მსოფლიო დარდი,ბაირონიზმი,რომანტიული ბუნტი,სადიზმი და ა.შ.

"ო ღმერთო, რა სამოთხეა ირგვლივ! როგორ დაასაჩუქრა ცამ ბედნიერი მხარე!და მხოლოდ ადამიანს უხარია უწმინდური ხელით ყველაფრის წაბილწვა..." //ბაირონი// 

განმანათლებელთა იდეების კრახმა , რევოლუციურმა ქარიშხლებმა, ტერორმა, ძალადობამ, გამოიწვია საზოგადოებრივი იმედების დაკარგვა და იმედგაცრუება. გაჩნდა რწმენა რომ საზოგადოების გონივრული გარდაქმნა თავისუფლების, თანასწორობის და ძმობის საფუძველზე შეუძლებელია.

ამან გააჩინა მსოფლიო დარდის(Weltschmerz) განწყობა.  ცხოვრებით უკმაყოფილო რომანტიკოსებმა ირწმუნეს რომ  არსებული  სამყარო ყველაზე უარესია  ყველა შესაძლებელ და წარმოსადგენ სამყაროთა შორის და არა ყველაზე უკეთესი როგორც ამას ფიქრობდა ლეიბნიცი.

მსოფლიო დარდით შეპყრობილებისთვის ბოროტება მოუცილებელია სამყაროდან, შეუძლებელია მისი ამ ქვეყნიდან საბოლოოდ მოშორება მაგრამ მასთან ბრძოლა არ აძლევს ბოროტებას მსოფლიოს აბსოლუტურ მბრძანებლად გადაქცევის საშუალებას და ამიტომ მასთან ბრძოლა აუცილებელია. 

რომანტიზმში ჩნდება პესიმიზმი,ინგლისური სპლინი თუ რუსული ხანდრა.

მე-18 საუკუნის განმანათლებელთა მიერ ნაქადაგები ბედნიერების მორალი იცვლება ცხოვრებით დაჩაგრული და თავის უბედურებაში შთაგონების წყაროს მნახველ გმირთა აპოლოგიით. 

მსოფლიო დარდის მომასწავებლები იყვნენ ინგლისელი პოეტი ბაირონი //1788-1824//,მისი გავლენის განმცდელი ჰაინრიხ ჰაინე //1797-1856// და ნიკოლაუს ლენაუ//1802-1850//. ეს გრძნობა კარგად გამოხატა კ.დ.გრაბბემ:

"მაშ,ყველაფრის მძლეველი ბოროტება ისაა რომელიც მართავს სამყაროს და სპობს მას" («Herzog von Gotland»).

მსოფლიო დარდის ფესვებია სიკეთის და ბოროტების დუალიზმში და იმის განცდაში რომ ადამიანის ცხოვრებაში უპიატესობას აღწევს ბოროტება.

ბაირონის გმირი და "მსოფლიო დარდი" პოეტის ლექსებში:

ევროპულ კულტურებზე და ლიტერატურებზე უზარმაზარი გავლენის მომხდენმა ბაირონმა ადრე დაიწყო ლექსების წერა.მაგრამ პოემა ჩაილდ ჰაროლდის მოგზაურობის გამოსვლის შემდეგ მისი ყოველი ლექსი მოვლენა იყო მთელი ევროპისთვის.

ბაირონი გადაიქცა ეპოქის სვინდისად. ის  ხედავდა საზოგადოების მანკიერებებს. მას არ ეშინოდა ამ მანკიერებებზე ლაპარაკი.

პოეტისთვის ცხოვრება იყო მუდმივი ბრძოლა, წინააღმდეგობის დაძლევა ოცნების გულისთვის,მისწრაფება მშვენიერებისკენ და ჭეშმარიტებისკენ.

სხვადასხვა ქვეყნის პოეტები იმსჭვალებოდნენ ბაირონის პროტესტის,სასოწარკვეთილების,მსოფლიო დარდის სულით,ბაირონის გავლენით ისინიც ხედავდნენ პიროვნების ტრაღედიას თანამედროვე მსოფლიოში.

ბაირონმა შექმნა გმირის ახალი ტიპი რომელსაც უწოდებენ ბაირონულ ტიპს.

ბაირონის გმირი არ იღებს მისი სამყაროს ღირებულებებს.  მას არ ახარებს სიმდიდრე,გართობები,დიდება. მის ირგვლივ არსებული საზოგადოება მას არ მოსწონს, ის ვერ პოულობს ადგილს ამ საზოგადოებაში.ის ვერ ეგუება ცოდვილ მიწას და  ცდილობს წმინდა გრძნობების,ლამაზი ბუნების და მაღალი იდეალების სამყაროში გაღწევას.

მაგრამ სამყარო მტრულადაა განწყობილი ბაირონის გმირის მიმართ,ის მარტოსული და გაუცხოებულია.

მსოფლიო დარდის გნცდამ  გააჩინა ოცნების და სინამდვილის სრული შეუთავსებლობის განცდა.

ახალი დადებითი იდელების მაძიებელი რომანტიკოსები მიმართავენ  ისტორიას,ხელოვნებას,რელიგიას,ხალხურ შემოქმედებას,ბუნებას და ეგზოტიკურ ქვეყნებს,ყველაფერს რაც რადიკალურად განსხვავებულია უბადრუკი და უფერული თანამედროვეობისგან და უპირისპირდება მას.

საბერძნეთში ბაირონს უწოდებენ პრომეთეს. თავისუფლების სიყვარულმა ბაირონი 1823 წელს მიიყვანა საბერძნეთში. ის ეხმარებოდა აჯანყებულ ბერძნებს,ასწავლიდა მათ,აძლევდა იარაღს. 

მან ვერ აიტანა ჰომეროსის,ესქილეს,სოფოკლეს,საფოს ქვეყნის დამონება ოსმალების მიერ. 

ბაირონის დაღუპვამ შესძრა ევროპა. ინგლისმა,საფრანგეთმა და რუსეთმა მხარი დაუჭირეს დამოუკიდებლობისთვის მებრძოლ საბერძნეთს რომელმაც კაცობრიობას აჩუქა სილამაზის და ჰარმონიის იდეალი

მეთვრამეტე საუკუნის დასასრული და მე-19 საუკუნის დასაწყისი  აღინიშნა ევროპაში რომანტიზმის გაჩენით. 

ჰოფმანის, ტიკის, ნოვალისის, შლეგელის, ბაირონის და მრავალ სხვათა ნაწარმოებები მაშინდელ მკითხველზე შთაბეჭდილებას ახდენდნენ შიშის მომგვრელი ორსამყაროიანობით, შემოქმედების ახლებური გაგებით, და, რაც მთავარია, გმირის მანამდე უცნობი ტიპით.

მოგვიანებით რამდენადმე შეცვლილი რომანტიზმი მივიდა რუსულ ლიტერატურაშიც.

გავრცელდა მოწყენილი და დარდიანი, ცხოვრების ამაოებით შეწუხებული გმირის მოდა.

რომანტიულ გმირს აქვს მკვეთრად გამოხატული ინდივიდუალობა, მას აქვს თავისი, ირგვლივ მყოფთა ღირებულებებისგან განსხვავებული ღირებულებები.

რომანტიული გმირი განათლებული და ნაკითხია,კარგად ერკვევა ხელოვნებაში და თვითონაც ხშირად არის მუსიკოსი,პოეტი,მხატვარი.

ის იდუმალია და სავსეა საიდუმლოებებით. 

რომანტიული გმირი მუდმივ კონფლიქტშია ირგვლივ მყოფებთან,  წვრილმანი მატერიალიზმით შეპყრობილ ანგარებიან საზოგადოებასთან რომელიც უარყოფს რომანტიულ გმირს.

მატერიალიზმით შეპყრობილი ანგარებიანი ბრბო ვერ უგებს რომანტიულ გმირს. ის მარტოა და ამაყობს თავისი განსაკუთრებულობით.

რომანტიული გმირი მიესწრაფის გარკვეულ იდეალს. ხილულმა სამყარომ მას გაუცრუვა იმედები და მისი სული მუდამ სავსეა მოწყენილობით, დარდით, ოცნებით.

რომანტიული გმირი გრძნობს ყოფის გაორებას.

მიწიერი, მატერიალური სამყარო განსხვავდება იდეალური, შემოქმედების სამყაროსგან.

რომანტიული გმირი გაურბის საზიზღარ სინამდვილეს მისი ყალბი ღირებულებებით და ცდილობს იდეალის სამყაროში გაღწევას.

რომანტიული გმირი  ჯანყდება საზიზღარი სინამდვილის და მისი ყალბი ღირებულებების წინააღმდეგ, ის პროტესტის ნიშნად აკეთებს რაღაცას.

მე-19 საუკუნის დასწყისში პოპულარული ხდება ერთის შეხედვით ეგოცენტრიკოსი, ადამიანებისაგან განზე განმდგარი, მუდამ რაღაცის ნაკლებობის განმცდელი და სხვა სინამდვილის მაძიებელი რომანტიული გმირი.

გილიოტინების,ძალადობის და საშინელი ტერორის მომტანმა რევოლუციამ ყირამალა დააყენა სამყარო და დაამკვიდრა უტილიტარიზმი, პიროვნების ნიველირება....

რომანტიზმი უარყოფს ყველაფერ ამას. ის განადიდებს მისწრაფებას უსაზღვრო თავისუფლებისკენ,სრულყოფისკენ და განახლებისკენ.

სოციალური სინამდვილე ცალკეა და იდეალი-ცალკე. 

ამავე დროს წინა პლანზე გამოდის ადამიანის სულის ბნელი მხარის, ,სოფლიო ბოროტების და მსოფლიო დარდის ჩვენება.

რომანტიკოსებისთვის უმაღლესი ხელოვნებაა მუსიკა იმიტომ რომ სწორედ ის ავსებს სიცარიელეებს მათ სულში,კურნავს. 

რომანტიზმი და რომანტიული გმირი არის ჯანყი ბუნებით დიდი ადამიანის დაწვრილმანების და უსახურ ინდივიდად გადაქცევის წინააღმდეგ.

გორბაჩოვ-შევარდნაძის პერესტროიკაც მატერიალიზმის,უტილიტარიზმის და წვრილმან გრძნობათა დამკვიდრების, გაუთავებელი ძალადობის ხანაა.

დიდი ადამიანი ისევ დაიყვანება წვრილმან,უსახურ და ინსტინქტებით მცხოვრებ არსებაზე.

შემოქმედი და ხელოვანი ისევ რჩება განზე. ამიტომაა საჭირო რომანტიზმის პრობლემატიკით უფრო ღრმად დაინტერესება.

ჯორჯ ნოელ გორდონ ბაირონი (Byron) (დ. 22 იანვარი, 1788, ლონდონი ― გ. 19 აპრილი, 1824, მისოლუნგი, საბერძნეთი), უკეთ ცნობილი როგორც ლორდ ბაირონი, ინგლისელი რომანტიკოსი პოეტი.
http://www.buki.ge/author-2019.html

ჯორჯ ბაირონი

---

დაიბადა : 22.01.1788 წ
გარდაიცვალა : 19.04.1824 წ

ჯორჯ ნოელ გორდონ ბაირონი (22 იანვარი, 1788, ლონდონი - † 19 აპრილი, 1824, მისოლუნგი, საბერძნეთი), ინგლისელი პოეტი. დაიბადა გაღარიბებული დიდგვაროვანი არისტოკრატის ოჯახში. სწავლობდა ჰაროუს არისტოკრატიულ სკოლაში, კემბრიჯის უნივერსიტეტში. ბაირონის ლექსების პირველი კრებული "მოცალეობის საათები" 1807 გამოვიდა. სატირაში "ინგლისელი ბარდები და შოტლანდიელი მიმომხილველნი" (1809) დაგმო ინგლისის რომანტიკოსთა რეაქციული ტენდენციები. 1811 გამოაქვეყნა პოემა "ჩაილდ ჰაროლდის მოგზაურობის" პირველი ორი ქება. ამავე პერიოდს განეკუთვნება ბაირონის ხანმოკლე, მაგრამ პროგრესიული საპარლამენტო მოღვაწეობა. 1812-1814 წლების ლირიკაში ვლინდება ავტორის სიძულვილი ლონდონის არისტოკტატიული წრეებისადმი; ინგლისის მაღალ საზოგადოებასთან ადრევე დაწყებული კონფლიქტი 1815-1816 ოჯახური დრამითაც გართულდა. ბაირონი შვეიცარიაში წავიდა, სადაც დაუმეგობრდა თანამემამულე პოეტს პ.ბ. შელის. 1817-იდან იტალიაში გადავიდა და 1820-1821 უშუალოდ მონაწილეობდა იტალიელი ხალხის ბრძოლაში ავსტრიელთა ბატონობის წინააღმდეგ. 1823 ეროვნულ-განმათავისუფლებელ ბრძოლაში მონაწილეობის მისაღებად გაემგზავრა საბერძნეთში, სადაც მალე ავად გახდა და გარდაიცვალა.

ბაირონის დიდი პოპულარობა "ჩაილ ჰაროლდის" გამოქვეყნებით დაიწყო. ბაირონის ტრაგიკულმა მსოფლაღქმამ მეტი სიღრმით იჩინა თავი 1813-1816 შექმნილი აღმოსავლური პოემების ციკლში ("გიაური", "აბიდოსელი სარძლო", "კორსარი", "ლარა", "კორინთის ალყა", "პარიზინა"). დრამატულია ბაირონის ლექსების ციკლიც "ებრაული მელოდიები" (1814-1815), რომლებშიც სამშობლოს დაკარგვის ტკივილთან ერთად გამოხატულია ადამიანის ძალისა და გამარჯვების რწმენა. წინააღმდეგობრივია აგრეთვე ფილოსოფიური-დრამატული პოემა "მანფრედი" (1817), ეს პოემა ფაუსტური იდეის რომანტიკული ინტერპრეტაციაა. ასეთივე სულისკვეთებისაა მისტერია "კაენი" (1821); 1817-იდან ბაირონის შემოქმედებაში ღრმავდება ინტერესი სოციალური პრობლემებისადმი ("ტასოს ჩივილი", 1817; "მაზერა", 1818; "ჩაილდ ჰაროლდის" ორი უკანასკნელი ქება, 1816-1817); პოლიტიკური მოტივებითაა გამსჭვალული ტრაგედიები "მაჩინო ფალიერო, ვენეციის დოჟი", "სარდანაპალი", "ორი ფოსკარი" (სამივე 1821); ბაირონის მემკვიდრეობაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია პოლიტიკური და ლიტერატურული შინაარსის შემცველ სატირას ("ბეპო", 1818; "ირლანდიელი ავატარა", 1821; "სამსჯავროს ხილვა", 1822 და სხვა).

ბაირონის შემოქმედებით ევოლუციაში მნიშვნელოვანი ნიშანსვეტია დაუმთავრებელი რომანი ლექსად "დონ ჟუანი" (დაიწყო 1818),

ბაირონის თარგმნა საქართველოში XIX საუკუნიდან დაიწყო, მის პირველ ქართველ მთარგმნელთა შორის იყვნენ ი. ჭავჭავაძე და ა. წერეთელი.

ბაირონიზმი- მიმდინარეობა მე-19 საუკუნის დასაწყისის კონტინენტალური ევროპის ლიტერატურაში. გაჩნდა ინგლისელი პოეტი ბაირონის გავლენით. 

ბაირონისტებს გაუცრუვდათ საზოგადოების და სამყაროს იმედი,ისინი შეპყრობილები არიან "მსოფლიო დარდით". 

მათ  ახასიათებს პოეტის მკვეთრი უთანხმოება ირგვლივ მყოფ ადამიანებთან და სამყაროსთან,ზეადამიანის კულტი, მათი აზრით ასეთი იყო ნაპოლეონი. მათ თხზულებათა ლირიულ გმირს ეწოდა ბაირონული გმირი.

საფრანგეთის რევოლუციამ შესძრა ევროპა,მაგრამ მან ვერ გაამართლა მასზე დამყარებული იმედები და გამოწვია განმანათლებელთა ხანის იდეალთა მსხვრევა.

ნაპოლეონის დაცემისა და წმინდა კავშირის შექმნის შემდეგ ევროპაში გავრცელდა რეაქცია. 

ამან კიდევ უფრო გააძლიერა საზოგადოების რომანტიულად განწყობილი ნაწილის პესიმიზმი.
კონტინენტურ ევროპაში ბაირონის ფრანგული თარგმანების გამოჩენამდე  აყვავდა და გაიფურჩქნა მსოფლიო დარდის პოეზია.

შატობრიანმა მისი ალტერ ეგო რენეს სახით შექმნა დამწუხრებული და ცხოვრებით იმედგაცრუებული გმირის ახალი ნაირსახეობა და მისცა მას დემონიზმის, სიამაყის, შეურიგებლობის, იდუმალების ნიშნები.

რენეს მიბაძვით გაჩნდა  ობერმან სენანკურის //1804// და ადოლფ ბენჟამენ კონსტანის //1816//  ტიპები. პუშკინი მათში სამართლიანად ხედავდა ბაირონის წინამორბედებს.

ბაირონი ალბათ იყო პირველი თანამედროვე ტიპის სუპერვარსკვლავი. მასში თავი მოიყარა ყველაფერმა  რაც გაზეთების პირველ გვერდზე და წერილების სათაურებში აქცევს ადამიანს.  პრინც ჩარლზის მსგავსად დიდგვაროვანი, გეტის მსგავსად მდიდარი,ალენ დელონივით ლამაზი,სოლჟენიცინივით დევნილი, ჩე გევარას მსგავსად რევოლუციონერი, სკანდალური გაყრა ვუდი ალენის მსგავსად, ჭორები სექსუალური გადახრების შესახებ მაიკლ ჯეკსონის მსგავსად, ნიჭიც,რა თქმა უნდა.

ევროპა უთვალთვალებდა სკანდალურად ცნობილი კუმირის ყოველ ნაბიჯს.
პოეტი კი თავს იწონებდა საზოგადოების წინაშე ,აგიჟებდა მას მოურიდებელი განცხადებებით. ევროპის დედაქალაქებში გამალებით და გაცხოველებით ჭორაობდნენ პოეტის "არასწორ" ინტიმურ ცხოვრებაზე.
სტენდალის თქმით ბაირონი მაშინ როდესაც ივიწყებდა თავის სილამაზეს იწყებდა ფიქრს თავის მაღალ წარმოშობაზე.

