგზავნილი უფლის მიერ რჩეული ქრისტიანი გლეხის სახეს.

ეს სახე კი ეფუძნებოდა ხალხურს მითს. მასში გადახლართული იყო სლავური წარმართობის,იუდეო-ქრისტიანობის და პირველ რიგში მართლმადიდებლობის ტრადიციები. 

ამ მითს ქმნიდა ივან-უფლისწულის,თვითმარქვია მეფის,სალოსი ქრისტეს,ხლისტთა ქრისტეს, ხლისტთა ღვთისმშობლის და სხვა სახეთა სემანტიკური რიგის მეშვეობით.

მეოცე საუკუნის რუსული პოეზიის ე.წ. ახალგლეხური მიმართულების წარმომადგენელი ნიკოლაი კლიუევის ლირიკაში შენარჩუნებულია ხსოვნა არქეტიპების შესახებ,ხშირია გლეხის მიერ საკუთარი თავის ქრისტედ გამოცხადება. აქ უნდა გავიხსენოთ ციკლი "მაცხოვარი".

სხვები ამბობდნენ რომ კლიუევი თავის თავში ატარებს ჭეშმარიტ გოლგოთას ქრისტეს.

კლიუევ ქრისტეს  და ხალხური სტიქიის მისეულ ხატებს დაუჯერეს სიმბოლისტებმა რომლებშიც ქადაგებდა კლიუევი.

მისით გატაცებულ-აღტაცებული ბლოკი ამბობდა რომ კლიუევი არის "ქრისტე ჩვენს შორის", ხალხიდან გამოსული წინასწარმეტყველი რომლის წყალობითაც მან 1911 წელს მიიღო "მეორე ნათლობა".

ბლოკმა შეიძლება უკვე მაშინ წარმოიდგინა პეტრუხასა და ახალი მოციქულების წინ მიმავალი ვარდებით დაგვირგვინებული ქრისტე....

ესენინს იტაცებდა ცხებული მუჟიკის მესიანური მოწოდების თემა. მის ლირიკაში განსაკუთრებული ადგილი უკავია სოფლურ ხატაში მუჟიკებს შორის მცხოვრები ქრისტეს მოტივს.

ტექსტების მსოფლმხედველობის გამოხატვის უმთავრეს ხერხად რუსეთის ყველა იპოსტასის გარდა არის სწორედ მაცხოვარი.   

ესენინის თქმის რუსეთის ეკლესიებში მაცხოვარს აქვს ვაშლის და თაფლის სურნელი.

ინონიის გმირი წინასწარმეტყველი სერგეი ესენინი წინასწარმეტყველებდა რომ მსოფლიოს იხსნის ახალი მაცხოვარი რომელიც მოვა შავ  ფაშატზე ამხედრებული. ...

რუსეთში ძველთაგანვე ვრცელდებოდა ხმები რომ ქრისტე ცხოვრობს ხალხში, რომ სოფლის ხატა იქცა ახალ მსოფლიოს ღერძად, ახალ axis mundi-დ.

რუს მუჟიკში მესიანურ ნიშნებს ხედავდნენ ინტელიგენცია, მონანიე არისტოკრატია, სლავიანოფილები, დოსტოევსკი, ტოლსტოი, ლესკოვი, სოფლის მწერლები და საერთოდ რუსები. 

ამ თვალსაზრისის მიღების ნიშნები იყო ხალხთან შერწყმის, ხალხში გასვლის, გაუბრალოების,გლეხურ მსოფლგანცდასთან,ზნე-ჩვეულებებთან, ენასთან, ქამრით შემოჭერილ ხალათებთან გაიგივებით.

პოლონურ კულტურაშიც იყო მსგავსი მოვლენა რომელსაც უწოდებდნენ ხლოპომანიას. 

ახალგაზრდა პოლონეთი გატაცებული იყო გლეხური ცხოვრებით,უფრო ზუსტად ლამაზი გლეხი ქალიშვილებით. ყველა მანიის მსგავსად ესეც იყო დროებითი გატაცება, მოდა. 

გლეხკაცის,მუჟიკის სახეს არ ჰქონია საკრალური ხასიათი,მას ჰქონდა კვაზი-მესიანური სახე, დეკადენტებს შველოდა ნაღველი-მოწყენილობისგან.

ცნობები რუსულ ფენომენზე ვრცელდებოდა რუსეთის საზღვრებს გარეთაც და მას ჰქონდა მსოფლიო რეზონანსი.  

საუკეთესო მაგალითი იქნება რაინერ მარია რილკეს რუსოფილობა. მისი შემოქმედების მთელი პირველი პერიოდი გამსჭვალულია რუსული სულით.  

