სამშობლოს მამად წოდებულ აბატ სუგერიუსზე და მის გოთიკაზე 1793 წელს ლიუდოვიკო მეთექვსმეტესთვის თავის მოკვეთის შემდეგ ლენინის საყვარელი დემოკრატიის დეპუტატმა ბარერმა კონვენტს შესთავაზა მონარქიისა და ფეოდალიზმის სიმაგრე სენ-დენის დანგრევა და მოსპობა.
სააბატოსთვის წართმეული ლითონისგან უნდა გაეკეთებინათ რევოლუციური არმიის იარაღი. თქვეს და არც ისე სანახევროდ გააკეთეს.
მეექვსე საუკუნეში გრიგოლ ტურელის მიერ მოყოლილი გადმოცემის თანახმად 250 წლისთვის მონმარტრზე მერკურის სალოცავთან ქრისტიანობის ქადაგების გამო თავი მოკვეთეს პარიზის პირველ ეპისკოპოს წმინდა დიონისეს //დენის//.
მაგრამ მოხდა სასწაული. წმინდა წამებულმა აიღო თავისი მოკვეთილი თავი ხელში და ამ თავით წავიდა გზაზე ჩრდილოეთისკენ . ექვსიოდე კილომეტრის გავლის შემდეგ ის დაეცა და გარდაიცვალა სოფელში Catulliacum,რომელსაც შემდეგ უწოდეს სენ დენი. იქ ის დაკრძალეს გალო-რომაულ სასაფლაოზე ქრისტიანულ წამებულებს შორის.
წმინდა დიონისე პირველად მოხსენებულია წმინდა ჟენევიევას ცხოვრებისადმი მიძღვნილ ტექსტში // "Vie de sainte Geneviève", 520 წელი//.
აქ ნათქვამია რომ წმინდა დიონისე იყო პარიზის პირველი ეპისკოპოსი და ის გალიაში გააგზავნა პაპმა კლიმენტმა.
მე-6 საუკუნის ქრონისტი გრიგოლ ტურელი თვლიდა რომ წმინდა დიონისე იყო ერთ-ერთი ეპისკოპოსი გალიის //ძველი საფრანგეთის // მოსაქცევად, გასაქრისტიანებლად გაგზავნილი 7 ეპისკოპოსიდან. ის დაიღუპა იმპერატორი დეციუსის //249-251 წწ.// მიერ დევნის შედეგად.
წმინდა დიონისეს ზოგი თვლის ფრანკთა განსაკუთრებულ პატრონად.
ზოგის აზრით წმინდა ჟენევიევა და წმინდა დიონისე არიან პარიზის მფარველი წმინდანები.
მე-5 საუკუნეში წმინდა ჟენევიევამ მოითხოვა წმინდა დიონისეს პატივსაცემად ბაზილიკის აგება.
მე-7 საუკუნეში კი მეფე დაგობერმა ამ სალოცავის გვერდით დააარსა სააბატო რომელიც გადაიქცა საფრანგეთის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ და ყველაზე მდიდარ სააბატოდ.
თვითონ მეფე დაგობერი დაკრძალულია ბაზილიკაში.
წმინდა დენის და მისი მეგობრების სივდილით დასჯა. სენ-დენის მონასტრის რელიეფი.
ფრანკთა პირველმა ქრისტიანმა მეფე ქლოდვიგმა თავის დედაქალაქად აირჩია კუნძულ სიტეზე მდებარე პატარა დასახლება ლუტეცია //რომელიც შემდეგ გადაიქცა პარიზად// სწორედ იმიტომ რომ ის ახლოს იყო სენ-დენის სააბატოს სიწმინდეებთან.
სენ-დენის სააბატოში ქლოდვიგის გვერდით დაკრძალეს კაროლინგთა დინასტიის დამაარსებელი კარლოს მარტელიც,რომელმაც პუატიესთან დაამარცხა არაბები და. მან 732 წელს საფრანგეთი გადაარჩინა ისლამიზაციისგან.
აი პარიზის მფარველი წმინდა დენის დაკრძალვის ადგილას აიგო პირველი გოთური ტაძარი სენ დენი.
გოთური სტილის პირველი ნაგებობა-სენ-დენის სააბატო //1137-1144//.
სენ-დენის ეკლესია იქცა გოთური სტილის პირველ ნაგებობად და მისმა არქიტექტურამ გავლენა იქონია საფრანგეთში გოთიკის განვითარებაზე. ამ ეკლესიის ადგილას ადრე იდგა კაროლინგური ეკლესია რომელსაც სჭირდებოდა რეკონსტრუქცია.
ნაგებობა კრიტიკულ მდგომარეობაში იყო. ის მცირე იყო და არ აკმაყოფილებდა სააბატოს მოთხოვნებს.
აბატი სუგერიუსის პატრონაჟით ახალი ეკლესიის მშენებლობა დაიწყო 1130 წლისთვის. განახლებულ ეკლესიას ჰქონდა მასიური კოლონების ჯგუფები და კარკასული კამარა გადაჯვარედინებული ნერვიურებით //ბურჯებზე და არა კედლებზე დაყრდნობილი ნეკნები//.
ფასადის დამაგვირგვინებელი კბილანა კედლების წყალობით გოთური ნაგებობა ჰგავს ციხე-სიმაგრეს,მაგრამ ის არ ქმნის მასიური ნაგებობის შთაბეჭდილებას. პირიქით,მისი მსუბუქი და დიდი ვიტრაჟული ფანჯრებით დამშვენებული კედლები მთელი ნაგებობის ვერტიკალური მისწრაფება ქმნის ამაღლებულობის,სიმსუბუქის განცდას.
პორტალს ამკობს კაროლინგური ეკლესიისგან შენარჩუნებული ქანდაკება და ბრინჯაოს კარი.
სენ-დენის გოთიკის ერთ-ერთ აღმოჩენად იქცა ვიტრაჟების გამოყენებაც. ვიტრაჟები არსებობდა სენ-დენის სააბატომდეც, მაგრამ თავისი უმაღლესი განხორციელება მათ ნახეს სწორეს ამ ეკლესიის კონცეფციაში. ვიტრაჟი ამიერიდან იქცა გოთური სტილის ერთ-ერთ ძირითად ელემენტად.
ვიტრაჟი განათლებული აბატი სუგერიუსის წარმოდგენით იყო მისი ფილოსოფიის თანახმად ბუნების სამერთიანობის ილუსტრაცია //მანათობელი არსი სინათლე-მამა, შუშა-დედა. ვიტრაჟზე გამოსახული ხატები-ძე//.
სენ-დენის სააბატოს ძირითადად ლურჯი ტონის ვიტრაჟები დამზადებული იყო ჩრდილოეთი საფრანგეთის, პიკარდიის სახელოსნოებში.
1148 წელს დაასრულეს სამხრეთი კოშკის მშენებლობა,1219 წლისთვის დაასრულეს ჩრდილოეთი კოშკის მშენებლობა. მას დაეცა ელვა და ის გადააკეთეს. კოშკი დაანგრიეს მე-19 საუკუნეში. ფასადი არაერთხელ გადააკეთეს მაგრამ თავდაპირველი პროექტი დაიკარგა. ითვლება რომ მშენებლობა დასრულდა 1281 წელს,მაგრამ ეკლესიის ირგვლივ კაპელების აგება გრძელდებოდა კიდევ რამოდენიმე საუკუნე.
სააბატოს რესტავრაცია ხდებოდა 1846-1870 წლებში. პორტალის გოთური სტილის ქანდაკებებს აღადგენდა ჯოზეფ სილვესტრ ბრიუნი. სარესტავრაციო სამუშაოებს ხელმძღვანელობდა ფრანსუა დებრე,შეიცვალა ფანჯრების მოჩარჩოება,დაემატა ორნამენტი წარწერებით //თავიდან ზედაპირები არ იყო შემკული//, დაემატა ჰორიზონტალური ზოლები დეკორით ზედა ფანჯრებს ქვეშ ფასადის სამხრეთ და ჩრდილოეთ ნაწილებზე,გაჩნდა ახალი ქანდაკებები.
სარესტავრაციო სამუშაოები ტარდებოდა 1930-1960-ან წლებშიც. სენ-დენის ზოგი ელემენტი ნაწილობრივ იმეორებს ნორმანდულ არქიტექტურას,მაგრამ ეს ნაგებობა აჭარბებს ნორმანდულ შენობებს ახალი კონსტრუქტიული მიდგომით და სიმბოლიზმით.
ამის შედეგად გოთური სტილის შენობა სენ-დენის ეკლესია არ გამხდარა რომანული სტილის უბრალოდ გაუმჯობესებული ნაგებობას.
მისი არქიტექტურა იქცა ხელოვნებაში ახალი მიმართულების საფუძვლად.
რომანული ხანის ბოლოს არქიტექტურული სიახლეები,მაგალითად ახალი კარკასული კამარის აგება იყო ახალი სტილის წინაპირობა,მაგრამ ისინი მკაფიოდ გამოვლინდნენ და მათ ნათელი კონსტრუქციები შეიძინეს სენ-დენის ეკლესიაში,რითაც იქცნენ გოთიკის განვითარების საფუძვლად.
1240-ანი წლების შემდეგ საფრანგეთში აგებული ყველა გოთური სახლი და ეკლესია ასე თუ ისე გავდა სენ-დენის ეკლესიას.
სენ-დენის ეკლესია იქცა კრიტერიუმად სრულყოფისა რომლისკენაც მიისწრაფოდა ყოველი დამკვეთი,ფრანგული საეკლესიო ხუროთმოძღვრების მაგალითი შემდეგი 150 წლისთვის. ასე მაგალითად 1150-ანი წლების დასაწყისში პარიზის ჩრდილოეთით სანლისში დაიწყეს აგება ღვთისმშობლის ეკლესიისა რომელშიც აისახა სენ-დენის ხუროთმოძღვრების სიახლეები.
პირველი გოთური ეკლესიის მშენებელი და გოთური სტილის შემქმნელი სუგერიუსი // ფრანგულადSuger; დაახ. 1081 — 1851 წლის 13 იანვარი// არ ყოფილა არისტოკრატი. ეს დიდი ფრანგი სახელმწიფო მოღვაწე და აბატი დაიბადა შეძლებული გლეხის ოჯახში.
მოკრძალებული წარმოშობის სუგერიუსი აღიზარდა სენ-დენის მონასტერში და ამიტომ ამ მონასტერს უწოდებდა თავის დედას.
1091 წლიდან ის იყო სენ-დენის სააბატოს მორჩილი,1101 წლიდან-ბერი.
მასთან ერთად სწავლობდა და მისი მეგობარი იყო ლუი კაპეტი, რომელიც გახდა მეფე ლიუდოვიკო მეექვსე.
ბერად ყოფნისას მან კარგად აითვისა საარქივო საქმე და ქრონიკათა,
მატიანეთა შედგენა რაც მას დაეხმარა მრავალი ნაწარმოების დაწერაში.
1109 წელს ის დანიშნეს ტურის მონასტრის წინამძღვრად. 1121 წელს ის საელჩოსთან ერთად გააგზავნეს პაპის კარზე.
რომში ყოფნისას,1122 წელს, ის აირჩიეს სენ-დენის აბატად. მომდევნო წელს ის დაბრუნდა იტალიაში ლატერანის პირველ კრებაში მონაწილეობის მისაღებად და მონტე-კასინოს სანახავად.
მან დაალაგა მონასტრის სამფლობელოთა მართვა და გაზარდა შემოსავლები.
მის დროს,წმ.ბერნარის რჩევით, შემოღებული იქნა წესდების მკაცრი შესრულება //1127//, აღორძინდა ბერების ისტორიოგრაფიული მოღვაწეობა.
სუგერიუსი იყო საფრანგეთის მეფეების ლიუდოვიკო მეექვსის და ლიუდოვიკო მეშვიდის დაახლოებული პირი და მრჩეველი საეკლესიო საკითხებში.
1124 წელს მან გადასცა დროშა ორიფლამა იმპერატორ ჰენრიხ მეხუთესთან საომრად მიმავალ ლიუდოვიკო მეექვსეს.
მეორე ჯვაროსნულ ლაშქრობაში მიმავალმა ლიუდოვიკო მეშვიდემ სუგერიუსი დანიშნა რეგენტად,მთელი ქვეყნის მმართველად// 1147-1149//.
ამ დროიდან სუგერიუსს უწოდებდნენ სამშობლოს მამას.
სუგერიუსი მიზნად ისახავდა როგორც ფრანგული მონარქიის განმტკიცებას ისე მისი სულიერი პრესტიჟის ამაღლებას.
მეფის დაბრუნების შემდეგ აბატი ამაოდ ცდილობდა გადაეფიქრებინა მეფისთვის ალიენორ აკვიტანელთან გაყრა რაც კაპეტინგებს ემუქრებოდა აკვიტანიის დაკარგვით.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
, Renaud Thomazo,Les pires décisions de l'histoire,მ
წინათქმა:
ლიუდოვიკო მეშვიდეს და ალიენორ აქვიტანელის განქორწინება:
უეჭველია რომ საფრანგეთის მეფე ლიუდოვიკო მეშვიდეს არ უნდა დაეგდო ყური მრჩევლებისთვის რომლებიც მას ურჩევნდნენ გაყროდა მის მეუღლეს რომელსაც აცხადებდნენ თავქარიან და მოღალატე ქალად. აქვიტანიის საჰერცოგის მემკვიდრე ალიენორი უწინარეს ყოვლისა თავისუფალი და განათლებული ქალია რომელსაც უჭირს ურთიერთობა მკაცრ და როგორც მასზე ამბობდნენ უფრო ბერ ვიდრე მეუღლე ქმართან.
დედოფალი, რომელმაც დაითხოვა მეუღლე:
მეფეს ალბათ არ უნდა დაეჯერებინა ჭორებისთვის რომელთა თანახმადაც მისი მეუღლე იყო ბიძამისი რაიმონის საყვარელი,მაგრამ ლიუდოვიკო მეშვიდემ დაიჯერა და უსაყვედურა მეუღლეს. მეუღლემ კი დრო იხელთა და მოითხოვა მოსაწყენი ქორწინების გაუქმება. რომის პაპმა ქორწინება გააუქმა 1252 წლის მარტში.
არადა აქვიტანიის საჰერცოგოს მემკვიდრე ალიენორი ნამეტანი ლამაზი იყო და არ დარჩენილა დიდხანს მარტო.
მეორე გვირგვინი:
მან აირჩია ჰენრი პლანტაგენეტი,ანჟუს გრაფი, ნორმანდიის ჰერცოგი და ინგლისის მომავალი მეფე. მათ იქორწინეს 1252 წლის მაისში და ორი წლის შემდეგ ის ვინც იყო საფრანგეთის დედოფალი გადაიქცა ინგლისის დედოფლად.
და მისი უზარმაზარი მამული საშიშად შემოევლო გარს მისი ყოფილი მეუღლის
სამეფოს. ალიენორის მეორე ქორწინება არ იქნება მის პირველ ქორწინებაზე
უფრო ბედნიერი. მაგრამ უდიდესი უბედურებები წინაა: ინგლისი აქვიტანიის
წყალობით ამიერიდან არის დიდი კონტინენტური სახელმწიფო და მისი
კონტინენტიდან გასაძევებლად საჭირო გახდა ასწლიანი ომი !
ლიუდოვიკო მეშვიდეს რომ მოეხერხებინა თავისი მშვენიერი მეუღლის შენარჩუნება ის გადაარჩენდა თავის ქვეყანასა და ქვეშევრდომებს ხანგრძლივი კონფლიქტის საშინელებებისგან.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
სუგერიუსის დროს სენ-დენიში დაიწყო ბაზილიკის ფასადის, ტრანსეპტის და საკურთხევლის გადაკეთება //1130-1140//.
ტაძარი იქცა ღვთაებრივი სინათლის შესახებ სუგერიუსის იდეების განხორციელებად.
შესაძლებელია რომ სწორედ ის იყო ახალი გოთური ხუროთმოძღვრული სისტემის შემქმნელი,ყოველ შემთხვევაში სუგერიუსი იყო ამ სისტემის შთამაგონებელი.
სწორედ სენ-დენის სააბატოდან დაიწყო ევროპაში გოთური ხელოვნების ათვლა.
შენობის სილამაზე, სიმრავლე ძვირფასი ნივთებისა მონასტრის საგანძურში იქცა მკაცრი უბრალოების მომხრე წმინდა ბერნარის უკმაყოფილების მიზეზად.
სუგერიუსი თვლიდა რომ ვერაფერი იქნება მეტისმეტად ძვირი ღმერთის,უფლის განსადიდებლად.
სუგერიუსს უყვარდა წმინდა გამოსახულებები და საეკლესიო ინტერიერის ყველანაირი სამკაული,ოქრო,მინანქარი,ძვირფასი ქვები,საერთოდ ყველაფერი ელვარე და ბრწყინვალე. სუგერიუსი განსაკუთრებით აღფრთოვანებული იყო ვიტრაჟებით.
ბერნარი კი,პირიქით,გმობდა ასეთ სამკაულებს არა იმიტომ რომ არ მოსწონდა მათი სილამაზე,არამედ იმიტომ რომ ასეთი რამეები მისი აზრით ადამიანს უფანტავდა ყურადღებას, უშლიდა ხელს ღვთისმოსავად ფიქრში და ლოცვაში.
მათი სახელგანთქმული კამათი-დიალოგი გადასწვდა საუკუნეებს.
სწორედ აქ, სააბატოს რეკონსტრუქციისას აბატი სიგერიუსი ხდება საეკლესიო არქიტექტურის ახალი ტიპის ფუძემდებლად. ხუროთმოძღვრების ამ ტიპს სუგერიუსი უწოდებდა სინათლის ხუროთმოძღვრებას.
მან პირველად გააერთიანა ბურგუნდიული არქიტექტურის ელემენტები
//ისრული თაღი// ნორმანდიული არქიტექტურის ელემენტებთან //ნერვიურებიანი კამარა//.
ის გარდაიცვალა წმინდა მიწაზე თავისი გამგზავრების წინ.
მის შემდეგ დარჩა წერილები და მრავალი ნაშრომი//მათ შორის "ლიუდოვიკო მეექვსე სქელის ისტორია", "მოგონებები სააბატოს ჩემს ხელმძღვანელობაზე". მასვე მიეწერება "ლიუდოვიკო მეშვიდის ისტორია"//.
ირინა ესპერანსა, გოთიკის დაბადება:
ცაში ასასვლელად გამზადებული მიწა:
" შუა საუკუნეები ჩვენთვის არის ქვების,ტაძრების და ციხე-სასახლეების ბრწყინვალე კოლექცია",-ამბობდა შუა საუკუნეების კულტურის შესანიშნავად მცოდნე ჟაკ ლე გოფი.
დასავლეთ ევროპაში მართლაც ძნელია ნახვა ქალაქისა რომელსაც არ ექნება შენარჩუნებული თავისი სიმბოლო-გოთური ტაძარი. ესაა მოქალაქის ყოველდღიური ცხოვრების ჩვეული ორიენტირი,მისთვის ბავშვობიდან ნაცნობი ზარების რეკვა, დავიწყებული შუა საუკუნეების მნიშვნელოვანი ფრაგმენტი.
გოთური სტილი გაჩენისთანავე გავრცელდა მთელს ევროპაში და აიყოლია ის ზევით დაუოკებელ სწრაფვაში.
თუმცა გოთურ სტილს მაშინ უწოდებდნენ ფრანგულ მანერას ანუ opus francigenum-ს.
ნ.ვ. გოგოლის თქმით გოთური არქიტექტურა ისეთი რამეა რაც ჯერ არ შეუქმნია ადამიანის გემოვნებას და ფანტაზიას.
გოთიკით გატაცებულები იყვნენ ვიქტორ ჰიუგო,ჯონ რესკინი,მარსელ პრუსტი,შარლ პეგი,მაქსიმ გორკი,მისით აღფრთოვანებული იყო ოგიუსტ როდენი.
ღმერთი სინათლეა:
გოთური ხუროთმოძღვრება დაიბადა საფრანგეთში, ოლქში ილ-დე-ფრანს, რომლის ცენტრიცაა პარიზი.
1144 წლის 11 ივნისს სამეფო სააბატო სენ-დენის წინამძღვარმა სუგერიუსმა ხუთი ეპისკოპოსის და სხვა მნიშვნელოვან პირთა თანდასწრებით აკურთხა თავისი ეკლესიის ახალი ქორო.
დამსწრეებს წარმოუდგათ მანამდე არნახული არქიტექტურა-მსუბუქი სვეტები და ნერვიურებიანი კამარა სინათლით გაჩახჩახებულ ნახევარწრიულ აფსიდაში,ახალი,ეხლახანს დამთავრებული ფასადი ქანდაკებები-კოლონებით და საოცარი ვარდით.
ყველამ დაიფიცა რომ თავისთანაც ააშენებდა რაღაც მსგავსს და მე-13 საუკუნის შუა ხანებიდან ქავეყანას გადაუარა სულ უფრო და უფრო მაღალი და სულ უფრო და უფრო განიერი ნავების მშენებლობის ტალღამ.
გავლენიანი აბატი სუგერიუსი მოკრძალებული წამოშობის //გლეხის ოჯახიდან// იყო და აღიზარდა მონასტერში სენ-დენი,რის გამოც ამ მონასტერს თავის დედას უწოდებდა.
ეს არაჩვეულებრივად ნიჭიერი და უნარიანი ადამიანი იყო ორი მეფის //ლიუდოვიკო მეექვსის და ლიუდოვიკო მეშვიდის// მრჩეველი და მეგობარი.
თავისი აბატობის პირველივე წლებიდან სუგერიუსმა დაიწყო სახსრების შეგროვება სამონასტრო ეკლესიის რეკონსტრუქციისთვის და ახლებურად გაწყობისთვის. მას უნდოდა ამ ეკლესიის გადაქცევა საფრანგეთის სამეფოს ულამაზეს ეკლესიად.
ის უნდა ყოფილიყო წინასწარმეტყველი ტობისთვის ხილვაში წარმომდგარი ღვთაებრივი ქალაქის,ციური იერუსალიმის მიწიერი განხორციელება,საფირონის კედლებით და ძვირფასი ქვების კარებით.
ნაშრომში მისი რეკონსტრუქციის შესახებ სუგერიუსი ყვებოდა ფერადი მოზაიკური შუშების,ვიტრაჟების საოცარ სინათლეზე. საფრანგეთის ყველა კუთხიდან მოწვეულმა ოსტატებმა ვირტუოზულად გარდაქმნეს სენ-დენის ეკლესიის კაპელათა გვირგვინი მბრწყინავ,ელვარე გვირვინად.
მათი იდუმალი ციმციმის მჭვრეტელი აბატი აზრით მიემართებოდა ღმერთისკენ.
სენ-დენის ეკლესიის ახალ არქიტექტურას ისტორიკოსმა ჟორჟ დიუბიმ უწოდა გამოყენებითი თეოლოგიის ძეგლი.
გოთური ეკლესიის სიმბოლიკა არაა დაკავშირებული მხოლოდ დოლომონის ტაძართან თუ ციურ იერუსალიმთან. ის ბევრად უფრო ღრმაა.
გოთიკის მნიშვნელოვანი პრინციპი იყო სინათლის სულიერი გაგება.
ვიტრაჟების ელვარებით და ბრწყინვით გარდაქმნილი არქიტექტურა ხდება ღვთაებრივი გამოცხადების კიდობანი და ეხმარება მლოცველს ღმერთისკენ ასვლაში.
უკვე ნეტარი ავგუსტინე წერდა: "დაოსტატებული ხელებით სულის დანიშნულებათა შესაბამისად აგებული სილამაზე მომდინარეობს ყველაზე მაღალი სილამაზისგან რომელიც დღე და ღამე ენატრება ჩემს სულს". წმინდანის ეს იდეა ძალიან ახლოსაა ნეოპლატონიკოსთა იდებთან.
აბატი სუგერიუსიც განიცდიდა ფსევდო დიონისე არეოპაგელის და მისი "ზეციური იერარქიის". მატერიალური სამყაროდან არამატერიალური სამყაროსკენ ასვლის იდეების გავლენას.
ის თავის ქმნილებას აღიქვამდა მეტაფიზიკური სინათლის როგორც "თვითონ ჭეშმარიტი სინათლის" სიმბოლოს პრიზმით.
"ყოველი არსება და ყოველი საგანი,წერდა ფსევდო დიონისე არეოპაგელი,-სილული თუ უხილავი, არის ყველანაირი სინათლის მამის მიერ გაცოცხლებული სინათლე...ეს ქვა თუ ხის ეს ნაწილი ჩემთვის არის სინათლე იმიტომ რომ მე ვხედავ რომ ისინი კარგია და მშვენიერია".
მათზე მზის სხივების თამაშით აკაშკაშებული ვიტრაჟების და მაღალი კამარების ელვარება მათი მჭვრეტელების გონებას ანათებდა სულიერი სინათლით.
ძნელი სათქმელია ესმოდა თუ არა სუგერიუსს რომ მისი ოსტატები ხელს უწყობდნენ ახალი ხუროთმოძღვრული სტილის გაჩენას.,მაგრამ ის აშკარად აღტაცებული იყო უეცრად მაღლა აზიდული ქოროების სივრცით.
გოთიკაში აირეკლა არისტოტელეს ფილოსოფიით ნაკვები ახალი მსოფლაღქმაც რომელიც უყურებდა მიწიერს,და,პირველ რიგში ადამიანს, როგორც ღმერთის ქმნილებას.
გოთიკა გაჟღენთილია ყოფის წესრიგის და მისი წყობის სამართლიანობის ამაღლებული რწმენით და აადამიანის და მის ირგვლივ არსებული ბუნების არსებობის მნიშვნელობა და ღირებულება აღარაა საეჭვო.
მე-12 საუკუნის დასასრულისთვის საფრანგეთი გადაიქც ა ვიტრაჟთა ნამდვილ სახელოსნოდ. ფიქრობენ რომ საფრანგეთში არის შუა საუკუნეების ევროპის ვიტრაჟების ნახევარი. ეს კი დაახლოებით 150 000 კვადრატული მეტრია.
გოთური ტაძრის ირგვლივ მყოფმა ქანდაკებამ აღწერა სამყაროს ისტორია და ქრისტიანობის დოგმები. წერა კითხვის არმცოდნე ადამიანების წინ გადაიშალა არაჩვეულებრივი ხატების წიგნი.
წარსულის გულუბრყვილო და შემაძრწუნებელ ფანტაზიებს, ღმერთის მიუწვდომლობის იდეას დაუპირისპირდა გოთიკის ქანდაკებათა კეთილშობილება.
მთავარ კარიბჭეზე უზენაესი ღმერთის სახემ დაკარგა ძველი სიმკაცრე.
ეხლა ტაძრებს სიყვარულით უწოდებდნენ ნოტრ-დამს, ჩვენს ქალბატონს.
შუა საუკუნეების ადამიანმა თითქოს გამოიღვიძა. ის თითქოს განთავისუფლდა მისი მტანჯველი ჯოჯოხეთის ხილვისგან და მან თავისი ბედი ჩააბარა ღვთისმშობელს.
ღვთისმშობელი აღმოჩნდა თეოლოგიის და გოთური ეპოქის ნაქანდაკევი დეკორის ცენტრში.
"მიძინება" ცოტა იყო და უწმინდესი ქალწული ანგელოსებს მიჰყავდათ ღმერთის სასუფეველში სადაც ის გვირგვინით შემკული იჯდა ტახტზე თავისი შვილის მარჯვნივ. "ქალწული მარიამისთვის გვირგვინის დადგმა" არის თითქმის ყოველ გოთურ ტაძარში.
ლანის ტაძრის დიდხანს მჭვრეტელი როდენი წერდა: "ანგელოზები მოვიდნენ ქალწულისთვის,ისინი მას აღვიძებენ. ეს გრძნობიერი აღდგომაა".
ჰიპოთეზები და ინტერპრეტაციები:
მაშ როგორ გაჩნდა ეს არაჩვეულებრივი ხუროთმოძღვრება? შეუძლებელია ამ კითხვაზე პასუხის ძიებაში გაჩენილი ყველა თეორიის ჩამოთვლა.
ადრე ითვლებოდა რომ გოთიკის არსია რევოლუციური ნერვიურებიანი კამარა,მაგრამ ის ბევრად ადრე ცნობილი იყო აღმოსავლეთში. მას რომანულ ეკლესიებში იყენებდნენ მე-11 საუკუნის ბოლოსაც,1093 წელს დერჰემში
//ინგლისი//, ისრულ თაღებს კი რომანულ ეპოქაში ფართოდ იყენებდნენ ბურგუნდიაში და პროვანსში.