შელის თქმით ლორდ ბაირონოს სახლის წინ მცხოვრებნი ჭოგრიტებით უთვალთვალებდნენ მის ყოველ მოძრაობას.

ერთ ინგლისელ მანდილოსანს გული წაუვიდა მას შემდეგ რაც ბაირონი შევიდა სასტუმრო ოთახში.

საფრანგეთში ყველა რომანტიკოსი იყო მოხიბლული ბაირონით. ყველაზე თანმიმდევრულად მისდევდა ბაირონს პოეტი ლამარტინი,თუმცა ის სამყაროს ბევრად უფრო ნათელ ფერებში ხედავდა სხვა ბაირონისტთა უმეტესობასთან შედარებით.

ალფრედ დე ვინიმ ბაირონში ნახა თავის მონათესავე პესიმისტური განწყობა,რომლის რომანტიული გამოხატულება მოხერხებულად გამოიყენა თავისი ამოცანების გადასწყვეტად.

ვიქტორ ჰიუგომ ბაირონიზმი უფრო მისი ოპოზიციურ-პოლიტიკური მხრიდან აღიქვა. ის ბაირონს აფასებდა როგორც პოლიტიკური თავისუფლების მეხოტბეს,ჩაგრული ხალხების,კერძოდ ბერძნების,მცველს.

ალფრედ  დე მიუსესთვის კი უფრო ახლო აღმოჩნდა ბაირონის გმირების მელანქოლია,იმედგაცრუება,საკუთარი თავით უკმაყოფილება,სულიერ განხეთქილება.

ბაირონიზმი ეხმაურება საკმაოდ თვითმყოფადი იტალიელი ლეოპარდის პოეზიას.

ესპანეთში ბაირონისტის ყველაზე დასრულებულ ტიპად ითვლება ესპონსედა.
გერმანიაში თავისი ტრაღედიების გმირებს ალმანზორს და რატკლიფს ბაირონის ტიპების ზოგი ნიშანი მისცა ჰაინრიხ ჰაინემ.

პოლონეთში ბაირონით გატაცებულები იყვნენ მიცკევიჩი და სლოვაცკი.

რუსეთში ბაირონს სხვადასხვანაირად გამოეხმაურენ ვ.კიუხელბეკერი, ი.კოზლოვი //რომელმაც ბაირონის ბევრი პოემა ზეპირად იცოდა//, ა.პოლეჟაევი, ა.ბესტუჟევ-მარლინსკი...

სამხრეთ რუსეთში გადასახლებული პუშკინი მისივე თქმით გიჟდებოდა ბაირონზე.

ქართველების სიძე და კავკასიის ვიცე-იმპერატორობაზე მეოცნებე გრიბოედოვი კი არ ყოფილა აღფრთოვანებული ბაირონით.
სამაგიეროდ ახალგაზრდა ლერმონტოვი წერდა რომ მას და ბაირონს აქვთ ერთი სული და ერთი ტანჯვა.

12+ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ

 http://www.vokrugsveta.ru/encyclopedia

ბარონი ფრანსუა რენე, ვიკონტი დე შატობრიანი (ფრ. François-René, vicomte de Chateaubriand); 1768 წლის 4 სექტემბერი,სენ-მალო, 1848 წლის 4 ივლისი, პარიზი.-ფრანგი მწერალი, ისტორიკოსი, პოლიტიკური მოღვაწე, დიპლომატი, ფრანგულ ლიტერატურაში რომანტიზმის ერთ-ერთი დამფუძნებელი.

ფრანსუა რენე დე შატობრიანი ეკუთვნოდა ძველ, უკვე წმინდა ლიუდოვიკოს მმართველობის //1214-1270// და ჯვაროსნული ლაშქრობების დროიდან ცნობილ მაგრამ გაღარიბებულ და დაუძლურებულ ბრეტონულ გვარს.

ფრანსუა-რენეს მამის კომერციულმა წარმატებებმა მას მისცეს 1771 წელს შუა საუკუნეების სასახლის ყიდვის საშუალება. მომავალმა მწერალმა სწორედ იქ გაატარა ბავშვობა.

მან მიიღო კლასიკური განათლება. ის იეზუიტურ კოლეჯში სწავლობდა მათემატიკას და ერთ დროს მღვდლობასაც აპირებდა თუმცა ბოლოს და ბოლოს არჩია სამხედრო კარიერა.

1785 წელს მან მიიღო ნავარის პოლკის უმცროსი ლეიტენანტის პატენტი,ორი წლის შემდეგ კი კაპიტანის ხარისხი,მაგრამ ამასობაში მას მობერდა სამხედრო ცხოვრება.

1788 წელს პარიზში გადაბარგებული შატობრიანი უფროსი ძმის დახმარებით მოხვდა ლიტერატურულ წრეში სადაც ბატონობდნენ ანდრე შენიე,ჟან დე ლა არპი,ლუი დე ფონტანუ.

შატობრიანის პირველი ლექსები გამოქვეყნდა 1789 წელს, ბასტილიის აღების წელს, მაგრამ დიდი რევოლუციის განვითარებამ ჩაშალა მისი შემოქმედებითი გეგმები.

ვიკონტი დე შატობრიანი თავიდან იზიარებდა რევოლუციის იდეებს მაშინაც კი როდესაც კათოლიკე და მონარქისტი იყო იმიტომ რომ ვერ იტანდა ტირანიას და დესპოტიზმს.

მაგრამ გამხეცებულ რევოლუციონერთა ძალადობამ პარიზში მას თავზარი დასცა და ისიც 1791 წელს წავიდა ჩრდილოეთ ამერიკაში იქ ნამდვილი თავისუფლებით და უნიფხვო სანკიულოტებთან და ვანდეის და ა.შ. ამაოხრებელ რევოლუციონერებთან შედარებით ნამდვილად ლამაზი ამერიკელი ველურების უბრალოებით დასატკბობად.

რამოდენიმე თვის მანძილზე შატობრიანი როგორც მონადირე დადიოდა დიდი ტბების ირგვლივ და მოგზაურობდა მისისიპიზე.

1792 წლის იანვარში შატობრიანი დაბრუნდა საფრანგეთში რათა კობლენცთან შეერთებოდა როიალისტების არმიას.

1792 წელს ტიონვილის ალყის დროს ის მძიმედ დაიჭრა. მან ძლივს ცოცხალმა მიაღწია ჯერსიმდე.

1793 წელს შატობრიანი გადავიდა ლონდონში სადაც ცხოვრობდა საკმაოდ ღარიბად და ფულს შოულობდა ფრანგული ენის გაკვეთილებით და თარგმანებით. ინგლისში მან გაიცნო მილტონის თხზულება და"კარგული სამოთხე" რომელმაც დიდი გავლენა იქონია მის ლიტერატურულ შემოქმედებაზე.

ლტოლვილობამ შატობრიანი დააფიქრა რევოლუციის მიზეზებზე.

მან დაგმო საფრანგეთის რევოლუციის მოღვაწეები, მაგრამ ამავე დროს განაცხადა რომ რევოლუციაში დიდი წვლილი შეიტანა მონარქიამაც.

ამ აზრმა აღაშფოთა ემიგრანტი მონარქისტები,მაგრამ შატობრიანს მიემხრნენ ზომიერად განწყობილი ინტელექტუალები.

შატობრიანმა ისარგებლა კონსულატის მიერ გამოცხადებული ამნისტიით და 1800 წელს დაბრუნდა პარიზში.

დედას სიკვდილმა და ლუი დე ფონტანეს იდეების გავლენამ ის დააბრუნეს კათოლიკური ეკლესიის წიაღში.

1802 წელს მან გამოაქვეყნა წიგნი "ქრისტიანობის გენია"( Le Génie du Chranisme).

ის თვლიდა რომ ფრანგული საზოგადოება ეშვება ბნელეთში და წყვდიადში და საშველია გული და ფანტაზია და არა რაციო,გონება.

ამ წიგნით სახელგანთქმული შატობრიანი მოიწონა იმპერატორმა ნაპოლეონმა რომელსაც მაშინ სურდა საფრანგეთში კათოლიკური ეკლესიის პოზიციების განმტკიცება.

ნაპოლეონმა შატობრიანი დანიშნა პაპის ლეგატის მდივნად და კარდინალ ჟოზეფ ფეშთან ერთად გაუშვა მისიით რომში. ერთ დროს შატობრიანი მართავდა ვალეს ოლქს.

მაგრამ ნაპოლეონის ბრძანებით ჰერცოგი ენგიენელის მოკვლის გამო პროტესტის ნიშნად მან 1804 წელს მოიხსნა უფლებამოსილებები.

ამ დროიდან შატობრიანი ცხოვრობდა ლიტერატურული შრომით. ის აგროვებდა მასალებს უზარმაზარი ეპიკური თხზულებისთვის "მარტვილები" (Les Martyrs),რომელიც ეძღვნებოდა ქრისტიანთა დევნას რომის იმპერატორი დიოკლეტიანეს დროს.

1806 წელს შატობრიანი წავიდა სამოგზაუროდ საბერძნეთში, მცირე აზიაში, პალესტინაში, ეგვიპტეში და ესპანეთში.

მოგზაურობის დროს გაკეთებული შენიშვნები იქცა ნაწილად თხზულებისა "მოგზაურობა პარიზიდან იერუსალიმში" (Itinéraire de Paris à Jérusalem, 1811), ესპანური შთაბეჭდილებები კი აისახა რომანში უკანასკნელი აბენსერაჟის თავგადასავლები (Les aventures du dernier Abencérage, 1826).

საფრანგეთში დაბრუნებულმა შატობრიანმა გამოლანძღა ნაპოლეონი და შეადარა ის ნერონს. ამის გამო იმპერატორმა აუკრძალა შატობრიანს პარიზში გამოჩენა.

შატობრიანი მეუღლესთან ერთად დასხლდა პარიზთან ახლოს მამულში რომელსაც ერქვა მგლების ველი. იქ მან დაამთავრა რომანი "მარტვილები" და საიწყო მემუარების წერა // "საფლავისიქითა მოგონებები" , Mémoires d'outre-tombe//.

1811 წელს შატობრიანი აირჩიეს საფრანგეთის აკადემიაში,მაგრამ მან გამოჩენა შესძლო მხოლოდ 1814 წელს ბურბონების რესტავრაციის შემდეგ.

შატობრიანის ახლო მეგობრებს შორის მაშინ იყვნენ მადამ დე სტალი, ჟოზეფ ჟუბერი, პიერ-სიმონ ბალანში.

შატობრიანი პარიზში დაბრუნდა ნაპოლეონის საბოლოოდ დაცემის შემდეგ და გახდა საფრანგეთის პერი,უპორტფელო მინისტრი, შევიდა მისი უდიდებულესობის კაბინეტში.

მაგრამ რაღაც გადწყვეტილების გაკრიტიკების გამო ის გადააყენეს მინისტრობიდან და შეუერთდა მომავალი მეფე კარლოს მეათის მხარდამჭერ ულტრაროიალისტებს.

1820 წელს ჰერცოგი ბერიელის მოკვლის შემდეგ ის ისევ მიემხრო მეფის კარს, იყო ელჩად პრუსიაში//1821// და ინგლისში//1822//, ერთ დროს იყო საგარეო საქმეთა მინისტრიც. 1822 წლის 20 ოქტომბერს ვერონას კონგრესზე შატობრიანი იცავდა საფრანგეთის ინტერესებს და ემხრობოდა საფრანგეთის ჯარების შეყვანას ესპანეთში მონარქიის აღსადგენად რისთვისაც მიიღო კონგრესის მანდატი.

დიპლომატიური წარმატებების მიუხედავად შატობრიანმა მალე დატოვა საგარეო საქმეთა მინისტრის თანამდებობა.

1824 წლიდან შატობრიანი ფაქტიურად დაუპირისპირდა ლიუდოვიკო მეთვრამეტის რეჟიმს.

ის გამოდიოდა როგორც საფრანგეთის პერი და როგორც ჟურნალი "დებატების ჟურნალის" (Journal des débats) რედაქტორი. ის იცავდა პრესის თავისუფლებას, ბერძნების ბრძოლას თავისუფლებისთვის. ამან მას მოუტანა პოპულარობა ფრანგული საზოგადოების ლიბერალურ წრეებში.

მეფის გარდაცვალების და ტახტზე კარლოს მეათის ასვლის შემდეგ შატობრიანი ისევ დაბრუნდა პოლიტიკაში და ის 1827 წელს გააგზავნეს ელჩად ვატიკანში. მაგრამ პრემიერ-მინისტრად პოლინიაკის დანიშვნასთან დაკავშირებით ის გადადგა.

1830 წელს ივლისის რევოლუციის შემდეგ შატობრიანმა არ დაუჭირა მხარი ლუი-ფილიპის მთავრობას და ამან წერტილი დაუსვა მის პოლიტიკურ კარიერას.

აქტიურ პოლიტიკურ ცხოვრებას ჩამოშორებული შატობრიანი დარჩა ორლეანის დინასტიის მმართველობის რეჟიმის კრიტიკოსად. ის ცხოვრობდა განმარტოებით და მთელ დროს ახმარდა მოგონებების და "ისტორიული ნარკვევების" (Études historiques) დასრულებას. ეს ნარკვევები უნდა ყოფილიყო საფრანგეთის ისტორიის შესავალი.

შატობრიანის ბოლო თხზულებაა რანსეს ცხოვრება (Vie de Rancé, 1844) —მე-17 საუკუნის ცნობილი ფრანგი არისტოკრატის, ტრაპისტთა ბერული ორდენის დამაარსებელი არმან დე რანსეს ბიოგრაფიაა.

შატობრიანი გარდაიცვალა პარიზში 1848 წლის რევოლუციის დროს და დაკრძალულია სენ-მალოსთან, კუნძულზე გრან-ბე(Grand Bé)

კორსარების და შატობრიანის ქალაქი სენ-მალო //Saint-Malo// ჩრდილო-დასავლეთ საფრანგეთში, ბრეტანში.
შუა საუკუნეებში მდინარე რანსის შესართავთან აგებული სიმაგრე სენ-მალო მალე გადაიქცა ნორმანდიის სანაპიროს და ლამანშის სრუტის კონტროლის უმნიშვნელოვანეს ადგილად. ამით ისარგებლეს აქ დიდი ხნით დამკვიდრებულმა კორსარებმა რომლებიც გადასახადს ახდევინებდნენ ინგლისურ გემებს. ისინი ასევე მიდიოდნენ ზღვის შორეულ ექსპედიციებში.

სენ-მალო ყოველთვის იყო ავტონომიური ტერიტორია,ერთგვარი არავისი მიწა.

1490-1493 წლებში მან სრული დამოუკიდებლობაც კი გამოაცხადა ოფიციალურად. არ ემორჩილებოდა არც ინგლისს და არც საფრანგეთს.

თავისი როლი ითამაშეს კორსარულმა ჩვეულებებმა და ზღვების დაპყრობის ჟინმა.

სწორედ სენ-მალოში დაიბადა და გარდაიცვალა 1534 წელს კანადის აღმომჩენი და წმინდა ლავრენტის მდინარის ყურის და შესართავის რუკის შემდგენელი ჟაკ კარტიე. ის აქედან მიცურავდა. სენ მალოში არის მისი ძეგლიც.

მრისხანე ზღვის ყაჩაღებზე იქ ეხლა თითქოს ბევრი არაფერი გვაგონებს,მაგრამ იქ დაბადენული შატობრიანი ყველგანაა.

ქალაქში არის შატობრიანის მოედანი, ძეგლი, შატობრიანის სახელობის კოლეჯი, ოტელი შატობრიანი, ერთ-რთ ახლო პატარა კუნძულ გრან ბეზე არის მისი საფლავი.

შატობრიანის ძეგლი

შატობრიანის საფლავთან

 სენ-მალოს დროშა - მისი მკვიდრი პირატების დევიზი იყო "არც ფრანგი ვარ და არც ბრეტონელი, სენ-მალოელი ვარ". ეს ხაზს უსვამს ქალაქის დამოუკიდებლობას.

 წითელი არის სალამი პირატებისგან,ისინი თავდასხმისას //ბოლშევიკების მსგავსად// იყენებდნენ წითელ დროშას. ცხოველი ოქროს საყელურით მიუთითებს იმაზე რომ ქალაქი ეკუთვნოდა ბრეტანის საჰერცოგოს. ვერცხლის ჯვარი ლურჯ ფონზე  ყველა სამხედრო პორტს მისცა ლიუდოვიკო მეთოთხმეტემ.

 

ბრეტანში, ნორმანდიის საზღვართან, შატობრიანის სენ-მალოსთან ახლოს მდებარე წმინდა მიხეილის მთა

მისი ისტორია ათასზე მეტ წელს მოიცავს. ესაა ადამიანთა რწმენის, სიმამაცის და ნიჭის ისტორია. ითვლება დასავლურ სასწაულად, მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის შედევრად. ის იყო მონასტერიც, ციხე-სიმაგრეც, ციხეც კი.

წმინდა მიხეილის მთა(Le Mont Saint-Michel) იქცა სიკეთის ბოროტებასთან მარადიული ომის სიმბოლოდ.

წმინდა მიხეილის მთის თავზე წმინდა მიხეილი ებრძვის სატანას.

ძმები ლიმბურგების მინიატურა, 1385-1387 წლებისთვის. 

სულ სხვა რამეს ებრძვიან ივან კარამაზოვი და კარმაზოვშჩინა.

ივანი თავის ძმა ალიოშას ეუბნება რომ ღმერთს არ უარყოფს,მაგრამ არ იღებს ამ ღმერთის მიერ შექმნილ სამყაროს.

ღმერთის,მამაზეციერის  მიერ შექმნილი სამყაროს უარყოფა კი სწორედ ღმერთთან //და არა სატანასთან// ბრძოლის ერთ-ერთი ძველი ფორმაა.  

ეს მსოფლიო დარდზე, რომანტიულ ბუნტზე ბევრად უარესი რამეა.