 ყველაფერი რუსულით  რილკე გაიტაცა მისმა საყვარელმა ქალმა, წარმოშობით რუსმა ლუ ანდრეას-სალომემ, ნიცშეს ხანის არაჩვეულებრივმა ქმნილებამ, ფროიდის მოწაფემ და საბედისწერო ქალმა  femme fatale-მ.

ლუ ანდრეას-სალომემ ასწავლა რუსული ენა რილკეს, ლუ ანდრეას-სალომესთან ერთად კითხულობდა რილკე ლერმონტოვს და ტურგენევს და ემზადებოდა რუსული ლიტერატურის სათარგმნელად.

ლუ ანდრეას-სალომესთან ერთად იყო რუსეთში რილკე 1899 და 1900 წლებში. იყო მოსკოვში, პეტერბურგში, კიევში, სარატოვში, ნოვგოროდში,
დაცურავდა ვოლგაზე, ჩერდებოდა სოფლებში, ცხოვრობდა გლეხურ ხატებში
//ხატა// და სავანეებში. რილკემ მოინახულა ტოლსტოი,გაიცნო  რუსი გლეხის წმინდა სულის მქონე პოეტი სპირიდონ დროჟჟინი,შეხვდა ლეონიდ პასტერნაკს.

რუსეთში აღდგომისთვის გამგზავრებულ რილკეს სჯეროდა რომ  მის მიერ დაკარგული ქრისტეს პოვნაში მას დაეხმარებოდა რუსული ეკლესიების გუმბათებს ქვეშ, გლეხურ საცხოვრებლებში,ხალხში შენახული ჭეშმარიტი მართლმადიდებლობა. 

ის ელოდა აღდგომის სასწაულს.ჭეშმარიტად აღმდგარ ქრისტეს. ის შემდეგ წერდა რომ რუსეთის განცდა იქცა მისი ცხოვრების,თვითონ მის ნაწილად. რუსეთთან,რუს გლეხთან და მართლმადიდებლობასთან რილკეს შეხვედრის შედეგი იყო  "საათების წიგნი" //1905//. 

ეს თხზულება შედგება სამი ნაწილისგან:  ბერულ ცხოვრებაზე, სალოცავ მოგზაურობაზე, სიღარიბეზე და სიკვდილზე.

წიგნი არის ლოცვა რუსი ბერისა რომელიც მისტიკური საგალობლების, აღსარებების და შელოცვების მეშვეობით ცდილობს ღმერთთან კონტაქტის დამყარებას. 

ზემოთქმულიდან გამომდინარეობს:

1.რუსული მესიანიზმი ძალიან მნიშვნელოვანი მოვლენაა. ის დამახასიათებელია რუსული მსოფლმხედველობისთვის რუსეთის ისტორიის ყველა ეტაპზე.

რუს ხალხს ებრაელი ხალხის მსგავსად მეტისმეტად სწამს თავისი მნიშვნელობისა მსოფლიო ისტორიაში,თავისი სპეციფიური მისიისა.

პოლონეთში რჩეულობის განცდა,მესიანური ისტორიოსოფია ასეთი ძალით ჩნდება მხოლოდ  ქვეყნისა და მსოფლიოს ისტორიის გარდამტეხ მომენტებში //1830,1861,1920 წლები,მეორე მსოფლიო ომი, 1980-ანი წლები, სოლიდარობის წლები//. 

ბერდიაევმა სწორედ შენიშნა რომ მესიანიზმი რუს ხალხს თითქმის ისევე ახასიათებს როგორც ებრაელ ხალხს.

2. რუსული მესიანიზმი  კრებითი. მასობრივი მესიანიზმია. მნიშვნელოვანი, პროვიდენციალური როლი ეკუთვნოდა ხალხს, მართლმადიდებლობას, სალოცავად მოგზაურებს, გლეხებს.

პოლონური მესიანიზმი ინდივიდულური,პირდი მესიანიზმია. გმოსყიდვის აქტი ეკუთვნის ერთეულს, განსაკუთრებულ, რჩეულ, წინასწარმეტყველურ, ცხებულ ერთეულს.

3.რუსული და პოლონური მესიანიზმები დაფუძნებული იყვნენ ახალ აღთქმაზე, მის ფუნდამენტურ აზრზე მაცხოვარი ქრისტეს მისიის შესახებ.

ძველი აღთქმიდან აღებული იქნა მხოლოდ რჩეულობის, ცხებულობის იდეა.