გოთური სტილის გაიგივება მისთვის დამახასიათებელი ელემენტების//ისრული თაღი,ნერვიურიანი კამარა, არკბუტანები.. კომბინაციასთან არაა სწორი იმიტომ რომ,კერძოდ, გაუგებარია უკანასკნელთა გაჩენა. მეცნიერები დიდხანს კამათობდნენ იმაზე თუ რას უკავია შენობა ნერვიურებს,ბურჯებს თუ არკბუტანებს და მიდიოდნენ ერთმანეთის საწინააღმდეგო დასკვნებამდე.
შუა საუკუნეების ფილოსოფიასთან და სქოლასტიკასთან კავშირში გოთიკას სწავლობდნენ როგორც იმატერიალურ კონცეფციას. მაგრამ განა მართლაც პირველადია სუგერიუსის მიერ გადმოცემული მისტიკური სინათლის იდეა და განა მეორადია კონსტრუქცია?
გოთიკის ასეთ ხედვას ეჭვით უყურებდნენ. სივრცობრივი კატეგორიებისადმი ინტერესს ბევრი ავლენდა. გაჩნდა კედლების "გამჭირვალე სტრუქტურის" ცნება.
რითი გვხიბლავს და გვაჯადოებს ტაძრის სილამაზე და განა შეცდომა არაა გოთიკის ახსნა მხოლოდ ფუნქციებით და კონცეფციებით?
ნერვიურა არა მარტო ზიდავს სტრუქტურას,ის თავისი მკაფიო ელეგანტური ხაზებით როგორც ობობა ქსოვს შენობის მომხიბლავ "აბლაბუდას".
"ბევრგან ვყოფილვარ მაგრამ ლანის კოშკის მსგავსი კოშკი არსად მინახავს",წერდა შუა საუკუნეების სახელგანთქმული ხუროთმოძღვარი ვილარ დონეკური.
გოთური ტაძრის სილამაზე იძენდა თავის საკუთარ მნიშვნელობას და თანამედროვე მკვლევარი როლანდ რეხტის თქმით მან გახსნა ახალი ფურცელი არქიტექტურის ისტორიაში.
ანგარიშს უწევდნენ ხუროთმოძღვართა მიერ შექმნილ ოპტიკურ ეფექტებს და მათ აღქმას ადამიანის მიერ.
ტაძარი არ ყოფილა განკუთვნილი მარტო ღმერთისთვის. ის სანახაობაც იყო.
გოთური ხელოვნება არის მთელი ენციკლოპედია შუა საუკუნეების საზოგადოების წარმოდგენებისა სამყაროს,ისტორიის და კაცობრიობის,ყოველდღიურობის,ადამიანთა ურთიერთობების და გემოვნებათა შესახებ.
ამ ხანას ახასიათებს აზრის არნახული დუღილი,მოსახლეობის ზრდა,ქალაქების აყვავება და ტექნიკური პროგრესი...
მაგრამ რა რევოლუციურიც არ უნდა გამოჩენილიყო გოთიკის გაჩენა ცხადია რომ ეკლესიების მშენებლობის და ქანდაკებებით შემკობის ორსაუკუნოვანი რომანული გამოცდილება აუცილებელი იყო.
არ უნდა დაგვავიწყდეს რომ კლიუნის გამქრალი რომანული ეკლესია თავისი არნახული ზომებით არ ჩამოუვარდებოდა გოთურ ტაძრებს//30 მეტრი სიმაღლეში და 127 მეტრი სიგრძეში//.
სენ-დენის ქოროების კურთხევის დროისთვის რომანულ სტილს ჯერ არ ქონდა თავი ამოწურული,მაგრამ ილ დე-ფრანსის არქიტექტორები უკვე ატარებდნენ ექსპერიმენტებს ნერვიურებიანი კამარებით, ცდილობდნენ სივრცეში ტიხრების მოხსნას და მისი სინათლით ავსებას //პარიზში სენ-მარტენ-დე-შანის ეკლესიის აფსიდა//.
მაგრამ ისრული თაღის ყველა შესაძლებლობა გახსნეს მხოლოდ სუგერიუსის უცნობმა ხუროთმოძღვრებმა.
მათ უარის თქვეს მასიურ ბურჯებზე და გარშემოსავლელის სივრცე შეაერთეს კაპელათა გვირგვინთან.
ახალმა კონსტრუქციამ შესაძლებელი გახად სქელი კედლის უარყოფა და დიდი ფანჯრების გახსნა.
გოთიკა გაჩნდა როგორც ახალი კონცეფცია სივრცისა რომელშიც იღვრება სინათლე.
მის აყვავებას წინ უსწრებდა ცდების,მერყეობის და წინამორბედთა ჯობნის დიდი სურვილის ნახევარ საუკუნეზე მეტი.
XII საუკუნე — ექსპერიმენტების საუკუნე:
გოთური ტაძრის მშენებლობა გრძელდებოდა რამოდენიმე ათეული წელი და ის ხდებოდა ასობით მოქალაქის ქმნილება. ეს მოქალაქეები ურმებით ეზიდებოდნენ სამშენებლო მასალას. ტაძრის შექმნაში მონაწილეობას იღებდნენ სხვადასხვა ამქრის ხელოსნები.
ამ დროს იცვლებოდა ხუროთმოძღვართა თაობები და ზოგჯერ დასრულებულ შენობას ხედავდნენ ამ შენობისთვის საძირკვლის ჩამყრელთა შვილიშვილები.
ყოველ ოსტატს უყვარდა თავისი საქმე, ყოველი ოსტატი გრძნობდა ქვის სულს და ამიტომ ვგრძნობთ ალბათ ჩვენ ამ ხუროთმოძღვრების ერთიანობას.
ამ ოსტატთა სახელები არ დაგვრჩა.
მთავარ ამოცანას, ტაძრის მშენებლობისთვის საჭირო ფულის შეგროვების ამოცანას მოქალაქეები ერთად წყვეტდნენ. ეპისკოპოსებს და ბურჟუებს შეჰქონდათ დიდი პირადი თანხები. უბრალო ხალხი პოულობდა თავის საშუალებებს. ლანის რამოდენიმე კანონიკი და საერო პირები წავიდნენ შორეულ ინგლისში და თან წაიღეს ტაძრის რელიქვიები //ღვთისმშობლის პერანგის და ჯვრის ნაწილები// და ნახევარი წლის შემდეგ დაბრუნდნენ შეგროვებული შენაწირებით.
ფეოდალის სასახლეს დაპირისპირებული ტაძარი იქცა ქალაქის ახალ ცენტრად. ის იღებდა ყველას,მასში ჩქეფდა სისცოცხლე, ყოველდღიური საქმეების განხილვისას იქ ხმამაღლა კამათობდნენ და დაღლილი მხედარი თავისუფლად შედიოდა ცხენით მასში.
სინათლის სტიქიაში გოთური ტაძარი შედიოდა თანდათანობით. სენ-დენის სიახლეებმა განაცვიფრეს თანამედროვეები,მაგრამ ისინი დააფასეს მხოლოდ ოციოდე წლის შემდეგ.
ადრეული გოთიკა //1140-1190// ექსპერიმენტების,გზების ძიების ხანაა. მიღებულ გადაწყვეტილებათა მრავალფეროვნება,ტენდენციები ახლისკენ და დაბრუნება ძველთან მაშინ ერთმანეთს გადაეწნა უნიკალურ შემოქმედებით პროცესში.
სენ-დენის "სინათლის ხუროთმოძღვრების" საწინააღმდეგო ესთეტიკას ვხედავთ სანსის ტაძარში რომელიც ალბათ არის ადრეული გოთიკის ყველაზე ორიგინალური ნაგებობა. მისი მნიშვნელობა ისევე ფუნდამენტურია როგორც სუგერიუსის სააბატო ეკლესიის მნიშვნელობა.
ამ ტაძრის მშენებლობა დაიწყო 1140 წელს მთავარეპისკოსპოსი ანრი სანგლიეს დროს. ხუროთმოძღვრული გეგმის უბრალოება და სიცხადე აქ უთანხმდება გადახურვის ამბიციურ კონსტრუქციას-ხუროთმოძღვარმა პირველად მიმართა 6-ნაწილიან ისრულ კამარას. მრავალი ხუროთმოძღვრის მიერ გაუმჯობესებული ეს კამარა მძიმე და უფრო მსუბუქ საყრდენთა რიტმულ მონაცვლეობასთან ერთად იქცა ადრეული გოთიკის სახასიათო ნიშნად.
მკაცრი მონუმენტურობით და მასათა წონასწორობით გამორჩეულ სანსის ტაძარში განსაკუთრებით საინტერესოა სინათლისა და ჩრდილის კონტრასტი.
სენ-დენის მშენებელი ცდილობდა კედლისგან განთავისუფლებას, განიხილავდა კედელს როგორც საფარველს, ვუალს.
სანსის მშენებელი კი, პირიქით, ცდილობდა კედლის ხაზგასმას.
1150 წლისთვის დაიწყეს ახალი ქოროების მშენებლობა ნოიონის და სანლისის ტაძრებში. შემდეგ დაიწყო მშენებლობა ჩრდილოეთ საფრანგეთში, არასში, ტურნში.
მაშინ როდესაც ეპისკოპოსი მორის დე სიული საფუძველს უყრიდა პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარს //1160//,დაიწყო ლანის ტაძრის მშენებლობა.
დღეს მთის მწვერზე მდგარმა ლანის ტაძარმა ცისკენ ატყორცნა თავისი შვიდი კოშკი და მის გრანდიოზულ პოეზიაში ერთმანეთს ერევა ჰორიზონტი, ქარი და ღრუბლები //ე.მალი//.
ლანის პანორამა გოთური ტაძრით
ლანის ღვთისმშობლის ტაძარი პიკარდიის ქალაქ ლანში
Собор Ланской Богоматери (Cathédrale Notre-Dame de Laon) — знаменитый готический собор в пикардийском городе Лан.
სუასონის გოთური ტაძრის ნანგრევები
თუ კი პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის ნავის სიმშვიდეს და სიცხადეს შევადარებთ ლანის ტაძრის პლასტიკურ ეფექტებს მოგვეჩვენება რომ პარიზი არის კლასიკა და ლანი არის ადრეული გოთიკის ბაროკო.
ლანის ფასადი
და როგორ არ ჰგავს ერთმანეთს მათი ფასადები! ლანის ტაძრის პორტალები ღრმადაა ჩაკვეთილი კედლის სისქეში,მათი კონტურები ქმნიან შუქჩრდილის თამაშს. აქ ყველაფერი ზევითკენაა მიმართული.
პარიზის ფასადში კი მნიშვნელოვანია ჰორიზონტალები და იქმნება აუღელვებლობის და სიმშვიდის გრძნობა.
პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი
მაგრამ გოთიკას არ ახასიათებს ერთფეროვნება და ამიტომ მისი მრავალსახოვანი ისტორიის ახალი ფურცელი გადაშალა ორივე ტაძარმა.
გოთური ტაძრების მშენებლობის ტალღამ ეხლა გადაუარა ევროპას.
"ჩვენ ავაგებთ იმდენად მაღალ ტაძარს რომ დამთავრების შემდეგ მისი მნახველები იტყვიან რომ ჩვენ გიჟები ვიყავით"-იტყვის შორეული სევილიას კანონიკი.
იყო მე-15 საუკუნე ქრისტეს შობიდან.
გოთური ტაძარი არ ყოფილა განკუთვნილი მარტო ღმერთისთვის,ის სანახაობაც იყო.
დავუბრუნდეთ სუგერიუსს:
" შუაში განათებული, სინათლეს ასხივებს მთელი ტაძარი.
ნამდვილად ბრწყინავს, შუქმფენი,შუქით გაერთიანებული და გამსჭვალული
არააქაური სინათლით, ანათებს ახალი ქმნილება" // სუგერიუსი, Abbot Suger//.
«ისე ხდება ხოლმე რომ ღვთის სახლით სიდიადით ტკბობისას ვიტრაჟთა მრავალფერი ბრწყინვალება მაშორებს ყოველგვარ საზრუნავს და მაფიქრებს. ფიქრები მიწიერზე ქრება და ადგილს უთმობს სულიერ ფიქრებს. მე ვფიქრობ მრავალ სულიერ სათნოებაზე და ვაფასებ მათ. მე ვგრძნობ თავს რაღაც სინათლეში,აზრით ვმაღლდები ადამიანთა წარმავალ სამყაროზე,ვმაღლდები ხრწნაზე და ვუახლოვდები ცათა მაღალ სილამაზეს. ეს ნიჭი მისტიკურად ამაღლებს ჩემს სულსა და აზრებს.»// სენ-დენის მონასტრის აბატი სუგერიუსი,მე-12 ს.//.
მე-12 საუკუნეში ცხოვრობდა ადამიანი რომელმაც უდიდესი წვლილი შეიტანა გოთური სტილის განვითარებაში.
მას ერქვა სუგერიუსი და ის იყო პარიზის ახლოს მდებარე სენ-დენის მონასტრის აბატი.
ხუროთმოძღვრებაში გოთური სტილის გაჩენა როგორც წესი თარიღდება 1137-1143 წლებით, როდესაც სუგერიუსმა გადააკეთა სენ-დენის ეკლესია.
თუმცა ეს სიახლეები არც ისე სიახლეები იყო. კონტრფორსებს იშვიათად,მაგრამ მაინც იყენებდნენ ადრეც.
მე-12 საუკუნის დასაწყისში კი გაჩნდა პირველი მცირერიცხოვანი ნერვიურები და მახვილწვერიანი კამარები.
უკვე სუგერიუსამდე ზოგი ეკლესიის მცირე სარკმლებში იყენებდნენ ვიტრაჟულ შუშებს.
ვარდული ფანჯრებიც უკვე არსებობდა,მაგრამ ეფექტი არ მიიღწეოდა ფერადი შუშის მეშვეობით,როგორც ეს იყო სენ-დენიში.
სუგერიუსმა პირველმა ნოვატორულად და ჰარმონიულად შეაერთა ყველა ეს ელემენტი ერთ შენობაში,რის შედეგადაც გაჩნდა სინათლის და სივრცის სრულებით ახლებური შეგრძნება.
თავისი ესთეტიკური პრინციპების ჩამოყალიბებისას სუგერიუსი ეფუძნებოდა მისი მფარველი წმინდა დენის//წმინდა დიონისეს// მოძღვრებას სინათლეზე და ემანაციაზე.
სუგერიუსი და მისი თანამედროვეები ფიქრობდნენ რომ საფრანგეთში ქრისტიანობის მომტანი დიდმოწამე დენი და წმინდა პავლეს მოწაფე დიონისე არეოპაგელი ერთი და იგივე ადამიანი იყო //ასე გამოვიდა პავლე მათგან. ხოლო ზოგი კაცი მიემხრო და ირწმუნა. მათ შორის დიონისოს არეოპაგელი და დედაკაცი სახელად დამარის, და მათთან სხვები, საქმე 17,33-34//.
წმინდა დენის დაკრძალვის სავარაუდო ადგილას აგებულ სააბატოში ინახებოდა დიონისოსის ფილოსოფიური ნაშრომების ბერძნული ასლები.
მოგვიანებით დადგინდა რომ ეს წიგნები ეკუთვნის ანონიმური ავტორის კალამს. ამ ავტორს უწოდეს ფსევდო-დიონისე.
ნეოპლატონიკოსი,პროკლეს თუ არა მისი მემკვიდრე და ათენის პლატონური სკოლის ერთ-ერთი უკანასკნელი ხელმძღვანელი დამასკიოსის მოწაფე ფსევდო-დიონისე ცხოვრობდა მეხუთე საუკუნეში. ფსევდო დიონისემ შემდეგ მიიღო ქრისტიანობა.
ეს ისტორია კი არც ისე ირიბად საქართველოსთანაცაა დაკავშირებული.
ლაპარაკია პეტრე იბერზე რომელიც მოიხსენებოდა როგორც "მშვენება და დიდება საქართველოსი და მცველი მთელი ქვეყნისა”. იოანე რუფუსი პეტრე იბერს “მეორე პავლეს” და “მეორე მოსეს” უწოდებდა.
ოპაგიტიკა
"ამ საქმესა დაფარულსა ბრძენი დივნოს გააცხადებს:
ღმერთი კარგსა მოავლინებს, არ, ბოროტსა არ დაბადებს,
ავსა წამ ერთ შეამოკლებს, კარგსა ხანგრძლად გააკვლადებს,
თავსა მისსა უკეთესსა უზადოჰყოფს, არ აზადებს".
შოთა რუსთაველის ამ სტროფში ნახსენები ბრძენი დივნოს არის სწორედ ჩვენი თხრობის ერთ-ერთი გმირი, ის ვისაც ფსევდო დიონისე არეოპაგელს უწოდებენ.
"ვეფხისტყაოსნის" სწავლებისას (განსაკუთრებით, პროლოგის შესწავლისას) მასწავლებელი გვერდს ვერ აუვლის ფსევდო დიონისე არეოპაგელის და მისი შემოქმედების ხსენებას.
ვინ იყო დიონისე არეოპაგელი? ვის გულისხმობენ, როცა ასახელებენ ფსევდო დიონისე არეოპაგელს? რა არის არეოპაგიტიკა? რა გავლენა აქვს ყოველივე ამას "ვეფხისტყაოსანზე"? რატომ უნდა ვიცოდეთ ეს ყველაფერი, როცა ვასწავლით "ვეფხისტყაოსანს"?
გაუმარჯოს საფრანგეთის და ევროპის სილამაზის მცველ და გუშაგ ვიქტორ ჰიუგოს !!!
«ვიცნობ ვოლტერს, ვაღმერთებ დიუმას და ვერ ვიტან ჰიუგოს », უთხრა რუსულ გაზეთ «ნეზავიზიმაია გაზეტას » ერთმა წარმოშობით ქართველმა საბჭოთა წარჩინებულმა. და მაინც ან იქნებ სწორედ ამიტომაც კიდევ ერთხელ გაუმარჯოს ვიქტორ ჰიუგოს !
ვიქტორ ჰიუგო ვანდალიზმის წინააღმდეგ:
ფრანგული რევოლუცია, უფრო ზუსტად რევოლუციური ვანდალიზმი არის მნგრეველის და მარბიელის ნიმუში რომელიც განსაკუთრებით გამოკვეთა ვიქტორ ჰიუგოს კალამმა.
1832 წელს გამოქვეყნებულ წერილში “ომი მნგრეველებს” ვიქტორ ჰიუგომ გამოუცხადა ომი “მნგრეველებს” და შემდეგ “შავ ბანდას” რომელიც რევოლუციურ წლებში ანგრევდა საფრანგეთის ისტორიაზე მეტყველ არქიტექტურულ ძეგლებს და ვაჭრობდა ნანგრევებით. 1832 წლის წერილი გამოქვეყნდა მაშინ როდესაც კანონმა გააფართოვა ცენზური ელექტორალური კორპუსი.
ვიქტორ ჰიუგო გმობს ფრანგული საზოგადოების ამ ნაწილობრივ დემოკრატიზაციას რომელიც კომუნალურ დონეზე ძალაუფლებას გადასცემს წერა-კითხვის თითქმის უცოდინარ უვიცებს.
ამ დიდად ემოციურ და მძაფრ ტექსტში დამანგრეველი წარმოდგენილია როგორც არსით გაუნათლებელი და გაუთლელი ვინმე რომლის უმეცრებაც ესაზღვრება ბარბაროსობას.
მუნიციპალური საბჭოებს რომლებიც წყვეტენ ნგრევას ვიქტორ ჰიუგო ადარებს ან “გროტესკულ სინედრიონში” გაერთიანებულ “თურქებს” ან “ლილიპუტების სენატს”. ამ “სენატის” გადაწყვეტილებების შემსრულებელი მუშები გაიგივებულები არიან ცხოველებთან.
ჰიუგო განმარტავს ნგრევას შუა საუკუნეების კოშკისა რომელმაც გაუძლო ყველანაირ დამანგრეველ საბრძოლო საშუალებებს,ბალისტებს, ზარბაზნებს,ჭექა ქუხილს და ცის ცეცსლს, მაგრამ რომელიც დაანგრია ლაონის მუნიციპალური საბჭოს უჩინარმა და შეუმჩნეველმა კალამმა.
დამანგრევლებს ჰიუგო ადარებს გვამს შესეულ და მის მღრღნელ ჭია-ღუას რომელმაც სიმაგრეს დამართა ის რაც მას ვერ მოუხერხა ინგლისელების თუ ბურგუნდიელების შეტევამ...
”ამდენ ხანს ურყევი მოხუცი კოშკი შეირყა,მას როგორც გვამს ჭიაღუა შეესივნენ დამანგრევლები... საწყალი კოშკი ქვა-ქვა იშლებოდა. უმეცარ ბურჟუას უკვირდა იმის დანახვა რომ კოშკს ისე შეაბეს თოკები და მიადგეს კიბეები როგორც ეს არ ყოფილა ინგლისელების თუ ბურგუნდიელების შეტევების დროს”.
ნგრევის მომენტი გამოყვანილია ბრძოლის პაროდიად.
დიადი წარსულის კვალის მატარებელი მონუმენტები დაანგრია თანამედროვე უსახურობამ...( ამის და ამაზე მეტის წაკითხვა შეგიძლიათისტორიკოსი ერიკ ფურნიე თავის წიგნში “პარიზი ნანგრევებში,ოსმანის პარიზიდან კომუნართა პარიზამდე”,პარიზი,2008,გვ.15-17).
ჰიუგოს და მისი თანამოაზრეების შეტევამ და თავდაუზოგავმა ბრძოლამ თანამედროვეთა ცნობიერებაში დაამკვიდრა ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის აუცილებლობის შეგნება და საფუძველი ჩაუყარა ისტორიისა და კულტურის ძეგლების დაცვის თანამედროვე სისტემებს.
2. ლტოლვილი ვიქტორ ჰიუგო:
XIX საუკუნის ემბლემატური ფიგურა და მრავალი ნიჭის მქონე ვიქტორ ჰიუგო სახელგანთქმულია როგორც ფრანგული რომანტიზმის ლიდერი, ოჯახის, სამშობლო-
-მამულის და ბუნების მეხოტბე დიდად დაჯილდოებული მწერალი.
ნაკლებად ლაპარაკობენ იმაზე რომ ის 19 წლის მანძილზე იყო ამაყი ლტოლვილი.
ბიოგრაფიის ამ ფურცლების მიზანია მისი პიროვნების ნაკლებად ცნობილი მაგრამ არსებითი ასპექტების გაშუქება.
ვიქტორ ჰიუგო ლტოლვილობის დროს უკვე არის ფრანგული ლიტერატურის დიდი სახელი,აკადემიკოსი და საფრანგეთის პერი. ის თავის ცოლ-შვილთან ერთად ეწევა ბურჟუაზიულ ცხოვრებას.
მას თავს დაატყდა უბედურებები: 1837 წელს დაიღუპა მისი ძმა ეჟენი. 1843 წელს თავის მეუღლე შარლ ვაკერისთან ერთად უბედური შემთხვევის დროს სენაში დაიხრჩო მისი ქალიშვილი ლეოპოლდინა... მისი პოლიტიკური იდეები ახრჩობენ მის ლიტერატურულ ამბიციებს: 1840-1853 წლებში მას არ დაუწერია არც ერთი ლექსი. მაგრამ 1853 წლიდან მოედინება პოეზიის დიდი მდინარე. მისი გენია იფურჩქნება ლტოლვილობაში.
ვიქტორ ჰიუგო და პოლიტიკა, ვიქტორ ჰიუგო მემარჯვენე:
მისი დედა ვანდეელია და როიალისტი. მისი მამა ნაპოლეონ პირველის დროს იყო სამხედრო;ის დააჯილდოვეს რესტავრაციის დროს და იმედოვნებს რომ მოიპოვებს გენერლის ხარისხს და ხელფასს.
მაშ არაა გასაკვირი რომ ბავშვი ჰიუგო ყვირის: “გაუმარჯოს მეფეს!”
მოზარდს,მას უნდა ქედუხრელი როიალისტი შატობრიანის მიბაძვა. მისი ოდებისთვის (1822) მან მიიღო მეფის პენსია. ის ოცნებობს აკადემიაში შესვლაზე. საფრანგეთის პერად ვიქტორ ჰიუგო გახადა ლუი-ფილიპმა.
ვიქტორ ჰიუგო როიალისტია ოჯახური ტრადიციით და თავისი ამბიციების სამსახურის მიზნით.
ლიბერალისტი:
ვიქტორ ჰიუგო ალბათ განიცდის ლიბერალიზმის ამრჩევი სამი სახელგანთქმული როიალისტის,შატობრიანის, ლამენესს,ლამარტინის გავლენას.
ვიქტორ ჰიუგოს მუდამ ადარდებდა კოლექტიური ხვედრი და მას დიდი ხანია რაც სურდა სარგებლობის მოტანა.
მას ბავშვობიდან აწუხებდა ყველა ტანჯვა და უსამართლობა.
მის დიდ საზრუნავად დარჩა: “როგორ უნდა შევამსუბუქოთ აქ ტკივილი, მძიმე შრომა,როგორ უნდა მოვსპოთ შიმშილი და ავადმყოფობა,ბროროტება”, როგორც მისწერა მან ლ.ბულანჟეს 1846 წლის 11 ოქტომბერს.
ვიქტორ ჰიუგოს პირველი სიტყვები ასამბლეაში იყო:
“პრობლემაა ხალხის მწუხარებებში,საკითხი ესაა”(1848 წლის 20 ივნისი).
ამ დროიდან მოყოლებული მას აღარ შეუცვლია ორიენტაცია და სიკვდილამდე დარჩა ის რაც გახდა 47 წლის ასაკში.
ლტოლვილობის მიზეზები:
ლუი-ფილიპმა 1846 წელ ვიქტორ ჰიუგო დანიშნა საფრანგეთის პერად (საფრანგეთის პერები არსებობდნენ უკვე კარლოს დიდის დროს. ისინი იყვნენ მეფის დიდი ვასალები. 1815-1848 წლებში ისინი ქმნიდნენ პერთა პალატას). ლიბერალური იდეების მგზნებარე დამცველი ვიქტორ ჰიუგო დაინტერესდა პოლიტიკით.
1848 წლის რევოლუციის შემდეგ დამფუძნებელი კრებისა და კანონმდებელი ასამბლეის დეპუტატი ვიქტორ ჰიუგო გამოჩნდა როგორც დემოკრატი და პრინცი პრეზიდენტის ენერგიული მოწინააღმდეგე. 1851 წლის დეკემბერში, ლუი ნაპოლეონ ბონაპარტეს,მომავალი ნაპოლეონ III-ის მიერ მოწყობილი გადატრიალების შედეგად ვიქტორ ჰიუგო გადავიდა ოპოზიციაში და რათა დაეღწია თავი პოლიციისგან იძულებული გახდა დაეტოვებინა საფრანგეთი ...
Сугерий и доктрина света Дионисия.
Жил в двенадцатом веке человек, который внес самый большой вклад в развитие готического стиля. Звали его Сугерий и был он аббатом в монастыре Сен-Дени, что близ Парижа. Возникновение готического стиля в архитектуре, как правило, датируется 1137–1143 гг., когда Сугерий перестроил церковь Сен-Дени. Впрочем, его нововведения были не такими уж и новыми. Контрфорсы, хоть и редко, но все же использовались и раньше, а в начале двенадцатого века появились первые немногочисленные нервюры и остроконечные своды. Еще до Сугерия в малых окнах некоторых церквей стали использоваться витражные стекла. Розовые окна также уже существовали, но эффект этот достигался не с помощью цветного стекла, как это было в Сен-Дени. Сугерий был первым, кто новаторски и гармонично соединил все эти элементы в одном здании, в результате чего возникло совершенно новое ощущение света и пространства.
Формулируя свои эстетические принципы, Сугерий опирался на учение о свете и эманации, автором которого был его покровитель, святой Дени. Сугерий и его современники считали, что святой Дени (великомученик, принесший во Францию христианство) и Дионисий Ареопагит (ученик святого Павла) — это одно и то же лицо (Деян. 17, 34). В аббатстве, построенном на предполагаемом месте захоронения святого Дени, хранились греческие копии философских трудов Дионисия. Позднее было установлено, что эти книги принадлежат перу анонимного автора, которого назвали Псевдо-Дионисием. Псевдо-Дионисий жил в пятом веке, был неоплатоником, учеником, если не Прокла, то его наследника Дамаския — одного из последних предводителей афинской платонической школы. Потом Псевдо-Дионисий принял христианство.Работы Псевдо-Дионисия, которые являются одновременно христианскими и неоплатоническими, следует отнести к числу наиболее мистических писаний. В его работе "O божественных именах" речь идет о невыразимой, несущей свет природе, Божества. А в "Небесной Иерархии" описываются гармоничная эманационная структура творения, триединство Бога и последовательное продвижение от "божественных принципов" по девятиступенчатой иерархии ангелов. Для Псевдо-Дионисия, как и для святого Августина, число неотделимо от природы, как от высших, так, и от низших уровней бытия. Убеждения обоих философов основывались на пифагорейских и платонических принципах.