რომელმან შექმნა სამყარო ძალითა მით ძლიერითა,
ზეგარდმო არსნი სულითა ყვნა ზეცით მონაბერითა,
ჩვენ, კაცთა, მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა,
მისგან არს ყოვლი ხელმწიფე სახითა მის მიერითა.

შოთა მადლობას ეუბნებოდა გამჩენს ადამიანისთვის ფერადი, უთვალავი ფერით ნაქსოვი მშვენიერი  სამყაროს მიცემისთვის. ბაირონის თქმით ღმერთის მიერ შექმნილ მშვენიერ სამყაროს ბილწავს ადამიანის უწმინდური ხელი.

კარამაზოვშჩინა კი ებრძვის სწორედ ამ მშვენიერ სამყაროს და მიზნად ისახავს ღმერთის მამაზეციერის ადგილის დაკავებას.

ესაა მეტაფიზიკური ბუნტი, ბუნტი ხვედრის და მთელი სამყაროს წყობის წინააღმდეგ.

მარკიზ დე სადის კარამაზოვშჩინა კი ივან კარამაზოვის კარამაზოვშჩინაზე უფრო შორს მიდის.

მარკიზ დე სადის თეატრი

დონასიან ალფონს ფრანსუა დე სადი,ფრანგულად Donatien Alphonse François de Sade; 1740—1814, ისტორიაში შევიდა როგორც მარკიზ დე სადი- marquis de Sade, ფრანგი არისტოკრატი,მწერალი და ასე ვთქვათ ფილოსოფოსი.

ის იყო აბსოლუტური,ზნეობით, მორალით,ელიგიით და სამართლით შეუზღუდავი ანუ უზნეო, ამორალური დ უსამართლო თავისუფლების ქადაგი.

ცხოვრების მთავარ მიზნად თვლიდა ინსტინქტების და ჟინის დაკმაყოფილებას. 

სექსოლოგმა რიხარდ ფონ კრაფტ-ებინგმა მისი სახელიდან გამომდინარე სადიზმი უწოდა სხვა ადამიანის გატანჯვით და წამებით სექსუალური კმაყოფილების მიღებას //ვიკიპედიის მიხედვით//.

 

 
მარკიზ დე სადს მოუწია თავისი ცხოვრების დიდი ნაწილის გატარება საფრანგეთის ციხეებში.

ფილოსოფოსი მარკიზ დე სადი ფიქრობდა რომ ღმერთი არის ადამიანის უარმყოფელი და მისი მჭამელი  დამნაშავე.

მარკიზ დე სადის თქმით რელიგიების ისტორია გვიჩვენებს რომ ღმერთი როგორც წესი კლავს და ამიტომ ადამიანიც  არ უნდა იყოს სათნო. ადამიანს არ სჭირდება ზნეობა და მორალი.

მარკიზ დე სადის გმირი გრძლად მსჯელობს იმაზე რომ ბუნებას სჭირდება დანაშაული, რომ ნგრევა საჭიროა შენებისთვის, რომ საკუთარი თავის ნგრევით ადამიანი ხელს უწყობს მშენებლობას ბუნებაში. 

ამ მსჯელობათა მიზანია აბსოლუტური თავისუფლების აუცილებლობის დასაბუთება. 

ცხოვრება იმდენად საშინელია და იმდენად უსამართლოდ მოექცა მარკიზ დე სადს დ რომ მას  არ შეიძლება არ უნდოდეს ყველაფრის აფეთქება და მოსპობა.

ამით ის უპირისპირდება თავის დროს. მას უნდა ინსტინქტების და არა პრინციპების თავისუფლება.

ლენინი ოცნებობდა მსოფლიოს შეერთებულ შტატებზე, აკადემიკოსი სახაროვი ოცნებობდა ევროპის და აზიის საბჭოთა რესპუბლიკების კავშირზე ანუ საბჭოთა ევრაზიაზე, მარკიზ დე სადი კი ოცნებობდა მსოფლიო რესპუბლიკაზე.

მარკიზ დე სადისთვის სასურველი მსოფლიო რესპუბლიკის აგების გეგმას გადმოსცემს მისი ერთ-ერთი პერსონაჟი,ბრძენი რეფორმატორი ზანა.

მისი აზრით ეს რესპუბლიკა აშენდება ჯანყის დაჩქარებასთან და მსოფლიოში გავრცელებასთან ერთად.

ამ ბრძენ რეფორმატორს სძულს ფილანტროპები დათანასწორობა რაც მისი აზრით არის ობიექტი ადამიანების წმინდა მათემათიკური ერთნაირი მნიშვნელობა, მსხვერპლთა საზიზღარი თანასწორობა.

ის ვისაც სურს თავისი მიზნის მიღწევა უნდა ბატონობდეს ყველაზე და ყველაფერზე. ასეთი სურვილის ჭეშმარიტი აღსრულება სიძულვილშია.

სადის რესპუბლიკაში არაა თავისუფლება პრინციპისთვის,სამაგიეროდ არის ლაღად,სრულიად დაუბრკოლებლად ფიქრი.

" სამართლიანობას არა აქვს ჭეშმარიტი არსებობა", წერს ეს არაჩვეულებრივი დემოკრატი.

მაგრამ საბედნიეროდ ევროპა და თანამედროვეობა არაა მარტო მარკიზ დე სადი.

ბოდლერი ახალგაზრდებისთვის

ცივილიზაცია ალბათ თავს აფარებს რაღაც ჯერაც აღმოუჩენელ პატარა

ტომს.

შარლ ბოდლერი,
ნადარის ფოტო.

ერებს დიდი ადამიანები ჰყავთ მხოლოდ მათი ნების საწინააღმდეგოდ.

ყველა რევოლუციის გვირგვინია უმანკოთა ჟლეტა. 

მადლობა ჩემო ღმერთო რომ ტანჯვას იძლევით წამლად ჩვენი უწმინდურობისთვის.

თქვენი მხრების დამამსხვრეველი დროის საშინელი ტვირთის ასატანად მუდამ უნდა იყოთ მთვრალი ღვინით, პოეზიით ან სათნოებით. დათვერით!
(ბოდლერის აფორიზმებიდან).

ბოდლერი ფრანგი ახალგაზრდებისთვის-I:

ბოროტება:

ბოროტება აშკარად არის კრებული « ბოროტების ყვავილების» თემა, ალბათ მთავარი თემაც. თვითონ ბოდლერის მიერ « საზარელად» წოდებული ამ წიგნის ლექსები გამოხატავენ სიკეთესა და ბოროტებას, ღმერთსა და სატანას შორის გახლეჩილი ამიანის მდგომარეობის ტრაღიკულ ხედვას. «ყოველ ადამიანში, ყოველ წუთს არის ორი ერთდროული მისწრაფება,ერთი ღმერთისკენ,მეორე სატანასკენ. მოწოდება ღმერთისკენ როდესაც სულიერება არის ამაღლების სურვილი; სატანას მოწოდება როდესაც ცხოველობა არის დაცემით ტკბობა» («ჩემი გაშიშვლებული გული»). ამ ხშირად ციტირებულ პასაჟში ბოდლერი გადმოსცემს «ორმაგი მისწრაფების» იდეას.

თავიდან შევისწავლოთ ბოროტების სხვადასხვა მხარე ბოდლერთან; შემდეგ ვნახოთ თუ რა წამალს სთავაზობს ადამიანებს ბოდლერი ბოროტების წინააღმდეგ. და ბოლოს ვნახოთ თუ როგორ იმარჯვებს ბოროტება ბოდლერის სამყაროში.

1. ბოროტების სხვადასხვა მხარე:

მთავარ ცოდვებს შორის ( ბოდლერი იყენებს ამ რელიგიურ ცნებას) კრებული «ბოროტების ყვავილები» ასახელებს სიძულვილს, პირმოთნეობას და ქედმაღლობას.

სიძულვილი:

სიძულვილი არაა უსიყვარულობა,ის სიყვარულის საწინააღმდეგო რამაა: ამიტომაა რომ სიძულვილი ნეგატიურად ჰგავს სიყვარულს. სიძულვილს აქვს სიყვარულის ორი დამახასიათებელი ნიშანი: ის არასოდეს არ ასვენებს მის მიერ დამონებულ გულს და მას ვერაფერი აკმაყოფილებს ვინაიდან სიძულვილი სიყვარულის მსგავსად პოტენციურად უსაზღვროა. ამ საშინელ იდეებს ბოდლერი გადმოსცემს « დანაიდების კასრში» სადაც ის აცხადებს : «სიძულვილი არის ფერმკრთალი დანაიდების კასრი».

ლაპარაკია ბერძნულ მითზე: დანაოსის ქალიშვილებმა დანაიდებმა მათი ქორწილის დღესვე დახოცეს თავისი ქმრები და მათ მიესაჯათ ჯოჯოხეთში უძირო კასრის მარადიულად ავსება. ეს მითოლოგიური ხატი მაშ ნიშნავს იმას რომ

სიძულვილი სულში აღძრავს შურისძიების და ნგრევის ისეთ სურვილს რომ ამ კრიმინალურ წყურვილს ვერ კლავს ვერც «მიცვალებულთა სისხლი და ცრემლები.

პირმოთნეობა:

«ბოროტების ყვავილების» წინათქმად გამოყენებული ლექსი «მკითხველს»-

-ის ბოლოს, ბოლოს ლექსისა რომელშიც ბოდლერი ხატავს დაცემული, მანკიერებებით დაღრღნილი კაცობრიობის სურათს არის სახელგანთქმული სტრიქონი: «პირმოთნე მკითხველო-ჩემო მსგავსო-ძმაო!»

ბოდლერი აღიარებს საკუთარ სიბეჩავეს, აღიარებს რომ მისი გული დაღრღნილია მანკიერებებისაგან, მაგრამ არ იზიარებს აზრს რომ მისი ლექსების მკითხველს რომელიც უეჭველად შოკირებული იქნება ამ ლექსების გარეგნულად უხამსი ხასიათით, შეიძლება მასზე უკეთესი ეგონოს თავი. თავისი მომავალი მკითხველისადმი ასე მიმართვით პოეტი ალბათ წინასწარ ხედავდა მძაფრ რეაქციებს რომლებსაც გამოიწვევენ მისი ლექსები გამოქვეყნების შემდეგ.

1857 წელს პოეტი მართლაც გაასამართლეს მისი კრებული « ბოროტების ყვავილების» გამო და ბრალად დასდეს « საზოგადოებრივი მორალის შეურაცხყოფა».

იმავე წელს ასევე მოეპყრნენ გუსტავ ფლობერს და მის რომანს «მადამ ბოვარი».

სინამდვილეში ეს პურიტანული საზოგადოება დაღრღნილი იყო იმავე მანკიერებებით რომლებსაც ის გმობდა ბოდლერში.

ქედმაღლობა:

ბოდლერის, თუმცა რამდენადმე ნაკლებად «ორთოდოქსულად» შთამაგონებელ ქრისტიანულ მორალურ აზრში უდიდესი ცოდვაა ქედმაღლობა, რომელშიაც გაუდგავს ფესვი ყველა დანარჩენ მანკიერებას. ქედმაღლობა უნდა განვასხვავოთ უბრალო სიამაყისგან რომელიც შეიძლება იყოს ჩვენი ნიჭისა და ჩვენი ღირსების კანონიერი გაცნობიერება.

ქედმაღლობა არის ადაიანის მეს სიმსივნე, თვითკმაყოფილების სიგიჟე. ღმერთი სამაგალითოდ სჯის მის შეურაცხმყოფელ ქედმაღლობას. ჩვენ ამას ვხედავთ ნაწარმოებში «ქედმაღლობის დასჯა»,ნამდვილ იგავში რომელშიც ბოდლერი გვიყვება ისტორიას შუა საუკუნეების თეოლოგისა რომელიც უღრმესად ჩასწვდა ღვთაებრივ საიდუმლოებებს. «სატანური ქედმაღლობით» შეპყრობილმა ამ თეოლოგმა ბოლოს და ბოლოს დაიჯერა რომ ის თვით ღმერთზე უფრო ჭკვიანი იყო.

ღმერთმა ქედმაღალი დასაჯა მისი ცოდვის იარაღითვე,ესე იგი ინტელექტით.

ღმერთმა მას წაართვა გონება. დიდი დოქტორი მაშინ «დაემსგავსა ქუჩის პირუტყვებს». და ამ პირუტყვულ მდგომარეობაში ჩავარდნილი ის მასხრად აიგდეს ბავშვებმა.

2. წამალი ბოროტების წინააღმდეგ:

კათოლიკური მორალით, უფრო ზუსტად პოლიტიკური და რელიგიური ფილოსოფოსი ჟოზეფ დე მესტრის ( 1753-1821) მორალით შთაგონებული ბოდლერი მორალური ავადმყოფობისაგან განსაკურნავად გვთავაზობს ორ წამალს: გამწმენდ ტანჯვას და ღირსება-სათნოებათა «სხვაზე გადატანის» შესაძლებლობას.

 

გამწმენდი ტანჯვა:

«ბოროტების ყვავილების» პირველ ლექსში «დალოცვა» ბოდლერი აჩვენებს პოეტს რომლის ხვედრიცაა ამ დედამიწაზე უბედურ არსებად ცხოვრება. მაგრამ უმაღლესი ნუგეში მას აძლევს მთელი ამ ტანჯვის ატანის უნარს.ის განიწმინდება და ხდება სამოთხის ღირსი:

«დალოცვილი იყავი, ჩემო ღმერთო, რომელიც ჩვენს უწმინდურობათა ღვთაებრივ წამლად გვაძლევ ტანჯვას».

საერთო ჯამში ბოდლერი აქ იმეორებს განსაწმენდელის, კათოლიკურ დოქტრინას. სადაც არ უნდა იყოს, ამქვეყნად თუ საიქიოში, ღმერთის ამომრჩევი, მაგრამ ჯერ კიდევ მეტისმეტად არასრულყოფილი სული ტანჯვით უნდა განიწმინდოს და ამხოლოდ ამის შემდეგ დაიმსახურებს ის სამოთხეში მოხვედრას.

სათნოება-ღირსებათა სხვაზე გადატანა:

მაგრამ რა უნდა ვქნათ როდესაც მეტისმეტად დასუსტებულებს გვიჭირს

გამოცდათა, განსაცდელების და ტანჯვის გადატანა? ამ შემთხვევაში არსე-

ბობს სრულყოფის მაღალ საფეხურზე ასული სულის მადლისა და სათნოების მიღების შესაძლებლობა. ამ პარადოქსს უწოდებენ «წმინდანთა ერთიანობას» ან

« სხვაზე გადატანის შესაძლებლობას». ერთ-ერთ ლექსში ბოდლერი ხოტბას ასხავს მადამ საბატიეს სათნოებებს. ეს ქალი ბოდლერს უყვარს მისტიკური სიყვარულით.

ანგელოზის მსგავსი ეს ქალბატონი შემკულია ყველა ფიზიკური და მორალური ღირსება-სათნოებით. ბოდლერი ღვთისმშობლისადმი ან წმინდანებისადმი

თხოვნით მიმმართველი კათოლიკეების მსგავსად თხონით მიმართავს მადამ საბატიეს რათა მან შუამდგომლობა გაუწიოს ღმერთთან:

«მაგრამ, ანგელოზო, მე შენ გთხოვ მხოლოდ შენს ლოცვებს, ბედნიერებით,

სიხარულით და სინათლით სავსე ანგელოზო!»

პოეტი იმედოვნებს რომ მადამ საბატიეს გამორჩეული ღირსებები მას მოაპოვებინებს ღვთაებრივ მოწყალებასა და პატიებას.

3. ბოროტების ტრიუმფი:

მიუხედავად ამ დახმარებისა ბოროტების წინააღმდეგ «ბოროტების ყვავილების» კითხვისას ჩანს რომ ბოროტება ბოლოს და ბოლოს განუყოფლად ბა-

ტონობს ამ სამყაროში. სული ახირებულად,ჯიუტად მიიწევს ბოროტებისკენ და იკეტება მასში ისე თითქოს ის უკვე ჯოჯოხეთურ მდგომარეობაში იყოს.

გაკერპება ბოროტებაში:

ბოროტება ნარკოტიკის მდგავსად ბოლოს და ბოლოს იმონებს სულს რომელ-

შიც მან მოახერხა შეღწევა: გარკვეული ხნის შემდეგ სულს აღარ ძალუძს ბოროტებისაგან განთავისუფლება. მიმართვაში «მკითხველისადმი» ბოდლერი შენიშნავდა რომ ბოროტების პერსონიფიკაცია სატანა უტევს თვითონ ნებას რომელსაც ის ბოლოს და ბოლოს სპობს. ბოროტების ტყვეობაში მოქცეულ სულს ბოლოს და ბოლოს აღარა აქვს სიკეთისაკენ სწრაფვის, სიკეთის სურვილის ძალა.

ბოროტებაში ამ გამოუსწორებელ ფიქსაციას ბოდლერი აჩვენებს თხზულებაში

«დონ ჟუანი ჯოჯოხეთში». ჯოჯოხეთის ერთ-ერთ მდინარეში მყოფი დონ ჟუანი არის ნავის უკანა მხარეს. მდინარის ორივე მხარეს მის ყურადღების მიპყრობას,

მისი სინანულის გამოწვევას ცდილობენ ჩრდილები იმათი ვისაც ის ცუდად მოექცა თავის სიცოცხლეში:

«მაგრამ წყნარი, ხმალზე დაყრდნობილი გმირი უყურებდა მდინარეს და ვერაფერს ხედავდა».

შეჩვენება ამ ცხოვრებაში:

«ბოროტების ყვავილების» მრავალი ლექსი აღწერს გაყინული უიმედობისაგან და მოწყენილობისაგან შექმნილ იმდენად ბნელ სულიერ მდგომარეობას რომ ჩვენ შეგვიძლია მისი გაიგივება ჯოჯოჯოხეთში მყოფი შეჩვენებულის მდგომარეობასთან. ასე მაგალითად ლექსში «ნგრევა» ბოდლერი თავს გრძნობს დემონის ტყვედ:

«ჩემს გვერდით განუწყვეტლად მოქმედებს დემონი: ის ცურავს ჩემს ირგვლივ როგორც შეუხებადი ჰაერი».