4. იდეები გამოხატებოდა სხვადასხვა საშუალებებით,მათ შორის სიმბოლოებით. მესიანური სიმბოლიკა აერთიანებდა სხვადასხვა ტიპის, დისკურსიული და მხატვრული რიგის, ფილოსოფიურ, ისტორიულ, ეპიკურ და ლირიკულ ნაწარმოებებს.
----------------------------------------------
http://www.utoronto.ca/tsq/12/fijalkowska12.shtml

University of Toronto · Academic Electronic Journal in Slavic Studies

Irena Fijałkowska-Janiak Символика мессианских идей Николай Бердяев в книге Русская идея свои наблюдения о русской историософии начал с вопроса об избранности России, о ее особенной судьбе и о русском особенном народе. Мысль свою закончил таким выводом: "Мессианизм почти так же характерен для русского народа, как и для народа еврейского" [1]. Такое же мнение с подменой Польши на Россию, поляков на русских мы найдем в изречениях польских философов, прежде всего эпохи романтизма: Товянского, Цешковского, Вронского-Хёне, Трентовского [2], в творчестве поэтов: Мицкевича, Словацкого, Красинского [3], в концепциях польских масонов воздвигающих идею Нового Израиля [4], в работах историков, например, Яна Кухажевского [5]. На основе анализа этого богатого материала можно уточнить предложение Бердяева и сказать: Мессианизм почти так же характерен для русского народа, как и для народа еврейского и польского. Можно его еще более переделать и тогда оно будет звучать так: Мессианизм почти так же характерен для польского народа, как и для народа еврейского и для народа русского. Настоящая работа занимается русским и польским мессианизмом, еврейский же выступает здесь в роли догмата, прообраза и прототипа. Причем надо сразу уточнить, что все эти вариации на тему польского и русского богоизбранства, создаваемого на подобие еврейского, отнюдь не означают, что другие народы культуры Средиземноморья не проявляли мессианских или милленарских тенденции, националистических стремлений к роли народа народов. Они присутствуют ведь и во французской мистической философии, например Жозефа де Местре [6], в идеях Французской революции, наполеоновских воин, и во взглядах английских государственных деятелей и политиков. Исходной точкой в таких случаях всегда была уверенность в существовании особенной черты, знака помазания, отличающего выбранный народ среди всех остальных. Причем сформулированный в XVI веке миф о призвании Богом для специальной миссии именно Англии не имел sensu stricte теологического характера, спасение мира сводилось к политическим и экономическим действиям, к завоеванию и реформе мира [7]. Такой способ мышления в какой-то степени присущий и Достоевскому. Он тоже считал, что надо завоевать Константинополь, чтобы там обосновать столицу для объединенных славян [8]. В Англии такая точка зрения способствовала ее политике, открывала дорогу колонизаторам, оправдывала существование колоний в Индии и в Африке. Еще в начале XX века Редиард Киплинг во всех своих повестях, романах громко провозглашал избранность англо-саксонской расы. Своей интерпретации он придал религиозный характер и говорил, что Англия завоевывает страны, господствует над ними именем Бога, а Англичане - избранный народ. Отсюда у него восхваление каждого подвига солдата колониальной армии в Индии как угодного Богу доброго деяния [9]. Англичане утверждали, что Бог был недоволен евреями, которые не сумели выполнить Его великих планов, Провидения, потому решил поручить дело именно жителям великобританских островов. Заметим, что в христианском мессианизме всегда появляется мотив о невыполнении евреями Божьего плана, о не распознании Христа и о Его казни. Распространяемые в такой форме мессианские идеи всегда были направлены против евреям, всегда провоцировали реакцию, предвещали репрессии, переселения и погромы. В связи с выше сказанным возникает вопрос: на каком основании русские и поляки считают себя Богом избранным народом, Мессией и категорически заявляют об этом? Ответов, конечно, может быть много, искать их надо и в исторических событиях стран, прежде всего России, которая была не только участницей всемирной истории, но и инициатором событий и судеб Европы. В свою очередь особенная ситуация польского народа, лишенного многие лета независимости требовала осмысления, поиска эсхатологической интерпретации для происходящего. Трагическая судьба имеет ведь какой-то смысл, - думали поляки - в нем содержится план Божий. Надо его прочесть и начать осуществлять. Польский мессианизм носил революционный характер. Цешковский, Красинский, Здеховский считали, что приход Царства Божьего на землю зависит от нас самих. Народы, страны являются средством реализации истории, утверждал