Теология Псевдо-Дионисия, по сути своей, представляет собой послание о свете, поскольку Бога и мистическую иерархию он описывает в категориях света. Он отождествляет Бога со светом и «Добром» — словом, которое обозначает "вершину Божественности", и которое Платон часто использовал в качестве определения Абсолюта. По Псевдо-Дионисию, Бог как Добро есть "Архетипический Свет, стоящий выше любого другого света". Он "дает свет всему, что может его принять… и он есть мера всех существ и их Принципа вечности, число, порядок и единение".[122]
Эта цитата относится ко всем основным элементам теологии Сугерия: 1) Бог, как свет, являющийся источником всего; 2) божественная эманация от абстракции к более плотной форме; 3) число, порядок и мера, как источник всего творения.
Именно эти принципы послужили в качестве философской модели форм Сен-Дени и всех последующих готических соборов. Именно готическая церковь превратилась, прежде всего, после нововведений Сугерия, в выражение этой светлой философии пропорций.
Пользуясь надежной поддержкой церкви и государства (Сен-Дени был не только святыней, возведенной в честь покровителя Франции, но и местом захоронения французских королей), Сугерий быстро провел перестройку церкви аббатства. Особый интерес вызывает расширенный клирос — первая из многих особенностей, свойственных только новому готическому стилю, Более тяжелые романские контрфорсы и куполообразный крестовый свод были заменены стройными колоннами и комбинацией округлых и остроконечных арок. Такая концентрация этих контрфорсов, наряду с расширением контрфорсов стен, позволила сузить стены и увеличить окна, добавив света в интерьере. Витражные стекла в окнах сделали видимыми и доступными лучи божественного света. Витражи представляли собой иллюстрацию триединства природы божественного света, как оно понималось Псевдо-Дионисием и неоплатониками: светящаяся, абстрактная суть (Отец); эфемерная материя витражного стекла (Мать); освещенные образы человека и природы (Сын). Все это достигалось свинцовыми узорами и цветными стеклами.
История >
Древние Цивилизации
«Средние века для нас — блистательная коллекция камней: соборов и замков», — говорил знаток средневековой культуры Жак Ле Гофф. Действительно, в Западной Европе трудно найти город, который не сохранил бы свой символ — готический собор. Это привычный ориентир в будничной жизни горожанина, знакомый ему с детства звон колоколов, «картинка» забытого Средневековья.Когда-то по гудевшим, как ульи, узким улочкам у его стен сновал рабочий люд, у подножия башен мелькали лица горожан: ремесленников, торговцев и зевак, бросавших в небо робкий взгляд и поражавшихся творению зодчих. А дивиться было чему. Эти большие «корабли», застывшие в камне, что и сейчас плывут через века, — настоящее чудо.
Едва возникнув, новый готический стиль распространился по всей Европе и увлек за собой в безудержный полет ввысь. Правда, в те времена его называли не готикой, а «французской манерой», или opus francigenum.
Бог есть свет
Готическая архитектура родилась во Франции, в области с центром в Париже, называющейся Иль-де-Франс. 11 июня 1144 года Сугерий, настоятель королевского аббатства Сен-Дени, в присутствии пяти архиепископов, 14 епископов, нескольких аббатов и других важных лиц освятил новые хоры своей церкви. Глазам собравшихся открылась невиданная архитектура: легкие колонны и нервюрный свод в полукружии апсиды, залитой светом, новый, недавно законченный фасад со статуями-колоннами и чудесной розой. Каждый поклялся возвести нечто подобное и у себя, и с середины XII века по стране покатилась волна строительства все более высоких, все более широких нефов.
Влиятельный
аббат Сугерий был скромного происхождения и вырос в монастыре Сен-Дени,
а потому называл его своей матерью. Человек незаурядных способностей,
он являлся советником и другом двух королей — Людовика VI и Людовика
VII. С первых лет своего аббатства Сугерий начал собирать средства для
реконструкции и новой отделки монастырской церкви, которую хотел видеть
самой красивой в королевстве.
Она должна была стать воплощением на земле поэтической мечты о Божьем граде, Небесном Иерусалиме, представшем в видении пророку Товию — со стенами из сапфиров и дверями из драгоценных камней. В сочинении о ее реконструкции Сугерий рассказывал о «чудесном свете» витражей, цветных мозаичных стекол: приглашенные им со всех уголков Франции мастера виртуозно преобразили венец капелл церкви Сен-Дени в сияющую корону. Созерцая их таинственное мерцание, аббат устремлялся в своих мыслях к Богу.
Новую архитектуру церкви Сен-Дени историк Жорж Дюби назвал памятником прикладной теологии, ведь символика готического собора связана не только с храмом Соломона или Небесным Иерусалимом — она намного глубже. Важным принципом готики было духовное понимание света. Архитектура, которую преобразует сияние витражей, становится ларцом для божественного явления и помогает верующему подняться к Богу — еще Блаженный Августин писал: «ѕкрасота, устрояемая по предназначениям души художественными руками, происходит от той Красоты, которая превыше всего и по которой воздыхает душа моя день и ночь» (эта мысль святого очень близка идеям неоплатоников). Так и Сугерий, испытывая сильное влияние идей Псевдо-Дионисия Ареопагита и его «Небесной Иерархии» — идей о восхождении от материального к имматериальному миру, воспринимал свое творение через призму метафизического света как символа «самого Света Истинного». «Каждое существо, — писал Псевдо-Дионисий Ареопагит, — видимое или невидимое, есть свет, вызываемый к жизни Отцом всякого света... Этот камень или этот кусочек дерева для меня свет. Ибо я вижу, что они хороши и прекрасны». Сияние витражей и высоких сводов, на которых играли солнечные лучи, озаряло умы созерцавших их духовным светом. Трудно сказать, понимал ли Сугерий, что его мастера способствовали рождению нового архитектурного стиля, но его восхищение просторностью хоров, неожиданно взмывших ввысь, очевидно.
В
готике нашло отражение и новое восприятие мира, питаемое философией
Аристотеля, которая обращала свои взоры к земному, и в первую очередь к
человеку как творению божьему. Готика проникнута возвышенной верой в
порядок и справедливое устройство бытия, и ценность существования
человека и окружающей его природы больше не вызывает сомнений.
Скульптура, окружив готический собор, описала историю мира и догмы христианства — они раскрылись неграмотному люду как книга чудесных образов. Наивным устрашающим фантазиям прошлого, недостижимости божества было противопоставлено благородство скульптурных образов готики. На главных воротах лик Всевышнего потерял прежнюю суровость, теперь соборы любовно называли Нотр-Дам — «Наша Дама». Похоже, средневековый человек пробудился ото сна, освободился от терзавшего его видения ада и вверил свою судьбу Богоматери. Она оказалась и в центре теологии, и в центре скульптурного декора: для готической эпохи «Успения» было мало, и Пречистую Деву ангелы уносили в Царство Божие, где она восседала на престоле по правую руку от Сына с короной на голове, — «Коронование Девы Марии» есть почти в каждом готическом храме. Роден, долго рассматривавший северный портал собора Лана, писал: «Ангелы пришли за Девойѕ Они ее будят. Это чувственное воскрешение».
Гипотезы и интерпретации
Как же родилась такая необычная архитектура? Невозможно счесть всех теорий, рожденных в поиске ответа. Те из них, что были обращены к конструкции свода, постепенно ушли в прошлое: считалось, что символ и сущность готики — революционный нервюрный свод, но он был намного раньше известен на Востоке; его применяли в нормандских церквях и в конце XI века, в 1093 году, в Дерхеме (Англия); а стрельчатые арки широко использовали в романскую эпоху в Бургундии и Провансе.
Отождествлять готический стиль с комбинацией характерных для него элементов (стрельчатая арка, нервюрный свод, аркбутаны) тоже ошибочно, потому, в частности, что неясно появление последних. Ученые долго спорили, определяя, что «держит» здание: нервюры, опоры, аркбутаны? И приходили к прямо противоположным выводам.
В тесной связи со средневековой философией и схоластикой готику изучали как имматериальную концепцию. Однако на самом ли деле первична идея мистического света, изложенная Сугерием, и вторична конструкция? Такое видение готики ставили под сомнение. Интерес к пространственным категориям проявляли многие, возникло понятие «прозрачной структуры» стен.
А как же красота собора, та, что завораживает до сих пор? Не ошибочно ли объяснять готику только функциями и концепциями? Ведь нервюра не только «несет» структуру, но своими четкими элегантными линиями она, как паучок, сплетает восхитительную «паутину» здания. Воспринимали ли современники готический собор как новое эстетическое явление? «Во многих странах я бывал, но нигде не видел такой башни, как в Лане», — словно отвечая на этот вопрос, писал средневековый архитектор Виллар де Оннекур. Красота готического храма приобретала свою собственную значимость, и, по словам современного исследователя Роланда Рехта, он открыл новую страницу в истории архитектуры. Учитывались созданные зодчими оптические эффекты, их восприятие человеком: собор предназначался не только для Бога — он был зрелищем.
Готическое искусство — это целая энциклопедия представлений средневекового общества о вселенной, истории и человечестве, о буднях, о людских взаимоотношениях и вкусах. Эта эпоха отмечена невиданным брожением мысли, ростом населения, расцветом городов и торговли, техническим прогрессом... Но каким бы революционным ни казалось появление готики, очевидно, что двухвековой романский опыт строительства и украшения церквей скульптурой был для этого необходим. Не следует забывать, что исчезнувшая романская церковь в Клюни по своим небывалым пропорциям не уступала готическим соборам (30 м в высоту и 127 м в длину).
Ко времени освящения хоров Сен-Дени романский стиль еще не изжил себя, но архитекторы Иль-де-Франс уже экспериментировали с нервюрными сводами, стремясь снять перегородки в пространстве и наполнить его светом (апсида церкви Сен-Мартен-де-Шан в Париже). Однако все возможности стрельчатого свода раскрыли только неизвестные зодчие Сугерия: они отказались от массивных опор, соединив пространство обхода с венцом капелл воедино. Новая конструкция дала возможность избавиться от толстой стены и позволила открыть большие окна.
Готика родилась как новая концепция пространства, в которое вливается свет. Правда, ее расцвету предшествовало более полувека опытов, колебаний и страстного желания превзойти предшественников.
XII век — эпоха экспериментов
Возведение готического собора продолжалось не одно десятилетие, он становился детищем многих сотен горожан, возивших груженные камнем и другим материалом телеги, и усердно работавших ремесленников из самых разных цеховых объединений. За это время сменялись целые поколения зодчих, и порой только внукам тех, кто закладывал собор, суждено было увидеть, как взмывали ввысь его башни. Не потому ли мы ощущаем единство этой архитектуры, что каждый из безвестных мастеров тонко чувствовал душу камня и любил свое дело?
Главную задачу — сбор денег на строительство собора — горожане решали сообща. Епископы и буржуа вносили много личных средств, простой люд придумывал свои способы. Так, несколько каноников и мирян Лана отправились в далекое путешествие в Англию с реликвиями храма (кусочком рубашки Богородицы и обломком креста) и вернулись с собранными пожертвованиями через полгода!
Собор противостоял замку феодала и стал новым полюсом города: он принимал всех, в нем кипела жизнь. Обсуждая будничные дела, здесь громко дискутировали, а усталый всадник мог свободно въехать в него на коне.
В стихию света готический храм погружался постепенно: новшества Сен-Дени хоть и поразили современников, но были оценены лишь два десятилетия спустя. Ранняя готика (1140–1190) — это эпоха экспериментов, нащупывания путей: разнообразие принятых решений, тенденции к новому и возврат к старому слились тогда в уникальном творческом процессе.
Эстетику, противоположную «архитектуре света» Сен-Дени, являет собор в Сансе — это, возможно, самая оригинальная постройка ранней готики, значение которой так же фундаментально, как значение аббатской церкви Сугерия. Строительство этого храма началось в 1140 году при архиепископе Анри Санглие. Простота и ясность архитектурного плана сочетается с амбициозной конструкцией перекрытия — впервые зодчий прибегнул к шестичастному стрельчатому своду. Потом, усовершенствованный многими архитекторами, он стал характерной чертой ранней готики, наряду с ритмичным чередованием более тяжелых и более легких опор.
В соборе Санса, отличающемся строгой монументальностью и равновесием масс, особенно интересна пластическая трактовка, контраст света и тени. В отличие от строителя Сен-Дени, который старался избавиться от стены, рассматривая ее как вуаль, зодчий Санса, напротив, стремился ее подчеркнутьѕ
К 1150 году были заложены новые хоры в соборах Нойона и Санлиса, затем началось строительство на севере Франции, в Аррасе, Турне. Когда епископ Морис де Сюлли закладывал собор Парижской Богоматери (1160), было начато строительство собора в Лане, который сегодня, «стоя на вершине горы, устремляет ввысь семь своих башен, и в его грандиозной поэзии смешиваются горизонт, ветер и облакаѕ» (Э. Маль).
Если сравнивать спокойствие и ясность нефа парижской Нотр-Дам и пластические эффекты ланского храма, покажется, будто Париж — это классика, а Лан — барокко ранней готики. А как не похожи их фасады! Порталы собора в Лане глубоко врезаны в толщу стены, их контуры создают игру света и тени. Здесь все нацелено ввысь, а парижский фасад, где важны горизонтали, создает ощущение безмятежности и покоя. Но готике не свойственно единообразие, а потому новую страницу ее многоликой истории открыли оба собора.
Волна строительства готических храмов покатилась теперь по Европе. «Мы сделаем такой высокий собор, что те, кто увидят его завершенным, подумают, что мы были безумны», — скажет каноник собора в далекой Севилье.
Шло пятнадцатое столетие от Рождества Христова.
Готический собор предназначался не только для Бога — он был зрелищем
ббат Сугерий (ок. 1081, Сен-Дени - 13.1.1151 Сен-Дени)
Настоятель (с 1122) аббатства Сен-Дени, советник французскийх королей Людовика VI и Людовика VII, активно учавствовавший в управлении государством, регент Франции в 1147-49, когда Людовик VII находился в крестовом походе. Упорно стремился полностью подчинить королевской власти светстких и духовных феодалов. Автор ряда сочинений, являющихся ценным историческим источником.
итраж, с изображением аббата.Освещенный по середине, лучится весь храм.
Поистине сияет - светоносное, светом
соединяемое и пронизанное нездешним сиянием,
светится новое творение."
Аббат Сугерий (Abbot Suger )
«Так бывает, что при наслаждении созерцанием величия дома Божьего, многоцветное сияние витражей уносит меня от всех забот и склоняет к размышлениям. Мысли о земном уходят, оставляя место мыслям духовным, я думаю и оцениваю великое множество духовных добродетелей. Я ощущаю себя на неком свете, мысленно возвышаюсь над бренным миром людей, воспаряю над тленом и приближаюсь к горной красоте небес. Сей дар мистически возвышает мою душу и мысли».
Сугерий, аббат монастыря Сен-Дени (XII век).чало переходу к готическому стилю положил аббат Сугерий, под руководством которого, в 1144 году была возведена апсида в королевской церкви аббатства Сен-Дени. Площадь окна церкви заполнена рядом вертикально расположенных витражных ронделей и медальонов. В каждом медальоне заключен один ключевой эпизод истории, исполненный в бодром живом ритме, которого недостает более статичным персонажам романского стиля. Понятная архитектоника композиций придает сценам особую объемность и монументальность. Цветовая схема сложна, а наложение фигур создает примитивное, но тем не менее ощутимое впечатление глубины пространства. Налицо новое визуальное и психологическое осмысление сюжетов. В панно были включены жизнеописания некоторых святых, Марии и Христа, их родословные и, возможно, первый крестовый поход и история Карла Великого.
Формулируя свои эстетические принципы, Сугерий опирался на учение о свете и эманации, автором которого был его покровитель, святой Дени. Сугерий и его современники считали, что святой Дени (великомученик, принесший во Францию христианство) и Дионисий Ареопагит (ученик святого Павла) — это одно и то же лицо (Деян. 17, 34). В аббатстве, построенном на предполагаемом месте захоронения святого Дени, хранились греческие копии философских трудов Дионисия. Позднее было установлено, что эти книги принадлежат перу анонимного автора, которого назвали Псевдо-Дионисием. Псевдо-Дионисий жил в пятом веке, был неоплатоником, учеником, если не Прокла, то его наследника Дамаския — одного из последних предводителей афинской платонической школы. Потом Псевдо-Дионисий принял христианство.
Работы Псевдо-Дионисия, которые являются одновременно христианскими и неоплатоническими, следует отнести к числу наиболее мистических писаний. В его работе "O божественных именах" речь идет о невыразимой, несущей свет природе, Божества. А в "Небесной Иерархии" описываются гармоничная эманационная структура творения, триединство Бога и последовательное продвижение от "божественных принципов" по девятиступенчатой иерархии ангелов. Для Псевдо-Дионисия, как и для святого Августина, число неотделимо от природы, как от высших, так, и от низших уровней бытия. Убеждения обоих философов основывались на пифагорейских и платонических принципах.
Теология Псевдо-Дионисия, по сути своей, представляет собой послание о свете, поскольку Бога и мистическую иерархию он описывает в категориях света. Он отождествляет Бога со светом и «Добром» — словом, которое обозначает "вершину Божественности", и которое Платон часто использовал в качестве определения Абсолюта. По Псевдо-Дионисию, Бог как Добро есть "Архетипический Свет, стоящий выше любого другого света". Он "дает свет всему, что может его принять… и он есть мера всех существ и их Принципа вечности, число, порядок и единение".[122]
Эта цитата относится ко всем основным элементам теологии Сугерия: 1) Бог, как свет, являющийся источником всего; 2) божественная эманация от абстракции к более плотной форме; 3) число, порядок и мера, как источник всего творения.
Именно эти принципы послужили в качестве философской модели форм Сен-Дени и всех последующих готических соборов. Именно готическая церковь превратилась, прежде всего, после нововведений Сугерия, в выражение этой светлой философии пропорций.
Пользуясь надежной поддержкой церкви и государства (Сен-Дени был не только святыней, возведенной в честь покровителя Франции, но и местом захоронения французских королей), Сугерий быстро провел перестройку церкви аббатства. Особый интерес вызывает расширенный клирос — первая из многих особенностей, свойственных только новому готическому стилю, Более тяжелые романские контрфорсы и куполообразный крестовый свод были заменены стройными колоннами и комбинацией округлых и остроконечных арок. Такая концентрация этих контрфорсов, наряду с расширением контрфорсов стен, позволила сузить стены и увеличить окна, добавив света в интерьере. Витражные стекла в окнах сделали видимыми и доступными лучи божественного света. Витражи представляли собой иллюстрацию триединства природы божественного света, как оно понималось Псевдо-Дионисием и неоплатониками: светящаяся, абстрактная суть (Отец); эфемерная материя витражного стекла (Мать); освещенные образы человека и природы (Сын). Все это достигалось свинцовыми узорами и цветными стеклами.
Созерцая великолепие церкви Сугерия, посетивший ее человек мог вспомнить об утверждении Дионисия, что в силу "обладания изначально дарованным нам Светом Отца, который является Источником Божественности, которая в фигуральных символах являет нам образы благославенных ангельских иерархий", мы должны "стремиться взобраться" по этим образам к "его Первичному Лучу".[123] Высота готического собора и его лучистые окна могли заставить устремиться вверх взгляд и разум человека, и посредством символов, сияющего света и священных геометрических форм, открыть ему божественный порядок.
Следуя превалировавшему тогда убеждению, что божественная эманация концентрируется в драгоценных камнях и металлах, Сугерий привлек искусных мастеровых к заполнению пространства вокруг алтаря предметами, сделанными из этих материалов. Собор, с его переливающимися словно драгоценные камни витражами, с его сверкающим орнаментом, выполненным из золота и драгоценных камней, основанием, украшенным драгоценными камнями, стал напоминать описание, данное святым Иоанном Новому Иерусалиму. Ибо, в соответствии с этим описанием, Иерусалим "имеет славу Божию; светило его подобно драгоценнейшему камню, как-бы яспису кристалловидному", и "стена его построена из ясписа, а город был чистое золото, подобен чистому стеклу" (Отк. 21:11,18).
Сугерий, оставивший подробное описание перестройки церкви, начертал на главных дверях храма несколько предложений, в которых описывал свои достижения:
http://suger.ru/94-rolf-toman-abbat-sugerij-i-svyatoj-bernar/
Яркий портрет аббата Сугерия создает историк искусства Эрвин Панофский, автор книги «Готическая архитектура и схоластика»
(1951), увлекательно повествующей о взаимоотношениях между
средневековым искусством, философией и теологией. В большинстве своих
трудов Панофский стремится представить историю искусства как составную
часть истории научной мысли. С этих позиций подходит он и к аббату
Сугерию. И все же в книге, посвященной Сугерию, Панофскому удается
воскресить уникальную личность настоятеля Сен-Дени:
«Пламенный патриот и рачительный хозяин; несколько склонный к напыщенным речам и влюбленный в пышное великолепие, но практичный и основательный в житейских делах и умеренный в личных привычках; трудолюбивый и общительный, добродушный и здравомыслящий, тщеславный, остроумный и неукротимо жизнерадостный» , Сугерий, несомненно, умел наслаждаться жизнью и был обостренно восприимчив к прелести и блеску красивых вещей.
Все эти черты и в особенности любовь к красивым вещам резко отличали Сугерия от другой выдающейся личности того времени — святого Бернара Клервоского (1090-1153). Этот великий цистерцианский аббат, страстный полемист и самый могущественный и влиятельный монах XII столетия, утверждал необходимость строжайшей дисциплины в монастырской жизни и крайнего самоограничения монахов во всем, что касается личных удобств, питания и сна. Исполненный миссионерского рвения, святой Бернар энергично вмешивался всюду, где, по его мнению, монастырской жизни, литургической практике или религиозным воззрениям недоставало строгости или сосредоточенности на главной цели. Предельно сурово он выступал также против всякого отклонения от ортодоксальных позиций в теологии. Что касается аббата Сугерия, то он ценил дисциплину и скромность, но был настроен решительно против таких «монашеских добродетелей», как униженное смирение и аскетизм. Однако сбрасывать со счетов мнение Бернара по поводу Сен-Дени Сугерий не мог, так как под влиянием могущественного цистерцианца находился сам папа. От внимания святого Бернара не могло ускользнуть, что временами в аббатстве Сен-Дени, так тесно связанном с французской монархией, творится «недолжное»: «Без колебаний и непритворно воздают они кесарю кесарево. Но далеко не столь добросовестно воздают они Богу Богово». Предположительно в 1127 году, на шестой год пребывания Сугерия в должности настоятеля, Бернар поздравил своего более близкого мирским делам собрата с успешным «проведением реформы» в аббатстве Сен-Дени. Однако, как замечает Панофский, «эта «реформа» не только не ослабила политическое влияние аббатства, но и обеспечила Сен-Дени независимость, престиж и благосостояние, которые позволили Сугерию укрепить и легализовать традиционные связи этого аббатства с французской короной». Так почему же святой Бернар относился к положению дел в Сен-Дени более терпимо, нежели в других монастырях, не соответствовавших его суровым стандартам? Что заставляло его обращаться с аббатом Сугерием гораздо более уважительно, чем со всеми теми, чьи взгляды также вызывали у него недовольство? Панофский приходит к выводу, что между этими двумя потенциальными противниками существовало некое молчаливое соглашение: «Понимая, сколько вреда они могли бы нанести друг другу, оказавшись врагами, королевский советник […] и величайший духовный вождь Европы, наставлявший самого папу, решили стать друзьями».
Тем не менее аббата Сугерия и святого Бернара разделяло скрытое противостояние, проявившееся, в частности, в характере нововведений в аббатстве Сен-Дени. Сугерий питал страстную любовь к священным изображениям и всевозможным украшениям церковного интерьера, к золоту, эмали и драгоценным камням, вообще ко всему блестящему и сверкающему; особое же восхищение вызывали у него витражи. Бернар, напротив, осуждал подобные украшения — не потому, что был невосприимчив к их очарованию, но потому, что такие вещи, по его мнению, отвлекали от благочестивых размышлений и молитв. В результате строители цистерцианских монастырей и церквей, в изобилии возводившихся по всей Европе в XII—ХIII веках, должны были придерживаться стиля, который предписывала аскетичная эстетика святого Бернара с ее многочисленными правилами и ограничениями. Тем не менее набиравший силу орден цистерцианцев сыграл важную роль в распространении готического искусства по Европе: он широко заимствовал технические новшества, отличавшие конструктивные принципы готики, да и сам по себе был не чужд инноваций (например, в области методов гидротехники, развивавшихся в монастырях, кот
И
вновь отчет об увиденном в аббатстве Сен-Дени к северу от Парижа. Это
одно их самых моих любимых мест во всей Франции. Зимой 2013-го года я
посетил Сен-Дени в шестой раз. На моем форуме есть огромная тема, посвященная Сен-Дени,
где каждый интересующийся сможет найти богатый материал по истории
аббатства и гробницам, который я старательно собирал и собираю. Здесь же
я предлагаю Вашему вниманию просто фотографии и небольшое описание
новых открытий, сделанных в Сен-Дени.
Витражи XIX столетия с изображением Изабеллы Арагонской, Филиппа IV и Маргариты Прованской:
Великолепные скамьи. Они были привезены в церковь из замка Гайон в Нормандии, из капеллы Жоржа Амбуазского, архиепископа Руана. Скамьи являются выдающимся произведением начала XVI века. Панно представляют собой епизоды из жизни Христа и Девы Марии, а также Иоанна Крестителя. Во время реставрационных работ Виолле-ле-Дюк установил скамьи в церкви Сен-Дени.
Надгробие Филиппа IV Красивого:
Согласно летописям, Филиппа Красивого похоронили в понедельник 4 декабря 1314-го года между отцом Филиппом III и матерью Изабеллой Арагонской и дедом Святым Людовиком на южной стороне трансепта. Надгробный памятник появился только лишь в 1327-м году по приказу Карла IV. Первоначально, он располагался на плите из черного мрамора, а вокруг находились украшения из готического орнамента.
Тело Филиппа Красивого покоилось в каменном гробу, который был плотно закрыт, внутри его отделали свинцом. Что интересно, гробницу закрыли с помощью железных прутьев. Скелет короля хорошо сохранился, в 1793-м году в гробнице нашли золотое кольцо, медный позолоченный скипетр, на котором изображена птица из позолоченной меди.
Экспозиция в крипте Сен-Дени, посвященная Святому Дионисию, первому епископу Парижа:
Древняя крипта Сугерия (XII век):
Место захоронения Святого Дионисия:
Великолепный деамбулаторий с венцами капелл времен аббата Сугерия:
Мощи Дионисия и его сподвижников:
Витраж под названием "Аббат Сугерий в ногах Девы Марии", выполненный между 1140-1144-м годами:
Сугерий украсил свою церковь великолепной мозаикой, часть которой сохранилась до наших дней и находится в капелле Сен-Фирмен:
Октябрь, деталь мозаики капеллы Сен-Фирмен, середина XII века:
Монах Альберик в молитве, деталь мозаики капеллы Сен-Фирмен, середина XII века. Именно этот монах и был изготовителем мозаики:
Филипп V, Жанна д'Эврё, Карл IV:
Карл IV Красивый:
Деталь гробницы Дагобера I (XIII век):
Надгробие Филиппа Французского, сына Людовика VIII и Бланки Кастильской из аббатства Ройомон:
Надгробия Людовика и Филиппа Французских, детей графа Алансонского, из аббатства Ройомон:
Келья Луизы Французской, дочери Людовика XV, монахини-кармелитки в музее Истории и Искусства Сен-Дени:
КИНОЛОГОВО :: ГОВОРИЛЬНЯ :: Наша история :: Франция
Поделиться | Ещё!
Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени)
АвторСообщение
Тема: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) 
Сб 10 Сен 2011 - 21:33
Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени)
Одно из самых сильных мест Франции, духовная опора, мощь и немыслимая, невероятная красота, свет, пробивающий насквозь и опыт, и скепсис. Древнее аббатство, католическая святыня, первое в мире готическое сооружение и усыпальница великих французских королей.
Монастырская церковь Сен-Дени на протяжении двенадцати столетий являлась королевским некрополем. Большинство французских королей, от Меровингов до Бурбонов, погребены в Сен-Дени.