თეოლოგიური თვალსაზრისით შეჩვენებულთა უდიდესი ტკივილია სამუდამოდ ჩამოშორება ღმერთისაგან, სამუდამოდ განშორება მასთან. სწორედ ამგვარ აბსოლუტურ ღამეს აღწერს ბოდლერი თხზულებაში «განუკურნავი», «ბოროტების ყვავილების» ერთ-ერთ ყველაზე ბნელ ლექსში.

მაგრამ ლექსში აღწერილი ჯოჯოხეთი არაა საიქიოში: ის უკვე აქაა,ამ ცხოვ-

რებაშია და ბოდლერს აწამებს ის რომ პირქუშად ხედავს თავის საკუთარ დაღუპვას, იმას რომ არც ძალუძს და არც უნდა ხსნა.

ანდრე ჟიდის თქმით «კარგ ლიტერატურას არ ქმნიან კარგი გრძნობებით».

უეჭველია რომ ბოდლერმა თავისი უძლიერესი ლექსები დაწერა ბოროტების გულდას-

მით გაანალიზებით. ძნელია «სიკეთის ყვავილების» მწერალი ბოდლერის წარმოდგენა.

სპლინი:

სიტყვა სპლინი ფუნდამენტურია «ბოროტების ყვავილებში». ის აღნიშნავს ღრმად მელანქოლიურ მდგომარეობას, ძლიერ ნაღველს.

სპლინის მიზეზები ბოდლერთან:

თუ კი ჩავუღრმავდებით მიზეზებს დავინახავთ რომ ბოდლერის სპლინს, ნაღველს აქვს მეტაფიზიკური საწყისი ( ცნება მეტაფიზიკური მომდინარეობს ბერძნული გამოთქმიდან მეტა-იქით და ფიზის, ბუნება, მატერიალური არსებობა, ის აღნიშნავს ყველა წმინდა სულიერ, იდეალურ რეალობას). მაგრამ ნაღველის მიზეზებს შორისაა ბოდლერის მატერიალური ცხოვრების ზოგი გარემოებაც.

იდეალის მიღწევის შეუძლებლობა:

«ბოროტების ყვავილების» პირველი ნაწილის სათაურია «სპლინი და იდეალი».

ეს სათაური გამოხატავს იდეას რომლის თანახმადაც ამ ორ ცნებას შორის არსებობს დაძაბულობა და მეტიც, ისინი უპირისპირდებიან ერთმანეთს. იდეალის მიღწევა იქნებოდა სპლინის, ნაღველის ერთადერთი და ჭეშმარიტი წამალი. სამაგიეროდ იდეალის მიუღწევლობა განაპირობებს ამ ნაღველს, სპლინს და ადამიანის სულში დამკვიდრებული ნაღველი იქცევა კიდევ ერთ დაბრკოლებად: ის ატყვევებს სულს, წყვეტს მის სწრაფვას,აქცევს მას წყვდიადში. შპლინის როგორც ციხის ეს ხატი ცენტრალურია ლექსში «სპლინი»:

«როდესაც დაბალი და მძიმე ცა გაწვება როგორც ხუფი».

ამ ლექსში ბოდლერი დედამიწას ადარებს «ნესტიან დილეგს» და წვიმას«დიდი ციხის გისოსებს».

სპლინის ტყვე სულს აღარ შეუძლია იდეალისკენ გაქცევა. ბოდლერის თაობაზე ჩვენ შეიძლება გაგვიჩნდეს კითხვა თუ რა არის ეს «იდეალის რელიგია».

ბოდლერის ეს მისტიციზმი არის ქრისტიანობის და პლატონიზმის ბუნდოვანი ნაერთი. ზოგ ლექსში იდეალი ბიბლიის ღმერთთანაა გაიგივებული: « დალოცვაში»

პოეტი წარმოდგენილია ღმერთის რჩეულად რომელმაც სამოთხეში თავისი ადგილი უნდა დაიმსახუროს მიწაზე ტანჯვის მიღებით. ბოდლერი ხელოვნებას განსაზღვრავს როგორც ადამიანის ღირსების დამამტკიცებელ საბუთს. 

ხელოვნება ლოცვის მსგავსად მიდის ღმერთის მარადისობამდე. მაგრამ ბოდლერის «იდეალიზმი» აგრეთვე არის პლატონის ნააზრევის გახსენება. მისი იდეალია მარადიულ,სრულყოფილი მშვენიერება და მიწიერი სილამაზე არის ამ მშვენიერების ფერმკრთალი ანარეკლი და მეტი არაფერი. ცნება «იდეალი», «იდეალური», მაშ, ბოდლერთან ნიშნავს ყველაფერს ღვთაებრივს, სრულყოფილს,წმინდას, არსებულს მატერიალური და ბოროტებით შერყვნილი  სამყაროს მიღმა .

სპლინის, ნაღველის მეორეხარისხოვანი მიზეზი: სიღარიბე:

ნაღველის ყველაზე ღრმა მიზეზი ფილოსოფიურია, მაგრამ არსებობს აგრეთვე ამ დამღუპველი მდგომარეობის უფრო «კონკრეტული» და ფარდობითი მიზეზებიც.

ნაღველის ერთ-ერთი მეორეხარისხოვანი მიზეზი სულაც არაა ორიგინალური, ესაა უფულობა. გავიხსენოთ პოეტის ბიოგრაფიის ეპიზოდი. 21 წლის ბოდლერმა მემკვიდრეობად მიიღო 1827 წელს გარდაცვლილი მამამისის ( ბოდლერი მაშინ 6 წლისა იყო) ქონების ნაწილი. ორი წლის მანძილზე ახალგაზრდა ხელგაშლილად ცხოვრობს. მის ოჯახს შეეშინდა რომ ის გაფლანგავდა ქონებას და სასამართლოს გზით მას კაპიტალი მისცა ყოველთვიური მცირე რენტის სახით.

ამიერიდან ბოდლერი იცხოვრებს ღარიბულად. თავის უკეთესად სარჩენად მან უნდა წეროს ბევრი, განსაკუთრებით ხელოვნების კრიტიკა. ეს (შედარებითი) სიღარიბე ბოდლერს ანახვებს მის თანამედროვეთა მატერიალურ გაჭირვებას.

მეორე მეორეხარისხოვანი მიზეზი : ავადმყოფობა:

«ბოროტების ყვავილები» მრავალჯერ მიუთითებენ სპლინთან, ნაღველთან დაკავშირებულ ავადმყოფურ მოვლენებზე. ძალიან ძნელია გადაჭრით თქმა იმისა სპლინის მიზეზებია ეს მოვლენები თუ შედეგები. ექიმებმა იციან რომ ორგანიზმი მჭიდროდაა დაკავშირებული ფსიქიზმთან, რომ წმინდა ფიზიკურმა მიზეზებმა შეიძლება გამოიწვიონ ფსიქოლოგიური აშლილობები და პირიქით. ყველა შემთხვევაში არაა გამორიცხული რომ ორგანული ავადმყოფობა მატერიალური ხელმოკლეობის მსგავსად იყო სპლინის, ნაღველის მიზეზი. სონეტში «ავადმყოფი მუზა» ბოდლერი მწარედ ჩივის თავისი ავადმყოფობის გამო. სხვა ლექსში მას ეშინია ჩაკეტვისა სასრული და მატერიალური სამყაროს შიგნით.

იდეალი და უსასრულობა უიმედოდ ხელმიუწვდომელი რჩება. ბოდლერს შურს თავისი

«ანგელოზის, ესე იგი მადამ საბატიეს, ჯანმრთელობისა ( ეს ქალი ბოდლერს იდეალიზებული სიყვარულით უყვარდა). ფიქრობენ რომ ბოდლერის ნაღველის გამომწვევ ავადმყოფობებს შორის ცენტრალური ადგილი უნდა ჰქონოდა სიფილისს.

ნაღველის, სპლინის პათოლოგიური გამოვლინებებია სევდა, მწუხარება და დახურული სივრცის შიში, კლაუსტროფობია.

უბრალო, კონკრეტული ოიექტის (სიბნელე;ქურდები, სიცარიელე...) მქონე შიშისაგან განსხვავებით მწუხარება, სევდა არის ბუნდოვანი,ცხადი ობიექტის არმქონე შიში. სევდიანს არ ემუქრება არაფერი რეალური. დამწუხრებულის ავადმყოფი ტვინი აჩენს მის მწამებელ აჩრდილებს.

«სასტიკი, დესპოტური მწუხარება, ჩემი დახრილი თავის ქალა აღმართავს მის შავ დროშას»...

ბოდლერის კლაუსტროფობია,დახურული სივრცეების შიში კი არის მეტაფიზიკური ძრწოლა. მას აძრწუნებს სასრული, მატერიალური სამყაროს შიგნით ჩაკეტვის, იდეალის და უსასრულობის მიუწვდომლობის აზრი.

ბოდლერული სპლინი, ნაღველი ლიტერატურულ ტრადიციაში:

ნაღველი და რომანტიული «საუკუნის ავადმყოფობა» :

მთელი ევროპული რომანტიული ლიტერატურისთვის XVIII საუკუნიდან 1840-ან წლებამდე საერთოა მელანქოლიის, უფრო სპეციფიურად « საუკუნის ავადმყოფობად» წოდებული თემა. ესაა ფილოსოფიური ტანჯვა: სული იტანჯება ამ სასრულ და იმედგამაცრუებელ სამყაროში სადაც ის ვერ იკმაყოფილებს მასში არსებული უსასრულოს და სრულყოფილების მოთხოვნილებას. ეს იდეა განსაკუთრებით საფრანგეთში აიტაცა თითქმის ყველა რომანტიკოსმა პოეტმა. ლამარტინმა ეს იდეა გამოხატა სახელგანთქმულ ლექსში:

«ადამიანი არის დაცემული,ცის გამხსენებელი ღმერთი».

ეს ლექსი შეიძლება წავიკითხოთ როგორც პლატონიზმის შუქზე ისე ქრისტიანულ პერსპექტივაში. სული არის ადამიანის ღვთაებრივი ნაწილი; ის დაიბადა იდეალის უმაღლეს სამყაროში,შემდეგ ის « ჩამოვარდა,დაეცა» მატერიის ჭაობში სადაც დატყვევებულია სიკვდილამდე და შეუძლია მხოლოდ მისთვის ნაცნობი უმაღლესი სინამდვილის გახსენება. ქრისტიანული თვალსაზრისით აქაა დაცემის ცენტრალური პუნქტი. თავიდან ღმერთის ხატად შექმნილი და ზეცის სრულყოფილების

ამრეკლავ მიწიერ სამოთხეში მოთავსებული ადამიანი იტანჯება თავისი დამცირებისაგან ვინაიდან საწყისი ცოდვის გამო ის გაძევებული იქნა სამოთხიდან.

როგორც უკვე ვნახეთ ბოდლერი იმეორებს პლატონისა და ბიბლიის ამ ზოგად სინთეზს.

ბოდლერის ნაღველ-სპლინსა და რომანტიკოსთა «საუკუნის ავადმყოფობას» აქვთ ერთი და იგივე ფილოსოფიური საფუძველი, მაგრამ ისინი ერთმანეთისაგან განსხვავდებიან მათი მანიფესტაციებითა და გამოხატვის ხერხებით.

რომანტიკოსთა მელანქოლია გამოიხატება ხვნეშით,ტირილით, ხანგრძლივი მედიტაციებით ბუნების წინ. ბოდლერის სპლინი ბევრად უფრო მძაფრად გამოიხატება.

სამყარო თხზულებაში «ჰიმნი მშვენიერებას» წარმოდგენილია როგორც «საზიზღარი», «ბილწი». «ავადმყოფ მუზაში» ის დაღდასმულია სიგიჟით და საშინელებით. ამას გარდა სპლინი, რომელსაც ბოდლერი ზოგჯერ უძახის «მოწყენილობას», იმდენად შემზარავია რომ ბოდლერი მასში ხედავს ადამიანის უმძიმეს დაცემას,უდიდეს «ცოდვას».

«ბოროტების ყვავილების» წინათქმად წამძღვარებულ ლექსში «მკითხველს» ბოდლერი ჩამოთვლის დაცემული კაცობრიობის დამასუსტებელ მანკიერებებს და ცოდვებს. არა და მოწყენილობა ანუ ნაღველი უარესია ქურდობაზე, ძალადობაზე, მკვლელობაზეც კი:

«არის ყველაზე უმახინჯესი, უბოროტესი, უსაზიზღრესი მანკიერება! ესაა მოწყენილობა!

ნაღველი და აბსურდის განცდა:

XX საუკუნეში ჩვენი ხანის განსაკუთრებული ცხოვრების ავადმყოფობა განსაზღვრა ეგზისტენციალიზმმა. ეგზისტენციალიზმი საფრანგეთში განსაკუთრებით წარმოდგენილია ჟან-პოლ სარტრით. ალბერ კამიუს არასოდეს განუცხადებია რომ ეკუთვნის რგზისტენციალისტურ მიმდინარეობას,რომელთანაც მას ხშირად შეცდომით აიგივებენ ხოლმე. მაგრამ მიუხედავად ამისა უნდა ითქვას რომ კამიუს აზრს ბევრი აქვს საერთო ეგზისტენციალიზმთან.

კამიუს აზრით ადამიანის გამოცდილების გულშია აბსურდის შეგრძნება.

მან ეს გრძნობა გააანალიზა თავის რომანში « უცხო» და ესეში «სიზიფეს მითი» (ორივე გამოქვეყნდა 1942 წელს). ბერძნულ მითოლოგიაში ღმერთებმა სიზიფეს მიუსაჯეს ერთი და იგივე აბსურდული რამის კეთება. მან უზარმაზარი ლოდი უნდა ააგოროს ბორცვის მწვერვალზე, ხელი არ შეუშალოს მის დაგორებას, ისევ ააგოროს და ა.შ. კამიუს აზრით ეს არის ადამიანის ხვედრის სრულყოფილი ალეგორია ვინაიდან ადამიანს მისჯილი აქვს უსარგებლო და აბსურდული აქტების განმეორება. აბსურდულის განცდას ვხედავთ ბოდლერთანაც. დედისათვის გაგზავნილ ერთ წერილში ის ჩივის ღრმა იმედგაცრუების გამო. ეს იმედგაცრუება რამის გაკეთებამდე მას ათქმევინებს : «რა საჭიროა, რისთვისაა ეს?» «ბროტების ყვავილების» ერთ-ერთ პირველ ლექსში « უბედურება» ის მეორებს სიზიფეს მითიურ ხატს: «ესოდენ მძიმე ტვირთის ასაწევად სიზიფევ შენი სიმამაცე იყო საჭირო!»

მაგრამ აქ მთავრდება ანალოგია ბოდლერის ნაღველსა და გზისტენციალისტურ ტკივილს შორის. რომანტიკოსების, ბოდლერის და ეგზისტენციალისტთა წუხილის მიზეზები მკვეთრად განსხვავდება ერთმანეთისაგან. ბოდლერის ნაღველი მომდინარეობს იდეალის, ტრანსცენდენტური,მიუწვდომელი რეალობის არსებობის რწმენიდან. სარტრსა და კამიუს არ სწამთ ღმერთისა თუ მეტაფიზიკური იდეალისა. მათი აზრით ადამიანს გულს ურევს და აბსურდში სძირავს სწორედ ღვთაბერივ ტრანსცენდენტურობას მოკლებული და საკუთარი თავის ანაბარა მიტოვებული არსებობა.

პოეტი ჰგავს მარგალიტის მშობელ ხამანწკას.ცნობილია რომ მარგალიტს აჩენს ქვიშის მარცვლით ან რაიმე ნივთიერებით გაღიზიანებული ხამანწკა. განა დაწერდა ბოდლერი თავის «ბოროტების ყვავილებს» ასეთი გამაღიზიანებელი ელემენტის გარეშე?

2.
პოეტის მდგომარეობა და ფუნქცია:
ბოდლერის აზრით ადამიანის მდგომარეობა ტრაღიკული და წინააღმდეგობრივია. ადამიანი მისი აზრით გახლეჩილია სიკეთესა და ბოროტებას შორის, იდეალისაკენ ,ერთდროულად ღმერთისკენ, სულიერი სიყვარულისკენ და აბსოლუტური მშვენიერებისაკენ მისწრაფებასა და საზიზღარ მატერიალურ სამყაროში ჩაკეტილობას
შორის. და პოეტი ადამიანის ამ მდგომარეობის პაროქსიზმია მხოლოდ: პოეტში წინააღმდეგობა მშვენიერების მის სიყვარულსა და დედამიწაზე მისი ლტოლვილობის მდგომარეობას შორის აღწევს მაქსიმალურ ინტენსივობას და საშინლად ტანჯავს პოეტს. შევისწავლოთ ეს ორი ასპექტი და ამავე დროს ვნახოთ შეიძლება თუ არა პოეტი სასარგებლო იყოს საზოგადოებბისთვის.
  
პოეტი მიისწრაფის იდეალისკენ:
პოეტის განსაკუთრებული მდგომარეობა არის ბოდლერის ერთ-ერთი ყველაზე აკვიატებული იდეა; ამის დასტური ისაა რომ ნაწილის «სპლინი და იდეალის»
პირველი ლექსი « დალოცვა» მთლიანად ეძღვნება ამ თემას. პოეტი იქ ჩანს როგორც განგების რჩეული და მისტიკოსი. სხვა სიტყვებით პოეტი წარმოდგენილია
როგორც ინიციირებული, განდობილი, რომელსაც ძალუძს მიწიერი საზღვრების გადალახვა.

განგების რჩეული:
«დალოცვაში» პოეტი ამქვეყნად მოდის «უზენაეს ძალთა საიდუმლოთი».
ის ბავშვობიდანვე განსხვავდება სხვებისაგან. მისი განსაკუთრებული თვისება ისაა რომ მას სიცოცხლის ყველაზე უბრალო სიხარულში შეუძლია სამოთხის გემოს შეგრძნება :

«მემკვიდრეობას მოკლებული ბავშვი თვრება მზით, ყველაფერში რასაც სვამს და ყველაფერში რასაც ჭამს ის პოულობს ამბროსიას და ალისფერ ნექტარს.

მხიარული და უმანკო პირველი წლები გადის მისით აღფრთოვანებული ანგელოზის მფარველობის ქვეშ.