Словацкий. В основном, однако, ответ на поставленный вопрос имеет религиозное измерение. Господствующее положение среди других народов основано на аналогии с Христом, с Его жизнью, смертью и воскресением. Принято считать, что мессианским народом может быть народ, который прошел путь терпения, страдания и муки, народ, который взял на себя крест. Благодаря человеческим страданиям даже Космос преобразуется, усовершенствуется, - писал Словацкий в Короле-Духе. Конрад, герой Дзядов Мицкевича, выполняет великий долг, берет на себя крест, страдает за миллионы. Подвиг самоотверженной личности, жертвующей собой ради народа - это лейтмотив польской литературы. Избранным народом может быть тоже народ бедный, отказавшийся от соблазна богатства. Основанием для такого утверждения служила теория особенности России в отсталости. Аналогия с Христом создавалась целым рядом художественных средств. Россия страдающая, ходящая по мукам, Россия кровью умытая и Польша Распятая, Польша с крестом или Матерью Божьей - это излюбленные символы мессианских идей. Следует отметить, что интерпретация русских и польских идей богоизбранства и особенной роли России и Польши в установлении Царства Божьего вызывает ряд проблем, гораздо более трудных, чем вопрос о причинах распространения мессианизма в обеих странах. Ведь в этих идеях содержались концепции мира и миропорядка. Сложность заключается в том, что эти мировоззрения полемичны по отношению друг к другу, даже борющиеся, направленные друг против друга. Русские считали, что защищают мир перед монголами, татарами, католиками, капитализмом и империализмом, поляки в свою очередь создавали оплот перед русскими, Азией, Востоком, потом - перед Страной Советов и коммунизмом. Попутно напомним в этом контексте хотя бы спор Пушкина с Мицкевичем на тему России, Петербурга, Петра I и польского восстания 1830 года. Мицкевич, в то время политический эмигрант в Петербурге, видел в России и в ее столице силу исключительно самодержавную, тираническую. Пушкин же верил в роль России, в ее собственный путь в Европу, в значение Петербурга как окна во "всемирность". И потому русский поэт смотрел на национально-освободительное движение в Польше как на попытку остановить Россию на пути в Европу, исключить ее из всемирной истории.[10]. Даже западник Чаадаев писал о трагическом одиночестве России в ее исторической судьбе [11]. Иногда один и тот же знак или символическое лицо интерпретируется поляками и русскими иначе, по-своему. Возьмем таки хотя бы знаки как: "Россия", "Москва", "Пророк", "Рим", "царь", "Наполеон", которые в определенном контексте несут особую смысловую нагрузку. В качестве примера возьмем Наполеона. В Польше, в ее историософии, культуре, литературе значение Наполеона было огромное, ибо с ним связаны были большие надежды польского народа на независимость. Надежды оказались иллюзиями, Циприан Годебский в стихе К польским легионам (1805) показал противоречия между целями Наполеона и легионов, но это не помешало полякам создавать мессианские теории, основанные на вере в исцеляющее значение муки и страдания Польши для народов мира. В России в свою очередь разгром Наполеона был доказательством особенной роли России, избранной Провидением для уничтожения апокалипсического всадника на белом коне, символа бренности земной славы и ничтожества человеческих усилий по отношению к воле Божьей. Чтобы выяснить эти расхождения, добавим, что ситуация Наполеона, и как человека и как знака идей, была во всей Европе очень сложная. Ненависть повелителей Европы к французской революции перешла на Наполеона. Его осудили даже в конспирационной деятельности в масонских ложах. Жозеф де Местр, масон высоких степеней, 17 лет играющий важную роль в ложах, вдруг обвинил Наполеона в масонской деятельности, в том, что создал еврейский Синедрион, для союза против Христа и уничтожения существующего порядка мира. Не Наполеон, конечно, оказывается исходным знаком мессианских идей. В России этим символом является Россия. Русь, Святая Русь, Россия, Матушка Россия, Родина, любимая страна, Советская Россия и все другие ипостаси слова - это главная тема, и исходный мотив, фундаментальный вопрос, и роковая проблема, и излюбленный образ русской поэзии и, как мы уже сказали, условный знак мессианских идей. Это особенная, отличительная черта русской литературы, ибо о чем бы она не писала, не говорила это всегда будет о России, о ее пейзажах, о родной ниве, о несжатой полосе, о позолоченных куполах соборов, о царе-государе, о безумных кабаках, и том, что умом ее не поймешь, аршином не измеришь, в нее можно только верить. Можно