Согласно легенде, около 250 г. первый епископ Парижа св.Дионисий (Дени) за проповедь христианства был обезглавлен на Монмартре у святилища Меркурия. Однако произошло чудо: святой мученик взял свою отрубленную голову в руки и двинулся вперед по дороге на север. Пройдя около 6 км, он упал замертво в селении Catulliacum, которое впоследствии стало называться Сен-Дени. Там его похоронили, на галло-римском кладбище, среди христианских мучеников. Впервые св. Дионисий упомянут в тексте, посвященном жизнеописанию св. Женевьевы "Vie de sainte Geneviève" (520 год), где сообщается о том, что он был первым епископом Парижа и был послан в Галлию папой Климентом. В V веке св. Женевьева настояла на строительстве базилики в его честь. А в VII в. король Дагобер основал аббатство возле этой часовни, ставшее одним из самых известных и богатых во Франции. Сам король Дагобер захоронен в базилике, а святая Женевьева и святой Дени считаются заступниками и покровителями Парижа.
Столетняя война и гугенотские войны разрушали аббатскую церковь... Известно, что в 1435 и 1567 годах аббатство было в центре конфликта, но точного описания потерь не обнаружено.
Как место погребения королей Франции оно сильно пострадало в 1793 году, считается, что головы скульптур были изувечены именно в тот период.
Проект радикальной реконструкции внутренней части церкви, предложенный в 1781, связанный "с созданием в крипте капеллы Бурбонов, не был осуществлен по политическим и финансовым причинам.
Несколькими годами позже, могилы, витражи и сокровища аббатства были расхищены во время Революции. Здание чудесным образом ускользнуло не только от разрушения по распоряжению Национального собрания, и от ярости революционеров, но также от проекта Наполеона, связанного с превращением монастырской церкви в императорский мавзолей", и пережило пагубные реставрации первой половины ХIХ-го века.
Королева Анна Бретонская с мужем, Людовиком XII
Я зову ее Анечка - она была маленького роста, смелая и нежная, умная, образованная и не очень счастливая. Посмотрите на ее мягкое кельтское лицо, тонкие ключицы... Герцогиня Бретани.
В XV в. древнее герцогство Бретань было присоединено к королевству Франции благодаря двум последовательным бракам Анны Бретонской. Невеста, подобно эстафетной палочке, перешла от Карла VIII, чьей женой она стала в 1491 г., к Людовику ХII (1499).
Эта семейная идиллия была достигнута в результате жестокого поражения, которое нанесла французская армия 28 июля 1488 г. бретонцам, защищавшим национальную территорию. По договору, подписанному с победителем, последний герцог Бретонский — Франсуа II — не имел права выдавать двух своих дочерей замуж «без мнения и согласия короля». Спустя два месяца отец умер, а еще через три года Анну против ее воли отдали за французского короля Карла VIII
В базилике хранилось государственное знамя – орифламма, золотой скипетр и трон франкского короля Дагоберта, меч Карла Великого...
В XI-XIV вв. ни один военный поход короля не начинался без торжественного богослужения с выносом мощей трех мучеников и торжественным вручением орифламмы королю-военачальнику.
Именно монахам аббатства Сен-Дени было поручено вести великую летопись – официальную историю Французского государства.
Екатерина Медичи
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:49
Базилика была разорена вандалами во время Революции. Произошло осквернение этого изначально мистического места, немедленно переименованного революционерами во «Франсиаду».
В течение нескольких недель была перечеркнута история страны длиной в четырнадцать веков. Останки более 60 правителей, старавшихся так или иначе сделать все возможное для возвышения Франции, «эксгумировали» и, свалив в одну общую яму, засыпали известью и сожгли.
Были разбиты прижизненные портреты, прекрасные памятники, созданные великими скульпторами разных эпох, сорвана и переплавлена свинцовая крыша. Восставшие парижане полагали, что это поможет им изменить будущее...
Шатобриан так писал о царившем здесь запустении:"Сен-Дени опустошено, здесь пролетают птицы, и на разбитых алтарях растет трава…"
Своим возрождением базалика обязана периоду Реставрации и великому архитектору Виоле-ле-Дюку. Вот кто заслуживает памятника - именно он, историк, художник и реставратор Эжен Виоле-ле-Дюк, спас для человечества погибавший Нотр-Дам, Сен-Дени, Мон-Сен-Мишель, церковь в Везле, замок Пьерфон, Каркассон и еще многие величайшие сооружения, составляющие живую духовную связь с историей Франции, гордость страны. Они стояли черные, полуразрушенные, изуродованные и частью сожженные бесами-рэволюсьонэрами, без крыш, без дверей, их распродавали на камни, как древнюю прекрасную крепость Бастилию... Мы бы уже не застали Нотр-Дам и Сен-Дени, если бы не труд Виоле-ле-Дюка.
Эжен Виолле-ле-Дюк и барон Гилерми (Guilhermy) решили вернуть базилике ее прежний блеск. В течение этого периода королевские могилы, которые прославили аббатство, неоднократно перемещали между Сен-Дени и Парижем, затем, после их возвращения в монастырскую церковь, между криптой и нефом. Они сохранены, к счастью, благодаря усилиям Александра Ленуара. Учредитель музея французских Памятников намеревался спасти также от разрушения надгробные памятники других церквей, которые находятся сегодня в Сен-Дени…
Крипта IX века
Там хранились мощи святого Дионисия
Черные плиты - могилы Людовика XVI и Марии-Антуанетты
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:56
В 1816 г. Людовик XVIII возращает базилике её былое предназначение королевского некрополя. Он помещает в усыпальницу тела Людовика XVI и Марии Антуанетты, во время Революции брошенных в общую могилу, возвращенные в 1817 с кладбища Мадлен де Пари, где они были похоронены после казни. Сюда перенесены также гробницы, спасённые Александром Ленуаром во время Парижской Коммуны.
Людовик XVII
8 июня 1795 года в парижской тюрьме Тампль умер десятилетний мальчик. Ребенок тяжело болел и уже несколько месяцев не произносил ни слова. На гильотине его мать, королева Мария-Антуанетта, назвала сына наследником французского престола. Останки замученного в тюрьме ребенка, сохраненные судебным медиком, были отправлены на генетическую экспертизу, которая подтвердила - мальчик был ближайшим родственником Марии-Антуанетты. В 2004 году сердце мальчика, Людовика XVII, было захоронено в крипте базилики Сен-Дени, невдалеке от отца и матери.
Генрих IV
В 1593 году Генрих IV избрал базилику святого Дионисия для церемонии отречения от ошибок протестантства и для торжественного воссоединения с католической церковью.
Когда в 1793-м санкюлоты, бомжи и проститутки громили древнее аббатство, выяснилось, что тело любимого народом короля Генриха IV совершенно не тронуто тлением. Вместо революционных кликов раздался общий возглас: «Да здравствует Генрих IV!». Он выглядел таким, каким его запечатлел на своем полотне Рубенс. Раскопки были приостановлены толпами народа, как это бывает при открытии мощей святого. Французы прощались со своим королем, стараясь дотронуться хотя бы до края его одежд. Лишь спустя несколько дней "работы" продолжились...
Король-Солнце, Людовик XIV
"Обилие скульптуры, каменная резьба, витражи, сияющее золото алтарей — все это не просто красивый церковный декор, это освобожденный из материи свет".
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:58
Аббат Сугерий писал:
«Кто бы ты ни был, если ты хочешь восхвалить великолепие этих дверей, восхищайся не золотом и затратами, а искусной работой. Сияет благородное изделие, но, будучи благородно сияющей, работа эта должна освещать умы, чтобы они могли продвигаться средь истинных светов к Истинному Свету, в который истинный вход есть Христос. То, каким образом это отражено в этом мире, сообщает золотая дверь. Тусклый ум поднимается к правде через то, что материально, и, увидев этот свет, будет высвобожден из прежней погруженности».
Сколь много говорят удивительные слова Сугерия о смысле готического собора! Ведь прежде, чем свет его будет пробуждать дух прихожан, должен быть кто-то, кто выявит этот свет. Прежде всего храм становился Великим деланием (как называли этот процесс алхимики) для тех, кто его строил. Неслучайно поэтому помимо мастеров-каменщиков в возведении собора принимали участие почти все жители города. Они сами создавали храм для своего города! Не столько для настоящего, сколько для будущего, или, может быть, для вечного?
Вся базилика
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 22:01
В XII веке елемозинарий Сен-Дени раздавал примерно десятую часть доходов аббатства в виде хлеба, мяса, зерна, сельди: за 25 воскресений – 2500 хлебов.
Бедные получали также обувь и одежду. Сиротские приюты, школы, обучение ремеслам, дома престарелых, социальные службы, гостиницы для паломников, выкуп пленных из вражеской неволи, первые типографии, распространение передовых методов сельского хозяйства, труд летописцев, бесплатные госпитали и хосписы - все это средневековые монастыри, где один из главных - монастырь Сен-Дени.
Жанна д’Арк была ранена в этих краях, в битве за Париж. Памятная доска в честь Девы на фасаде Сен-Дени
Бронзовые позолоченные двери, описанные Сугерием в «De Administratione», были повреждены в 1771, а затем расплавлены в 1794 году. Лишился фасад и северной двери, бережно оставленной Сугерием от старого здания церкви, и южной, заказанной им для нового фасада. Современные двери центрального портала представляют собой реконструкцию, сделанную в 1842-1843 годах
Романский фасад
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 22:03
первый готический фасад Франции
роза снаружи
Другое дело, что это потрясающий душу символ самой древней в Европе монархии сегодня обрел вдвойне символическое месторасположение.
Сама-то базилика никуда не сдвинулась — стоит, как стояла еще при аббате Сугерии, но сдвинулась Франция, и усыпальница французских королей Сен-Дени стоит посреди арабского поселения с тем же названием. Из безлюдных сводов, отдающих вечностью, посетитель выходит на восточный базар, отдающий европейской современностью — мужчины приятно смуглявого вида, женщины в хиджабах, обильная торговля бараниной, шум и гевалт.
Впрочем, такое пограничье между французской монархией и землями пророка Магомета имело место еще на заре династии Каролингов, в VIII в. по Р. Х. — просто теперь пограничье сильно сдвинулось к северу от Пиренеев. А и то сказать, не совсем же зря трудились комиссары Конвента, и не совсем же впустую пропал их скорбный труд и дум высокое стремленье. Арабский базар — это зримая реальность Франции, тогда как grandeur de la France — это скорее для битвы последнего часа, если она, конечно, состоится.
 |
| გოთური სტილის მამა, აბატი სუგერიუსი, სენ-დენის ვიტრაჟი. |
მეექვსე საუკუნეში გრიგოლ ტურელის მიერ მოყოლილი გადმოცემის თანახმად 250 წლისთვის მონმარტრზე მერკურის სალოცავთან ქრისტიანობის ქადაგების გამო თავი მოკვეთეს პარიზის პირველ ეპისკოპოს წმინდა დიონისეს //დენის//.
მაგრამ მოხდა სასწაული. წმინდა წამებულმა აიღო თავისი მოკვეთილი თავი ხელში და ამ თავით წავიდა გზაზე ჩრდილოეთისკენ . ექვსიოდე კილომეტრის გავლის შემდეგ ის დაეცა და გარდაიცვალა სოფელში Catulliacum,რომელსაც შემდეგ უწოდეს სენ დენი. იქ ის დაკრძალეს გალო-რომაულ სასაფლაოზე ქრისტიანულ წამებულებს შორის.
წმინდა დიონისე პირველად მოხსენებულია წმინდა ჟენევიევას ცხოვრებისადმი მიძღვნილ ტექსტში // "Vie de sainte Geneviève", 520 წელი//.
აქ ნათქვამია რომ წმინდა დიონისე იყო პარიზის პირველი ეპისკოპოსი და ის გალიაში გააგზავნა პაპმა კლიმენტმა.
მე-6 საუკუნის ქრონისტი გრიგოლ ტურელი თვლიდა რომ წმინდა დიონისე იყო ერთ-ერთი ეპისკოპოსი გალიის //ძველი საფრანგეთის // მოსაქცევად, გასაქრისტიანებლად გაგზავნილი 7 ეპისკოპოსიდან. ის დაიღუპა იმპერატორი დეციუსის //249-251 წწ.// მიერ დევნის შედეგად.
წმინდა დიონისეს ზოგი თვლის ფრანკთა განსაკუთრებულ პატრონად.
ზოგის აზრით წმინდა ჟენევიევა და წმინდა დიონისე არიან პარიზის მფარველი წმინდანები.
მე-5 საუკუნეში წმინდა ჟენევიევამ მოითხოვა წმინდა დიონისეს პატივსაცემად ბაზილიკის აგება.
მე-7 საუკუნეში კი მეფე დაგობერმა ამ სალოცავის გვერდით დააარსა სააბატო რომელიც გადაიქცა საფრანგეთის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ და ყველაზე მდიდარ სააბატოდ.
თვითონ მეფე დაგობერი დაკრძალულია ბაზილიკაში.
წმინდა დენის და მისი მეგობრების სივდილით დასჯა. სენ-დენის მონასტრის რელიეფი.
ფრანკთა პირველმა ქრისტიანმა მეფე ქლოდვიგმა თავის დედაქალაქად აირჩია კუნძულ სიტეზე მდებარე პატარა დასახლება ლუტეცია //რომელიც შემდეგ გადაიქცა პარიზად// სწორედ იმიტომ რომ ის ახლოს იყო სენ-დენის სააბატოს სიწმინდეებთან.
სენ-დენის სააბატოში ქლოდვიგის გვერდით დაკრძალეს კაროლინგთა დინასტიის დამაარსებელი კარლოს მარტელიც,რომელმაც პუატიესთან დაამარცხა არაბები და. მან 732 წელს საფრანგეთი გადაარჩინა ისლამიზაციისგან.
აი პარიზის მფარველი წმინდა დენის დაკრძალვის ადგილას აიგო პირველი გოთური ტაძარი სენ დენი.
გოთური სტილის პირველი ნაგებობა-სენ-დენის სააბატო //1137-1144//.
სენ-დენის ეკლესია იქცა გოთური სტილის პირველ ნაგებობად და მისმა არქიტექტურამ გავლენა იქონია საფრანგეთში გოთიკის განვითარებაზე. ამ ეკლესიის ადგილას ადრე იდგა კაროლინგური ეკლესია რომელსაც სჭირდებოდა რეკონსტრუქცია.
ნაგებობა კრიტიკულ მდგომარეობაში იყო. ის მცირე იყო და არ აკმაყოფილებდა სააბატოს მოთხოვნებს.
აბატი სუგერიუსის პატრონაჟით ახალი ეკლესიის მშენებლობა დაიწყო 1130 წლისთვის. განახლებულ ეკლესიას ჰქონდა მასიური კოლონების ჯგუფები და კარკასული კამარა გადაჯვარედინებული ნერვიურებით //ბურჯებზე და არა კედლებზე დაყრდნობილი ნეკნები//.
ფასადის დამაგვირგვინებელი კბილანა კედლების წყალობით გოთური ნაგებობა ჰგავს ციხე-სიმაგრეს,მაგრამ ის არ ქმნის მასიური ნაგებობის შთაბეჭდილებას. პირიქით,მისი მსუბუქი და დიდი ვიტრაჟული ფანჯრებით დამშვენებული კედლები მთელი ნაგებობის ვერტიკალური მისწრაფება ქმნის ამაღლებულობის,სიმსუბუქის განცდას.
პორტალს ამკობს კაროლინგური ეკლესიისგან შენარჩუნებული ქანდაკება და ბრინჯაოს კარი.
სენ-დენის გოთიკის ერთ-ერთ აღმოჩენად იქცა ვიტრაჟების გამოყენებაც. ვიტრაჟები არსებობდა სენ-დენის სააბატომდეც, მაგრამ თავისი უმაღლესი განხორციელება მათ ნახეს სწორეს ამ ეკლესიის კონცეფციაში. ვიტრაჟი ამიერიდან იქცა გოთური სტილის ერთ-ერთ ძირითად ელემენტად.
ვიტრაჟი განათლებული აბატი სუგერიუსის წარმოდგენით იყო მისი ფილოსოფიის თანახმად ბუნების სამერთიანობის ილუსტრაცია //მანათობელი არსი სინათლე-მამა, შუშა-დედა. ვიტრაჟზე გამოსახული ხატები-ძე//.
სენ-დენის სააბატოს ძირითადად ლურჯი ტონის ვიტრაჟები დამზადებული იყო ჩრდილოეთი საფრანგეთის, პიკარდიის სახელოსნოებში.
1148 წელს დაასრულეს სამხრეთი კოშკის მშენებლობა,1219 წლისთვის დაასრულეს ჩრდილოეთი კოშკის მშენებლობა. მას დაეცა ელვა და ის გადააკეთეს. კოშკი დაანგრიეს მე-19 საუკუნეში. ფასადი არაერთხელ გადააკეთეს მაგრამ თავდაპირველი პროექტი დაიკარგა. ითვლება რომ მშენებლობა დასრულდა 1281 წელს,მაგრამ ეკლესიის ირგვლივ კაპელების აგება გრძელდებოდა კიდევ რამოდენიმე საუკუნე.
სააბატოს რესტავრაცია ხდებოდა 1846-1870 წლებში. პორტალის გოთური სტილის ქანდაკებებს აღადგენდა ჯოზეფ სილვესტრ ბრიუნი. სარესტავრაციო სამუშაოებს ხელმძღვანელობდა ფრანსუა დებრე,შეიცვალა ფანჯრების მოჩარჩოება,დაემატა ორნამენტი წარწერებით //თავიდან ზედაპირები არ იყო შემკული//, დაემატა ჰორიზონტალური ზოლები დეკორით ზედა ფანჯრებს ქვეშ ფასადის სამხრეთ და ჩრდილოეთ ნაწილებზე,გაჩნდა ახალი ქანდაკებები.
სარესტავრაციო სამუშაოები ტარდებოდა 1930-1960-ან წლებშიც. სენ-დენის ზოგი ელემენტი ნაწილობრივ იმეორებს ნორმანდულ არქიტექტურას,მაგრამ ეს ნაგებობა აჭარბებს ნორმანდულ შენობებს ახალი კონსტრუქტიული მიდგომით და სიმბოლიზმით.
ამის შედეგად გოთური სტილის შენობა სენ-დენის ეკლესია არ გამხდარა რომანული სტილის უბრალოდ გაუმჯობესებული ნაგებობას.
მისი არქიტექტურა იქცა ხელოვნებაში ახალი მიმართულების საფუძვლად.
რომანული ხანის ბოლოს არქიტექტურული სიახლეები,მაგალითად ახალი კარკასული კამარის აგება იყო ახალი სტილის წინაპირობა,მაგრამ ისინი მკაფიოდ გამოვლინდნენ და მათ ნათელი კონსტრუქციები შეიძინეს სენ-დენის ეკლესიაში,რითაც იქცნენ გოთიკის განვითარების საფუძვლად.
1240-ანი წლების შემდეგ საფრანგეთში აგებული ყველა გოთური სახლი და ეკლესია ასე თუ ისე გავდა სენ-დენის ეკლესიას.
სენ-დენის ეკლესია იქცა კრიტერიუმად სრულყოფისა რომლისკენაც მიისწრაფოდა ყოველი დამკვეთი,ფრანგული საეკლესიო ხუროთმოძღვრების მაგალითი შემდეგი 150 წლისთვის. ასე მაგალითად 1150-ანი წლების დასაწყისში პარიზის ჩრდილოეთით სანლისში დაიწყეს აგება ღვთისმშობლის ეკლესიისა რომელშიც აისახა სენ-დენის ხუროთმოძღვრების სიახლეები.
პირველი გოთური ეკლესიის მშენებელი და გოთური სტილის შემქმნელი სუგერიუსი // ფრანგულადSuger; დაახ. 1081 — 1851 წლის 13 იანვარი// არ ყოფილა არისტოკრატი. ეს დიდი ფრანგი სახელმწიფო მოღვაწე და აბატი დაიბადა შეძლებული გლეხის ოჯახში.
მოკრძალებული წარმოშობის სუგერიუსი აღიზარდა სენ-დენის მონასტერში და ამიტომ ამ მონასტერს უწოდებდა თავის დედას.
 |
| «სუგერიუსის არწივი»,ლუვრი |
მასთან ერთად სწავლობდა და მისი მეგობარი იყო ლუი კაპეტი, რომელიც გახდა მეფე ლიუდოვიკო მეექვსე.
ბერად ყოფნისას მან კარგად აითვისა საარქივო საქმე და ქრონიკათა,
მატიანეთა შედგენა რაც მას დაეხმარა მრავალი ნაწარმოების დაწერაში.
1109 წელს ის დანიშნეს ტურის მონასტრის წინამძღვრად. 1121 წელს ის საელჩოსთან ერთად გააგზავნეს პაპის კარზე.
რომში ყოფნისას,1122 წელს, ის აირჩიეს სენ-დენის აბატად. მომდევნო წელს ის დაბრუნდა იტალიაში ლატერანის პირველ კრებაში მონაწილეობის მისაღებად და მონტე-კასინოს სანახავად.
მან დაალაგა მონასტრის სამფლობელოთა მართვა და გაზარდა შემოსავლები.
მის დროს,წმ.ბერნარის რჩევით, შემოღებული იქნა წესდების მკაცრი შესრულება //1127//, აღორძინდა ბერების ისტორიოგრაფიული მოღვაწეობა.
სუგერიუსი იყო საფრანგეთის მეფეების ლიუდოვიკო მეექვსის და ლიუდოვიკო მეშვიდის დაახლოებული პირი და მრჩეველი საეკლესიო საკითხებში.
1124 წელს მან გადასცა დროშა ორიფლამა იმპერატორ ჰენრიხ მეხუთესთან საომრად მიმავალ ლიუდოვიკო მეექვსეს.
მეორე ჯვაროსნულ ლაშქრობაში მიმავალმა ლიუდოვიკო მეშვიდემ სუგერიუსი დანიშნა რეგენტად,მთელი ქვეყნის მმართველად// 1147-1149//.
ამ დროიდან სუგერიუსს უწოდებდნენ სამშობლოს მამას.
სუგერიუსი მიზნად ისახავდა როგორც ფრანგული მონარქიის განმტკიცებას ისე მისი სულიერი პრესტიჟის ამაღლებას.
მეფის დაბრუნების შემდეგ აბატი ამაოდ ცდილობდა გადაეფიქრებინა მეფისთვის ალიენორ აკვიტანელთან გაყრა რაც კაპეტინგებს ემუქრებოდა აკვიტანიის დაკარგვით.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
ყველაზე საშინელი გადაწყვეტილებები ისტორიაში:
 |
დაუმორჩილებელი
დედოფალი ალიენორ
აქვიტანელი
|
წინათქმა:
ლიუდოვიკო მეშვიდეს და ალიენორ აქვიტანელის განქორწინება:
უეჭველია რომ საფრანგეთის მეფე ლიუდოვიკო მეშვიდეს არ უნდა დაეგდო ყური მრჩევლებისთვის რომლებიც მას ურჩევნდნენ გაყროდა მის მეუღლეს რომელსაც აცხადებდნენ თავქარიან და მოღალატე ქალად. აქვიტანიის საჰერცოგის მემკვიდრე ალიენორი უწინარეს ყოვლისა თავისუფალი და განათლებული ქალია რომელსაც უჭირს ურთიერთობა მკაცრ და როგორც მასზე ამბობდნენ უფრო ბერ ვიდრე მეუღლე ქმართან.
დედოფალი, რომელმაც დაითხოვა მეუღლე:
მეფეს ალბათ არ უნდა დაეჯერებინა ჭორებისთვის რომელთა თანახმადაც მისი მეუღლე იყო ბიძამისი რაიმონის საყვარელი,მაგრამ ლიუდოვიკო მეშვიდემ დაიჯერა და უსაყვედურა მეუღლეს. მეუღლემ კი დრო იხელთა და მოითხოვა მოსაწყენი ქორწინების გაუქმება. რომის პაპმა ქორწინება გააუქმა 1252 წლის მარტში.
არადა აქვიტანიის საჰერცოგოს მემკვიდრე ალიენორი ნამეტანი ლამაზი იყო და არ დარჩენილა დიდხანს მარტო.
მეორე გვირგვინი:
მან აირჩია ჰენრი პლანტაგენეტი,ანჟუს გრაფი, ნორმანდიის ჰერცოგი და ინგლისის მომავალი მეფე. მათ იქორწინეს 1252 წლის მაისში და ორი წლის შემდეგ ის ვინც იყო საფრანგეთის დედოფალი გადაიქცა ინგლისის დედოფლად.
 |
| ყვითელი არის აქვიტანია, საფრანგეთის სამხრეთ-დასავლეთი მხარე. |
ლიუდოვიკო მეშვიდეს რომ მოეხერხებინა თავისი მშვენიერი მეუღლის შენარჩუნება ის გადაარჩენდა თავის ქვეყანასა და ქვეშევრდომებს ხანგრძლივი კონფლიქტის საშინელებებისგან.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
სუგერიუსის დროს სენ-დენიში დაიწყო ბაზილიკის ფასადის, ტრანსეპტის და საკურთხევლის გადაკეთება //1130-1140//.
ტაძარი იქცა ღვთაებრივი სინათლის შესახებ სუგერიუსის იდეების განხორციელებად.
შესაძლებელია რომ სწორედ ის იყო ახალი გოთური ხუროთმოძღვრული სისტემის შემქმნელი,ყოველ შემთხვევაში სუგერიუსი იყო ამ სისტემის შთამაგონებელი.
სწორედ სენ-დენის სააბატოდან დაიწყო ევროპაში გოთური ხელოვნების ათვლა.
შენობის სილამაზე, სიმრავლე ძვირფასი ნივთებისა მონასტრის საგანძურში იქცა მკაცრი უბრალოების მომხრე წმინდა ბერნარის უკმაყოფილების მიზეზად.
სუგერიუსი თვლიდა რომ ვერაფერი იქნება მეტისმეტად ძვირი ღმერთის,უფლის განსადიდებლად.
სუგერიუსს უყვარდა წმინდა გამოსახულებები და საეკლესიო ინტერიერის ყველანაირი სამკაული,ოქრო,მინანქარი,ძვირფასი ქვები,საერთოდ ყველაფერი ელვარე და ბრწყინვალე. სუგერიუსი განსაკუთრებით აღფრთოვანებული იყო ვიტრაჟებით.
ბერნარი კი,პირიქით,გმობდა ასეთ სამკაულებს არა იმიტომ რომ არ მოსწონდა მათი სილამაზე,არამედ იმიტომ რომ ასეთი რამეები მისი აზრით ადამიანს უფანტავდა ყურადღებას, უშლიდა ხელს ღვთისმოსავად ფიქრში და ლოცვაში.
მათი სახელგანთქმული კამათი-დიალოგი გადასწვდა საუკუნეებს.
სწორედ აქ, სააბატოს რეკონსტრუქციისას აბატი სიგერიუსი ხდება საეკლესიო არქიტექტურის ახალი ტიპის ფუძემდებლად. ხუროთმოძღვრების ამ ტიპს სუგერიუსი უწოდებდა სინათლის ხუროთმოძღვრებას.
მან პირველად გააერთიანა ბურგუნდიული არქიტექტურის ელემენტები
//ისრული თაღი// ნორმანდიული არქიტექტურის ელემენტებთან //ნერვიურებიანი კამარა//.
ის გარდაიცვალა წმინდა მიწაზე თავისი გამგზავრების წინ.
მის შემდეგ დარჩა წერილები და მრავალი ნაშრომი//მათ შორის "ლიუდოვიკო მეექვსე სქელის ისტორია", "მოგონებები სააბატოს ჩემს ხელმძღვანელობაზე". მასვე მიეწერება "ლიუდოვიკო მეშვიდის ისტორია"//.
ირინა ესპერანსა, გოთიკის დაბადება:
ცაში ასასვლელად გამზადებული მიწა:
" შუა საუკუნეები ჩვენთვის არის ქვების,ტაძრების და ციხე-სასახლეების ბრწყინვალე კოლექცია",-ამბობდა შუა საუკუნეების კულტურის შესანიშნავად მცოდნე ჟაკ ლე გოფი.
დასავლეთ ევროპაში მართლაც ძნელია ნახვა ქალაქისა რომელსაც არ ექნება შენარჩუნებული თავისი სიმბოლო-გოთური ტაძარი. ესაა მოქალაქის ყოველდღიური ცხოვრების ჩვეული ორიენტირი,მისთვის ბავშვობიდან ნაცნობი ზარების რეკვა, დავიწყებული შუა საუკუნეების მნიშვნელოვანი ფრაგმენტი.