აღსანიშნავია რომ ამ თემაზე დაწერილ ლექსებში ბოდლერი იყენებს როგორც ქრისტიანულ ისე წარმართულ ხატებს. ანგელოზი ეკუთვნის ბიბლიის სამყაროს, მაგრამ ამბროსია, ღმერთების სასმელი ბერძნული მითოლოგიის ნაწილია.

მისტიკოსი:
«დალოცვა»-ში ბოდლერი პოეტს აღწერს რელიგიურ ცნებებში. პოეტი წმინდანია, რომლის მიწიერი ცხოვრება არის «სალოცავი მოგზაურობა». ის სულაც არ შეაჩვენებს მის მტანჯველებს,ის ტანჯვას უყურებს როგორც «ღვთაებრივ წამალს ჩვენი უწმინდურობებისაგან განსაკურნავად», ღვთაებრივ ძღვენს იმისათვის რომ ქმნილება გახდეს უმაღლესი ციური ჯილდოების ღირსი. ღმერთი მის სამოთხეში პოეტს აძლევს განსაკუთრებულ ადგილს წმინდა ლეგიონების ნეტარ რიგებში.

ესე იგი ანგელოზებს და წმინდანებს შორის. ბოდლერი აქ იმოწმებს ქრისტიანობის მისტიკურ თეოლოგიას. მეტიც, პოეტი შედარებულია ქრისტესთან ან, სულ მცირე, ქრისტეს მიმბაძველ წმინდანთან, ვინაიდან «ის გალობით თვრება ჯვრის გზით».

გავიხსენოთ რომ «ჯვრის გზა», რომელსაც ვხედავთ ყველა ეკლესიაში,არის ქრისტეს მიერ გოლგოთამდე,ჯვარცმის ადგილამდე განვლილი გზის ასახვა . დიდად მორწმუნე ქრისტიანები ჩვეულებრივ სიმბოლურად იმეორებდნენ ხოლმე ამ გზას ( განსაკუთრებით აღდგომის დღესასწაულის დროს).

ინიციირებული, განდობილი:
სხვა ტექსტებში პოეტი წარმოდგეილია ინიციირებულად,განდობილად, ჩვეულებრივი მოკვდავებისთვის მიუწვდომელი ძალის მფლობელად.

«ამაღლებაში» ბოდლერი აღწერს თუ როგორ გარბის მისი სული ხორციელი ციხიდან და როგორ მიფრინავს ის ცაში, «ტბების ზევით», «ხეობების, ველების
ზევით». ეს რეალური განცდაა თუ მხოლოდ ზმანებაა, წადილია? ორაზროვნება რჩება ვინაიდან ლექსის ბოლო უფრო ბუნდოვანია:


«ბედნიერია ის ვისაც ძლიერი ფრთით შეუძლია გაფრენა მანათობელი და მშვიდი ველებისაკენ!»

ბოდლერი პოეტს აღწერს უხეში ჯაჭვებისაგან თავისუფალ არსებად, რომელსაც ძალუძს იდეალთან გაერთიანება,როგორც არსებას რომელსაც «იოლად შეუძლია ყვავილების თუ მუნჯი რამეების ენის გაგება». ინიციირებული, განდობილი პოეტის მითიური ორფეოსის მსგავსად ლაპარაკობს ყველა ქმნილების ენაზე (ბერძნული მითოლოგიის გმირი, ღმერთი ორფეოსი, რომელიც,სხვათა შორის, მიუძღოდა არგონავტების ლაშქრობას კოლხეთში და ვისი სახითაც პირველი ქრისტიანები ზოგჯერ ქრისტესაც გამოსახავდნენ, მითოლოგიის თანახმად ჩადის ჯოჯოხეთში თავისი ცოლი ევრიდიკას მოსანახად. ორფეოსი მოახერხებს თავისი გალობით მიცვალებულთა სამეფოს მცველი მონსტრების მოჯადოებას. მრავალი ტრადიციის თანახმად ადამიანს ოქროს ხანაში, დროთა საწყისში შეეძლო საუბარი ბუნების ყველა ელემენტთან).

სონეტში «შესაბამისობები» ბოდლერი იმეორებს ბუნების მიერ წარმოთქმული ბუნდოვანი სიტყვების თემას. ბოდლერის აზრით პოეტს უფრო შეუძლია საგანთა ენის გაშიფვრა, მისი თარგმნა რათა ამ ნიჭის არმქონეებმა შესძლონ საგანთა ნათქვამის გაგება.

2. პოეტი: მარტვილი დედამიწაზე:
მაგრამ პოეტისთვის, ცის ამ რჩეულისთვის მედალის მეორე მხარე ისაა
რომ მან მიწაზე , განსაკუთრებით დღეს,უნდა იცხოვროს როგორც ჭეშმარიტმა მარტვილმა.. ბოდლერისთვის პოეტი არის ლტოლვილი, ადამიანური ბოროტების მსხვერპლი და ხელოვნების მონა.

ლტოლვილი დედამიწაზე:
ბოდლერმა ეს თემა ყველაზე საკვირველად განავითარა სახელგანთქმულ ლექსში «ალბატროსი». ბოდლერი პოეტს ნათლად ადარებს ამ ზღვის ფირინველს რომელიც დიდებულად ფრინავს ცაში,მაგრამ სასაცილო ხდება მიწაზე დაჯდომისას.

ისევე როგორც «ამაღლებაში» ფრენის უნარი არის მატერიისგან განთავისუფლებული და «სიცოცხლის ზევით მფრენი» სულის სიმბოლო. სხვა სიტყვებით ამ სულს «ზემოდან» შეუძლია ყველაფრის თავისუფლად და სიბრძნით დანახვა.

ადამიანთა ბოროტების მსხვერპლი:
«ალბატროსში» ვხედავთ თუ რა სასტიკად დასცინიან მეზღვაურები დიდ და ესოდენ მოუხერხებელ ჩიტს როდესაც ის დადის გემის ხიდზე. ვულგარული და, მეტიც, სადისტი არსებების მიერ ჩაგრული და დევნილი პოეტის ეს თემა უკვე იყო «დალოცვაში». პოეტი არავის უყვარს, მისი არავის ესმის: მას გაჩენამდეც კი შეაჩვენებს დედა ( სტროფი 1-20). მოგვიანებით « მას «სასტიკად» ეპყრობიან ისინი «ვისი სიყვარულიც მას უნდა». მის ჯალათებს შორის ყველაზე უარესია მისი ცოლი. ის მას ეპყრობა სასტიკი და დაუნდოებელი ღვთაების მსგავსად. ეს ღმერთი კი მოითხოვს მისი თაყვანისმცემელის მსხვერპლად შეწირვას. ერთ მეტად პირქუშ ხატში ბოდლერი მიანიშნებს აცტეკ ქურუმებზე რომლებიც გულს  გლეჯდნენ მათ ცოცხალ მსხვერპლს. მაგრამ ისინი ამ გულს თავის ღმერთებს მაინც სწირავდნენ: რა საშინელიც არ უნდა ყოფილიყო ეს ქმედება მას ჰქონდა უმაღლესი მნიშვნელობა.ბევრად უფრო ურჩხული პოეტის ცოლი კი პოეტს გულს გლეჯს მხოლოდ გასართობად და ზიზღით, გულგრილად უგდებს ამ გულს მის საყვარელ პირუტყვს». ხატი ახლოსაა უგემოვნებობასთან, მაგრამ გადმოსცემს პოეტის მიერ განცდილი ტანჯვის სიმწვავეს.

ხელოვნების მონა:
პოეტს მარტო ადამიანები არ აწამებენ. მისი მტანჯველი ჯალათია აგრეთვე მისი საყვარელი სილამაზე.სონეტში « სილამაზე» ის დახასიათებულია როგორც ცივი და ულმობელი დედოფალი. და პოეტები არიან მისი «მორჩილი საყვარლები».

ასე ხდება რომ პოეტი არაა მხოლოდ ადამიანების მსხვერპლი, ის ხელოვნების და სილამაზის მონაცაა. ხელოვნება, რომელიც თითქოს უნდა იყოს მშვენიერებასთან მიმყვანი გზა პოეტს ახარჯვინებს მთელ მის ძალას მისითვის შემოქმედებითი სიხარულის მიუცემლად რადგანაც მიზანი იმდენად ძნელი მისაღწევია რომ დიდი ძალა ამაოდაა დახარჯული.

ხელოვნებას დიდი ადგილი ეკავა ბოდლერის ცხოვრებაში. ის იყო ხელოვნების კრიტიკოსი და ყველაზე მეტად დაინტერესებული იყო ფერწერით. ის აანალიზებდა სალონებზე, ესე იგი სახელმწიფოს მიერ მოწყობილ გამოფენებზე გატანილ სურათებს. «ბოროტების ყვავილებში» ბოდლერი ხელოვნებას წარმოადგენს როგორც მშვენიერების ძიებას და განცდას, როგორც ადამიანის როგორც «ღმერთის ხატის» არსის გამოვლენის საუკეთესო საშუალებას. მაგრამ ეს სვამს აგრეთვე ორ პრობლემას : დამოუკიდებელია თუ არა სილამაზე მორალისაგან და არის თუ არა ის ქმედითი წამალი ნაღველის, სპლინის წინააღმდეგ?

ხელოვნება : ადამიანის ღირსების მოწმობა:
თავის სახელგანთქმულ ლექსში «შუქურები» სადაც ბოდლერი პატივს მიაგებს ფერწერის უდიდეს სახელებს-რუბენსს, ლეონარდო და ვინჩის,რემბრანდტს, მოქანდაკეებს
 (მიქელანჯელოს, პუჟეს) პოეტი იმეორებს ძველ, აღორძინების ხანის იდეას რომლის თანახმადაც ხელოვნება არის ადამიანის ღირსების საუკეთესო მოწმობა.

რატომ ვლინდება ყველაზე უკეთესად ეს ღირსება მხატვარში? იმიტომ
რომ დროის გამძლე სილამაზის შემქმნელი ხელოვანი გარკვეულად ბაძავს
სამყაროს შემოქმედი ღმერთის ძალას.

ხელოვნებაში, მაშ, ქმნილება ადამიანი თავის მხრივ შემოქმედი ხდება. ამავე დროს ხელოვება ქმნის ადამიანის მდგომარეობის ყველა,მათ შორის ყველაზე ბეჩავი ასპექტების გაკეთილშობილებულ სურათს. ხელოვნების სასწაული ისაა რომ ის იძლევა სინამდვილის ნამდვილი გარდაქმნის საშუალებას. ყველაზე საშინელმა სიუჟეტებმაც კი შეიძლება ნახონ ხელოვნებაში ლამაზი ფორმა.

მორალისაგან დამოუკიდებელი სილამაზე?

დამამშვიდებელი იქნებოდა იმის ფიქრი რომ ესთეტიკური იდეები შეესაბამებიან მორალურ იდეებს, რომ სილამაზე დაკავშირებულია სიკეთესთან და სიმახინჯე ბოროტებასთან. ბოდლერი თითქოს იზიარებს ამ აზრს, განსაკუთრებით « მისტიკური» სიყვარულისადმი მიძღვნილ მის ლექსებში. ეს სიყვარული მას შთააგონა მადამ საბატიემ. ლექსში «ცოცხალი ალი» მადამ საბატიეს თვალები მას მიუძღვიან მშვენიერებისა და სიკეთისკენ:

«მათ გადამარჩინეს ყველა მახისგან და მძიმე ცოდვისგან და ისინი მიმიძღვიან მშვენიერების გზაზე».

მაგრამ ასეთი პერსპექტივა უფრო გამონაკლისია «ბოროტების ყვავილების» ავტორთან. კრებულის სათაურიც კი ხომ გვეუბნება რომ ჩვენ შეგვიძლია სილამაზის ამოღება ბოროტებიდანაც კი. ბოდლერისთვის,რომელიც ლექსში «მტერი» პოეტურ შემოქმედებას ადარებდა მებაღის შრომას, ულამაზესი «ყვავილების» გახარება შესაძლებელია მოწამლულ მიწაზეც.

სილამაზე: ცივი და ულმობელი ღვთაება:
სილამაზის თავისი კონცეფციის გამოსახატავად ბოდლერი იყენებს მრავალ, ზოგჯერ წინააღმდეგობრივ სიმბოლოს. სონეტში «სილამაზე» ის მას ადარებს «სფინქსს»,ქვის, ცივ, ადამიანებისადმი გულგრილ მონუმენტს. ესაა ბერძნულ და რომაულ ესთეტიკასთან ძალიან ახლო «კლასიკური» კონცეფცია. ამ ლექსში ბოდლერი არის პარნასელი პოეტების წინამორბედი (პარნასი აღნიშნავს ფრანგი პოეტების, განსაკუთრებით ლეკონტ დე ლილის, თეოდორ დე ბანვილისნ, ჟოზე მარია დე ერედიას ჯგუფს. ამ პოეტებს სურდათ იმპერსონალური, ყოველგვარი რომანტიული სენტიმენტალურობისაგან თავისუფალი ლექსების წერა. პოეზიის საგანი მათი აზრით უნდა ყოფილიყო მხოლოდ პლასტიკური სილამაზის ხოტბა.აღსანიშნავია რომ ეს გზა თავის 1852 წლის კრებულში «მინანქრები და კამეები» გახსნა თეოფილ გოტიემ და სწორედ მას მიუძღვნა ბოდლერმა «ბოროტების ყვავილები»). შილამაზის ასეთი ხილვა სრულიად არაადამიანურია ვინაიდან ის გამორიცხავს სიცოხლის მოძრაობასა და რიტმს, ისევე როგორც გრძნობები:

«მე მძულს ხაზების გადამაადგილებელი მოძრაობა, და მე არასოდეს ვტირივარ და არასოდეს ვიცინი».

გაყინული კერპი, ის აწამებს თავის «მორჩილ საყვარლებს», პოეტებს, რომლებიც მასთან მისაახლოვებლად მათ დღეებს «ჰკარგავენ მკაცრ კვლევაში».

სილამაზე სიკეთისა და ბოროტების მიღმა:
ლექსში «ჰიმნი სილამაზეს» ბოდლერი სხვანაირად გვიჩვენებს სილამაზეს. ის აღარაა ცივი და უგრძნობელი ქანდაკება. ისაა ორაზროვანი არსება. ის ერთდროულად ანგელოზიცაა და დემონიც. ბოდლერი მას გამოხატავს  ყველაფრის დამმონებელი, ყველაფრის მმართველი ქალის სახით.

თუ კი გავიმეორებთ ნიცშეს გამოთქმას სილამაზე სიკეთის და ბოროტების მიღმაა. სპლინით, ნაღველით გაწამებული პოეტი სილამაზეში ეძებს სიმთვრალეს რომელიც მას დაავიწყებს მის სიბეჩავეს. პოეტი არ ზრუნავს მორალზე, ის არც,ქრისტიანული ცნებებით, თავის მარადიულ ხსნაზე ზრუნავს:

რა მნიშველობა აქვს ციდან მოდიხარ თუ ჯოჯოხეთიდან?

პოეტის აზრით სილამაზე ჰგავს ღვინოს. მაშ ის იქცა ალკოჰოლის და ნარკოტიკის მსგავს « ხელოვნურ სამოთხედ».

უკვე «შუქურებში» ამბობდა ბოდლერი რომ ხელოვნების ნაწარმოებთა სილამაზე «... მოკვდავ გულთათვის არის ღვთაებრივი ოპიუმი!»

მაგრამ ლექსში «ჰიმნი სილამაზეს» ეს «ოპიუმი» არაა უბრალოდ ღვთაებრივი. ის ერთდროულად « ჯოჯოხეთურიცაა და ღვთაებრივიც». მთელი ეს ლექსი ფაქტიურად აგებულია დაპირისპირებულთა კავშირზე. სილამაზის თვალში არის «მწუხრი და გარიჟრაჟი»; ის აფრქვევს «სიხარულსა და უბედურებებს». ამ პარადოქსებით ბოდლერს უნდა ესთეტიკური ემოციის დამაბნეველი, შეუდარებელი განცდის გამოხატვა.

ხელოვნება და სილამაზე ნაღვრელის, სპლინის საწამლავის მომსპობი საშუალება?

ხელოვნების პარადოქსი ისაა რომ მას სულაც არ ამოჰყავს სული ნაღველის, სპლინის ჭაობიდან,პირიქით,მას შეუძლია გრძნობებისათვის გრანდიოზული და ტრაღიკული გამოხატულების მიცემა და ამით უიმედობის გაძლიერება. ეს საშიშროება აღნიშნულია სონეტში «მუსიკა». მუსიკას, ალბათ მის სათაყვანო ვაგნერის მუსიკას, ბოდლერი ადარებს გემის გამტაცებელ მღელვარე ზღვას. მუსიკა « მას იტაცებს როგორც ზღვა».

მუსიკა არის ორმაგი მახვილი. მას შეუძლია სულის განკურნება, მაგრამ მას ამავე დროს ძალუძს სულის ჩაფლობა მის წყვდიადში. რატომ ანიჭებს ბოდლერი ამ ორაზროვან უნარს მუსიკას და არა სახვით ხელონებას, მაგალითად ფერწერას?

უეჭველად იმიტომ რომ პლასტიკური ხელოვნებებისაგან განსხვავებით არასახვითი ხელოვნება მუსიკა უფრო უშუალოდ ელაპარაკება გრძნობებს და უკიდურესად აძლიერებს მათ. ესაა ჩვეულებრივი რამ, ჩვენ სურათზე თუ ქანდაკებაზე უფრო იოლად გვაღელვებს მელოდია. სურათსაც და ქანდაკებასაც შეუძლიათ ჩვენი აღელვება მაგრამ ვინაიდან ისინი გამოსახავენ რაღაცას ისინი ელაპარაკებიან ჩვენს ინტელექტს, რომელიც განმარტავს, აანალიზებს მათ და ამდენად ანელებს მათ მიერ გამოწვეულ ემოციურ შოკს.

მშვენიერება: შემოქმედისთვის მიუწვდომელი იდეალი:
და ბოლოს, ხელოვნებაში ნაღველისაგან,სპლინისაგან გამოსავლის დანახვაში სულს ხელს უშლის ის რომ ინდივიდთა უმრავლესობისათვის უაღრესად ძნელი თუ შეუძლებელიც კია იდეალის და სრულყოფილების წვდომა, მიღწევა.