до бесконечности перечислять фамилии русских философов, поэтов, прозаиков пишущих о русской действительности, религии, о русской идее, можно напомнить предзнаменующие заглавия типа Мертвые души, Деревня, За волшебным колобком, Уездное, Преображение России, Русские женщины, Посолонь, Поднятая целина и на Generation Р кончить [12]. Нет другой такой литературы в мире, которая бы так эмоционально, отчаянно, с такой любовью выражала бы свое отношение, свое чувство к месту рождения, к Родине. Даже польская литература, тоже патриотическая, иногда балансирующая на грани национализма, славящая Польшу, ее красоту, культуру, Польшу жертвующую своей кровью во имя "нашей и вашей свободы", "страдающую за миллионы", не знает такого явления, явления доведенного до крайности, до idea fixe [13]. Алексей Ремизов "подстриженными глазами" писал из-за эмиграционной границы: Я счастлив, что родился русским на просторной, полной до краев, глубокой без дна, как океан, Русской земле Льва Толстого, Достоевского, в ее сердце Москве с освященным в веках Кремлем, "красным звоном", напевной московской речью, и русская кормилица меня выкормила и научила меня ходить по земле" [14]. В русской литературе нет произведения, в котором бы торжественный оборот, часто имеющий форму анафоры, " О Русь!" не прозвучал бы в тексте или подтексте, в начале или конце. "Русь, куда же несешься ты", - спрашивает Гоголь. Соловьев в пресловутом стихе Ex Оriente lux, вписывающимся в контекст мессианских идей, вторит ему: О Русь! В предвиденье высоком Ты мыслью гордой занята: Каким же хочешь быть Востоком Востоком Ксеркса иль Христа [15] "О Русь! Забудь былую славу" - в другом стихе восклицает философ. А Белый уверяет: "Мать Россия! Тебе мои песни" [16]. Русские, прежде всего писатели, художники, покидая родину на короткий даже срок, отправляясь в путешествие по Европе, не могли оставить ее за граничной чертой. Так как польские романтики увозили с собой в сердце чувство принадлежности к Польше, так и русские писатели забирали в Германию, Италию, в Париж дух. России, везли тяжелый багаж личных проблем, нерешенных судеб, запутанных обстоятельств, мессианских идей. Самая трудная ситуация сопутствовала путешествиям Блока по Италии. Он сильно переживал то, что в России жить уже не хочет, а покинуть ее не может. Блок, Розанов и другие символисты верили, что в их стране начинает свершаться пророчества Апокалипсиса, именно в России появится Искупитель, Мессия. Самым выразительным примером, хорошим и типично русским, является стих Есенина Не с бурным ветром тучи тают, входящий в состав Инонии. Я вижу - в просиничном платье, На легкокрылых облаках, Идет возлюбленная Мати С Пречистым Сыном на руках. Она несет для мира снова Распять воскресшего Христа. Ходи, мой сын, живи без крова, Зорюй и полднюй у куста. И в каждом страннике убогом Я вызнавать пойду с тоской, Не Помазуемый ли Богом Стучит берестяной клюкой [17]. Весть об Искупителе первыми принесут странники, русские миссионеры, идущие к святым местам, искатели истины, Божьей правды, Царства Божьего на земле. Они исхаживали землю русскую вдоль и поперек, от одного святого места к другому, от монастыря к скиту, от Оптиной Пустыни к Сарову. Странничество - это явление исконно и типично русское, это своеобразный феномен религии, культуры, истории. Уход из мира, во зле лежащего, аскеза, способности к жертве и перенесение мученичества - это глубинная православная основа русской души, писал Бердяев [18]. Явление это утверждает обиходное мнение, распространяемое самими русскими, о цивилизации России принадлежащей к другому типу. Давало это возможность создавать теории избранности, мессианскую символику обогащать такими знаками как странник, старец, православие, Оптина Пустынь, Саровский монастырь. Семантическим центром всех этих знаков является Оптина Пустынь, странник и старец, скит и монастырь сходятся здесь в одном месте, в одном понятии. О Оптиной Пустыне писали, прославляли ее Гоголь, братья Киреевские, Достоевский, Толстой, Леонтьев, Розанов и многие другие. "Притягательную силу сообщали ей поселившиеся в 1821 году неподалеку от монастыря, в скиту, старцы - пишет Александр Нежный. Старчество, иначе говоря - духовное руководство, в Оптиной Пустыни оказалось гораздо шире своего коренного, чисто монастырского и монашеского назначения. Сюда, в Оптину, к старцам, за советом, утешением и очищением двинулась вся Россия. Заветные тайны, житейски беды, торговые и промышленные замыслы, духовные муки, проклятые вопросы - свою жизнь и свою душу нес в келью оптинского старца русский человек минувшего и начала