გოთური სტილი გაჩენისთანავე გავრცელდა მთელს ევროპაში და აიყოლია ის ზევით დაუოკებელ სწრაფვაში.
თუმცა გოთურ სტილს მაშინ უწოდებდნენ ფრანგულ მანერას ანუ opus francigenum-ს.
ნ.ვ. გოგოლის თქმით გოთური არქიტექტურა ისეთი რამეა რაც ჯერ არ შეუქმნია ადამიანის გემოვნებას და ფანტაზიას.
გოთიკით გატაცებულები იყვნენ ვიქტორ ჰიუგო,ჯონ რესკინი,მარსელ პრუსტი,შარლ პეგი,მაქსიმ გორკი,მისით აღფრთოვანებული იყო ოგიუსტ როდენი.
ღმერთი სინათლეა:
გოთური ხუროთმოძღვრება დაიბადა საფრანგეთში, ოლქში ილ-დე-ფრანს, რომლის ცენტრიცაა პარიზი.
1144 წლის 11 ივნისს სამეფო სააბატო სენ-დენის წინამძღვარმა სუგერიუსმა ხუთი ეპისკოპოსის და სხვა მნიშვნელოვან პირთა თანდასწრებით აკურთხა თავისი ეკლესიის ახალი ქორო.
დამსწრეებს წარმოუდგათ მანამდე არნახული არქიტექტურა-მსუბუქი სვეტები და ნერვიურებიანი კამარა სინათლით გაჩახჩახებულ ნახევარწრიულ აფსიდაში,ახალი,ეხლახანს დამთავრებული ფასადი ქანდაკებები-კოლონებით და საოცარი ვარდით.
ყველამ დაიფიცა რომ თავისთანაც ააშენებდა რაღაც მსგავსს და მე-13 საუკუნის შუა ხანებიდან ქავეყანას გადაუარა სულ უფრო და უფრო მაღალი და სულ უფრო და უფრო განიერი ნავების მშენებლობის ტალღამ.
გავლენიანი აბატი სუგერიუსი მოკრძალებული წამოშობის //გლეხის ოჯახიდან// იყო და აღიზარდა მონასტერში სენ-დენი,რის გამოც ამ მონასტერს თავის დედას უწოდებდა.
ეს არაჩვეულებრივად ნიჭიერი და უნარიანი ადამიანი იყო ორი მეფის //ლიუდოვიკო მეექვსის და ლიუდოვიკო მეშვიდის// მრჩეველი და მეგობარი.
თავისი აბატობის პირველივე წლებიდან სუგერიუსმა დაიწყო სახსრების შეგროვება სამონასტრო ეკლესიის რეკონსტრუქციისთვის და ახლებურად გაწყობისთვის. მას უნდოდა ამ ეკლესიის გადაქცევა საფრანგეთის სამეფოს ულამაზეს ეკლესიად.
ის უნდა ყოფილიყო წინასწარმეტყველი ტობისთვის ხილვაში წარმომდგარი ღვთაებრივი ქალაქის,ციური იერუსალიმის მიწიერი განხორციელება,საფირონის კედლებით და ძვირფასი ქვების კარებით.
ნაშრომში მისი რეკონსტრუქციის შესახებ სუგერიუსი ყვებოდა ფერადი მოზაიკური შუშების,ვიტრაჟების საოცარ სინათლეზე. საფრანგეთის ყველა კუთხიდან მოწვეულმა ოსტატებმა ვირტუოზულად გარდაქმნეს სენ-დენის ეკლესიის კაპელათა გვირგვინი მბრწყინავ,ელვარე გვირვინად.
მათი იდუმალი ციმციმის მჭვრეტელი აბატი აზრით მიემართებოდა ღმერთისკენ.
სენ-დენის ეკლესიის ახალ არქიტექტურას ისტორიკოსმა ჟორჟ დიუბიმ უწოდა გამოყენებითი თეოლოგიის ძეგლი.
გოთური ეკლესიის სიმბოლიკა არაა დაკავშირებული მხოლოდ დოლომონის ტაძართან თუ ციურ იერუსალიმთან. ის ბევრად უფრო ღრმაა.
გოთიკის მნიშვნელოვანი პრინციპი იყო სინათლის სულიერი გაგება.
ვიტრაჟების ელვარებით და ბრწყინვით გარდაქმნილი არქიტექტურა ხდება ღვთაებრივი გამოცხადების კიდობანი და ეხმარება მლოცველს ღმერთისკენ ასვლაში.
უკვე ნეტარი ავგუსტინე წერდა: "დაოსტატებული ხელებით სულის დანიშნულებათა შესაბამისად აგებული სილამაზე მომდინარეობს ყველაზე მაღალი სილამაზისგან რომელიც დღე და ღამე ენატრება ჩემს სულს". წმინდანის ეს იდეა ძალიან ახლოსაა ნეოპლატონიკოსთა იდებთან.
აბატი სუგერიუსიც განიცდიდა ფსევდო დიონისე არეოპაგელის და მისი "ზეციური იერარქიის". მატერიალური სამყაროდან არამატერიალური სამყაროსკენ ასვლის იდეების გავლენას.
ის თავის ქმნილებას აღიქვამდა მეტაფიზიკური სინათლის როგორც "თვითონ ჭეშმარიტი სინათლის" სიმბოლოს პრიზმით.
"ყოველი არსება და ყოველი საგანი,წერდა ფსევდო დიონისე არეოპაგელი,-სილული თუ უხილავი, არის ყველანაირი სინათლის მამის მიერ გაცოცხლებული სინათლე...ეს ქვა თუ ხის ეს ნაწილი ჩემთვის არის სინათლე იმიტომ რომ მე ვხედავ რომ ისინი კარგია და მშვენიერია".
მათზე მზის სხივების თამაშით აკაშკაშებული ვიტრაჟების და მაღალი კამარების ელვარება მათი მჭვრეტელების გონებას ანათებდა სულიერი სინათლით.
ძნელი სათქმელია ესმოდა თუ არა სუგერიუსს რომ მისი ოსტატები ხელს უწყობდნენ ახალი ხუროთმოძღვრული სტილის გაჩენას.,მაგრამ ის აშკარად აღტაცებული იყო უეცრად მაღლა აზიდული ქოროების სივრცით.
გოთიკაში აირეკლა არისტოტელეს ფილოსოფიით ნაკვები ახალი მსოფლაღქმაც რომელიც უყურებდა მიწიერს,და,პირველ რიგში ადამიანს, როგორც ღმერთის ქმნილებას.
გოთიკა გაჟღენთილია ყოფის წესრიგის და მისი წყობის სამართლიანობის ამაღლებული რწმენით და აადამიანის და მის ირგვლივ არსებული ბუნების არსებობის მნიშვნელობა და ღირებულება აღარაა საეჭვო.
მე-12 საუკუნის დასასრულისთვის საფრანგეთი გადაიქც ა ვიტრაჟთა ნამდვილ სახელოსნოდ. ფიქრობენ რომ საფრანგეთში არის შუა საუკუნეების ევროპის ვიტრაჟების ნახევარი. ეს კი დაახლოებით 150 000 კვადრატული მეტრია.
გოთური ტაძრის ირგვლივ მყოფმა ქანდაკებამ აღწერა სამყაროს ისტორია და ქრისტიანობის დოგმები. წერა კითხვის არმცოდნე ადამიანების წინ გადაიშალა არაჩვეულებრივი ხატების წიგნი.
წარსულის გულუბრყვილო და შემაძრწუნებელ ფანტაზიებს, ღმერთის მიუწვდომლობის იდეას დაუპირისპირდა გოთიკის ქანდაკებათა კეთილშობილება.
მთავარ კარიბჭეზე უზენაესი ღმერთის სახემ დაკარგა ძველი სიმკაცრე.
ეხლა ტაძრებს სიყვარულით უწოდებდნენ ნოტრ-დამს, ჩვენს ქალბატონს.
შუა საუკუნეების ადამიანმა თითქოს გამოიღვიძა. ის თითქოს განთავისუფლდა მისი მტანჯველი ჯოჯოხეთის ხილვისგან და მან თავისი ბედი ჩააბარა ღვთისმშობელს.
ღვთისმშობელი აღმოჩნდა თეოლოგიის და გოთური ეპოქის ნაქანდაკევი დეკორის ცენტრში.
"მიძინება" ცოტა იყო და უწმინდესი ქალწული ანგელოსებს მიჰყავდათ ღმერთის სასუფეველში სადაც ის გვირგვინით შემკული იჯდა ტახტზე თავისი შვილის მარჯვნივ. "ქალწული მარიამისთვის გვირგვინის დადგმა" არის თითქმის ყოველ გოთურ ტაძარში.
ლანის ტაძრის დიდხანს მჭვრეტელი როდენი წერდა: "ანგელოზები მოვიდნენ ქალწულისთვის,ისინი მას აღვიძებენ. ეს გრძნობიერი აღდგომაა".
ჰიპოთეზები და ინტერპრეტაციები:
მაშ როგორ გაჩნდა ეს არაჩვეულებრივი ხუროთმოძღვრება? შეუძლებელია ამ კითხვაზე პასუხის ძიებაში გაჩენილი ყველა თეორიის ჩამოთვლა.
ადრე ითვლებოდა რომ გოთიკის არსია რევოლუციური ნერვიურებიანი კამარა,მაგრამ ის ბევრად ადრე ცნობილი იყო აღმოსავლეთში. მას რომანულ ეკლესიებში იყენებდნენ მე-11 საუკუნის ბოლოსაც,1093 წელს დერჰემში
//ინგლისი//, ისრულ თაღებს კი რომანულ ეპოქაში ფართოდ იყენებდნენ ბურგუნდიაში და პროვანსში.
გოთური სტილის გაიგივება მისთვის დამახასიათებელი ელემენტების//ისრული თაღი,ნერვიურიანი კამარა, არკბუტანები.. კომბინაციასთან არაა სწორი იმიტომ რომ,კერძოდ, გაუგებარია უკანასკნელთა გაჩენა. მეცნიერები დიდხანს კამათობდნენ იმაზე თუ რას უკავია შენობა ნერვიურებს,ბურჯებს თუ არკბუტანებს და მიდიოდნენ ერთმანეთის საწინააღმდეგო დასკვნებამდე.
შუა საუკუნეების ფილოსოფიასთან და სქოლასტიკასთან კავშირში გოთიკას სწავლობდნენ როგორც იმატერიალურ კონცეფციას. მაგრამ განა მართლაც პირველადია სუგერიუსის მიერ გადმოცემული მისტიკური სინათლის იდეა და განა მეორადია კონსტრუქცია?
გოთიკის ასეთ ხედვას ეჭვით უყურებდნენ. სივრცობრივი კატეგორიებისადმი ინტერესს ბევრი ავლენდა. გაჩნდა კედლების "გამჭირვალე სტრუქტურის" ცნება.
რითი გვხიბლავს და გვაჯადოებს ტაძრის სილამაზე და განა შეცდომა არაა გოთიკის ახსნა მხოლოდ ფუნქციებით და კონცეფციებით?
ნერვიურა არა მარტო ზიდავს სტრუქტურას,ის თავისი მკაფიო ელეგანტური ხაზებით როგორც ობობა ქსოვს შენობის მომხიბლავ "აბლაბუდას".
"ბევრგან ვყოფილვარ მაგრამ ლანის კოშკის მსგავსი კოშკი არსად მინახავს",წერდა შუა საუკუნეების სახელგანთქმული ხუროთმოძღვარი ვილარ დონეკური.
გოთური ტაძრის სილამაზე იძენდა თავის საკუთარ მნიშვნელობას და თანამედროვე მკვლევარი როლანდ რეხტის თქმით მან გახსნა ახალი ფურცელი არქიტექტურის ისტორიაში.
ანგარიშს უწევდნენ ხუროთმოძღვართა მიერ შექმნილ ოპტიკურ ეფექტებს და მათ აღქმას ადამიანის მიერ.
ტაძარი არ ყოფილა განკუთვნილი მარტო ღმერთისთვის. ის სანახაობაც იყო.
გოთური ხელოვნება არის მთელი ენციკლოპედია შუა საუკუნეების საზოგადოების წარმოდგენებისა სამყაროს,ისტორიის და კაცობრიობის,ყოველდღიურობის,ადამიანთა ურთიერთობების და გემოვნებათა შესახებ.
ამ ხანას ახასიათებს აზრის არნახული დუღილი,მოსახლეობის ზრდა,ქალაქების აყვავება და ტექნიკური პროგრესი...
მაგრამ რა რევოლუციურიც არ უნდა გამოჩენილიყო გოთიკის გაჩენა ცხადია რომ ეკლესიების მშენებლობის და ქანდაკებებით შემკობის ორსაუკუნოვანი რომანული გამოცდილება აუცილებელი იყო.
არ უნდა დაგვავიწყდეს რომ კლიუნის გამქრალი რომანული ეკლესია თავისი არნახული ზომებით არ ჩამოუვარდებოდა გოთურ ტაძრებს//30 მეტრი სიმაღლეში და 127 მეტრი სიგრძეში//.
სენ-დენის ქოროების კურთხევის დროისთვის რომანულ სტილს ჯერ არ ქონდა თავი ამოწურული,მაგრამ ილ დე-ფრანსის არქიტექტორები უკვე ატარებდნენ ექსპერიმენტებს ნერვიურებიანი კამარებით, ცდილობდნენ სივრცეში ტიხრების მოხსნას და მისი სინათლით ავსებას //პარიზში სენ-მარტენ-დე-შანის ეკლესიის აფსიდა//.
მაგრამ ისრული თაღის ყველა შესაძლებლობა გახსნეს მხოლოდ სუგერიუსის უცნობმა ხუროთმოძღვრებმა.
მათ უარის თქვეს მასიურ ბურჯებზე და გარშემოსავლელის სივრცე შეაერთეს კაპელათა გვირგვინთან.
ახალმა კონსტრუქციამ შესაძლებელი გახად სქელი კედლის უარყოფა და დიდი ფანჯრების გახსნა.
გოთიკა გაჩნდა როგორც ახალი კონცეფცია სივრცისა რომელშიც იღვრება სინათლე.
მის აყვავებას წინ უსწრებდა ცდების,მერყეობის და წინამორბედთა ჯობნის დიდი სურვილის ნახევარ საუკუნეზე მეტი.
XII საუკუნე — ექსპერიმენტების საუკუნე:
გოთური ტაძრის მშენებლობა გრძელდებოდა რამოდენიმე ათეული წელი და ის ხდებოდა ასობით მოქალაქის ქმნილება. ეს მოქალაქეები ურმებით ეზიდებოდნენ სამშენებლო მასალას. ტაძრის შექმნაში მონაწილეობას იღებდნენ სხვადასხვა ამქრის ხელოსნები.
ამ დროს იცვლებოდა ხუროთმოძღვართა თაობები და ზოგჯერ დასრულებულ შენობას ხედავდნენ ამ შენობისთვის საძირკვლის ჩამყრელთა შვილიშვილები.
ყოველ ოსტატს უყვარდა თავისი საქმე, ყოველი ოსტატი გრძნობდა ქვის სულს და ამიტომ ვგრძნობთ ალბათ ჩვენ ამ ხუროთმოძღვრების ერთიანობას.
ამ ოსტატთა სახელები არ დაგვრჩა.
მთავარ ამოცანას, ტაძრის მშენებლობისთვის საჭირო ფულის შეგროვების ამოცანას მოქალაქეები ერთად წყვეტდნენ. ეპისკოპოსებს და ბურჟუებს შეჰქონდათ დიდი პირადი თანხები. უბრალო ხალხი პოულობდა თავის საშუალებებს. ლანის რამოდენიმე კანონიკი და საერო პირები წავიდნენ შორეულ ინგლისში და თან წაიღეს ტაძრის რელიქვიები //ღვთისმშობლის პერანგის და ჯვრის ნაწილები// და ნახევარი წლის შემდეგ დაბრუნდნენ შეგროვებული შენაწირებით.
ფეოდალის სასახლეს დაპირისპირებული ტაძარი იქცა ქალაქის ახალ ცენტრად. ის იღებდა ყველას,მასში ჩქეფდა სისცოცხლე, ყოველდღიური საქმეების განხილვისას იქ ხმამაღლა კამათობდნენ და დაღლილი მხედარი თავისუფლად შედიოდა ცხენით მასში.
სინათლის სტიქიაში გოთური ტაძარი შედიოდა თანდათანობით. სენ-დენის სიახლეებმა განაცვიფრეს თანამედროვეები,მაგრამ ისინი დააფასეს მხოლოდ ოციოდე წლის შემდეგ.
ადრეული გოთიკა //1140-1190// ექსპერიმენტების,გზების ძიების ხანაა. მიღებულ გადაწყვეტილებათა მრავალფეროვნება,ტენდენციები ახლისკენ და დაბრუნება ძველთან მაშინ ერთმანეთს გადაეწნა უნიკალურ შემოქმედებით პროცესში.
სენ-დენის "სინათლის ხუროთმოძღვრების" საწინააღმდეგო ესთეტიკას ვხედავთ სანსის ტაძარში რომელიც ალბათ არის ადრეული გოთიკის ყველაზე ორიგინალური ნაგებობა. მისი მნიშვნელობა ისევე ფუნდამენტურია როგორც სუგერიუსის სააბატო ეკლესიის მნიშვნელობა.
ამ ტაძრის მშენებლობა დაიწყო 1140 წელს მთავარეპისკოსპოსი ანრი სანგლიეს დროს. ხუროთმოძღვრული გეგმის უბრალოება და სიცხადე აქ უთანხმდება გადახურვის ამბიციურ კონსტრუქციას-ხუროთმოძღვარმა პირველად მიმართა 6-ნაწილიან ისრულ კამარას. მრავალი ხუროთმოძღვრის მიერ გაუმჯობესებული ეს კამარა მძიმე და უფრო მსუბუქ საყრდენთა რიტმულ მონაცვლეობასთან ერთად იქცა ადრეული გოთიკის სახასიათო ნიშნად.
მკაცრი მონუმენტურობით და მასათა წონასწორობით გამორჩეულ სანსის ტაძარში განსაკუთრებით საინტერესოა სინათლისა და ჩრდილის კონტრასტი.
სენ-დენის მშენებელი ცდილობდა კედლისგან განთავისუფლებას, განიხილავდა კედელს როგორც საფარველს, ვუალს.
სანსის მშენებელი კი, პირიქით, ცდილობდა კედლის ხაზგასმას.
1150 წლისთვის დაიწყეს ახალი ქოროების მშენებლობა ნოიონის და სანლისის ტაძრებში. შემდეგ დაიწყო მშენებლობა ჩრდილოეთ საფრანგეთში, არასში, ტურნში.
მაშინ როდესაც ეპისკოპოსი მორის დე სიული საფუძველს უყრიდა პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარს //1160//,დაიწყო ლანის ტაძრის მშენებლობა.
დღეს მთის მწვერზე მდგარმა ლანის ტაძარმა ცისკენ ატყორცნა თავისი შვიდი კოშკი და მის გრანდიოზულ პოეზიაში ერთმანეთს ერევა ჰორიზონტი, ქარი და ღრუბლები //ე.მალი//.
ლანის პანორამა გოთური ტაძრით
ლანის ღვთისმშობლის ტაძარი პიკარდიის ქალაქ ლანშიСобор Ланской Богоматери (Cathédrale Notre-Dame de Laon) — знаменитый готический собор в пикардийском городе Лан.
სუასონის გოთური ტაძრის ნანგრევებითუ კი პარიზის ღვთისმშობლის ტაძრის ნავის სიმშვიდეს და სიცხადეს შევადარებთ ლანის ტაძრის პლასტიკურ ეფექტებს მოგვეჩვენება რომ პარიზი არის კლასიკა და ლანი არის ადრეული გოთიკის ბაროკო.
ლანის ფასადიდა როგორ არ ჰგავს ერთმანეთს მათი ფასადები! ლანის ტაძრის პორტალები ღრმადაა ჩაკვეთილი კედლის სისქეში,მათი კონტურები ქმნიან შუქჩრდილის თამაშს. აქ ყველაფერი ზევითკენაა მიმართული.
პარიზის ფასადში კი მნიშვნელოვანია ჰორიზონტალები და იქმნება აუღელვებლობის და სიმშვიდის გრძნობა.
პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი
მაგრამ გოთიკას არ ახასიათებს ერთფეროვნება და ამიტომ მისი მრავალსახოვანი ისტორიის ახალი ფურცელი გადაშალა ორივე ტაძარმა.
გოთური ტაძრების მშენებლობის ტალღამ ეხლა გადაუარა ევროპას.
"ჩვენ ავაგებთ იმდენად მაღალ ტაძარს რომ დამთავრების შემდეგ მისი მნახველები იტყვიან რომ ჩვენ გიჟები ვიყავით"-იტყვის შორეული სევილიას კანონიკი.
იყო მე-15 საუკუნე ქრისტეს შობიდან.
გოთური ტაძარი არ ყოფილა განკუთვნილი მარტო ღმერთისთვის,ის სანახაობაც იყო.
დავუბრუნდეთ სუგერიუსს:
" შუაში განათებული, სინათლეს ასხივებს მთელი ტაძარი.
ნამდვილად ბრწყინავს, შუქმფენი,შუქით გაერთიანებული და გამსჭვალული
არააქაური სინათლით, ანათებს ახალი ქმნილება" // სუგერიუსი, Abbot Suger//.
«ისე ხდება ხოლმე რომ ღვთის სახლით სიდიადით ტკბობისას ვიტრაჟთა მრავალფერი ბრწყინვალება მაშორებს ყოველგვარ საზრუნავს და მაფიქრებს. ფიქრები მიწიერზე ქრება და ადგილს უთმობს სულიერ ფიქრებს. მე ვფიქრობ მრავალ სულიერ სათნოებაზე და ვაფასებ მათ. მე ვგრძნობ თავს რაღაც სინათლეში,აზრით ვმაღლდები ადამიანთა წარმავალ სამყაროზე,ვმაღლდები ხრწნაზე და ვუახლოვდები ცათა მაღალ სილამაზეს. ეს ნიჭი მისტიკურად ამაღლებს ჩემს სულსა და აზრებს.»// სენ-დენის მონასტრის აბატი სუგერიუსი,მე-12 ს.//.
მე-12 საუკუნეში ცხოვრობდა ადამიანი რომელმაც უდიდესი წვლილი შეიტანა გოთური სტილის განვითარებაში.
მას ერქვა სუგერიუსი და ის იყო პარიზის ახლოს მდებარე სენ-დენის მონასტრის აბატი.
ხუროთმოძღვრებაში გოთური სტილის გაჩენა როგორც წესი თარიღდება 1137-1143 წლებით, როდესაც სუგერიუსმა გადააკეთა სენ-დენის ეკლესია.
თუმცა ეს სიახლეები არც ისე სიახლეები იყო. კონტრფორსებს იშვიათად,მაგრამ მაინც იყენებდნენ ადრეც.
მე-12 საუკუნის დასაწყისში კი გაჩნდა პირველი მცირერიცხოვანი ნერვიურები და მახვილწვერიანი კამარები.
უკვე სუგერიუსამდე ზოგი ეკლესიის მცირე სარკმლებში იყენებდნენ ვიტრაჟულ შუშებს.
ვარდული ფანჯრებიც უკვე არსებობდა,მაგრამ ეფექტი არ მიიღწეოდა ფერადი შუშის მეშვეობით,როგორც ეს იყო სენ-დენიში.
სუგერიუსმა პირველმა ნოვატორულად და ჰარმონიულად შეაერთა ყველა ეს ელემენტი ერთ შენობაში,რის შედეგადაც გაჩნდა სინათლის და სივრცის სრულებით ახლებური შეგრძნება.
თავისი ესთეტიკური პრინციპების ჩამოყალიბებისას სუგერიუსი ეფუძნებოდა მისი მფარველი წმინდა დენის//წმინდა დიონისეს// მოძღვრებას სინათლეზე და ემანაციაზე.
სუგერიუსი და მისი თანამედროვეები ფიქრობდნენ რომ საფრანგეთში ქრისტიანობის მომტანი დიდმოწამე დენი და წმინდა პავლეს მოწაფე დიონისე არეოპაგელი ერთი და იგივე ადამიანი იყო //ასე გამოვიდა პავლე მათგან. ხოლო ზოგი კაცი მიემხრო და ირწმუნა. მათ შორის დიონისოს არეოპაგელი და დედაკაცი სახელად დამარის, და მათთან სხვები, საქმე 17,33-34//.
წმინდა დენის დაკრძალვის სავარაუდო ადგილას აგებულ სააბატოში ინახებოდა დიონისოსის ფილოსოფიური ნაშრომების ბერძნული ასლები.
მოგვიანებით დადგინდა რომ ეს წიგნები ეკუთვნის ანონიმური ავტორის კალამს. ამ ავტორს უწოდეს ფსევდო-დიონისე.
ნეოპლატონიკოსი,პროკლეს თუ არა მისი მემკვიდრე და ათენის პლატონური სკოლის ერთ-ერთი უკანასკნელი ხელმძღვანელი დამასკიოსის მოწაფე ფსევდო-დიონისე ცხოვრობდა მეხუთე საუკუნეში. ფსევდო დიონისემ შემდეგ მიიღო ქრისტიანობა.
ეს ისტორია კი არც ისე ირიბად საქართველოსთანაცაა დაკავშირებული.
ლაპარაკია პეტრე იბერზე რომელიც მოიხსენებოდა როგორც "მშვენება და დიდება საქართველოსი და მცველი მთელი ქვეყნისა”. იოანე რუფუსი პეტრე იბერს “მეორე პავლეს” და “მეორე მოსეს” უწოდებდა.
ოპაგიტიკა
"ამ საქმესა დაფარულსა ბრძენი დივნოს გააცხადებს:
ღმერთი კარგსა მოავლინებს, არ, ბოროტსა არ დაბადებს,
ავსა წამ ერთ შეამოკლებს, კარგსა ხანგრძლად გააკვლადებს,
თავსა მისსა უკეთესსა უზადოჰყოფს, არ აზადებს".
შოთა რუსთაველის ამ სტროფში ნახსენები ბრძენი დივნოს არის სწორედ ჩვენი თხრობის ერთ-ერთი გმირი, ის ვისაც ფსევდო დიონისე არეოპაგელს უწოდებენ.
"ვეფხისტყაოსნის" სწავლებისას (განსაკუთრებით, პროლოგის შესწავლისას) მასწავლებელი გვერდს ვერ აუვლის ფსევდო დიონისე არეოპაგელის და მისი შემოქმედების ხსენებას.
ვინ იყო დიონისე არეოპაგელი? ვის გულისხმობენ, როცა ასახელებენ ფსევდო დიონისე არეოპაგელს? რა არის არეოპაგიტიკა? რა გავლენა აქვს ყოველივე ამას "ვეფხისტყაოსანზე"? რატომ უნდა ვიცოდეთ ეს ყველაფერი, როცა ვასწავლით "ვეფხისტყაოსანს"?
ნაწილი I.
არეოპაგიტიკა ბერძნულ ენაზე დაწერილ თხზულებათა კორპუსია, რომელიც შედგება 4 ტრაქტატისა და 10 ეპისტოლესგან. არეოპაგიტიკა პროკლეს ფილოსოფიის ქრისტიანული გადამუშავებაა. ამგვარი ფორმით ნეოპლატონიზმს გზა გაეხსნა შუა საუკუნეების ქრისტიანულ სამყაროში და დიდი გავლენაც იქონია ქრისტიანულ აზროვნებაზე.
არეოპაგიტიკა დაიწერა V საუკუნის II ნახევარში. ცნობილი გახდა VI საუკუნის დასაწყისში, მაგრამ უცნობმა ავტორმა I საუკუნის მოღვაწეს – დიონისე არეოპაგელს– მიაწერა. დიონისე არეოპაგელი I საუკუნის მოღვაწე და ათენის არეოპაგის (ხელისუფლების ორგანო ძველ ათენში) წევრი იყო, ქრისტიანობის მიღების შემდეგ ათენის ეპისკოპისი გამხდარა. სახელი გაითქვა მას შემდეგ, რაც V საუკუნის II ნახევარში არეოპაგიტული კორპუსის ავტორობა მიაწერეს.
არეოპაგიტიკა ბერძნულ ენაზე დაწერილ თხზულებათა კორპუსია, რომელიც შედგება 4 ტრაქტატისა და 10 ეპისტოლესგან. არეოპაგიტიკა პროკლეს ფილოსოფიის ქრისტიანული გადამუშავებაა. ამგვარი ფორმით ნეოპლატონიზმს გზა გაეხსნა შუა საუკუნეების ქრისტიანულ სამყაროში და დიდი გავლენაც იქონია ქრისტიანულ აზროვნებაზე.