რა თქმა უნდა შეიძლება სხვათა ნაწარმოებების ჭვრეტა, მაგრამ პოეტი თუ მხატვარი ნამდვილად კმაყოფილია მხოლოდ მაშინ როდესაც თვითონ ის ქმნის მშვენიერებას. «შუქურებში» ბოდლერი ამბობს რომ დიდმა მხატვრებმა მათ ქმნილებებში მიაღწიეს სრულყოფილებას, მაგრამ ყველა ვერ იქნება ლეონარდო, რემბრანდტი თუ გოია.

 მხატვართა უმრავლესობას თითქოს მისჯილი აქვს « შემოქმედებითი სიკვდილი» და მათი მთელი შემოქმედებითი ძალისხმევა მარცხით მთავრდება.

ესთეტიკური განცდა, მაშ, ორაზროვან პასუხს აძლევს ნაღველს, სპლინს.

ბოდლერისეული სილამაზის განსაზღვრებაც კი შეიცვალა მისი ცხოვრების მანძილზე და ამიტომ ძალიან ძნელია მისი ზუსტად დადგენა.

III:
ქალი და სიყვარული:
«ბოროტების ყვავილების» სამყარო ქალთა მრავალი ფიგურითაა დასახლებული.
მაგრამ მთავარია ორი მათგანი ვინაიდან სწორედ ისინი წარმოადენენ ბოდლერის სიყვარულის კონცეფციის შინაგან გაორებას. ბოდლერის თანამგზავრი ჟანა დუვალის სახელი არის სენსუალური სიყვარულის სინონიმი. ელეგანტური ქალბატონი მადამ საბატიეს სახელი კი, პირიქით, წმინდა, თითქმის მთლიანად სულიერი სიყვარულის სინონიმი უნდა იყოს.

სენსუალური სიყვარული, ჟანა დუვალის ციკლი:
ფიზიკური სიყვარული ბოდლერისათვის არის ნაღველიდან, სპლინიდან გაღწევის საშუალება,ისევე როგორც ღვინო ან ნარკოტიკის «ხელოვნური სამოთხეები». ესაა გრძნობათა, განსაკუთრებით თვალის და ყნოსვის დღესასწაული. მაგრამ ეროტიზმი მასში აგრეთვე ატარებს ტკივილს და სიკვდილს.

გრძნობათა დღესასწაული:
კრებულში «ბოროტების ყვავილები» ძალიან მნიშვნელოვანი ადგილი უკავიათ სურნელებასა და სუნებს. ბოდლერის წადილს აძლიერებს მისი საყვარლის სხეულის სუნი. «ეგზოტიკურ სურნელებაში»:

«როდესაც თვალდახუჭული, შემოდგომის ერთ ცხელ საღამოს, მე ვისუნთქავ შენი თბილი მკერდის სუნს...»...

მაგრამ როდესაც ისმის კითხვა არის თუ არა სიყვარული «ბოროტების
ყვავილების» სამყაროში ნაღველის, სპლინის დაძლევის საშუალება ლაპარაკია მხოლოდ სულიერ,იდეალიზებულ სიყვარულზე ვინაიდან სენსუალური სიყვარული მეტისმეტადაა დაღდასმული ხრწნითა და სიკვდილით და ამიტომ მას არ ძალუძს ნაღველის დამარცხება. საბოლოო ანგარიშით, წარმავალი თრობის შემდეგ, შეიძლება ითქვას რომ ბოდლერისთვის, ისევე როგორც მალარმესთვის «ხორცი დაღონებულია».

რა არის «წმინდა» სიყვარული,რომლითაც ბოდლერს უყვარს მადამ საბატიე?
შეიძება ვიფიქროთ რომ ეს გრძნობა იმდენად ძლიერია რომ ის საკმარისია სააქაოს მტანჯველი შეჩვენების დასაძლევად. არა და თვითონ «ძალიან ძვირფასი» მწარედ ჩივის «აღსარებაში» : «დაე ყველაფერი მოისპოს,სიყვარული და სილამაზე, დავიწყების მიერ მათი თავის გუდაკალათაში ჩაყრამდე».

მაშ ვერაფერი უწევს წინააღმდეგობას დროს, რომელსაც მოაქვს დავიწყება. მაგრამ სწორედ მოგონება, გახსენება შეიძლება იყოს ერთგვარი გამარჯვება იმაზე რაც ბოლოს უღებს სიყვარულს, მათ შორის სიკვდილზე. ნაწარმებში « ლეში» ჩვენ ვხედავთ ერთად მოსეირნე ბოდლერს და მის შეყვარებულს.

სწორედ მაშინ ხედავენ ისინი საშინელ ნახევრად დამპალ ლეშს. პოეტი ძალაუნებურად ფიქრობს რომ მადამ საბატიეს « მომაჯადოებელი სხეულიც» კი ოდესმე იქნება ამ სავალალო მდგომარეობაში. მაგრამ პოეზიით ბოდლერი რამდენადმე შეინარჩუნებს მისი სხეულის არსებით მშვენიერებას.

მაშ პოეზია ამარცხებს დროსა და სიკვდილს? კი, მაგრამ ესაა ორაზროვანი, გაუბედავი გამარჯვება რომელიც ვერ ანთავისუფლებს ბოდლერს სპლინის, ნაღველის ტყვეობიდან. ჭეშმარიტ გაქცევაზე მეტად სიყვარული აქ ჰგავს ფანჯარას რომელიც პატიმარს აძლევს ციხიდან ცის პეიზაჟების დანახვის და,ამდენად,
უიმედობის შერბილების საშუალებას.

ქალაქი:
«ბოროტების ყვავილების» ნაწილი «პარიზული სურათები აჩვენებს პარიზს სადაც პოეტმა გაატარა თავისი ცხოვრების მთავარი ნაწილი. პარიზი არის ბოდლერის წარმოსახვაზე გავლენის მომხდენი ერთადერთი ქალაქი. ქალაქზე ლაპარაკისას ბოდლერი ლაპარაკობს პარიზზე. ცხადია რომ ასეთი დედაქალაქი უფრო რთული რეალობაა.

მას აქვს მრავალი და ხშირად წინააღმდეგობრივი მხარეები. შეიძლება მისი ორი მთავარი ასპექტის დამახსოვრება: სიბეჩავისა და ტანჯვის ადგილი, გარყვნილების,კორუფციის კერა. ყველაზე მეტად კი ისმის კითხვა თუ რა არის პარიზი,ყველა დიდი ქალაქის მსგავსად მარტოობის ადგილი თუ პირიქით, შეხვედრათა, ურთიერთობის სივრცე.

1. ადამიანთა სიბეჩავეების კონცენტრაცია:
ქალაქი ადამიანთა სიბეჩავეების, როგორც მორალური ისე ფიზიკური სიღატაკის ნამდვილი მუზეუმია. ამით ის სოფელზე უარესია მოსახლეობის კონცენტრაციის და ამავე დროს ფუფუნებისა და სიღატაკის თვალშისაცემი კონტრასტის გამო.

სიღარიბე და დაღლილობა:
«საღამოს მწუხრის» პარალელ «დილიდ მწუხრში» ბოდლერი აცოცხლებს გარიჟრაჟის ცივ საათებს,როდესაც პარიზი იღვიძებს. ის ახსენებს ღატაკ ქალებს რომლებიც ახალ დღეს იწყებენ სუნთქვით თითების გათბობით.

XIX საუკუნის შუა ხანების ამ პარიზში მდიდარ,უსაქმურ,კარგად დაბინავებულ რანტიეებსა და უქონელთა მასას შორის არსებული ბარიერები გადაულახავია.
ღარიბებისთვის მთელი ცხოვრება არის გაუთავებელი სამუშაო და დაღლილობა. ყოველი დილა მათთვის არის მძიმე შრომის ახალი დღე («დილის მწუხრი»):

და მოღუშული პარიზი, თვალების ზელვით, იარაღისთვის ხელის ტაცებით, მშრომელი მოხუცი.

აქ მოხუცთან შედარებული «მოხუცი პარიზი» წარმოადგენს ღარიბ პარიზელთა, მუშათა, ხელოსანთა,წვრილ მოსამსახურეთა მასას.

ავადმყოფობა, სიბერე, აგონია:
ისევ «დილის მწუხრში» ბოდლერი ახსენებს « დავრდომილთა თავშესაფრებში მომაკვდავებს». აგონია მტკივნეულია ყველგან,მაგრამ ქალაქთა ეს უბედურები მათ დავრდომილთა თავშესაფრებში ალბათ უფრო უქონელნი და მიტოვებულები არიან ვიდრე სოფლებში,სადაც ოჯახური სოლიდარობა უფრო ძლიერია. 

«პატარა მოხუცებში» ბოდლერი გარკვეულად უთანაგრძნობს დედაქალაქის ქუჩებში მოხეტიალე მარტოსულ და ნაღვლიან მოხუცებს,განსაკუთრებით უბედურებებით და გაღებული მსხვერპლით სავსე ცხოვრების შემდეგ მარტო დარჩენილ დედაბრებს, მათ ვისაც აწვება ღმერთის თავზარდამცემი ბრჭყალი.

გაბედული ხატია, ვინაიდან საზოგადოდ ლაპარაკობენ ეშმაკის და არა ღმერთის «ბრჭყალზე». ამ ლექსში ბოდლერი თითქოს ჯანყდება მკაცრი, ყოვლისშემძლე ნებით ამ უბედურთა განსაცდელებით გამსრესი ღმერთის წინააღმდეგ.

შეძრული ქალაქური პეიზაჟი:
და ბოლოს უნდა აღინიშნოს იმდროინდელი პარიზის ერთი ასპექტი. 1850-ან წლებში, იმპერატორი ნაპოლეონ III-ის დროს, პარიზის პრეფექტ ოსმანს დაევალა ისტორიული მისია: ძველი შუა საუკუნეების კვარტალების ნაწილის დანგრევით და ფართო გამზირებისა და ბულვარების გაყვანით ('რომელთაც ჩვენ დღეს ვხედავთ) დედაქალაქის გადაქცევა თანამედროვე ქალაქად. არა და მრავალი იმდროინდელი მხატვარი და მწერალი ,რომელთა შორისაც იყო პროსპერ მერიმეც, აღდგა ძველი შუასაუკუნეების პარიზის დანგრევის წინააღმდეგ. ბოდლერის პოზიცია უფრო ორაზროვანი იყო: ის თანამედროვეობას ემხრობოდა სახვით ხელოვნებაში და ლიტერატურაში,მაგრამ მისთვის ნაცნობი და ჩვეული პეიზაჟის მკვეთრმა ცვლილებამ გააძლიერა წარმავალი დროის მიერ გამოწვეული ღელვა, ლტოლვილობისა და მარტოობის მისი განცდა. თავის გრძნობებს ის გადმოსცემს «გედში» , სადაც შესძახებს : ძველი პარიზი აღარაა (ვაი რომ ქალაქის ფორმა მოკვდავის გულზე უფრო სწრაფად იცვლება!

დანგრეული კვარტალები მას მტკივნეულად აგონებენ უნივერსალურ, საყოველთაო სისუსტეს.

2. გარყვნილების, კორუფციის კერა:
დიდი ქალაქის როგორც გარყვნილებათა და კორუფციის კერის თემა ძალიან ძველია. მისი დაწყება შეიძლება სოდომის, გომორას და იერიქონის ბიბლიური ისტორიებიდან. ბოდლერთან ეს გარყვნილება, კორუფცია, ყველაზე მეტად მჟღავნდება აღვირახსნილობაში და დანაშაულში.

აღვირახსნილობა და პროსტიტუცია:
პროსტიტუციის თემა საკმაოდ ხშირია ბოდლერთან. თვითონ ისიც ხშირად ყოფილა კახპათა კლიენტი. « საღამოს მწუხრში» ის აღწერს პარიზულ ატმოსფეროს დაღამებისას, როდესაც: «პროსტიტუცია ინთება ქუჩებში».

ბოდლერი არ განიკითხავს პროსტიტუციას. ის მასში უფრო ხედავს სიღატაკის რაღაც ფორმას. ამ ქალებს უეჭველად არა აქვთ არსებობის სხვა წყარო. მეორეს მხრივ ეს ფენომენი ავლენს საერთო დაცემას; პროსტიტუცია არსებობს იმიტომ რომ ქალაქელებს «ულმობლობამდე, სისასტიკემდე უყვართ სიამოვნება», როგორც ნათქვამია «ბრმებში» სიამოვნების უკიდურესობამდე მიყვანილი, ძიება იქცევა სასტიკ, ულმობელ წამებად. ბოდლერი აღწერს დაღამებას ქალაქში როდესაც «აღვირახსნილები მოსთქვამენ და გმინავენ სიამოვნების,ამ ულმობელი ჯალათის მათრახის ქვეშ.

რატომ იქცევა სიამოვნება მწამებელ ჯალათად? უეჭველად იმიტომ რომ ნამდვილ აღვირახსნილებში ტკბობის ჟინი გაუმაძღარია. აღვირახსნილობას, როგორც ნარკოტიკის ყველა სხვა სახეს, მოაქვს მხოლოდ დროებითი, წამიერი კმაყოფილება და თავის მონებს კიდევ უფრო მეტად ანაღვლიანებს, მათ კიდევ უფრო მეტად ეძალებათ სპლინი.

დამნაშავეობა:
ყოველი დიდი ქალაქი, და პარიზიც არაა გამონაკლისი, არის დამნაშავეობის კერა. სხვათა შორის პროსტიტუციაც თითქმის ყოველთვის დამნაშავეთა სამყაროსთანაა დაკავშირებული. ბოდლერი საღამოს უწოდებს დამნაშავის მეგობარს. სწორედ ამ დროს მოედებიან ხოლმე დამნაშავეები ქალაქს. სიბნელე მათ მალავს. საღამოობით სათამაშო მაგიდებს მიუსხდებიან ხოლმე თაღლითები და კახპები. გაყალბებული და უეჭველად უკანონო თამაშების დროს ისინი ერთად ცდილობენ ფულის წართმევას მეტ-ნაკლებად გულუბრყვილო მსხვერპლისთვის. ღამის პარიზში,მაშ, ნაკლებად სასიამოვნო მარაოდ იშლება პროსტიტუცია, ქურდობა, თაღლითობა.

მარტოობა თუ ურთიერთობა სხვასთან?

ჩვენს დღევანდელ ქალაქებში ესოდენ აქტუალური ეს პრობლემატიკა აქტუალური იყო უკვე ბოდლერის დროს და უფრო ადრეც კი. ცხადია რომ ნაწილში «პარიზული სურათები» ბოდლერი ცდილობს იმის გარკვევას შესაძლებელია თუ არა სპლინისაგან,
ნაღველისაგან თავის დაღწევა სხვა ადამუანებთან, თავის მსგავსებთან ურთიერთობით.

ურთიერთობა უბედურებთან?

«პატარა დედაბრებში» ბოდლერი აღწერს თითქმის მაგიური სიმპატიის განცდას ვინაიდან « საწყალ დედაბრებზე» ლაპარაკისას ის ამბობს რომ მას უყვარს «ნაზად თვალთვალი»:

«ჩემი გამრავლებული გული ტკბება ყველა თქვენი მანკიერებით!
ჩემი სული ბრწყინავს ყველა თქვენი სათნოებით!

ბოდლერი ახერხებს,მაშ საკუთარი თავის გაიგივებას ამ დედაბრებთან, გარკვეულ დროს მათი ცხოვრებით ცხოვრებას. მაგრამ ბოდლერი არსად არ ლაპარაკობს მათთან კონტაქტზე ,საუბარზე მათთან. განა შეიძლება ლაპარაკი ურთიერობაზე და ზიარებაზე იქ სადაც კომუნიკაციაც კი არაა? განუკურნებლად მარტოსული პოეტი სიმპატიით უყურებს მხოლოდ მასავით უბედურებაში და მარტოსულობაში ჩაკეტილ უბედურებს. «გედის» ბოლოს ის ამბობს:

«მე ვფიქრობ ერთ კუნძულზე დავიწყებულ მეზღვაურებზე, ტყვეებზე, დამარცხებულებზე!... და კიდევ ბევრზე!

ლაპარაკია, მაშ, მხოლოდ სულიერ კონტაქტზე, სულიერ ზიარებაზე.

შემაძრწუნებელი შეხვედრები:
ბეჩავები, რომლებსაც ვხვდებით ქალაქში ზოგჯერ იმდენად შემაძრწუნებლები არიან რომ შეუძლებელი ხდება მათთან ურთიერთობა. «ბრმებში» ბოდლერი ლაპარაკობს ტონით რომელიც შოკის მომგვრელი შეიძლება ჩანდეს:

უყურე მათ ჩემო სულო: ისინი ნამდვილად საშინლები, საზარლები არიან.

ერთი საშინელი შეხვედრის ყველაზე საინტერესო მაგალითი «შვიდი მოხუცი», ფანტასტიური მოთხრობა, ჰგავს ედგარ პოს ზღაპარს.ბოდლერი იქ აღწერს შეხვედრას სრულებით ერთმანეთის მსგავს შვიდ შემზარავ მოხუცთან. ამ ლექსში ქალაქი გადაიქცევა ყველა კოშმარის ფანტასტიკურ ადგილად:

მოფუთფუთე, ზმანებებით სავსე ქალაქო,სადაც დღისით მზისით მოჩვენება ეკიდება გამვლელს!

მნიშვნელოვანია რომ ამ ჯოჯოხეთურ კორტეჟთან შეხვედრის შემდეგ «შეშინებული» პოეტი ბრუნდება და იკეტება თავის ბინაში.შემაშფოთებელი შეხვედრა სულაც არ უწყობს ხელს ურთიერთობას. ის ხაზს უსვამს მარტოობას.