нынешнего столетий в надежде обрести здесь твердую нравственную опору" [19]. В Польше роль Оптиной Пустыни исполняет Ченстохова. Для поляков это чудотворное место, с ним связан культ Матери Божьей, названной Польской Королевой. Пилигримка в Ченстохову, на Ясную Гору, обязательно пешком, имеет многосотлетнюю традицию, она тоже стала своеобразным общественным и религиозным феноменом в мировом масштабе. Символическую функцию исполняет Ясная Гора и икона Богоматери. Это оплот польского духа, католицизма, победы. Идея богоизбранства России, русского народа и его религии воплотилась тоже в образе мужика, обитателя деревни, где "ждут пришельца в венце терновом" [20]. Русским мужикам принадлежала совершенно исключительная роль в истории русского мессианства. Приобрел он форму символа идеи. Схожий по смыслу и функции мотив мы найдем и в польской литературе, прежде всего в романтических доктринах Северина Гощиньского. В художественной форме выражал ее Мицкевич, в дискурсивный способ - Мохнацки. Мицкевич во второй части Дзядов представил деревенский народ, по-польски lud, как общину, которая сохранила в обрядах память о древних временах и о предках, о законах жизни и смерти, о рае и аде, короче говоря - о мире universum. Мохнацки такую общину назвал миром славянской древности (это одна из панславянских идей). Для него народ стал воплощением прошлого. Польский романтизм говорил о народе особым языком, употреблял специфическую символику и метафорику. Большое распространение получил, на что обратила внимание Мария Янион [21], символ зерна, утробы земли, подземелий. Например, о потенциальных возможностях народа, празднующего дзяды, Мицкевич говорит при помощи символики зерна, зерна, которое умирает, чтобы воскреснуть, умирает, чтобы жить. Народ находится в вечном времени, в continuum, одновременно в прошлом, настоящем и в будущем. Польский народ, как зерно, как семя, сохранил в себе возможность возрождения, порабощенный народ воскреснет, - уверяли романтики. В польском мессианстве всегда присутствовали политические стремления. В свою очередь в России на протяжении веков создавался миф о том, что русский мужик это человек особенный, не такой как все мужики мира. Он, хотя и Иванушка-дурaчок мудрее всех оказывается, блоху подкует, французу рубаху сошьет, а прежде всего о Боге правду скажет. "Русский безграмотный мужик любил ставить вопросы философского характера - о смысле жизни, о Боге, о вечной жизни, о зле и правде, о том, как осуществить Царство Божье" - проницательно замечал Николай Бердяев [22]. Образцовым примером, почти клише русского мужика может послужить Антон Каратаев, маленький, невзрачный, а говорит " не нашим умом, а Божьим судом". Для Пьера, каким он представился в первую ночь, непостижимым, крылатым и вечным олицетворением духа простоты и правды, таким он и остался навсегда [23]. Исключительность русского мужика в том, что он помазан Богом, избран для эсхатологической миссии. Как помним, исходной точкой такого мировоззрения было убеждение, почти вера в то, что среди русского народа сохранилось истинное христианство, затерянное, забытое, извращенное другими народами, нациями сословиями, ортодоксальной церковью, а прежде всего католичеством. Истинное христианство может исцелить народы, спасти мир, который идет ложным путем, ответить на сущие вопросы о мире сем и грядущем. Создаваемый фольклором, древнерусским апокрифами, религиозно-философской мыслью, литературой образ мужика-Христа, крестьянина-христианина, избранника Божьего посланного для подготовки Царства Божьего на Земле, покоился на "фундаменте народного мифа". Сплетались в нем традиции славянского язычества, иудео-христианства, а, прежде всего православия. Миф этот создавался при помощи семантического ряда таких знаков, как Иван Царевич, Царь самозванец, Христос Юродивый, Христос хлыстов, хлыстовская Богородица и другие. В лирике Николая Клюева, представителя так называемого ново-крестьянского направления в русской поэзии XX века, сохранилась память о архетипах, часто встречается мотив провозглашения самого себя, мужика, Христом. Вспомнить здесь следует цикл Спас. "Клюев носит в себе подлинного голгофского Христа" - писали о нем другие [24]. Клюеву-Христу, его образам народной стихии, поверили и увлеклись символисты, среди которых он распространял свои прозрения и проповеди, прежде всего Александр Блок. Он называл Клюева "Христом среди нас", народным пророком, благодаря которому пережил осенью 1911 года "второе крещение" [25]. Может быть, уже тогда родился у Блока образ русского Христа в венчике из роз, идущего впереди Петрухи и