არეოპაგიტიკა დაიწერა V საუკუნის II ნახევარში. ცნობილი გახდა VI საუკუნის დასაწყისში, მაგრამ უცნობმა ავტორმა I საუკუნის მოღვაწეს – დიონისე არეოპაგელს– მიაწერა. დიონისე არეოპაგელი I საუკუნის მოღვაწე და ათენის არეოპაგის (ხელისუფლების ორგანო ძველ ათენში) წევრი იყო, ქრისტიანობის მიღების შემდეგ ათენის ეპისკოპისი გამხდარა. სახელი გაითქვა მას შემდეგ, რაც V საუკუნის II ნახევარში არეოპაგიტული კორპუსის ავტორობა მიაწერეს.
 |
| პეტრე იბერი |
ნამდვილი ავტორის ვინაობის დასადგენად მეცნიერებმა მრავალი ჰიპოთეზა წამოაყენეს. ნუცუბიძე–ჰონიგმანის კონცეფციის მიხედვით, ეს კორპუსი ეკუთვნის ქართველ მოაზროვნეს – პეტრე იბერს.
პეტრე იბერი (411–491 წ.წ.) ქართველი თეოლოგი და ფილოსოფოსი, ქრისტიანული ნეოპლატონიზმის ფუძემდებელია. პეტრე იბერი იყო იბერიის მეფის, ბუზმარის, შვილი, ბაკურ დიდის შვილიშვილი. პეტრე იბერს ერისკაცობაში ერქვა მურვანი (სირიულად – ნაბარნუგი). მის აღსაზრდელად კოლხეთიდან მოუწვევიათ ცნობილი ქართველი ფილოსოფოსი მიტრიდატე ლაზი.
423 წელს ბიზანტიის კეისრის, თეოდოსიუს II–ის, მოთხოვნით მურვანი
ამალითურთ კონსტანტინოპოლს წარგზავნეს მძევლად. მურვანს ბავშვობიდანვე
დიდი ნიჭი გამოუვლენია და კარგი განათლებაც მიუღია. მოგვიანებით მურვანს
აღარ აკმაყოფილებს სასახლე, იქ გავცელებული დიოფიზიტური იდეოლოგია და
რამდენიმე ქართველთან ერთად გაიპარა პალესტინაში. იერუსალიმში მურვანი
აღიკვეცა ბერად, ეწოდა პეტრე, 445 წელს აკურთხეს მღვდლად.
არეოპაგიტიკა ითარგმნა სხვადასხვა ენაზე, მათ შორის ქართულადაც. ეფრემ მცირისეულმა
თარგმანმა დიდი გავლენა იქონია ქართული ფილოსოფიური აზრის ჩამოყალიბებაზე,
განსაკუთრებით კი – რუსთაველის ფილოსოფიური შეხედულებების ფორმულირებაზე.
ფსევდო დიონისეს ერთდროულად როგორც ქრისტიანული ისე მეოპლატონური ნაშრომები უნდა მივაკუთვნოთ ყველაზე მისტიკურ ნაწერებს.
მის ნაშრომში "ღვთაებრივ სახელებზე" ლაპარაკია ღმერთის
გამოუხატავ,სინათლის მომტან ბუნებაზე. ნაშრომში "ციური იერარქიის შესახებ"
აღწერილია ქმნილების ჰარმონიული ემანაციური სტრუქტურა,ღმერთის
სამერთიანობა და თანდათანობითი სვლა ღვთაებრივი პრინციპებიდან ანგელოსთა
9საფეხურიანი იერარქიით.
ფსევდო დიონისესთვის,ისევე როგორც წმინდა
ავგუსტინესთვის,რიცხვი განუყოფელია ბუნებისგან,არსებობის როგორც უმაღლესი
ისე უმდაბლესი დონეებისგან.
ორივე ფილოსოფოსის შეხედულებები დაფუძნებული იყო პითაგორულ და პლატონურ პრინციპებზე.
ფსევდო-დიონისეს თელოგია არსით არის საუბარი სინათლეზე იმიტომ რომ ღმერთს და მისტიკურ იერარქიას ის აღწერს სინათლის კატეგორიებით.
ის ღმერთს აიგივებს
სინათლესთან და სიკეთესთან,სიტყვასთან რომელიც აღნიშნავს ღვთაებრიობის
მწვერვალს და რომელსაც პლატონი ხშირად იყენებდა აბსოლუტის აღსანიშნავად.
ფსევდო-დიონისესთვის ღმერთი როგორც
სიკეთე არის არქეტიპული ნათელი,ნებისმიერ სხვა სინათლეზე უფრო მაღლა მდგარი
სინათლე. ის სინათლეს აძლევს ყველაფერს რასაც შეუძლია სინათლის
მიღება...ის არის ყველა არსის და არსების, მათი მარადისობის პრინციპის
საზომი,რიცხვი,წესრიგი და ერთიანობა.
ეს
შეხედულება ეხება სუგერიუსის თეოლოგიის ყველა ძირითად ელემენტს: 1. ღმერთი
როგორც სინათლე არის ყველაფრის წყარო; 2. ღვთაებრივი ემანაცია
აბსტრაქციიდან უფრო მკვრივ ფორმამდე; 3. რიცხვი,წესრიგი და ზომა როგორც
მთელი ქმნილების წყარო.
სწორედ ეს პრინციპები იყო სენ-დენის და ყველა შემდგომი გოთური ტაძრის ფილოსოფიური მოდელი.
სწორედ გოთური ეკლესია.უპირველეს ყოვლისა,სუგერიუსის სიახლეთა შემდეგ იქცა
პროპორციათა ამ ნათელი ფილოსოფიის გამოხატულებად.
ეკლესიის და სახელმწიფოს სანდო მხარდაჭერის წყალობით//სენ-დენი იყო
როგორც საფრანგეთის მფარველისთვის პატივის მისაგებად აგებული ეკლესია ისე
საფრანგეთის მეფეთა დაკრძალვის ადგილი// სუგერიუსმა სწრაფად გადააკეთა
სააბატოს ეკლესია.
განსაკუთრებით საინტერესოა გაფართოებული კლიროსი-პირველი თავისებურება გოთური სტილის მრავალი თავისებურებიდან.
მძიმე რომანული კონტრფორსები და გუმბათის მაგვარი ჯვრული კამარა შეიცვალა
ტანკენარი კოლონებით და მომრგვალებული და წამახული თაღების კომბინაციით.
ამ კონტრფორსების ასეთმა კონცენტრაციამ კედლების კონტრფორსების
გაფართოებასთან ერთად შესაძლებელი გახადა კედლების დავიწროება და ფანჯრების
გაზრდა,ინტერიერში სინათლის დამატება.
ვიტრაჟულმა შუშებმა ფანჯრებში ხილული და მისაწვდომი გახადა ღვთაებრივი
სინათლის სხივები ისე როგორც ეს ესმოდათ ფსევდო-დიონისეს და
ნეოპლატონიკოსებს
მანათობელი აბსტრაქტული არსი //მამა//, ვიტრაჟის შუშის ეფემერული
მატერია//დედა// ადამიანის და ბუნების განათებული ხატები //ძე//.
ყველაფერი ეს მიიღწეოდა ტყვიის ნაყშით და ფერადი შუშებით.
ბარემ ესეც
ლენინის საყვარელმა მხეცმა რევოლუციონერებმა და დემოკრატებმა მოკლეს ასეთი მეფე და ააოხრეს მისი საძვალე, პირველი გოთური ეკლესია და სააბატო სენ-დენი.
1775 წელს ფრანგი გამომგონებელი დიუ პერონი ცდილობდა მეფესთან შეხვედრას.
მისი მტკიცებით ამ შეხვედრაზე დამოკიდებული იყო სახელმწიფოს მომავალი. ის ამბობდა რომ მას სურდა თავისი სათქმელის თქმა მხოლოდ თვითონ მეფისთვის. ლიუდოვიკო XVI დათანხმდა მის მიღებაზე.
სასახლის ბაღში,სადაც მოხდა შეხვედრა,დიუ პერონის თანაშემწეებმა შეიტანეს რამოდენიმე კარგად დაჭედილი ყუთი და წავიდნენ.
გაირკვა რომ დიუ პერონმა გამოიგონა იარაღი რომელიც დააჩოქებდა ნებისმიერ მოწინააღმდეგეს. მეფეს ამიერიდან შეეძლო საფრანგეთის საზღვრების გაწევა ისე როგორც მას მოესურვებოდა. დიუ პერონმა მოიგონა თანამედროვე ტყვიამფრქვევის წინაპარი. მას შეეძლო ერთდროულად 24 ტყვიის სროლა.
მაგრამ რაინდთა მემკვიდრე ლიუდოვიკო მეთექსვსმეტემ მადლობის თქმის
მაგივრად გამოლანძღა ტყვიამფრქვევის გამომგონებელი და გააგდო.
აღშფოთებულმა მეფემ და მისმა მინისტრებმა უარყვეს ეს «მხეცური მკვლელობის
იარაღი». დიუ პერონი მათ გამოაცხადეს კაცობრიობის,ადამიანობის მტრად. არის
საფუძველი ვიფიქროთ რომ მეფემ გააკეთა ყველაფერი რომ ეს გამოგონება არ
მოხვედრილიყო სხვა მონარქის ხელში. გამომგონებელი გაქრა. დემოკრატმა
უნიფხვო სანკიულოტმა რევოლუციონერებმა კი სიკვდილით დასაჯეს ამდენი
ადამიანის გადამრჩენი მეფე.
მხეცმა რევოლუციონერებმა ჯერ მოკლეს ასეთი მეფე და შემდეგ ააოხრეს და წაბილწეს მისი საფლავი. ამის შემდეგ მათ გახარებულებმა გააუქმეს ქრისტიანობა და ძეგლი დაუდგეს ღმერთ გონებას. ურა.
«მეფეთა საძვალე სენ-დენის წაბილწვა, მხატვარი უბერ რობერი, მუზეუმი კარნავალე
1793 წელა ლიუდოვიკო მეთექვსმეტესთვის თავის მოკვეთის შემდეგ დემოკრატმა დეპუტატმა ბარერმა კონვენტს შესთავაზა მონარქიისა და ფეოდალიზმის სიმაგრე სენ-დენის დანგრევა და მოსპობა. სააბატოსთვის წართმეული ლითონისგან უნდა გაეკეთებინათ რევოლუციური არმიის იარაღი. თქვეს და სანახევროდ გააკეთეს.
В 1793 году, после смерти Людовика 16 депутат Баррер обращается к Конвенту с предложением разрушить «оплот монархии и феодализма». Металл, извлеченный в аббатстве должен пойти на оружие для революционной армии.
სენ-დენის საძვალეში იყო საფრანგეთის შემქმნელი 46 მეფის,32 დედოფლის და პრინცესას და 10 წარჩინებულის საფლავი.
В некрополе располагались могилы 46 королей, 32 королев, 63 принцев и принцесс и 10 грандов.
საფრანგეთის რაინდი მეფე ლიუდოვიკო მეთექვსმეტის და მისი მეუღლე მარია ანტუანეტას საფლავები სენ-დენის სააბატოში.
ანრი მეოთხის ბიუსტი, სენ-დენი
ახლა რევოლუციურ ვანდალიზმზე:
საფრანგეთის მეფეთა საძვალე. სენ-დენის ტრაღედია:
სენ-დენი დღეს არის პარიზის ჩრდილოეთი სამრეწველო გარეუბანი სადაც მიდის მეტროც.
მეექვსე საუკუნეში გრიგოლ ტურელის მიერ მოყოლილი გადმოცემის თანახმად წმინდა დიონისე//დენი//, საფრანგეთის წმინდა პატრონი, ქრისტიანობას ქადაგებდა გალიაში//თანამედროვე საფრანგეთი// 250 წლისთვის.
ამით უკმაყოფილო დარჩა რომის ნაცვალი და ქადაგს თავი მოკვეთეს მაშინდელი სიუტეციი ს//პარიზის გარეთ//.
მისი სიკვდილით დასჯის ადგილს მოგვიანებით დაარქვეს მონმარტრი //მარტვილთა მთა//.
სიკვდილით დასჯილმა წამებულმა გაოგნებული რომაელი ჯარისკაცების თვალწინ ხელში აიღო საკუთარი მოკვეთილი თავი და ასე გაიარა ჩრდილოეთისკენ 6 კილომეტრი იმ ადგილამდე სადაც სურდა რომ დაკრძალული ყოფილიყო.
Saint Denis el que se paseaba con la cabeza en las manos (estatuas del pórtico de Notre Dame)
მე-7 საუკუნეში მეფე დაგობერ პირველმა ბრძანა წმინდა დიონისეს საფლავის თავზე ეკლესიის აგება. შემდეგ იქ დააარსეს სააბატო და ააგეს ბრწყინვალე კათედრალი.
მასში იკრძალებოდნენ საფრანგეთის მეფეები. დაახლოებით 1400 წელი ის იყო საფრანგეთის მეფეთა საძვალე.
ბოლო დაკრძალვა აქ მოხდა 2004 წელს. დოფინი ლიუდოვიკო მეჩვიდმეტეს გული დაკრძალეს კათედრალის კრიპტაში ბავშვის დედ-მამის საფლავის ახლოს.
1792 წლის შემოდგომაზე, საფრანგეთის რესპუბლიკად გამოცხადების შემდეგ,სენ დენის კათედრალში,საფრანგეთის მეფეთა საძვალეში დაიწყო ამ მეფეთა საფლავების ნგრევა და მოსპობა. ვანდალიზმის ეს დღე ითვლება საფრანგეთის რევოლუციის ერთ-ერთ ყველაზე სამარცხვინო ეპიზოდად.
წითელქუდიანი ჯარისკაცების მიერ წაქეზებულმა ბრბომ გაანგრია საძვალის კარები. ისინი პირველად თავს დაესხნენ ტირანად გამოცხადებული ანრი მეოთხის საფლავს. მისი სარკოფაგის სახურავი ასწიეს ძალაყინით. 180-ზე მეტი წლის განმავლობაში საოცრად კარგად შენახული სხეული ვერტიკალურად დააყენეს და თოჯინასავით მიაყუდეს სვეტზე. ასე იდგა ის რამოდენიმე დღე რამაც რევოლუციონერებს მისცა სიძულვილის ამონთხევის საშუალება.
რაც დარჩა შემდეგ შეაგროვეს კათედრალის გვერდით ამოთხრილი ორი სამმეტრიანი ორმოდან ერთ-ერთში.
შემდეგ დადგა ლიუდოვიკო მეცამეტის დრო. ის დიდხანს არ უთრევიათ იმიტომ რომ მისი გვამი საშინლად ყარდა.
ლიუდოვიკო მეთოთხმეტის გვამს გაუჭრეს მუცელი,შემდეგ ვიღაც ჯარისკაცმა მოსტეხა მას ყბა და გადარეულ ბრბოს როგორც ბრძოლაში მოპოვებული ნადავლი აჩვენა შავი დამპალი კბილი.
ყველაფერი ეს გრძელდებოდა მანამდე სანამ ყველა ბურბონი არ ამოყარეს საფლავებიდან და არ წაბილწეს ისინი. იდგა საშინელი სუნი. სულ წვავდნენ დენთს რითიც იმედოვნებდნენ ჰაერის გაწმენდას.
ამ ვანდალიზმის ორგანიზატორი და დამფინანსებელი იყო ეროვნული კონვენტი. კათედრალის სახურავის და კუბოების ტყვიის ფირფიტები გადაადნეს.
მაგრამ ვანდალთა ნადავლი უმნიშვნელო იყო. საფრანგეთის მეფეებს ტრადიციის შესაბამისად კრძალავდნენ უბრალო სუდარებში,მრავალი სამკაულის გარეშე და უბრალო სამეფო ატრიბუტებით.
ორ აყროლებულ ორმოში დამარხული გვამები დაკრძალეს რესტავრაციის დროს. საფრანგეთის 170-ზე მეტი დედოფლის და მეფის ნეშტი ეხლა არის ბეტონის თავისებურ სარკოფაგში,ნგრევას გადარჩენილი კრიპტას ნიშაში.
ლიუდოვიკო მეთექსვმეტის და მარია ანტუანეტას ნეშტი მონახეს 1815 წელს. ისინი დაკრძალეს კრიპტას შუაში,ცალკე,ზემოთ დააყენეს ორი შავი მარმარილოს ფილა.
შემდეგ მთელს საფრანგეთში მოაგროვეს შუა საუკუნეების საფლავები და გამოფინეს კათედრალში ასე რომ იქაა შუა საუკუნეების ქანდაკების შესანიშნავი მუზეუმიც.
ვიქტორ ჰიუგო ვანდალიზმის წინააღმდეგ+ლტოლვილი ვიქტორ ჰიუგო:ლენინის საყვარელმა მხეცმა რევოლუციონერებმა და დემოკრატებმა მოკლეს ასეთი მეფე და ააოხრეს მისი საძვალე, პირველი გოთური ეკლესია და სააბატო სენ-დენი.
1775 წელს ფრანგი გამომგონებელი დიუ პერონი ცდილობდა მეფესთან შეხვედრას.
მისი მტკიცებით ამ შეხვედრაზე დამოკიდებული იყო სახელმწიფოს მომავალი. ის ამბობდა რომ მას სურდა თავისი სათქმელის თქმა მხოლოდ თვითონ მეფისთვის. ლიუდოვიკო XVI დათანხმდა მის მიღებაზე.
სასახლის ბაღში,სადაც მოხდა შეხვედრა,დიუ პერონის თანაშემწეებმა შეიტანეს რამოდენიმე კარგად დაჭედილი ყუთი და წავიდნენ.
გაირკვა რომ დიუ პერონმა გამოიგონა იარაღი რომელიც დააჩოქებდა ნებისმიერ მოწინააღმდეგეს. მეფეს ამიერიდან შეეძლო საფრანგეთის საზღვრების გაწევა ისე როგორც მას მოესურვებოდა. დიუ პერონმა მოიგონა თანამედროვე ტყვიამფრქვევის წინაპარი. მას შეეძლო ერთდროულად 24 ტყვიის სროლა.
 |
| ალექსანდრ გორბოვსკის წიგნი უძველესი ისტორიის გამოცანების შესახებ. |
მხეცმა რევოლუციონერებმა ჯერ მოკლეს ასეთი მეფე და შემდეგ ააოხრეს და წაბილწეს მისი საფლავი. ამის შემდეგ მათ გახარებულებმა გააუქმეს ქრისტიანობა და ძეგლი დაუდგეს ღმერთ გონებას. ურა.
«მეფეთა საძვალე სენ-დენის წაბილწვა, მხატვარი უბერ რობერი, მუზეუმი კარნავალე
1793 წელა ლიუდოვიკო მეთექვსმეტესთვის თავის მოკვეთის შემდეგ დემოკრატმა დეპუტატმა ბარერმა კონვენტს შესთავაზა მონარქიისა და ფეოდალიზმის სიმაგრე სენ-დენის დანგრევა და მოსპობა. სააბატოსთვის წართმეული ლითონისგან უნდა გაეკეთებინათ რევოლუციური არმიის იარაღი. თქვეს და სანახევროდ გააკეთეს.
В 1793 году, после смерти Людовика 16 депутат Баррер обращается к Конвенту с предложением разрушить «оплот монархии и феодализма». Металл, извлеченный в аббатстве должен пойти на оружие для революционной армии.
სენ-დენის საძვალეში იყო საფრანგეთის შემქმნელი 46 მეფის,32 დედოფლის და პრინცესას და 10 წარჩინებულის საფლავი.
В некрополе располагались могилы 46 королей, 32 королев, 63 принцев и принцесс и 10 грандов.
საფრანგეთის რაინდი მეფე ლიუდოვიკო მეთექვსმეტის და მისი მეუღლე მარია ანტუანეტას საფლავები სენ-დენის სააბატოში.
ანრი მეოთხის ბიუსტი, სენ-დენი
 |
საფრანგეთის მეფეთა საძვალე. სენ-დენის ტრაღედია:
სენ-დენი დღეს არის პარიზის ჩრდილოეთი სამრეწველო გარეუბანი სადაც მიდის მეტროც.
მეექვსე საუკუნეში გრიგოლ ტურელის მიერ მოყოლილი გადმოცემის თანახმად წმინდა დიონისე//დენი//, საფრანგეთის წმინდა პატრონი, ქრისტიანობას ქადაგებდა გალიაში//თანამედროვე საფრანგეთი// 250 წლისთვის.
ამით უკმაყოფილო დარჩა რომის ნაცვალი და ქადაგს თავი მოკვეთეს მაშინდელი სიუტეციი ს//პარიზის გარეთ//.
მისი სიკვდილით დასჯის ადგილს მოგვიანებით დაარქვეს მონმარტრი //მარტვილთა მთა//.
სიკვდილით დასჯილმა წამებულმა გაოგნებული რომაელი ჯარისკაცების თვალწინ ხელში აიღო საკუთარი მოკვეთილი თავი და ასე გაიარა ჩრდილოეთისკენ 6 კილომეტრი იმ ადგილამდე სადაც სურდა რომ დაკრძალული ყოფილიყო.
Saint Denis el que se paseaba con la cabeza en las manos (estatuas del pórtico de Notre Dame)
მე-7 საუკუნეში მეფე დაგობერ პირველმა ბრძანა წმინდა დიონისეს საფლავის თავზე ეკლესიის აგება. შემდეგ იქ დააარსეს სააბატო და ააგეს ბრწყინვალე კათედრალი.
მასში იკრძალებოდნენ საფრანგეთის მეფეები. დაახლოებით 1400 წელი ის იყო საფრანგეთის მეფეთა საძვალე.
ბოლო დაკრძალვა აქ მოხდა 2004 წელს. დოფინი ლიუდოვიკო მეჩვიდმეტეს გული დაკრძალეს კათედრალის კრიპტაში ბავშვის დედ-მამის საფლავის ახლოს.
1792 წლის შემოდგომაზე, საფრანგეთის რესპუბლიკად გამოცხადების შემდეგ,სენ დენის კათედრალში,საფრანგეთის მეფეთა საძვალეში დაიწყო ამ მეფეთა საფლავების ნგრევა და მოსპობა. ვანდალიზმის ეს დღე ითვლება საფრანგეთის რევოლუციის ერთ-ერთ ყველაზე სამარცხვინო ეპიზოდად.
წითელქუდიანი ჯარისკაცების მიერ წაქეზებულმა ბრბომ გაანგრია საძვალის კარები. ისინი პირველად თავს დაესხნენ ტირანად გამოცხადებული ანრი მეოთხის საფლავს. მისი სარკოფაგის სახურავი ასწიეს ძალაყინით. 180-ზე მეტი წლის განმავლობაში საოცრად კარგად შენახული სხეული ვერტიკალურად დააყენეს და თოჯინასავით მიაყუდეს სვეტზე. ასე იდგა ის რამოდენიმე დღე რამაც რევოლუციონერებს მისცა სიძულვილის ამონთხევის საშუალება.
რაც დარჩა შემდეგ შეაგროვეს კათედრალის გვერდით ამოთხრილი ორი სამმეტრიანი ორმოდან ერთ-ერთში.
შემდეგ დადგა ლიუდოვიკო მეცამეტის დრო. ის დიდხანს არ უთრევიათ იმიტომ რომ მისი გვამი საშინლად ყარდა.
ლიუდოვიკო მეთოთხმეტის გვამს გაუჭრეს მუცელი,შემდეგ ვიღაც ჯარისკაცმა მოსტეხა მას ყბა და გადარეულ ბრბოს როგორც ბრძოლაში მოპოვებული ნადავლი აჩვენა შავი დამპალი კბილი.
ყველაფერი ეს გრძელდებოდა მანამდე სანამ ყველა ბურბონი არ ამოყარეს საფლავებიდან და არ წაბილწეს ისინი. იდგა საშინელი სუნი. სულ წვავდნენ დენთს რითიც იმედოვნებდნენ ჰაერის გაწმენდას.
ამ ვანდალიზმის ორგანიზატორი და დამფინანსებელი იყო ეროვნული კონვენტი. კათედრალის სახურავის და კუბოების ტყვიის ფირფიტები გადაადნეს.
მაგრამ ვანდალთა ნადავლი უმნიშვნელო იყო. საფრანგეთის მეფეებს ტრადიციის შესაბამისად კრძალავდნენ უბრალო სუდარებში,მრავალი სამკაულის გარეშე და უბრალო სამეფო ატრიბუტებით.
ორ აყროლებულ ორმოში დამარხული გვამები დაკრძალეს რესტავრაციის დროს. საფრანგეთის 170-ზე მეტი დედოფლის და მეფის ნეშტი ეხლა არის ბეტონის თავისებურ სარკოფაგში,ნგრევას გადარჩენილი კრიპტას ნიშაში.
ლიუდოვიკო მეთექსვმეტის და მარია ანტუანეტას ნეშტი მონახეს 1815 წელს. ისინი დაკრძალეს კრიპტას შუაში,ცალკე,ზემოთ დააყენეს ორი შავი მარმარილოს ფილა.
შემდეგ მთელს საფრანგეთში მოაგროვეს შუა საუკუნეების საფლავები და გამოფინეს კათედრალში ასე რომ იქაა შუა საუკუნეების ქანდაკების შესანიშნავი მუზეუმიც.
 |
| პაპა ვიქტორ ჰიუგო |
«ვიცნობ ვოლტერს, ვაღმერთებ დიუმას და ვერ ვიტან ჰიუგოს », უთხრა რუსულ გაზეთ «ნეზავიზიმაია გაზეტას » ერთმა წარმოშობით ქართველმა საბჭოთა წარჩინებულმა. და მაინც ან იქნებ სწორედ ამიტომაც კიდევ ერთხელ გაუმარჯოს ვიქტორ ჰიუგოს !
ვიქტორ ჰიუგო ვანდალიზმის წინააღმდეგ:
ფრანგული რევოლუცია, უფრო ზუსტად რევოლუციური ვანდალიზმი არის მნგრეველის და მარბიელის ნიმუში რომელიც განსაკუთრებით გამოკვეთა ვიქტორ ჰიუგოს კალამმა.
1832 წელს გამოქვეყნებულ წერილში “ომი მნგრეველებს” ვიქტორ ჰიუგომ გამოუცხადა ომი “მნგრეველებს” და შემდეგ “შავ ბანდას” რომელიც რევოლუციურ წლებში ანგრევდა საფრანგეთის ისტორიაზე მეტყველ არქიტექტურულ ძეგლებს და ვაჭრობდა ნანგრევებით. 1832 წლის წერილი გამოქვეყნდა მაშინ როდესაც კანონმა გააფართოვა ცენზური ელექტორალური კორპუსი.
ვიქტორ ჰიუგო გმობს ფრანგული საზოგადოების ამ ნაწილობრივ დემოკრატიზაციას რომელიც კომუნალურ დონეზე ძალაუფლებას გადასცემს წერა-კითხვის თითქმის უცოდინარ უვიცებს.
ამ დიდად ემოციურ და მძაფრ ტექსტში დამანგრეველი წარმოდგენილია როგორც არსით გაუნათლებელი და გაუთლელი ვინმე რომლის უმეცრებაც ესაზღვრება ბარბაროსობას.
მუნიციპალური საბჭოებს რომლებიც წყვეტენ ნგრევას ვიქტორ ჰიუგო ადარებს ან “გროტესკულ სინედრიონში” გაერთიანებულ “თურქებს” ან “ლილიპუტების სენატს”. ამ “სენატის” გადაწყვეტილებების შემსრულებელი მუშები გაიგივებულები არიან ცხოველებთან.
ჰიუგო განმარტავს ნგრევას შუა საუკუნეების კოშკისა რომელმაც გაუძლო ყველანაირ დამანგრეველ საბრძოლო საშუალებებს,ბალისტებს, ზარბაზნებს,ჭექა ქუხილს და ცის ცეცსლს, მაგრამ რომელიც დაანგრია ლაონის მუნიციპალური საბჭოს უჩინარმა და შეუმჩნეველმა კალამმა.
დამანგრევლებს ჰიუგო ადარებს გვამს შესეულ და მის მღრღნელ ჭია-ღუას რომელმაც სიმაგრეს დამართა ის რაც მას ვერ მოუხერხა ინგლისელების თუ ბურგუნდიელების შეტევამ...
”ამდენ ხანს ურყევი მოხუცი კოშკი შეირყა,მას როგორც გვამს ჭიაღუა შეესივნენ დამანგრევლები... საწყალი კოშკი ქვა-ქვა იშლებოდა. უმეცარ ბურჟუას უკვირდა იმის დანახვა რომ კოშკს ისე შეაბეს თოკები და მიადგეს კიბეები როგორც ეს არ ყოფილა ინგლისელების თუ ბურგუნდიელების შეტევების დროს”.