ქალაქი, სამყარო სადაც გამვლელები არ ინობენ ერთმანეთს, გულგრილები არიან ერთმანეთის მიმართ:

ბოდლერს ქალაქი წარმოუდგენია უპირატესად ურთიერთობას მოკლებულ და ტოტალური მარტოობის ადგილად. ამის მაგალითია მისი სახელგანთქმული სონეტი «გამვლელ ქალს». ბოდლერი იქ აღწერს ამჯერად მომხიბლავ შეხვედრას: ლაპარაკია ქუჩაში მის წინ მიმავალ უცნობ ლამაზ ქალზე. ისინი თვალს  შეავლებენ ერთმანეთს და შემდეგ «წამიერი, სწრაფადწარმავალი მშვენიერება ქრება. ბოდლერი ფიქობს რომ სულებს რომ ჰქონოდათ ურთიერთობის შანსი ისინი გაუგებდნენ ერთმანეთს.

მაგრამ ასეთია დიდი ქალაქის კანონი: ცხოვრებების, ხვედრების გზები
მუდამ იკვეთება ერთმანეთთან მაგრამ ისინი ვერ ხვდებიან ერთმანეთს:
ანონიმურობა სრულია,ინდივიდები იხრჩობიან ბრბოში.

ქალაქი, როგორც ბუნება, მაშ ორაზროვანი სამყაროა. ბოდლერი მოხიბლულია პარიზული ცხოვრების მუდამ ცვალებადი სპექტაკლით,მაგრამ მან იცის რომ ამაოა მისგან ნაღველისაგან, სპლინისაგან კურნალი ნამდვილი წამლის ლოდინი.

ბუნება:
ბუნებას ბოდლერთან არ უკავია ესოდენ ცენტრალური ადგილი როგორც ესაა რომანტიკოს პოეტებთან: ჰიუგოსთან,ლამარტინთან, მიუსესთან. ბოდლერი უწინარეს ყოვლისა ქალაქელი იყო. მიუხედავად ამისა ბუნება არის «ბოროტების ყვავილების» ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თემა. ბუნებას იქ აქვს სამი ასპექტი: ავადმყოფ სულთა წამალი,იდუმალი სამყარო და ბოლოს და ბოლოს ულმობელი და სასტიკი კანონი.

ავადმყოფ სულთა წამალი:
ისევე როგორც რომანტიკოსებში, ბუნება ბოდლერთანაც შეიძლება ჩანდეს დიდ მანუგეშებლად,ნუგეშისმცემლად. ის ასრულებს სიტყვა-სიტყვით თერაპიულ,
მკურნალ როლ, კურნავს სულს მისი გამომადებილებელი შფოთებისაგან.

მზის როლი:
«პარიზული სურათების ერთ-ერთ პირველ ლექსს ჰქვია «მზე». ის ბუნების ამ ცენტრალურ ელემენტს წარმოადგენს უცნაურად,ერთის შეხედვით წინააღმდეგობრივად. მესამე სტროფში მზე თავდაპირველად წარმოდგენილია როგორც «ულმობელი, სასტიკი». მაგრამ დანარჩენ ლექსში მზის გავლენა არსით კეთილისმყოფელია:

ის საწუხარს აორთქლებს ცაში,ის ტვინებს და ფიჭებს ავსებს თაფლით.

გასაგები ხდება რომ მზის ულმობლობა და სისასტიკე მხოლოდ მოჩვენებითია:
მზე მწარე წამალივითაა, ის სპობს ავადმყოფობას, წვავს ქალაქის ჩრდილებს და მავნებელ,შხამიან ორთქლებს. მზის თითქმის გაქრობა შემოდგომაზე და ზამთარში უშუალოდ ასახავს პოეტის მელანქოლიას.

ზღვის პეიზაჟები:
ბედნიერების და ავხორცობის წარმოდგენისას ბოდლერის ფანტაზია გარბის შორეული, ეგზოტიკური ბუნებისაკენ: ბოდლერის სამოთხე, ისე როგორც ეს იქნება მხატვარი პოლ გოგენისთვის, ჰგავს რომელიღაც მშვიდი და წყნარი კუნძულის სანაპიროს. სწორედ ამ ხილვას ახსენებს მას («ეგზოტიკურ სურნელებაში») მისი ანტილელი საყვარელის სხეული:
«ჩემს წინ იშლება ბედნიერი წყლისპირები სადაც ელავს მონოტონური მზის ცეცხლი».

ეს მიბნედილ-მოთენთილი ხილვა იმდენად აეკვიატა პოეტის სულს რომ ის წარმოიდგენს რომ სადღაც შორეულ წინა ცხოვრებაში მას დიდხანს უცხოვრია «ლაჟვარდის,ტალღების, ბრწყინვალებათა შუაგულში».

ზღვა, სიცოცხლის წყარო:
მიუხედავად ამისა კრებულის მრავალ ლექსში ბოდლერი ზღვას უფრო ნეგატიურად აღწერს. « ალბატროსში», მაგალითად, ოკეანეს ზღვები შედარებულია «მწარე უფსკრულებთან».

თIთქმის იგივე ცნებებს იყენებს ბოდლერი ლექსში ადამიანი და ზღვა». მაგრამ ამ ტექსტში ბოდლერი ზღვას წარმოადგენს მისი ორი ასპექტით : ერთის მხრივ ზღვა არის ველური მხეცის მსგავსად «მოუთვინიერებელი და ველური», მეორეს მხრივ კი ზღვა ადამიანში აღძრავს გმირულ ენერგიას და სიმამაცეს. ასე ხდება რომ ხანგრძლივი და ძნელი ზღვაოსნობის დროს ადამიანი ისევ აღმოაჩენს სიდიადისა და თავისუფლების განცდებს. სწორედ ამიტომ შეუძლია ბოდლერს შემდეგი რამის თქმა :

«თავისუფალო ადამიანო, შენ მუდამ გეყვარება ზღვა!»

2. ბუნება: იდუმალი სამყარო:
ბოდლერს რომანტიკოსთა მსგავსად, მაგრამ კიდევ უფრო «ვიზიონერულად»,
უყვარს ზღვაში საიდუმლოთა ამოუწურავი რეზერვუარის დანახვა.

«უცნაური» ბუნებაში:
ბოდლერი მისი საყვარელი ამერიკელი ავტორი ედგარ პოს მსგავსად მოჯადოებლულ-მოხიბლული იყო უცნაურით. საკვირველ ლექსში «გიგანტი» ბოდლერი მიანიშნებს გიგანტებით და « ურჩხული, მონსტრუოზული ბავშვებით დასახლებულ მითიურ ეპოქებზე. ეს მონსტრუოზულობა იმდენად ხიბლავს ბოდლერს რომ ის წარმოიდგენს ამ მდედრი გიგანტთან ერთად ცხოვრებას. ის ოცნებობს მის «საშინელ თამაშებზე» დასწრებაზე და მისი მკერდის ჩრდილში როგორც მშვიდ, მთის ძირში მდგარ ქოხში უზრუნველად ძილზე.

ბოდლერს უყვარს ზებუნებრივი, მაგრამ კიდევ უფრო უყვარს თვითონ ბუნების წიაღში არსებული უცნაურობა : « ეგზოტიკურ სურნელში» ბოდლერი ტკბება მის საოცნებო კუნძულზე ამოსული «განსაკუთრებული ხეების» წარმოდგენით.

ბუნებაში არსებული უცნაურის თემა აგრეთვე უცნაურია სონეტში «მოგზაური
ბოჰემიელები».

საკრალური ბუნებაში:
ბუნება არ წარმოშობს მხოლოდ მონსტრებს : ის საოცრებებითაცაა, სასწაულებებითაცაა სავსე. ვიქტორ ჰიუგოს პანთეისტური შეხედულებების მთლიანად გაზიარების გარეშე ბოდლერს თითქოს სჯერა რომ ბუნებაში არის საკრალური, წმინდა, მეტიც, ღვთაებრივი (პანთეიზმი, ბერძნული პან-ტოტალობა, მთლიანობა, და თეოს-ღმერთი, ნიშნავს ღმერთის გაიგივებას მის ქმნილებასთან და მთელი ბუნების აღქმას ღვთაებრივი სულით გაჟღენთილ არსად). ბოდლერის შემოქმედებაში ბუნების ამ საკრალური განზომილების დასანახავად უნდა მთლიანად მოვიყვანოდ ლექსი « შესაბამისობების» პირველი ნაწილი (ბოდიში, თქვენი მონამორჩილის სიტყვა-სიტყვითი თარგმანი):

«ბუნება ტაძარია, სადაც ცოცხალ ბურჯებს ხანდახან წამოსცდებათ ბუდოვანი სიტყვები; ადამიანი იქ გაივლის სიმბოლოთა ტყეებს და ეს სიმბოლოები მას უყურებენ მახლობელი,თავისიანი მზერით.»

ეს იდეები უაღრესად ძველია. ერთის მხრივ ისინი მიანიშნებენ ძველი წარმართობის მითოლოგიაზე: როგორც დოდონას ძველ ტყეში, საბერძნეთში,ხეები, ბუნებრივი «ტაძრის» ეს «ცოცხალი ბურჯები» ქადაგები, წინასწარმეტყველები არიან, მათში ცხოვრობენ ღვთაებრივი სულები რომლებიც «უყურებენ» და ელაპარაკებიან ადამიანებს. აქ ასევე გვესმის პლატონის და შუა საუკუნეების ქრისტიანთა ექო. მათთვის მატერიალური სამყარო,ბუნება, არის სულიერი სამყაროს «სიმბოლო» ანუ ანარეკლი. პოეტმა უნდა შესძლოს სიმბოლოების და მატერიალური და სულიერი სამყაროს იდუმალი « შესაბამისობების» გაშიფრვა.

3. ულმობელი და სასტიკი კანონი:
მაგრამ ბუნება ფართო გაგებით, ესე იგი ფიზიკური და ცოცხალი სამყაროს მთლიანობა ბოდლერთან ასევე ჩანს ულმობელი სისასტიკის ადგილად. ეს წინააღმდეგობრივია? უეჭველად, მაგრამ წინააღმდეგობა, ან,სულ მცირე, კონტრასტი, არის თვითონ ბუნებაში და არა პოეტის სულში.

ადამიანთა ტანჯვის მიმართ გულგრილი ბუნება:
აქ ბოდლერთან ვხედავთ ადამიანის ტანჯვისადმი გლგრილი ბუნების ძველ იდეას. ბუნება ვერ ამჩნევს ადამიანის ტანჯვას. «ცივი ბუნების» ეს ხედვა რომანტიკოსთა შორის ყველაზე ძლიერად განსაკუთრებით მის «მწყემსის სახლში» განავითარა ალფრედ დე ვინიმ. ეს გრძნობა ჩანს «ბოროტების ყვავილების» რამოდენიმე ლექსში, განსაკუთრებით «მოჰზაურობაში კითერაზე». ამ საკმაოდ პირქუშ ტექსტში ბოდლერი აღწერს ზღვით მოგზაურობას ტრადიციულად სიყვარულის ქალღმერთი ვენერასადმი მიძღვნილ კუნძულ კითერასაკენ. მაგრამ «ტკბილ საიდუმლოთა და გულის დღესასწაულთა» კუნძულთან მიახლოებისას პოეტი ხედავს თავზარდამცემ სანახაობას : ჩამოხრჩობილის სხეულს ფლეთენ და გლეჯენ გააფთრებული, სასტიკი ფრინველები. მაგრამ ეს საშინელება თითქოს საკმარისი არ იყო: ბუნება გამოფენს გაზაფხულის თავის მადლსა და სილამაზეს,მასხრად იგდებს ბეჩავ ჩამოხრჩობილს: და პოეტი მოსთქვამს:

- ცა მომხიბლავი იყო,ზღვა ერთიანი იყო;
ჩემთვის ამიერიდან ყველაფერი შავი და სისხლიანი იყო

როგორც ამბობს ვინი, ბუნება, მაშ, ნამდვილად არის ის «უგრძნობი თეატრი» სადაც თამაშდება ადამიანური ტრაღედია.

სიცოცხლისაგან განუყოფელი სიკვდილი:
ბუნების უმაღლესი «ულმობლობა» რა თქმა უნდა არის სიკვდილის უნივერსალური, საყოველთაო კანონი. მაგრამ ბოდლერი მიდის ამ თვალსაჩინო ამბავზე უფრო შორს: მისი აზრით ხილში მყოფი ჭიის მსგავსად სიკვდილი არის თვითონ სიცოცხლის გულში. ამას გარდა, ჭიის ხატი, ორგანიზმთა ლპობის სიმბოლო, ყველგანაა «ბოროტების ყვავილებში». «მზეში» ბოდლერი აცხადებს რომ მზე არის მკვებავი მამა რომელიც « ველებში კვებავს ჭიებსაც და ვარდებსაც.

ერთის მხრივ მართლაცაა კონტრასტი ჭიასა და ვარდს შორის. არა და თუ კი ვარდი განასახიერებს სიცოცხლის მშვენიერებასა და სინორჩეს ის ამავე დროს განასახიერებს სიცოცხლის სიმოკლეს და სისუსტეს, ისე როგორც ესაა რონსართან. მეორეს მხრივ ბოდლერი წარმოადგენს მაცოცხლებელი მზის პარადოქსს. მის სხივებში იფურჩქნება ვარდი, მაგრამ მზე ამავე დროს სტიმულს აძლევს გვამების და ჩამოცვენილი ხილის მღრღნელი ჭიის საქმიანობას. სიცოცხლე, მაშ, განუყოფლადაა დაკავშირებული სიკვდილთან.

დასკვნად შეიძლება ვთქვათ რომ ბოდლერი არ იზიარებს რომანტიკოსთა უმეტესობის ბუნების მაიდეალიზებელ ხედვას,მაგრამ ის არ იზიარებს არც XIX საუკუნის მრავალი «დეკადენტი» მწერლის «შეძრწუნებას ბუნებით». ბოდლერის ხედვა თვითონ ბუნების მსგავსად უფრო ნიუანსირებულია,უფრო პარადოქსალურია,.

ლტოლვა, გაქცევა:
ლტოლვა, გაქცევა «ბოროტების ყვავილების» მთავარი თემაა. ეს ცხოვრება, რომელსაც აკვიატებია ნაღველი, სპლინი, ბოდლერისათვის ციხეა და ის ყველანაირი საშუალებით ცდილობს იქიდან გაქცევას....

«თქვენი მხრების დამამსხვრეველი დროის საშინელი ტვირთის ასატანად მუდამ უნდა იყოთ მთვრალი ღვინით,პოეზიით და სათნოებით... დათვერით!» (ბოდლერის აფორიზმებიდან).

უნდა ითქვას რომ პარიზის შუაგულში, სან-ლუის კუნძულზე იყო ეგრეთ წოდებული ჰაშიშინთა კლუბი, ჰაშიშის მწეველთა კლუბი რომელშიც ჰაშიშს მიირთმევდა ბოდლერის დროინდელი პარიზის მთელი ბომონდი. ბოდლერიც ცოტა ხანს ცდილობდა გაქცეოდა ამ ცხოვრებას ჰაშიშის მეშვეობით. მაგრამ ერთხელ ( საკმაოდ მალე) გაბრაზდა და თქვა რომ ასეთი ხელოვნური და მავნე რამეებით «თამაში» არ ეკადრება მაღალი მისიისთვის გაჩენილ ადამიანს, არის მისი ღირსების დამცირება და წავიდა ამ კლუბიდან. მისი აზრით ადამიანმა ნაღველისაგან გაქცევის საშუალება თავის თავში უნდა ნახოს. ამ თვალსაზრისით ძალიან საინტერესოა მისი თხზულება «ხელოვნური სამოთხეები».

პოეტი: მისი ადგილი საზოგადოებაში?
რომანტიკოსი პოეტები დიდად იყვნენ დაინტერესებულნი საზოგადოებაში პოეტის ადგილის საკითხით. ვიქტორ ჰიუგო გამოკვეთილი სიამაყით პოეტს განსაზღვრავდა როგორც «მაგ» («მოგვს», «ჯადოსანს»), რომელიც შთაგონებული სიბრძნით უნდა გასძღოლოდა ხალხს. ბოდლერის აზრით პოეტის მთავარი ფუნქცია იყო სიცოცხლისათვის გარყვნილებისა და სიბეჩავის მიერ მისთვის წართმეული მისი მშვენიერების და სიდიადის დაბრუნება. მაგრამ ბოდლერი თვლიდა რომ მან ვერ შეასრულა ეს ფუნქცია და ამდენად ის უსარგებლოა საზოგადოებისთვის.

პოეტი როგორც სიცოცხლის «ალქიმიკოსი:

მრავალ პოეტს გაუვლია პარალელი პოეზიასა და ალქიმიას შორის. ყველაზე მეტად ფიქრობენ არტურ რემბოზე და მის თხზულებაზე «სიტყვის ალქიმია». შუა საუკუნეებში სწამდათ რომ ალქიმიკოსებს ძალუძდათ მდაბალ, საზიზღარ ლითონთა, განსაკუთრებით ტყვიის, ოქროდ გადაქცევა. შიმბოლურ პლანში ალქიმია ნიშნავს მატერიალური სამყაროსათვის მისი დაკარგული სრულყოფილების დაბრუნებას. ოქრო, რომელიც მზის ქმნილებად წარმოედგინათ,

იყო ამ სრულყოფილების სიმბოლო. ბოდლერის აზრით პოეტს ეკისრება ექვივალენტური პროექტი. როგორც ამაზე მიუთითებს კრებულის სათაური «ბოროტების ყვავილები» თვითონ ბოდლერს, როგორც პოეტს უნდა ბოროტებისაგან სილამაზის ამოღება, მიღება. ერთ-ერთ ლექსში «ფრაგმენტები და რელიქვიები», რომელსაც გამომემელთა უმრავლესობა კრებულის ბოლოს ათასებს, ბოდლერი იღებს ფუნდამენტურ ალქიმიურ ხატს და ამბობს:
«შენ მომეცი შენი ტალახი და მე ის გადავაქციე ოქროდ». სიტყვა «შენ» აქ უეჭველად ნიშნავს სამყაროს, სიცოცხლეს,რომელმაც პოეტს მისა თავისი მდაბალი, საზიზღარი მატერია, მასალა იმისათვის რომ პოეტმა ის გარდაქმნას ხელოვნების ნაწარმოებად.