новых апостолов. Среди других писателей деревенской купицы, в состав которой входили Сергей Есенин, Борис Верхоустинский, Сергей Клычков, примыкали Ремизов и Городецкий, только Есенина увлекала тема мессианского призвания мужика-помазанника [26]. Мотив Христа, живущего в деревенской хате, среди мужиков занимает особое место в лирике поэта. Кроме Руси во всех ипостасях, луны, именно Спас является самым важным художественным средством выражения мировоззрения текстов. На Руси по церквам, говорит Есенин, Спас пахнет яблоком и медом. Герой Инонии пророк Сергей Есенин, предвещал, что спасительную роль для всего мира сыграет Новый Спас, который явится на кобыле: "Новый на кобыле // Едет к миру Спас.// Наша вера - в силе// Наша вера - в нас" [27]. Слухи о том, что среди народа обитает Христос, что начался эсхатологический процесс, что деревенская хата стала новым axis mundi распространялись с давних времен по всей России. Мессианские предпосылки в русском мужике видела интеллигенция, кающееся дворянство, славянофилы, Достоевский, Толстой, Лесков, деревенские писатели, о которых уже говорили выше, и вообще - русские. Знаком акцептации такой точки зрения были всякого рода акты слияния с народом, хождения в народ, опрощения, отождествление с крестьянским мироощущением, нравами, языком, рубахами, подпоясанными поясом. Польская культура знала похожее явление, которое называлось хлопоманией. Понятие касалось увлечений Молодой Польши крестьянской жизнью, а вернее - красивыми деревенскими девушками. Как каждая мания, было это временным увлечением, модой. Образ мужика не имел сакрального значения, имел quasi-мессианский облик, спасал декадентов от сплина. Сведения о русском феномене распространялись и за рубежами России, имели всемирный резонанс. Самым хорошим примером будет русофильство Райнера Марии Рильке [28]. Весь первый период его творчества был пропитан русским духом. Пристрастие к всему русскому, убеждение, что русские призваны решать судьбы мира и человечества разбудила в нем Лу Андреас-Саломе, русская по происхождению, незаурядное явление эпохи Ницше, ученица Фрейда, femme fatale, любимая женщина Рильке. Это с ней учился он русскому языку, в оригинале читал Лермонтова и Тургенева, приготовлялся к переводу Слова о Полку Игорева. С ней он два раза ездил в Россию, в 1899 и 1900 годах. Был в Москве, Петербурге, Киеве, Саратове, Новгороде, плыл вниз по Волге, задерживался в деревнях, жил в мужицких хатах, в скитах. Навестил Толстого, познакомился с Спиридоном Дрожжиным, поэтом с чистой душой русского крестьянина [29], встретился с Леонидом Пастернаком [30]. Уезжая в Россию на пасху, он верил, что истинное православие, сохранившееся под куполами церквей, в деревенских хатах, среди народа поможет ему найти, обрести вновь утраченного Христа. Он ожидал чуда Воскресенья, Христа воистину воскресшего. Он потом писал, что испытание России стали частью его жизни, его самого [31]. Литературным эффектом его контактов с Россией, русским мужиком и православием была Книга часов (1905). Это произведение состоит из трех частей: о монашеской жизни, о паломничестве, о бедности и смерти. Книга представляет собой молитву русского монаха, который в мистических гимнах исповедях и заклинаниях стремится к контакту с Богом [32]. Из сказанного выше следует: 1. Русский мессианизм - это явление очень значимо. Оно присуще русскому мировоззрению на всех этапах истории России. Русский народ, так как еврейский, обладает повышенным убеждением в свою значимость во всемирной истории, верой в свою специфическую миссию. В Польше чувство избранности, мессианская историософия, проявляется с такой силой только в переломные моменты истории страны и мира: 1830 год, 1861, 1920 год, Вторая мировая война, 80-тые годы XX века, годы Солидарности. Имея это в виду, надо сказать, что Бердяев был прав, когда говорил, что мессианизм почти так же характерен для русского народа, как и для народа еврейского. 2. Русский мессианизм - это мессианизм соборный, массовый. Важная, провиденциальная роль принадлежала народу, православию, странникам, мужикам. Польский мессианизм индивидуалистический, личный. Акт искупления принадлежит единице, единице особенной, избранной, пророческой, помазанной. 3. Русский и польский мессианизм был основан на Новом Завете, на его фундаментальной мысли о миссии Христа Спасителя. С Ветхого Завета взята была только идея избранности, помазания. 