ნგრევის მომენტი გამოყვანილია ბრძოლის პაროდიად.
დიადი წარსულის კვალის მატარებელი მონუმენტები დაანგრია თანამედროვე უსახურობამ...( ამის და ამაზე მეტის წაკითხვა შეგიძლიათისტორიკოსი ერიკ ფურნიე თავის წიგნში “პარიზი ნანგრევებში,ოსმანის პარიზიდან კომუნართა პარიზამდე”,პარიზი,2008,გვ.15-17).
ჰიუგოს და მისი თანამოაზრეების შეტევამ და თავდაუზოგავმა ბრძოლამ თანამედროვეთა ცნობიერებაში დაამკვიდრა ისტორიულ-კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის აუცილებლობის შეგნება და საფუძველი ჩაუყარა ისტორიისა და კულტურის ძეგლების დაცვის თანამედროვე სისტემებს.
2. ლტოლვილი ვიქტორ ჰიუგო:
XIX საუკუნის ემბლემატური ფიგურა და მრავალი ნიჭის მქონე ვიქტორ ჰიუგო სახელგანთქმულია როგორც ფრანგული რომანტიზმის ლიდერი, ოჯახის, სამშობლო-
-მამულის და ბუნების მეხოტბე დიდად დაჯილდოებული მწერალი.
ნაკლებად ლაპარაკობენ იმაზე რომ ის 19 წლის მანძილზე იყო ამაყი ლტოლვილი.
ბიოგრაფიის ამ ფურცლების მიზანია მისი პიროვნების ნაკლებად ცნობილი მაგრამ არსებითი ასპექტების გაშუქება.
ვიქტორ ჰიუგო ლტოლვილობის დროს უკვე არის ფრანგული ლიტერატურის დიდი სახელი,აკადემიკოსი და საფრანგეთის პერი. ის თავის ცოლ-შვილთან ერთად ეწევა ბურჟუაზიულ ცხოვრებას.
მას თავს დაატყდა უბედურებები: 1837 წელს დაიღუპა მისი ძმა ეჟენი. 1843 წელს თავის მეუღლე შარლ ვაკერისთან ერთად უბედური შემთხვევის დროს სენაში დაიხრჩო მისი ქალიშვილი ლეოპოლდინა... მისი პოლიტიკური იდეები ახრჩობენ მის ლიტერატურულ ამბიციებს: 1840-1853 წლებში მას არ დაუწერია არც ერთი ლექსი. მაგრამ 1853 წლიდან მოედინება პოეზიის დიდი მდინარე. მისი გენია იფურჩქნება ლტოლვილობაში.
ვიქტორ ჰიუგო და პოლიტიკა, ვიქტორ ჰიუგო მემარჯვენე:
მისი დედა ვანდეელია და როიალისტი. მისი მამა ნაპოლეონ პირველის დროს იყო სამხედრო;ის დააჯილდოვეს რესტავრაციის დროს და იმედოვნებს რომ მოიპოვებს გენერლის ხარისხს და ხელფასს.
მაშ არაა გასაკვირი რომ ბავშვი ჰიუგო ყვირის: “გაუმარჯოს მეფეს!”
მოზარდს,მას უნდა ქედუხრელი როიალისტი შატობრიანის მიბაძვა. მისი ოდებისთვის (1822) მან მიიღო მეფის პენსია. ის ოცნებობს აკადემიაში შესვლაზე. საფრანგეთის პერად ვიქტორ ჰიუგო გახადა ლუი-ფილიპმა.
ვიქტორ ჰიუგო როიალისტია ოჯახური ტრადიციით და თავისი ამბიციების სამსახურის მიზნით.
ლიბერალისტი:
ვიქტორ ჰიუგო ალბათ განიცდის ლიბერალიზმის ამრჩევი სამი სახელგანთქმული როიალისტის,შატობრიანის, ლამენესს,ლამარტინის გავლენას.
ვიქტორ ჰიუგოს მუდამ ადარდებდა კოლექტიური ხვედრი და მას დიდი ხანია რაც სურდა სარგებლობის მოტანა.
მას ბავშვობიდან აწუხებდა ყველა ტანჯვა და უსამართლობა.
მის დიდ საზრუნავად დარჩა: “როგორ უნდა შევამსუბუქოთ აქ ტკივილი, მძიმე შრომა,როგორ უნდა მოვსპოთ შიმშილი და ავადმყოფობა,ბროროტება”, როგორც მისწერა მან ლ.ბულანჟეს 1846 წლის 11 ოქტომბერს.
ვიქტორ ჰიუგოს პირველი სიტყვები ასამბლეაში იყო:
“პრობლემაა ხალხის მწუხარებებში,საკითხი ესაა”(1848 წლის 20 ივნისი).
ამ დროიდან მოყოლებული მას აღარ შეუცვლია ორიენტაცია და სიკვდილამდე დარჩა ის რაც გახდა 47 წლის ასაკში.
ლტოლვილობის მიზეზები:
ლუი-ფილიპმა 1846 წელ ვიქტორ ჰიუგო დანიშნა საფრანგეთის პერად (საფრანგეთის პერები არსებობდნენ უკვე კარლოს დიდის დროს. ისინი იყვნენ მეფის დიდი ვასალები. 1815-1848 წლებში ისინი ქმნიდნენ პერთა პალატას). ლიბერალური იდეების მგზნებარე დამცველი ვიქტორ ჰიუგო დაინტერესდა პოლიტიკით.
1848 წლის რევოლუციის შემდეგ დამფუძნებელი კრებისა და კანონმდებელი ასამბლეის დეპუტატი ვიქტორ ჰიუგო გამოჩნდა როგორც დემოკრატი და პრინცი პრეზიდენტის ენერგიული მოწინააღმდეგე. 1851 წლის დეკემბერში, ლუი ნაპოლეონ ბონაპარტეს,მომავალი ნაპოლეონ III-ის მიერ მოწყობილი გადატრიალების შედეგად ვიქტორ ჰიუგო გადავიდა ოპოზიციაში და რათა დაეღწია თავი პოლიციისგან იძულებული გახდა დაეტოვებინა საფრანგეთი ...
Сугерий и доктрина света Дионисия.
Жил в двенадцатом веке человек, который внес самый большой вклад в развитие готического стиля. Звали его Сугерий и был он аббатом в монастыре Сен-Дени, что близ Парижа. Возникновение готического стиля в архитектуре, как правило, датируется 1137–1143 гг., когда Сугерий перестроил церковь Сен-Дени. Впрочем, его нововведения были не такими уж и новыми. Контрфорсы, хоть и редко, но все же использовались и раньше, а в начале двенадцатого века появились первые немногочисленные нервюры и остроконечные своды. Еще до Сугерия в малых окнах некоторых церквей стали использоваться витражные стекла. Розовые окна также уже существовали, но эффект этот достигался не с помощью цветного стекла, как это было в Сен-Дени. Сугерий был первым, кто новаторски и гармонично соединил все эти элементы в одном здании, в результате чего возникло совершенно новое ощущение света и пространства.
Формулируя свои эстетические принципы, Сугерий опирался на учение о свете и эманации, автором которого был его покровитель, святой Дени. Сугерий и его современники считали, что святой Дени (великомученик, принесший во Францию христианство) и Дионисий Ареопагит (ученик святого Павла) — это одно и то же лицо (Деян. 17, 34). В аббатстве, построенном на предполагаемом месте захоронения святого Дени, хранились греческие копии философских трудов Дионисия. Позднее было установлено, что эти книги принадлежат перу анонимного автора, которого назвали Псевдо-Дионисием. Псевдо-Дионисий жил в пятом веке, был неоплатоником, учеником, если не Прокла, то его наследника Дамаския — одного из последних предводителей афинской платонической школы. Потом Псевдо-Дионисий принял христианство.Работы Псевдо-Дионисия, которые являются одновременно христианскими и неоплатоническими, следует отнести к числу наиболее мистических писаний. В его работе "O божественных именах" речь идет о невыразимой, несущей свет природе, Божества. А в "Небесной Иерархии" описываются гармоничная эманационная структура творения, триединство Бога и последовательное продвижение от "божественных принципов" по девятиступенчатой иерархии ангелов. Для Псевдо-Дионисия, как и для святого Августина, число неотделимо от природы, как от высших, так, и от низших уровней бытия. Убеждения обоих философов основывались на пифагорейских и платонических принципах.
Теология Псевдо-Дионисия, по сути своей, представляет собой послание о свете, поскольку Бога и мистическую иерархию он описывает в категориях света. Он отождествляет Бога со светом и «Добром» — словом, которое обозначает "вершину Божественности", и которое Платон часто использовал в качестве определения Абсолюта. По Псевдо-Дионисию, Бог как Добро есть "Архетипический Свет, стоящий выше любого другого света". Он "дает свет всему, что может его принять… и он есть мера всех существ и их Принципа вечности, число, порядок и единение".[122]
Эта цитата относится ко всем основным элементам теологии Сугерия: 1) Бог, как свет, являющийся источником всего; 2) божественная эманация от абстракции к более плотной форме; 3) число, порядок и мера, как источник всего творения.
Именно эти принципы послужили в качестве философской модели форм Сен-Дени и всех последующих готических соборов. Именно готическая церковь превратилась, прежде всего, после нововведений Сугерия, в выражение этой светлой философии пропорций.
Пользуясь надежной поддержкой церкви и государства (Сен-Дени был не только святыней, возведенной в честь покровителя Франции, но и местом захоронения французских королей), Сугерий быстро провел перестройку церкви аббатства. Особый интерес вызывает расширенный клирос — первая из многих особенностей, свойственных только новому готическому стилю, Более тяжелые романские контрфорсы и куполообразный крестовый свод были заменены стройными колоннами и комбинацией округлых и остроконечных арок. Такая концентрация этих контрфорсов, наряду с расширением контрфорсов стен, позволила сузить стены и увеличить окна, добавив света в интерьере. Витражные стекла в окнах сделали видимыми и доступными лучи божественного света. Витражи представляли собой иллюстрацию триединства природы божественного света, как оно понималось Псевдо-Дионисием и неоплатониками: светящаяся, абстрактная суть (Отец); эфемерная материя витражного стекла (Мать); освещенные образы человека и природы (Сын). Все это достигалось свинцовыми узорами и цветными стеклами.
История >
Рождение готики
Ирина Эсперанса
Земля, готовая подняться в небеса«Средние века для нас — блистательная коллекция камней: соборов и замков», — говорил знаток средневековой культуры Жак Ле Гофф. Действительно, в Западной Европе трудно найти город, который не сохранил бы свой символ — готический собор. Это привычный ориентир в будничной жизни горожанина, знакомый ему с детства звон колоколов, «картинка» забытого Средневековья.Когда-то по гудевшим, как ульи, узким улочкам у его стен сновал рабочий люд, у подножия башен мелькали лица горожан: ремесленников, торговцев и зевак, бросавших в небо робкий взгляд и поражавшихся творению зодчих. А дивиться было чему. Эти большие «корабли», застывшие в камне, что и сейчас плывут через века, — настоящее чудо.
Едва возникнув, новый готический стиль распространился по всей Европе и увлек за собой в безудержный полет ввысь. Правда, в те времена его называли не готикой, а «французской манерой», или opus francigenum.
| «Готическая архитектура есть явление такое, какого еще не производил вкус и воображение человека», — замечал Н.В. Гоголь. Готикой увлекались Виктор Гюго, Джон Рескин, Марсель Пруст, Шарль Пеги, Максим Горький. Знаменитый скульптор Огюст Роден восторгался ею. |
Готическая архитектура родилась во Франции, в области с центром в Париже, называющейся Иль-де-Франс. 11 июня 1144 года Сугерий, настоятель королевского аббатства Сен-Дени, в присутствии пяти архиепископов, 14 епископов, нескольких аббатов и других важных лиц освятил новые хоры своей церкви. Глазам собравшихся открылась невиданная архитектура: легкие колонны и нервюрный свод в полукружии апсиды, залитой светом, новый, недавно законченный фасад со статуями-колоннами и чудесной розой. Каждый поклялся возвести нечто подобное и у себя, и с середины XII века по стране покатилась волна строительства все более высоких, все более широких нефов.
Влиятельный
аббат Сугерий был скромного происхождения и вырос в монастыре Сен-Дени,
а потому называл его своей матерью. Человек незаурядных способностей,
он являлся советником и другом двух королей — Людовика VI и Людовика
VII. С первых лет своего аббатства Сугерий начал собирать средства для
реконструкции и новой отделки монастырской церкви, которую хотел видеть
самой красивой в королевстве.Она должна была стать воплощением на земле поэтической мечты о Божьем граде, Небесном Иерусалиме, представшем в видении пророку Товию — со стенами из сапфиров и дверями из драгоценных камней. В сочинении о ее реконструкции Сугерий рассказывал о «чудесном свете» витражей, цветных мозаичных стекол: приглашенные им со всех уголков Франции мастера виртуозно преобразили венец капелл церкви Сен-Дени в сияющую корону. Созерцая их таинственное мерцание, аббат устремлялся в своих мыслях к Богу.
Новую архитектуру церкви Сен-Дени историк Жорж Дюби назвал памятником прикладной теологии, ведь символика готического собора связана не только с храмом Соломона или Небесным Иерусалимом — она намного глубже. Важным принципом готики было духовное понимание света. Архитектура, которую преобразует сияние витражей, становится ларцом для божественного явления и помогает верующему подняться к Богу — еще Блаженный Августин писал: «ѕкрасота, устрояемая по предназначениям души художественными руками, происходит от той Красоты, которая превыше всего и по которой воздыхает душа моя день и ночь» (эта мысль святого очень близка идеям неоплатоников). Так и Сугерий, испытывая сильное влияние идей Псевдо-Дионисия Ареопагита и его «Небесной Иерархии» — идей о восхождении от материального к имматериальному миру, воспринимал свое творение через призму метафизического света как символа «самого Света Истинного». «Каждое существо, — писал Псевдо-Дионисий Ареопагит, — видимое или невидимое, есть свет, вызываемый к жизни Отцом всякого света... Этот камень или этот кусочек дерева для меня свет. Ибо я вижу, что они хороши и прекрасны». Сияние витражей и высоких сводов, на которых играли солнечные лучи, озаряло умы созерцавших их духовным светом. Трудно сказать, понимал ли Сугерий, что его мастера способствовали рождению нового архитектурного стиля, но его восхищение просторностью хоров, неожиданно взмывших ввысь, очевидно.
| К концу XII века Франция превратилась в настоящую витражную мастерскую. Считается, что здесь находится половина всех средневековых витражей Европы — а это около 150 000 м2! |
Скульптура, окружив готический собор, описала историю мира и догмы христианства — они раскрылись неграмотному люду как книга чудесных образов. Наивным устрашающим фантазиям прошлого, недостижимости божества было противопоставлено благородство скульптурных образов готики. На главных воротах лик Всевышнего потерял прежнюю суровость, теперь соборы любовно называли Нотр-Дам — «Наша Дама». Похоже, средневековый человек пробудился ото сна, освободился от терзавшего его видения ада и вверил свою судьбу Богоматери. Она оказалась и в центре теологии, и в центре скульптурного декора: для готической эпохи «Успения» было мало, и Пречистую Деву ангелы уносили в Царство Божие, где она восседала на престоле по правую руку от Сына с короной на голове, — «Коронование Девы Марии» есть почти в каждом готическом храме. Роден, долго рассматривавший северный портал собора Лана, писал: «Ангелы пришли за Девойѕ Они ее будят. Это чувственное воскрешение».
Гипотезы и интерпретацииКак же родилась такая необычная архитектура? Невозможно счесть всех теорий, рожденных в поиске ответа. Те из них, что были обращены к конструкции свода, постепенно ушли в прошлое: считалось, что символ и сущность готики — революционный нервюрный свод, но он был намного раньше известен на Востоке; его применяли в нормандских церквях и в конце XI века, в 1093 году, в Дерхеме (Англия); а стрельчатые арки широко использовали в романскую эпоху в Бургундии и Провансе.
Отождествлять готический стиль с комбинацией характерных для него элементов (стрельчатая арка, нервюрный свод, аркбутаны) тоже ошибочно, потому, в частности, что неясно появление последних. Ученые долго спорили, определяя, что «держит» здание: нервюры, опоры, аркбутаны? И приходили к прямо противоположным выводам.
В тесной связи со средневековой философией и схоластикой готику изучали как имматериальную концепцию. Однако на самом ли деле первична идея мистического света, изложенная Сугерием, и вторична конструкция? Такое видение готики ставили под сомнение. Интерес к пространственным категориям проявляли многие, возникло понятие «прозрачной структуры» стен.
А как же красота собора, та, что завораживает до сих пор? Не ошибочно ли объяснять готику только функциями и концепциями? Ведь нервюра не только «несет» структуру, но своими четкими элегантными линиями она, как паучок, сплетает восхитительную «паутину» здания. Воспринимали ли современники готический собор как новое эстетическое явление? «Во многих странах я бывал, но нигде не видел такой башни, как в Лане», — словно отвечая на этот вопрос, писал средневековый архитектор Виллар де Оннекур. Красота готического храма приобретала свою собственную значимость, и, по словам современного исследователя Роланда Рехта, он открыл новую страницу в истории архитектуры. Учитывались созданные зодчими оптические эффекты, их восприятие человеком: собор предназначался не только для Бога — он был зрелищем.
Готическое искусство — это целая энциклопедия представлений средневекового общества о вселенной, истории и человечестве, о буднях, о людских взаимоотношениях и вкусах. Эта эпоха отмечена невиданным брожением мысли, ростом населения, расцветом городов и торговли, техническим прогрессом... Но каким бы революционным ни казалось появление готики, очевидно, что двухвековой романский опыт строительства и украшения церквей скульптурой был для этого необходим. Не следует забывать, что исчезнувшая романская церковь в Клюни по своим небывалым пропорциям не уступала готическим соборам (30 м в высоту и 127 м в длину).
Ко времени освящения хоров Сен-Дени романский стиль еще не изжил себя, но архитекторы Иль-де-Франс уже экспериментировали с нервюрными сводами, стремясь снять перегородки в пространстве и наполнить его светом (апсида церкви Сен-Мартен-де-Шан в Париже). Однако все возможности стрельчатого свода раскрыли только неизвестные зодчие Сугерия: они отказались от массивных опор, соединив пространство обхода с венцом капелл воедино. Новая конструкция дала возможность избавиться от толстой стены и позволила открыть большие окна.
Готика родилась как новая концепция пространства, в которое вливается свет. Правда, ее расцвету предшествовало более полувека опытов, колебаний и страстного желания превзойти предшественников.
XII век — эпоха экспериментов
Возведение готического собора продолжалось не одно десятилетие, он становился детищем многих сотен горожан, возивших груженные камнем и другим материалом телеги, и усердно работавших ремесленников из самых разных цеховых объединений. За это время сменялись целые поколения зодчих, и порой только внукам тех, кто закладывал собор, суждено было увидеть, как взмывали ввысь его башни. Не потому ли мы ощущаем единство этой архитектуры, что каждый из безвестных мастеров тонко чувствовал душу камня и любил свое дело?
Главную задачу — сбор денег на строительство собора — горожане решали сообща. Епископы и буржуа вносили много личных средств, простой люд придумывал свои способы. Так, несколько каноников и мирян Лана отправились в далекое путешествие в Англию с реликвиями храма (кусочком рубашки Богородицы и обломком креста) и вернулись с собранными пожертвованиями через полгода!
Собор противостоял замку феодала и стал новым полюсом города: он принимал всех, в нем кипела жизнь. Обсуждая будничные дела, здесь громко дискутировали, а усталый всадник мог свободно въехать в него на коне.
В стихию света готический храм погружался постепенно: новшества Сен-Дени хоть и поразили современников, но были оценены лишь два десятилетия спустя. Ранняя готика (1140–1190) — это эпоха экспериментов, нащупывания путей: разнообразие принятых решений, тенденции к новому и возврат к старому слились тогда в уникальном творческом процессе.
Эстетику, противоположную «архитектуре света» Сен-Дени, являет собор в Сансе — это, возможно, самая оригинальная постройка ранней готики, значение которой так же фундаментально, как значение аббатской церкви Сугерия. Строительство этого храма началось в 1140 году при архиепископе Анри Санглие. Простота и ясность архитектурного плана сочетается с амбициозной конструкцией перекрытия — впервые зодчий прибегнул к шестичастному стрельчатому своду. Потом, усовершенствованный многими архитекторами, он стал характерной чертой ранней готики, наряду с ритмичным чередованием более тяжелых и более легких опор.
В соборе Санса, отличающемся строгой монументальностью и равновесием масс, особенно интересна пластическая трактовка, контраст света и тени. В отличие от строителя Сен-Дени, который старался избавиться от стены, рассматривая ее как вуаль, зодчий Санса, напротив, стремился ее подчеркнутьѕ
К 1150 году были заложены новые хоры в соборах Нойона и Санлиса, затем началось строительство на севере Франции, в Аррасе, Турне. Когда епископ Морис де Сюлли закладывал собор Парижской Богоматери (1160), было начато строительство собора в Лане, который сегодня, «стоя на вершине горы, устремляет ввысь семь своих башен, и в его грандиозной поэзии смешиваются горизонт, ветер и облакаѕ» (Э. Маль).
Если сравнивать спокойствие и ясность нефа парижской Нотр-Дам и пластические эффекты ланского храма, покажется, будто Париж — это классика, а Лан — барокко ранней готики. А как не похожи их фасады! Порталы собора в Лане глубоко врезаны в толщу стены, их контуры создают игру света и тени. Здесь все нацелено ввысь, а парижский фасад, где важны горизонтали, создает ощущение безмятежности и покоя. Но готике не свойственно единообразие, а потому новую страницу ее многоликой истории открыли оба собора.
Волна строительства готических храмов покатилась теперь по Европе. «Мы сделаем такой высокий собор, что те, кто увидят его завершенным, подумают, что мы были безумны», — скажет каноник собора в далекой Севилье.
Шло пятнадцатое столетие от Рождества Христова.
Готический собор предназначался не только для Бога — он был зрелищем
ббат Сугерий (ок. 1081, Сен-Дени - 13.1.1151 Сен-Дени)
Настоятель (с 1122) аббатства Сен-Дени, советник французскийх королей Людовика VI и Людовика VII, активно учавствовавший в управлении государством, регент Франции в 1147-49, когда Людовик VII находился в крестовом походе. Упорно стремился полностью подчинить королевской власти светстких и духовных феодалов. Автор ряда сочинений, являющихся ценным историческим источником.
итраж, с изображением аббата.Освещенный по середине, лучится весь храм.
Поистине сияет - светоносное, светом
соединяемое и пронизанное нездешним сиянием,
светится новое творение."
Аббат Сугерий (Abbot Suger )
«Так бывает, что при наслаждении созерцанием величия дома Божьего, многоцветное сияние витражей уносит меня от всех забот и склоняет к размышлениям. Мысли о земном уходят, оставляя место мыслям духовным, я думаю и оцениваю великое множество духовных добродетелей. Я ощущаю себя на неком свете, мысленно возвышаюсь над бренным миром людей, воспаряю над тленом и приближаюсь к горной красоте небес. Сей дар мистически возвышает мою душу и мысли».
Сугерий, аббат монастыря Сен-Дени (XII век).чало переходу к готическому стилю положил аббат Сугерий, под руководством которого, в 1144 году была возведена апсида в королевской церкви аббатства Сен-Дени. Площадь окна церкви заполнена рядом вертикально расположенных витражных ронделей и медальонов. В каждом медальоне заключен один ключевой эпизод истории, исполненный в бодром живом ритме, которого недостает более статичным персонажам романского стиля. Понятная архитектоника композиций придает сценам особую объемность и монументальность. Цветовая схема сложна, а наложение фигур создает примитивное, но тем не менее ощутимое впечатление глубины пространства. Налицо новое визуальное и психологическое осмысление сюжетов. В панно были включены жизнеописания некоторых святых, Марии и Христа, их родословные и, возможно, первый крестовый поход и история Карла Великого.
Аббат Сугерий и доктрина света Дионисия.
Жил в двенадцатом веке человек, который внес самый большой вклад в развитие готического стиля. Звали его Сугерий и был он аббатом в монастыре Сен-Дени, что близ Парижа. Возникновение готического стиля в архитектуре, как правило, датируется 1137–1143 гг., когда Сугерий перестроил церковь Сен-Дени. Впрочем, его нововведения были не такими уж и новыми. Контрфорсы, хоть и редко, но все же использовались и раньше, а в начале двенадцатого века появились первые немногочисленные нервюры и остроконечные своды. Еще до Сугерия в малых окнах некоторых церквей стали использоваться витражные стекла. Розовые окна также уже существовали, но эффект этот достигался не с помощью цветного стекла, как это было в Сен-Дени. Сугерий был первым, кто новаторски и гармонично соединил все эти элементы в одном здании, в результате чего возникло совершенно новое ощущение света и пространства.Формулируя свои эстетические принципы, Сугерий опирался на учение о свете и эманации, автором которого был его покровитель, святой Дени. Сугерий и его современники считали, что святой Дени (великомученик, принесший во Францию христианство) и Дионисий Ареопагит (ученик святого Павла) — это одно и то же лицо (Деян. 17, 34). В аббатстве, построенном на предполагаемом месте захоронения святого Дени, хранились греческие копии философских трудов Дионисия. Позднее было установлено, что эти книги принадлежат перу анонимного автора, которого назвали Псевдо-Дионисием. Псевдо-Дионисий жил в пятом веке, был неоплатоником, учеником, если не Прокла, то его наследника Дамаския — одного из последних предводителей афинской платонической школы. Потом Псевдо-Дионисий принял христианство.
Работы Псевдо-Дионисия, которые являются одновременно христианскими и неоплатоническими, следует отнести к числу наиболее мистических писаний. В его работе "O божественных именах" речь идет о невыразимой, несущей свет природе, Божества. А в "Небесной Иерархии" описываются гармоничная эманационная структура творения, триединство Бога и последовательное продвижение от "божественных принципов" по девятиступенчатой иерархии ангелов. Для Псевдо-Дионисия, как и для святого Августина, число неотделимо от природы, как от высших, так, и от низших уровней бытия. Убеждения обоих философов основывались на пифагорейских и платонических принципах.
Теология Псевдо-Дионисия, по сути своей, представляет собой послание о свете, поскольку Бога и мистическую иерархию он описывает в категориях света. Он отождествляет Бога со светом и «Добром» — словом, которое обозначает "вершину Божественности", и которое Платон часто использовал в качестве определения Абсолюта. По Псевдо-Дионисию, Бог как Добро есть "Архетипический Свет, стоящий выше любого другого света". Он "дает свет всему, что может его принять… и он есть мера всех существ и их Принципа вечности, число, порядок и единение".[122]
Эта цитата относится ко всем основным элементам теологии Сугерия: 1) Бог, как свет, являющийся источником всего; 2) божественная эманация от абстракции к более плотной форме; 3) число, порядок и мера, как источник всего творения.
Именно эти принципы послужили в качестве философской модели форм Сен-Дени и всех последующих готических соборов. Именно готическая церковь превратилась, прежде всего, после нововведений Сугерия, в выражение этой светлой философии пропорций.
Пользуясь надежной поддержкой церкви и государства (Сен-Дени был не только святыней, возведенной в честь покровителя Франции, но и местом захоронения французских королей), Сугерий быстро провел перестройку церкви аббатства. Особый интерес вызывает расширенный клирос — первая из многих особенностей, свойственных только новому готическому стилю, Более тяжелые романские контрфорсы и куполообразный крестовый свод были заменены стройными колоннами и комбинацией округлых и остроконечных арок. Такая концентрация этих контрфорсов, наряду с расширением контрфорсов стен, позволила сузить стены и увеличить окна, добавив света в интерьере. Витражные стекла в окнах сделали видимыми и доступными лучи божественного света. Витражи представляли собой иллюстрацию триединства природы божественного света, как оно понималось Псевдо-Дионисием и неоплатониками: светящаяся, абстрактная суть (Отец); эфемерная материя витражного стекла (Мать); освещенные образы человека и природы (Сын). Все это достигалось свинцовыми узорами и цветными стеклами.
Созерцая великолепие церкви Сугерия, посетивший ее человек мог вспомнить об утверждении Дионисия, что в силу "обладания изначально дарованным нам Светом Отца, который является Источником Божественности, которая в фигуральных символах являет нам образы благославенных ангельских иерархий", мы должны "стремиться взобраться" по этим образам к "его Первичному Лучу".[123] Высота готического собора и его лучистые окна могли заставить устремиться вверх взгляд и разум человека, и посредством символов, сияющего света и священных геометрических форм, открыть ему божественный порядок.
Следуя превалировавшему тогда убеждению, что божественная эманация концентрируется в драгоценных камнях и металлах, Сугерий привлек искусных мастеровых к заполнению пространства вокруг алтаря предметами, сделанными из этих материалов. Собор, с его переливающимися словно драгоценные камни витражами, с его сверкающим орнаментом, выполненным из золота и драгоценных камней, основанием, украшенным драгоценными камнями, стал напоминать описание, данное святым Иоанном Новому Иерусалиму. Ибо, в соответствии с этим описанием, Иерусалим "имеет славу Божию; светило его подобно драгоценнейшему камню, как-бы яспису кристалловидному", и "стена его построена из ясписа, а город был чистое золото, подобен чистому стеклу" (Отк. 21:11,18).
Сугерий, оставивший подробное описание перестройки церкви, начертал на главных дверях храма несколько предложений, в которых описывал свои достижения:
Вот часть того, что принадлежит тебе, о Великомученик Дени…
Свет есть благородный труд, но будучи благородно светлым, труд должен Просветлять разум, чтобы он мог по ступеням истинного света Подняться к Истинному Свету, истинными вратами которого является Христос.[124]
В этом посвящении, обращенном к созданной Дионисием философии
света и эманации, Сугерий указывает, каким образом новая церковь и ее
убранство могут служить в качестве орудия преображения, украшенной
дорогими каменьями алхимической чаши, благодаря которой человек может
вернуться к божественному свету.Свет есть благородный труд, но будучи благородно светлым, труд должен Просветлять разум, чтобы он мог по ступеням истинного света Подняться к Истинному Свету, истинными вратами которого является Христос.[124]
http://suger.ru/94-rolf-toman-abbat-sugerij-i-svyatoj-bernar/
«Пламенный патриот и рачительный хозяин; несколько склонный к напыщенным речам и влюбленный в пышное великолепие, но практичный и основательный в житейских делах и умеренный в личных привычках; трудолюбивый и общительный, добродушный и здравомыслящий, тщеславный, остроумный и неукротимо жизнерадостный» , Сугерий, несомненно, умел наслаждаться жизнью и был обостренно восприимчив к прелести и блеску красивых вещей.
Все эти черты и в особенности любовь к красивым вещам резко отличали Сугерия от другой выдающейся личности того времени — святого Бернара Клервоского (1090-1153). Этот великий цистерцианский аббат, страстный полемист и самый могущественный и влиятельный монах XII столетия, утверждал необходимость строжайшей дисциплины в монастырской жизни и крайнего самоограничения монахов во всем, что касается личных удобств, питания и сна. Исполненный миссионерского рвения, святой Бернар энергично вмешивался всюду, где, по его мнению, монастырской жизни, литургической практике или религиозным воззрениям недоставало строгости или сосредоточенности на главной цели. Предельно сурово он выступал также против всякого отклонения от ортодоксальных позиций в теологии. Что касается аббата Сугерия, то он ценил дисциплину и скромность, но был настроен решительно против таких «монашеских добродетелей», как униженное смирение и аскетизм. Однако сбрасывать со счетов мнение Бернара по поводу Сен-Дени Сугерий не мог, так как под влиянием могущественного цистерцианца находился сам папа. От внимания святого Бернара не могло ускользнуть, что временами в аббатстве Сен-Дени, так тесно связанном с французской монархией, творится «недолжное»: «Без колебаний и непритворно воздают они кесарю кесарево. Но далеко не столь добросовестно воздают они Богу Богово». Предположительно в 1127 году, на шестой год пребывания Сугерия в должности настоятеля, Бернар поздравил своего более близкого мирским делам собрата с успешным «проведением реформы» в аббатстве Сен-Дени. Однако, как замечает Панофский, «эта «реформа» не только не ослабила политическое влияние аббатства, но и обеспечила Сен-Дени независимость, престиж и благосостояние, которые позволили Сугерию укрепить и легализовать традиционные связи этого аббатства с французской короной». Так почему же святой Бернар относился к положению дел в Сен-Дени более терпимо, нежели в других монастырях, не соответствовавших его суровым стандартам? Что заставляло его обращаться с аббатом Сугерием гораздо более уважительно, чем со всеми теми, чьи взгляды также вызывали у него недовольство? Панофский приходит к выводу, что между этими двумя потенциальными противниками существовало некое молчаливое соглашение: «Понимая, сколько вреда они могли бы нанести друг другу, оказавшись врагами, королевский советник […] и величайший духовный вождь Европы, наставлявший самого папу, решили стать друзьями».
Тем не менее аббата Сугерия и святого Бернара разделяло скрытое противостояние, проявившееся, в частности, в характере нововведений в аббатстве Сен-Дени. Сугерий питал страстную любовь к священным изображениям и всевозможным украшениям церковного интерьера, к золоту, эмали и драгоценным камням, вообще ко всему блестящему и сверкающему; особое же восхищение вызывали у него витражи. Бернар, напротив, осуждал подобные украшения — не потому, что был невосприимчив к их очарованию, но потому, что такие вещи, по его мнению, отвлекали от благочестивых размышлений и молитв. В результате строители цистерцианских монастырей и церквей, в изобилии возводившихся по всей Европе в XII—ХIII веках, должны были придерживаться стиля, который предписывала аскетичная эстетика святого Бернара с ее многочисленными правилами и ограничениями. Тем не менее набиравший силу орден цистерцианцев сыграл важную роль в распространении готического искусства по Европе: он широко заимствовал технические новшества, отличавшие конструктивные принципы готики, да и сам по себе был не чужд инноваций (например, в области методов гидротехники, развивавшихся в монастырях, кот
Витражи XIX столетия с изображением Изабеллы Арагонской, Филиппа IV и Маргариты Прованской:
Великолепные скамьи. Они были привезены в церковь из замка Гайон в Нормандии, из капеллы Жоржа Амбуазского, архиепископа Руана. Скамьи являются выдающимся произведением начала XVI века. Панно представляют собой епизоды из жизни Христа и Девы Марии, а также Иоанна Крестителя. Во время реставрационных работ Виолле-ле-Дюк установил скамьи в церкви Сен-Дени.
Надгробие Филиппа IV Красивого:
Согласно летописям, Филиппа Красивого похоронили в понедельник 4 декабря 1314-го года между отцом Филиппом III и матерью Изабеллой Арагонской и дедом Святым Людовиком на южной стороне трансепта. Надгробный памятник появился только лишь в 1327-м году по приказу Карла IV. Первоначально, он располагался на плите из черного мрамора, а вокруг находились украшения из готического орнамента.
Тело Филиппа Красивого покоилось в каменном гробу, который был плотно закрыт, внутри его отделали свинцом. Что интересно, гробницу закрыли с помощью железных прутьев. Скелет короля хорошо сохранился, в 1793-м году в гробнице нашли золотое кольцо, медный позолоченный скипетр, на котором изображена птица из позолоченной меди.
Экспозиция в крипте Сен-Дени, посвященная Святому Дионисию, первому епископу Парижа:
Древняя крипта Сугерия (XII век):
Место захоронения Святого Дионисия:
Великолепный деамбулаторий с венцами капелл времен аббата Сугерия:
Мощи Дионисия и его сподвижников:
Витраж под названием "Аббат Сугерий в ногах Девы Марии", выполненный между 1140-1144-м годами:
Сугерий украсил свою церковь великолепной мозаикой, часть которой сохранилась до наших дней и находится в капелле Сен-Фирмен:
Октябрь, деталь мозаики капеллы Сен-Фирмен, середина XII века:
Монах Альберик в молитве, деталь мозаики капеллы Сен-Фирмен, середина XII века. Именно этот монах и был изготовителем мозаики:
Филипп V, Жанна д'Эврё, Карл IV:
Карл IV Красивый:
Деталь гробницы Дагобера I (XIII век):
Надгробие Филиппа Французского, сына Людовика VIII и Бланки Кастильской из аббатства Ройомон:
Надгробия Людовика и Филиппа Французских, детей графа Алансонского, из аббатства Ройомон:
Келья Луизы Французской, дочери Людовика XV, монахини-кармелитки в музее Истории и Искусства Сен-Дени:
КИНОЛОГОВО
КИНОЛОГОВО :: ГОВОРИЛЬНЯ :: Наша история :: Франция
Поделиться | Ещё!
Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени)
АвторСообщение
Тема: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:33 Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени)
Одно из самых сильных мест Франции, духовная опора, мощь и немыслимая, невероятная красота, свет, пробивающий насквозь и опыт, и скепсис. Древнее аббатство, католическая святыня, первое в мире готическое сооружение и усыпальница великих французских королей.
Монастырская церковь Сен-Дени на протяжении двенадцати столетий являлась королевским некрополем. Большинство французских королей, от Меровингов до Бурбонов, погребены в Сен-Дени.
Согласно легенде, около 250 г. первый епископ Парижа св.Дионисий (Дени) за проповедь христианства был обезглавлен на Монмартре у святилища Меркурия. Однако произошло чудо: святой мученик взял свою отрубленную голову в руки и двинулся вперед по дороге на север. Пройдя около 6 км, он упал замертво в селении Catulliacum, которое впоследствии стало называться Сен-Дени. Там его похоронили, на галло-римском кладбище, среди христианских мучеников. Впервые св. Дионисий упомянут в тексте, посвященном жизнеописанию св. Женевьевы "Vie de sainte Geneviève" (520 год), где сообщается о том, что он был первым епископом Парижа и был послан в Галлию папой Климентом. В V веке св. Женевьева настояла на строительстве базилики в его честь. А в VII в. король Дагобер основал аббатство возле этой часовни, ставшее одним из самых известных и богатых во Франции. Сам король Дагобер захоронен в базилике, а святая Женевьева и святой Дени считаются заступниками и покровителями Парижа.
Первый христианский король франков Хлодвиг, который выбрал своей столицей городок Лютеция на острове Ситэ, именно из-за его близости к святыням аббатства Сен-Дени, и великий Карл Мартелл, родоначальник династии каролингов и спаситель Франции, разбивший войска оккупантов-сарацин под Пуатье. В 732 году он предотвратил исламизацию Европы. Они здесь.
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:36
Хронист VI века Григорий Турский считал, что св. Дионисий был одним из семи епископов, пришедших обращать Галлию в христианство. Посланный в Париж, он умер от преследований императора Деция (249-251гг.). В VII веке св.Дионисий стал особым патроном франков. Похоже, что под именем святого Дионисия подразумевали трех разных людей.
Французских королей со времен Хлодвига короновали в Реймсе, а большинство французских королев - в аббатстве Сен-Дени.
В 20 веке археологи обнаружили в Сен-Дени нетронутое погребение VI века - меровингской королевы Арегонды, супруги короля Хлотаря I.
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:39
Карамзин в 1790-х годах искал здесь могилу Анны Ярославны, королевы Франции.
Часовня святой Женевьевы перестраивалась под патронажем короля франков Пипина Короткого около 755 года, возведенные вновь стены покоились на прежних основаниях. Она была закончена его сыном Карлом Великим (768-814) и освящена в 775 году в присутствии короля и его приближенных. Руководил строительством каролингского здания аббат Фульрад (750-784), который играл важную роль в политической жизни и пользовался благосклонностью короля.
Король Карл Лысый и Гуго Капет, основатель правящей династии капетингов, были почетными аббатами монастыря, многие принцы крови получали здесь начальное образование.
Именно в монастырской школе Сен-Дени Сугерий, блистательно одаренный человек простого происхождения, еще будучи мальчиком, подружился с другим ребенком, учеником аббатской школы - будущим королем Людовиком ле Гро. Дружба эта продолжалась всю их жизнь. В 1127 г. один из интеллектуалов 12 века, Бернар Клервоский, писал: «Это аббатство было выдающимся местом и имело поистине королевское достоинство с древних времен; там вели свои юридические дела Двор и рыцари короля».
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:36 Хронист VI века Григорий Турский считал, что св. Дионисий был одним из семи епископов, пришедших обращать Галлию в христианство. Посланный в Париж, он умер от преследований императора Деция (249-251гг.). В VII веке св.Дионисий стал особым патроном франков. Похоже, что под именем святого Дионисия подразумевали трех разных людей.
Французских королей со времен Хлодвига короновали в Реймсе, а большинство французских королев - в аббатстве Сен-Дени.
В 20 веке археологи обнаружили в Сен-Дени нетронутое погребение VI века - меровингской королевы Арегонды, супруги короля Хлотаря I.
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:39 Карамзин в 1790-х годах искал здесь могилу Анны Ярославны, королевы Франции.
Часовня святой Женевьевы перестраивалась под патронажем короля франков Пипина Короткого около 755 года, возведенные вновь стены покоились на прежних основаниях. Она была закончена его сыном Карлом Великим (768-814) и освящена в 775 году в присутствии короля и его приближенных. Руководил строительством каролингского здания аббат Фульрад (750-784), который играл важную роль в политической жизни и пользовался благосклонностью короля.
Король Карл Лысый и Гуго Капет, основатель правящей династии капетингов, были почетными аббатами монастыря, многие принцы крови получали здесь начальное образование.
Именно в монастырской школе Сен-Дени Сугерий, блистательно одаренный человек простого происхождения, еще будучи мальчиком, подружился с другим ребенком, учеником аббатской школы - будущим королем Людовиком ле Гро. Дружба эта продолжалась всю их жизнь. В 1127 г. один из интеллектуалов 12 века, Бернар Клервоский, писал: «Это аббатство было выдающимся местом и имело поистине королевское достоинство с древних времен; там вели свои юридические дела Двор и рыцари короля».
В XII веке старой каролингской церкви потребовалась реконструкция. С одной стороны, в некоторых частях здание находилось в критическом состоянии, с другой стороны, оно было уже недостаточно вместительно и не вполне удовлетворяло новым потребностям аббатства. Строительство четвертой базилики, построенной под патронажем аббата Сугерия, началось около 1130 года и продолжалось до самой его смерти в 1151 году.
Аутентичные королевские надгробия, 13 век
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:42
Сугерию (он родился в 1088 г., был аббатом Сен-Дени с 1122 г. до своей смерти в 1151 г.) довелось быть главой и преобразователем монастыря, который по своему политическому значению и своим земельным владениям превосходил большинство других епархий Франции. Сугерий был советником двух королей, а во время Второго Крестового Похода, одинм из идеологов которого он был, король Людовик VII оставил его вместо себя регентом - правителем всей страны.
С того времени его даже стали именовать «отцом отечества». Однако Сугерия заботило не только укрепление французской монархии, но и поднятие ее духовного престижа.
Именно здесь, в ходе работе по реконструкции аббатства аббат Сугерий становится основоположником нового типа храмовой архитектуры, которую он назвал «архитектура света», впервые прибегнув к объединению элементов бургундской архитектуры (стрельчатая арка) с элементами архитектуры нормандской (нервюрный свод).
Нет, не с востока пришла готика в Европу, как утверждают мистификаторы и искатели чужой мудрости. Она родилась во Франции, из великой средневековой европейской культуры, и корни ее здесь - в Бургундии, в Нормандии.
Гениальность Сугерия в том, что он объединил многие духовные и архитектурные идеи прежних, тяжелых и торжественных романских соборов, создав нечто доселе невиданное - готику, летящую и лучезарную архитектуру света.
Назначение «архитектуры света» - духовно возвысить наблюдателя, вознося его от материального к нематериальному. Изобретение Сугерием "историзированного оконного медальона" (то есть того церковного витража, который мы знаем), оказало глубокое влияние на мировое витражное искусство. В этом тоже он был первым. И первая в мире витражная роза построена в аббатстве Сен-Дени - тоже идея аббата Сугерия.
"Удивительная способность к Великому Деланию присуща только старым, истинным витражам - разрешать, отделять и очищать проходящий свет, превращая заурядные частицы в чистейшую субстанцию бессмертия".
Витражи были особой гордостью Сугерия.
Из исторических сюжетов витражей Сен-Дени один цикл был посвящен событиям Первого крестового похода, а второй иллюстрировал "Путешествие Карла Великого в Святую землю", написанное монахами в Сен-Дени. Вероятно, эти циклы связаны с подготовкой второго крестового похода и визитом папы в аббатство, состоявшимся в 1147 году.
Высокий, наполненный солнечным светом клирос произвел такое сильное впечатление на епископов, присутствующих на освящении собора, что всю вторую половину века они посвятили строительству во Франции великолепных готических соборов.
Стиль этот назывался лучезарным, пренебрежительную "готику" придумали высокомерные итальянцы во время своего ренессанса, дабы подчеркнуть, что их новомодная архитектура - не то, что у диких северных готов из Франции.
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:46
Аутентичные королевские надгробия, 13 век
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:42 Сугерию (он родился в 1088 г., был аббатом Сен-Дени с 1122 г. до своей смерти в 1151 г.) довелось быть главой и преобразователем монастыря, который по своему политическому значению и своим земельным владениям превосходил большинство других епархий Франции. Сугерий был советником двух королей, а во время Второго Крестового Похода, одинм из идеологов которого он был, король Людовик VII оставил его вместо себя регентом - правителем всей страны.
С того времени его даже стали именовать «отцом отечества». Однако Сугерия заботило не только укрепление французской монархии, но и поднятие ее духовного престижа.
Именно здесь, в ходе работе по реконструкции аббатства аббат Сугерий становится основоположником нового типа храмовой архитектуры, которую он назвал «архитектура света», впервые прибегнув к объединению элементов бургундской архитектуры (стрельчатая арка) с элементами архитектуры нормандской (нервюрный свод).
Нет, не с востока пришла готика в Европу, как утверждают мистификаторы и искатели чужой мудрости. Она родилась во Франции, из великой средневековой европейской культуры, и корни ее здесь - в Бургундии, в Нормандии.
Гениальность Сугерия в том, что он объединил многие духовные и архитектурные идеи прежних, тяжелых и торжественных романских соборов, создав нечто доселе невиданное - готику, летящую и лучезарную архитектуру света.
Назначение «архитектуры света» - духовно возвысить наблюдателя, вознося его от материального к нематериальному. Изобретение Сугерием "историзированного оконного медальона" (то есть того церковного витража, который мы знаем), оказало глубокое влияние на мировое витражное искусство. В этом тоже он был первым. И первая в мире витражная роза построена в аббатстве Сен-Дени - тоже идея аббата Сугерия.
"Удивительная способность к Великому Деланию присуща только старым, истинным витражам - разрешать, отделять и очищать проходящий свет, превращая заурядные частицы в чистейшую субстанцию бессмертия".
Витражи были особой гордостью Сугерия.
Из исторических сюжетов витражей Сен-Дени один цикл был посвящен событиям Первого крестового похода, а второй иллюстрировал "Путешествие Карла Великого в Святую землю", написанное монахами в Сен-Дени. Вероятно, эти циклы связаны с подготовкой второго крестового похода и визитом папы в аббатство, состоявшимся в 1147 году.
Высокий, наполненный солнечным светом клирос произвел такое сильное впечатление на епископов, присутствующих на освящении собора, что всю вторую половину века они посвятили строительству во Франции великолепных готических соборов.
Стиль этот назывался лучезарным, пренебрежительную "готику" придумали высокомерные итальянцы во время своего ренессанса, дабы подчеркнуть, что их новомодная архитектура - не то, что у диких северных готов из Франции.
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:46 Столетняя война и гугенотские войны разрушали аббатскую церковь... Известно, что в 1435 и 1567 годах аббатство было в центре конфликта, но точного описания потерь не обнаружено.
Как место погребения королей Франции оно сильно пострадало в 1793 году, считается, что головы скульптур были изувечены именно в тот период.
Проект радикальной реконструкции внутренней части церкви, предложенный в 1781, связанный "с созданием в крипте капеллы Бурбонов, не был осуществлен по политическим и финансовым причинам.
Несколькими годами позже, могилы, витражи и сокровища аббатства были расхищены во время Революции. Здание чудесным образом ускользнуло не только от разрушения по распоряжению Национального собрания, и от ярости революционеров, но также от проекта Наполеона, связанного с превращением монастырской церкви в императорский мавзолей", и пережило пагубные реставрации первой половины ХIХ-го века.
Королева Анна Бретонская с мужем, Людовиком XII
Я зову ее Анечка - она была маленького роста, смелая и нежная, умная, образованная и не очень счастливая. Посмотрите на ее мягкое кельтское лицо, тонкие ключицы... Герцогиня Бретани.
В XV в. древнее герцогство Бретань было присоединено к королевству Франции благодаря двум последовательным бракам Анны Бретонской. Невеста, подобно эстафетной палочке, перешла от Карла VIII, чьей женой она стала в 1491 г., к Людовику ХII (1499).
Эта семейная идиллия была достигнута в результате жестокого поражения, которое нанесла французская армия 28 июля 1488 г. бретонцам, защищавшим национальную территорию. По договору, подписанному с победителем, последний герцог Бретонский — Франсуа II — не имел права выдавать двух своих дочерей замуж «без мнения и согласия короля». Спустя два месяца отец умер, а еще через три года Анну против ее воли отдали за французского короля Карла VIII
В базилике хранилось государственное знамя – орифламма, золотой скипетр и трон франкского короля Дагоберта, меч Карла Великого...
В XI-XIV вв. ни один военный поход короля не начинался без торжественного богослужения с выносом мощей трех мучеников и торжественным вручением орифламмы королю-военачальнику.
Именно монахам аббатства Сен-Дени было поручено вести великую летопись – официальную историю Французского государства.
Екатерина Медичи
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:49 Базилика была разорена вандалами во время Революции. Произошло осквернение этого изначально мистического места, немедленно переименованного революционерами во «Франсиаду».
В течение нескольких недель была перечеркнута история страны длиной в четырнадцать веков. Останки более 60 правителей, старавшихся так или иначе сделать все возможное для возвышения Франции, «эксгумировали» и, свалив в одну общую яму, засыпали известью и сожгли.
Были разбиты прижизненные портреты, прекрасные памятники, созданные великими скульпторами разных эпох, сорвана и переплавлена свинцовая крыша. Восставшие парижане полагали, что это поможет им изменить будущее...
Шатобриан так писал о царившем здесь запустении:"Сен-Дени опустошено, здесь пролетают птицы, и на разбитых алтарях растет трава…"
Своим возрождением базалика обязана периоду Реставрации и великому архитектору Виоле-ле-Дюку. Вот кто заслуживает памятника - именно он, историк, художник и реставратор Эжен Виоле-ле-Дюк, спас для человечества погибавший Нотр-Дам, Сен-Дени, Мон-Сен-Мишель, церковь в Везле, замок Пьерфон, Каркассон и еще многие величайшие сооружения, составляющие живую духовную связь с историей Франции, гордость страны. Они стояли черные, полуразрушенные, изуродованные и частью сожженные бесами-рэволюсьонэрами, без крыш, без дверей, их распродавали на камни, как древнюю прекрасную крепость Бастилию... Мы бы уже не застали Нотр-Дам и Сен-Дени, если бы не труд Виоле-ле-Дюка.
Эжен Виолле-ле-Дюк и барон Гилерми (Guilhermy) решили вернуть базилике ее прежний блеск. В течение этого периода королевские могилы, которые прославили аббатство, неоднократно перемещали между Сен-Дени и Парижем, затем, после их возвращения в монастырскую церковь, между криптой и нефом. Они сохранены, к счастью, благодаря усилиям Александра Ленуара. Учредитель музея французских Памятников намеревался спасти также от разрушения надгробные памятники других церквей, которые находятся сегодня в Сен-Дени…
Крипта IX века
Там хранились мощи святого Дионисия
Черные плиты - могилы Людовика XVI и Марии-Антуанетты
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:56 В 1816 г. Людовик XVIII возращает базилике её былое предназначение королевского некрополя. Он помещает в усыпальницу тела Людовика XVI и Марии Антуанетты, во время Революции брошенных в общую могилу, возвращенные в 1817 с кладбища Мадлен де Пари, где они были похоронены после казни. Сюда перенесены также гробницы, спасённые Александром Ленуаром во время Парижской Коммуны.
Людовик XVII
8 июня 1795 года в парижской тюрьме Тампль умер десятилетний мальчик. Ребенок тяжело болел и уже несколько месяцев не произносил ни слова. На гильотине его мать, королева Мария-Антуанетта, назвала сына наследником французского престола. Останки замученного в тюрьме ребенка, сохраненные судебным медиком, были отправлены на генетическую экспертизу, которая подтвердила - мальчик был ближайшим родственником Марии-Антуанетты. В 2004 году сердце мальчика, Людовика XVII, было захоронено в крипте базилики Сен-Дени, невдалеке от отца и матери.
Генрих IV
В 1593 году Генрих IV избрал базилику святого Дионисия для церемонии отречения от ошибок протестантства и для торжественного воссоединения с католической церковью.
Когда в 1793-м санкюлоты, бомжи и проститутки громили древнее аббатство, выяснилось, что тело любимого народом короля Генриха IV совершенно не тронуто тлением. Вместо революционных кликов раздался общий возглас: «Да здравствует Генрих IV!». Он выглядел таким, каким его запечатлел на своем полотне Рубенс. Раскопки были приостановлены толпами народа, как это бывает при открытии мощей святого. Французы прощались со своим королем, стараясь дотронуться хотя бы до края его одежд. Лишь спустя несколько дней "работы" продолжились...
Король-Солнце, Людовик XIV
"Обилие скульптуры, каменная резьба, витражи, сияющее золото алтарей — все это не просто красивый церковный декор, это освобожденный из материи свет".
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 21:58 Аббат Сугерий писал:
«Кто бы ты ни был, если ты хочешь восхвалить великолепие этих дверей, восхищайся не золотом и затратами, а искусной работой. Сияет благородное изделие, но, будучи благородно сияющей, работа эта должна освещать умы, чтобы они могли продвигаться средь истинных светов к Истинному Свету, в который истинный вход есть Христос. То, каким образом это отражено в этом мире, сообщает золотая дверь. Тусклый ум поднимается к правде через то, что материально, и, увидев этот свет, будет высвобожден из прежней погруженности».
Сколь много говорят удивительные слова Сугерия о смысле готического собора! Ведь прежде, чем свет его будет пробуждать дух прихожан, должен быть кто-то, кто выявит этот свет. Прежде всего храм становился Великим деланием (как называли этот процесс алхимики) для тех, кто его строил. Неслучайно поэтому помимо мастеров-каменщиков в возведении собора принимали участие почти все жители города. Они сами создавали храм для своего города! Не столько для настоящего, сколько для будущего, или, может быть, для вечного?
Вся базилика
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 22:01В XII веке елемозинарий Сен-Дени раздавал примерно десятую часть доходов аббатства в виде хлеба, мяса, зерна, сельди: за 25 воскресений – 2500 хлебов.
Бедные получали также обувь и одежду. Сиротские приюты, школы, обучение ремеслам, дома престарелых, социальные службы, гостиницы для паломников, выкуп пленных из вражеской неволи, первые типографии, распространение передовых методов сельского хозяйства, труд летописцев, бесплатные госпитали и хосписы - все это средневековые монастыри, где один из главных - монастырь Сен-Дени.
Жанна д’Арк была ранена в этих краях, в битве за Париж. Памятная доска в честь Девы на фасаде Сен-Дени
Бронзовые позолоченные двери, описанные Сугерием в «De Administratione», были повреждены в 1771, а затем расплавлены в 1794 году. Лишился фасад и северной двери, бережно оставленной Сугерием от старого здания церкви, и южной, заказанной им для нового фасада. Современные двери центрального портала представляют собой реконструкцию, сделанную в 1842-1843 годах
Романский фасад
________________________________________________
Тема: Re: Усыпальница французских королей (базилика Сен-Дени) Сб 10 Сен 2011 - 22:03первый готический фасад Франции
роза снаружи
Другое дело, что это потрясающий душу символ самой древней в Европе монархии сегодня обрел вдвойне символическое месторасположение.
Сама-то базилика никуда не сдвинулась — стоит, как стояла еще при аббате Сугерии, но сдвинулась Франция, и усыпальница французских королей Сен-Дени стоит посреди арабского поселения с тем же названием. Из безлюдных сводов, отдающих вечностью, посетитель выходит на восточный базар, отдающий европейской современностью — мужчины приятно смуглявого вида, женщины в хиджабах, обильная торговля бараниной, шум и гевалт.
Впрочем, такое пограничье между французской монархией и землями пророка Магомета имело место еще на заре династии Каролингов, в VIII в. по Р. Х. — просто теперь пограничье сильно сдвинулось к северу от Пиренеев. А и то сказать, не совсем же зря трудились комиссары Конвента, и не совсем же впустую пропал их скорбный труд и дум высокое стремленье. Арабский базар — это зримая реальность Франции, тогда как grandeur de la France — это скорее для битвы последнего часа, если она, конечно, состоится.
No comments:
Post a Comment