4. Идеи выражались разными средствами, между прочим, при помощи символов. Мессианская символика объединяла произведения разного типа, дискурсивного и художественного порядка, философские, исторические, эпические и лирические. Примечания: Н. Бердяев, Русская идея, Paris 1971, c. 36. A. Twiański, Wybór pism i nauki, Kraków 1922; A. Cieszkowski, Ojcze nasz, Poznań 1922 ; Prologomena do historiozofii, Bóg i paligeneza oraz mniejsze pisma filozoficzne z lat 18838 1842, Warszawa 1972; B. Trenrowski, Podstawy filozofii uniwersalnej. Wstęp do nauki o naturze, Warszawa 1978; Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej, Wrocław 1970. A. Mickiewicz, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, [w:] Dzieła poetyckie, Warszawa 1983, t.2, s. 213-265: J. Słowacki, Król-Duch, Genezis z Ducha, [w:] Krąg pism mistycznych, Wrocław 1982; J. Krasiński, Przedświt, Nie-Boska komedia. Добавим, что информации на тему польского мессианизма основаны на: A. Walicki, Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego, Warszawa 1970; A. Walicki, Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej romantyzmu, Warszawa 1983; M. Janion, Gorączka romantyczna, [w:] M. Janion, Prace wybrane, Kroków 2000, t. I. J. Siewierski, Upadły anioł z Podola. Opowieści o Tadeuszu Grabiance, Warszawa 2003. Jan Kucharzewski, Od białego do czerwonego caratu, Gdańsk 1990. J. de Maistre, Rozmowa o ateizmie; Wszystko dązy do jedności; Portret kata, [w:] Antologia filozofii francuskiej XIX wieku. Wyboru dokonała oraz wstępem, notami i komentarzem opatrzyła B. Skarga, Warszawa 1978. P. Johnson, Historia Anglików, Gdańsk 1995, s. 182-191; W. Lipoński, Dzieje kultury brytyjskiej, Warszawa 2004. Ф. Достоевский, Записные тетради Достоевского, Москва Ленинград 1935, с. 196. Писал об этом A. Walicki, Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Warszawa 2002, s. 127. Ф. Шиллер, История западно-европейской литературы нового времени, Москва 1937, т. 3, с. 162-170. И. Шайтанов, Медный всадник, [ в:] Энциклопедия мировой литературы, Москва 2001, с. 288. Н. Бердяев, там же. Использованы здесь заглавия текстов Н. Гоголя, И. Бунина, М. Пришвина, Е. Замятина С. Сергеева -Ценского, А. Ремизова, М. Шолохова, Б. Пелевина. Все лирические высказывания о Польше собраны в один том: J. Szczawiej, Piękna jesteś ziemia moja ojczysta. .Antologia, Warszawa 1981. М. Ремизов, Из книги воспоминаний Подстриженными глазами, [ в: ] Избранное, Москва 1978, с. 423. В творчестве М. Волошина, жившего многие годы в Париже, увлекающегося готикой, тамплиерами и масонами, в решающий для России момент появляется русский мотив. Поэт возвращается на родину, пишет Дикое поле, Посев, и провозглашает: Я склоняюсь над Русью, крещу ее. Н. Гоголь, Мертвые души, Москва 1967, с. 348, В. Соловьев, Ex orient lux, [в: ] Чтения о богочеловечестве. Статьи. Стихотворения и поэмы. Из трех разговоров. Краткая повесть об Антихристе, Санкт - Петербург 1994, с. 385. В. Соловьев, там же, с. 392; Вторая цитата взята из: А. Белый, Из окна вагона, [ в: ] Андрей Белый, Санкт - Петербург, 1997, с. 100. С. Есенин, Радуница, Петроград 1916, с. 15 - 16. Н. Бердяев, там же, с. 30. А. Нежный, Сияла Оптина Пустынь, Москва 1989, с. 4. Смотри тоже книгу: Оптина Пустынь: монастырь и русская культура. Материалы Международного симпозиума в г. Бергамо (Италия), 19 - 23 апреля 1990 г. , Москва 1993. Н. Клюев, Стихотворения и поэмы, Ленинград 1977, Библиотека поэта. Малая серия, с. 321. M. Janion, Romantyzm polski wśród romantyzmów europejskich, [ w:] Prace wybrane, t. 1, Gorączka romantyczna, Kraków 2000, s. 51 - 88. Н. Бердяев, там же, с. 32. Л. Толстой, Война и мир, Москва 1948, т. 3-4, с. 393, 394. И. Брихничев, Новое выно, 1912, 1, с.14. Смотри об этом: А. Эткинд, Хлыст. Секта, литература и революция, Москва 1992, с. 293. А. Эткинд, там же, с. 294. С. Клычкова более интересовало пантеистическое слияние с природой, языческие обычаи, царствование Дубрав. Христианский мотив, христианские черты можно найти только в лирическом герое созданным наподобие Франциска Ассизского. Городецкий увлекался мифотворчеством, воспевал языческий мир, его богов, солнце, ветер. С. Есенин, Инония, [в: ] С. Есенин, Стихи и поэмы ,Москва 1973, с. 90. I. Fijałkowska-Janiak, Rosyjskie motywy w twórczości Rainera Marii Rilkego, [w:] Literatura rosyjska przełomu XIX i XX wieku, pod redakcją L. Kapały, Gdańsk 1995, s. 59 - 73. С. Дрожжин написал статью об этом знакомстве: Современный германский поэт Райнер Рильке, Путь, 1913, 12. Маленький Борис запомнил на всю жизнь встречу со странными людьми в поезде: Б. Пастернак, Охранная грамота , Москва 1989, с. 3. D. Prater, Dzwięczne szkło. Rainer Maria Rilke. Biografia, Warszawa 2004. R. M. Rilke, Poezje Kraków 1993, s. 6 - 31., © I. Fijałkowska-Janiak