ბოდლერი უხეირო პოეტი-ალქიმიკოსი?
მაგრამ ბოდლერი არაა დარწმუნებული იმაში რომ არის ძალიან კარგი პოეტი : ის თავის თავს აღწერს როგორც უხეირო ალქიმიკოსს,მეტიც, როგორც ალქიმიკოსის კარიკატურას. . ალქიმიკოსების პატრონი იყო ბერძენთა ღმერთი ჰერმესი; მაგრამ «ტკივილის ალქიმიაში» ბოდლერი ჩივის რომ შთაგონებულია «უცნობი ჰერმესით»რომელიც მას აკეთებინებს იმის საწინააღმდეგოს რასაც ქადაგებს ძველი მეცნიერება ( საზოგადოდ ასე უწოდებდნენ ალქიმიას):

«შენით მე გარდავქმნი ოქროს რკინად და სამოთხეს ჯოჯოხეთად.»

ბოდლერი, მაშ, არის ყველაზე ნაღვლიანი ალქიმიკოსი.

რა შეიძლება, მაშ, ამიერიდან იყოს მისი ფუნქცია საზოგადოებაში? კრებულს წინათქმად წამძღვარებული ლექსი «მკითხველს» ბოდლერი ალბათ  არაპირდაპირ ახსენებს პოეტის სხვა, მაგრამ უფრო ნრგატიურ «ფუნქციას». პოეტი უნდა იყოს პირმოთნე მკითხველის (მისი მსგავსის, მისი ძმის) «უწმინდური სვინდისი». თუ კი პოეტს არ ძალუძს სიცოცხლის გარდაქმნა მას შეუძლია მისი საშინელების ჩვენება. პოეტის შემოქმედებამ «პირქუში სარკის» მსგავსად უნდა აჩვენოს თუ რამდენადაა გარყვნილი სამყარო ბოროტებითა და ნაღველით, სპლინით.

ბოდლერის მსოფლმხედველობა არაა ტოტალურად ორიგინალური. ის იმეორებს რომანტიკოსთა ზოგ იდეას. ვიქტორ ჰიუგოს აზრით პოეტი არის მაგი, მოგვი, ჯადოსანი, რემბო მოგვიანებით იტყვის რომ პოეტი მხილველია, ნათელმხილველია, ალფრედ დე ვინი ხაზს უსვამს პოეტის და საზოგადოდ გენიას მარტოსულობას. პოეტი მისი აზრით არის ვერაგობის, ბოროტების სამიზნე და გაუგებრობის მსხვერპლი. ბოდლერის ორიგინალობა, თავისებურება მდგომარეობს ახალ, შთამბეჭდავ ხატებში რომელთაც ის იყენებს პოეტის მდგომარეობის და ფუნქციის გამოსახატავად.

ამით ვამთავრებთ დღეს დიდ ბოდლერზე საუბარს. ის, როგორც ყველა გენიოსი რთულია. მასაცა აქვს ნათელი და ბნელი მხარეეები და ამ ბნელმა მხარეებმაც თავისი კვალი დაამჩნიეს ადამიანთა ცნობიერებას თუ არაცნობიერს. მაგრამ მთავარი ისაა რომ ბოდლერი იმსახურებს ბოდლეროლოგიას. და აბა ჰე, წინ ბოდლეროლოგიისაკენ!!!

ტანჯული თანამედროვეობა: ბოდლერი, ჰუისმანსი
ესაა ფრაგმენტი იმ მინიმალური ცოდნისა რომელიც უნდა ჰქონდეთ ფრანგული ლიტერატურის ისტორიის სფეროში ახალგაზრდა ფრანგებს (სერია ზოგადი კულტურა, კრისტოფ ბორმანსი და შარლ ტაფანელლი, ლიტერატურისა და ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა დიდი ავტორების ლექსიკონი,გამომცემლობები ახალგაზრდები, პარიზი,2000). 

იმათთვის ვისაც უყვარს და აინტერესებს ევროპა : თანამედროვეობის ტანჯვა:
ბოდლერი:
(1821-1867). მამით ობოლი ბოდლერის ცხოვრებაში რადიკალური ტეხილი მოხდა მაშინ როდესაც დედამისი მეორედ დაქორწინდა პოლკონიკ ოპიკთან. ის ფაქტიურად მოგლიჯეს ბედნიერებას,იდეალს რომელსაც ის ხედავდა და გრძნობდა დედასთან ახლოს,იდეალს რომელიც ჰგავდა ერთგვარ საწყის სამოთხეს. ზოგი ამაში ხედავს ბოდლერის უხასიათობა უქეიფობის და პოეტური ძიების საწყისს. მისი მღელვარე ცხოვრება-ის განდევნეს გემით,ის გზაში გადასვეს მისი უსაქციელობის გამო თითქოს განუყოფელი ხდება მისი ხანისათვის სკანდალური მისი პოეტური წამოწყებისგან.
ბოდლერი აქვეყნებს უხამს ლექსებს სადაც წინ წამოსწევს ბოროტებას და მას მრავალჯერ გმობენ. დიდად არ მოსწონთ არც მისი ლექსები « ხელოვნურ სამოთხეებზე». მაგრამ ეს თემები არაა ბოდლერის საბოლოო მიზანი. ის ასე ებრძვის ადამიანის საზღვრების,სასრულობის შიშს.

მიუხედავად ამისა ვერც სიყვარული, ვერც ქალები, ვერც ნარკოტიკები ვერ ამშვიდებენ ბოდლერს.

ის ეძებს იდეალს. . სპლინით,საკუთარი თავით,მელანქოლიური განწყობით გადაქანცული ბოდლერი მშვენიერს ხედავს ბოროტებაში და არა ბუნებაში როგორც მანამდე ხედავდნენ რომანტიკოსები.

სიკეთის და ბოროტების ერთდროულ ორმაგ მიზიდულობას შორის გახლეჩილი სულის წამების ნაყოფად იქცევა სიმახინჯის ესთეტიკა.

ესაა გამოხატულება უსასრულობისთვის შექმნილი ადამიანის თავის საზღვრებთან შეჯახებისა, რაზეც ლაპარაკობს ბლეზ პასკალი.

ადამიანი ეძებს მდგომარეობას სადაც საზღვრები არ არსებობს და უმანკოება არაა შერყვნილ-წაბილწული.

მხოლოდ პოეზიას ძალუძს ამ ერთიანობის გამოხატვა. პოეტი ხდება სამყაროს შემოქმედი და მისი ფუნქცია იძენს ახალ განზომილებას.

ბოდლერის ესთეტიკა ასე ეფუძნება «შესაბამისობებით» (ფერები, არომატები, ბგერები პასუხუბენ,ეხმაურებიან ერთმანეთს) დაფუძნებული ერთიანობის ძიებას. ის ეძებს დაკარგულ სისავსეს სადაც ბუნება აღარაა საიდუმლო. მაგრამ ბოდლერის სამყარო აგრეთვე არის უცნაურობების, ფანტასმაგორიების და ფანტასტიკის სამყარო; ის ზოგჯერ ახდენს უცნაური ზმანების მატერიალიზაციას…

ჰუისმანსი, ჟორის კარლად წოდებული ჟორჟ შარლი:
(1848-1907)

Добавьте подпись

ახალგაზრდობაში ჰუისმანსი შეხვდა ზოლას და დაინახა მასში ნატურალიზმის იმედი. მაგრამ რომანი « ჯიბრით» წარმოადგენს « დეკადენტური» სულით დაღდასმულ პერსონაჟს და წარმოდგება საწყისი მიმდინარეობის უარყოფად.

«ესსეინტების» მდიდარ გმირი მოწყენილია და ის მუდამ მიმართავს ლათინ პოეტებს თუ ბოდლერის, მალარმეს და ვერლენის მსგავს თანამედროვე პოეტებს.

ამიერიდან ის ეძებს თავისი მოწყენილობის და დაქანცულობის დამარცხების ყველანაირ საშუალებას. ის იღებს ნარკოტიკებს, სვამს, ეძებს ჰალუცინაციებს სიგიჟემდე, ის ყველანაირად გაურბის «ვულგარულ სინამდვილეს».

ეს გმირი წარმოადგენს მისი ავტორის იმ დროინდელ სულიერ მდგომარეობას და გამოხატავს მიმდინარეობას საიდანაც ისაა გამოსული.

ჰუისმანსი თავისი მოწყენილობის დაძლევას ცდილობდა შავი მაგიითა და სატანიზმით, მაგრამ მტკივნეული სულიერი  ბრძოლის შემდეგ ის გაქრისტიანდა, მოექცა კათოლიკობაში. 

писатель составил себе представление о Боге как о существе преступном, пожирающем и отрицающем человека. Согласно Саду, история религий ясно показывает, что божеству свойственно убивать. Тогда какой человеку смысл быть добродетельным?

Герой Сада пускается в длинные рассуждения о том, что природа нуждается в преступлении, что разрушение необходимо ради созидания, что, разрушая себя, человек тем самым способствует делу созидания в природе. И цель всех этих рассуждений - обосновать абсолютную свободу Сада-узника, осужденного столь несправедливо, что он не может не желать, чтобы все взлетело на воздух. В этом он противостоит своему времени: ему нужна не свобода принципов, а свобода инстинктов.

Без сомнения, и Сад мечтал о всемирной республике, план построения которой излагает один из его персонажей, мудрый реформатор Заме. Таким образом, он показывает нам, что одно из возможных направлений бунта - освобождение всего мира. Оно будет происходить по мере того, как движение бунта станет набирать скорость и ему будет все труднее мириться с какими-либо границами. Но все в нем противоречит этой благочестивой мечте. Другом рода человеческого его не назовешь, филантропов он ненавидит. Равенство, о котором Сад порой заводит речь, для него понятие чисто математическое: равнозначность объектов, каковы суть люди, отвратительное равенство жертв. Тому, кто доводит свое желание до конца, необходимо господствовать над всем и всеми; подлинное исполнение такого желания - в ненависти. В республике Сада нет свободы для принципа, зато есть вольнодумство. "Справедливость, - пишет сей необычный демократ, - не обладает подлинным существованием. Это не что иное, как божество всех страстей".

http://vslovare.ru/slovo/filosofskiij-slovar/mirovaja-skorb/270553

Мировая скорбь
(Weltschmerz) — распространённое во времена романтики чувство, что мир, в котором мы живём, явдяется не наилучшим из всех мыслимых миров (как думал Лейбниц), а наихудшим. Провозвестниками мировой скорби явились английский поэт Байрон (1788–1824), испытавший его влияние Генрих Гейне (1797–1856) и Николаус Ленау (1802–1850). Это чувство хорошо выразил К. Д. Граббе, сказав: «Итак, всепобеждающее зло есть то, что правит миром и разрушает его» («Herzog von Gotland»). Мировая скорбь имеет свои корни в устанавливаемом христианской верой дуализме добра и зла и в опыте, свидетельствующем о превосходстве зла в человеческой жизни. См. также Пессимизм.

http://soshinenie.ru/bajronicheskij-geroj-i-dux-mirovoj-skorbi-v-stixax-poeta/

Байронический герой и дух «мировой скорби» в стихах поэта

Творчество Байрона - явление уникальное за масштабом влияния не только на культуру, но и на развитие европейских литератур. Стихи Байрон стал писать рано, но после выхода поэмы "Паломничество Чайльд Гарольда" каждый новый его стих - событие для всей Европы. Байрон - совесть эпохи, он видел пороки общества и не боялся говорить о них. Жизнь поэт воспринимал как сплошную борьбу, преодоление сопротивления ради мечты, стремление к прекрасному и истинному. Писатели и поэты разных стран впитывали его идеи, проникались байроновским пафосом протеста, отчаяния, "мировой скорбью", трагедией личности в современном мире.

Байрон предложил свою концепцию человеческой личности - личность, которая противостоит всему окружающему миру и находит спасение только сама в себе. Поэт предоставил романтизму особой действенности, соединив внутреннюю жизнь человека с бытием эпохи. Байрон создал новый тип героя, который получил название "байронического" и стал воплощением времени. С могущественной творческой личностью Байрона связано возникновение нового стилевого течения в романтизме.

"С появлением поэмы "Паломничество Чайльд Гарольда" в широкое потребление вошло понятие "байронический герой". Это - художественное открытие поэта, которое он сделал в наблюдениях над самим собой и над своим поколением. Герой разочарован в ценностях мира, его не радует ни богатство, ни развлечения, ни слава. Основное душевное состояние - скука. Он недоволен окружающей средой, не может найти в ней места. Герой не соотносит свою жизнь с родиной, страной, землей, он стоит свыше границами, он принадлежит всем.

Его душа протестует против неволи, духовной низости, ограниченного существования. Герой стремится полететь в мир чистых и светлых чувств, красоты природы, высоких идеалов, но мир весьма жестокий к нему. Байронический герой одинокий и отчужден. Его страдание и чувства представляют главный предмет исследования автора. Герой Байрона - пессимист и вместе с тем эгоист. Он приносит гибель всем, кто его любит. Это грешный ангел, демон, который нигде не находит утешения, но и сам страдает от этого. Поэтому дух бунтарства, рефлексия и двойственность - характерные особенности его психологии". (Николенко О.М.)

Байронический герой - образ одинокого бунтаря, который разочаровался в жизни и страдает, человека с тонкой и нежной душой. "Байронический герой" имел большое влияние на европейскую литературу. Романтический герой - герой романтического произведения, которое страдает от отчуждения, от невозможности изменить свое положение и окружающий мир. Он идеальный: красивый извне и внутренне, осуществляет поступки в соответствии со своими идеалами, жертвует собой во имя этих идеалов и людей, общества, которому он не нужен.

"Мировая скорбь" - выражение глубокого разочарования следствиями Французской революции. Разочарование романтиков приобрело особую остроту, начало перерастать в расположении духа полнейшей безнадежды и глубокого отчаяния - в "мировую скорбь". Это отчаяние подкреплялось потерей представлений о перспективах общественного развития: состояние внутреннего волнения и хаоса воспринималось как закономерное для мира, а пути развития этого неустановившегося мира - таинственными и непознаваемыми.

Ощущение "мировой скорби", в свою очередь, вело к романтическому ощущению двух миров - убежденности в полнейшем разладе мечты и реальности. В поисках новых положительных идеалов романтики обращаются к истории и искусству, религии и народному творчеству, к природе и к экзотическим странам - ко всему, что резко контрастирует с бесцветностью и убожеством современной действительности.

Ощущение "мировой скорби" - главный мотив стиха. Лирический герой обращается к певцу со странной просьбой: запеть такую песню, чтобы душа разрыдалась. Лишиться жизненных страданий он не может, а слезы, возможно, принесут хоть на некоторое время облегчение. Такой романтический герой оказался близким многим поэтам. Поэтому произведения Байрона переводили разными языками, и даже сформировался тип поведения человека, который получил название "байронизм".

Титан! В глазах твоих
Отразилось горе и тревоги
Земных жителей, что гневные боги
Пренебрежение пренебрегали их.

В Греции Байрона называют Прометеем. "И жил так точно, как писал" - это о нем. Любовь к свободе заставила его в 1823 году податься в Грецию на помощь повстанцам, учил новобранцев, обеспечивал оружием. Поэт не мог снести того, чтобы край Гомера, Эсхила, Софокла, Сапфо был порабощен. Слова тяжелобольного Байрона были обращены к Греции: "Я отдал ей свое время, средства, здоровье - теперь отдаю жизнь. Что я мог еще сделать?". Гибель Байрона настолько ошеломила общественную мысль, что подтолкнула Англию, Францию и Россию к решению поддержать Грецию, которая подарила человечеству идеал красоты и гармонии, в борьбе за независимость. Греческий художник Теодорос Вризакис написал картину "Встреча Байрона в Мессолонзи", которая сейчас находится в Национальной галерее Греции.

Как из рабства не можешь освободить свой край,
Борись для чужого народа.
О подвигах Греции и Рима вспомни
И умри в боях за свободу!
Служение добру – самый верный путь,
Итак бейся за волю повсюду!

"Байроновская поэзия была бушующим, но вместе с тем благотворным потоком: он, правда, все разрушал на своем пути, сеял отчаяние и слезы, но вместе с тем забирал с собой все опустившееся, прогнившее и в своей белой пене и бриллиантовых брызгах прятал светлую радугу, которая была будто знамением будущего счастья Европы и человечества", - писал выдающийся датский критик и историк литературы Георг Брандер.

Байрон - воплощение настоящих человеческих добродетелей; несокрушимый борец за справедливость; бунтарь против тогдашней политики; идеал для целого поколения; борец, поэт, циник, светский человек, аристократ, романтик, идеалист, сатирик; страстный и порывистый, легко влюблялся, разочаровывал, захватывался новыми идеями, сильный духом, чувствительный и впечатлительный, остро ощущал не только собственные поражения, неприятности жизни, все скорби мира, байронический герой, всемирная скорбь.

Конец 18 - начало 19 века ознаменовались рождением в Европе романтизма. Произведения Гофмана, Тика, Новалиса, Шлегеля, Шеллинга, Байрона и многих других поражали тогдашнего читателя пугающим двоемирием, новым пониманием творчества, а главное, новым, дотоле неизвестным типом героя. Позднее это направление, несколько изменившись, пришло и в русскую литературу. Тут же в моду входит так называемый Романтический тип героя, сплин и хандра. Вся интеллигенция того времени так или иначе примеряет на себя этот образ (вспомните "Евгения Онегина")....

Кто такой романтический герой? Будучи натурой страстной, данный тип героя представляет собой натуру противоречивую, обладающую бесконечно глубоким внутренним миром. Я приведу ниже основные черты:

1. Романтический герой обладает ярко выраженной индивидуальностью. Он имеет свои, отличные от окружающих людей ценности.Обычно романтический герой образован, начитан, хорошо разбирается в искусстве, а зачастую и сам является музыкантом, поэтом, художником.... Он загадочен и полон тайн.

2. Романтический герой находится в постоянном конфликте с окружающими. И этот конфликт не просто с отдельными людьми, а именно со всей социальной средой: окружающие со своими мелкими материальными предпочтениями отторгают романтического героя. Он всегда остается непонятым "толпой". Он одинок и гордится своей исключительностью.

3. Романтический герой стремится к некоему идеалу. Он разочарован во внешнем и внутреннем мире: в его душе вечная тоска и сплин.

4. Романтический герой ощущает раздвоенность бытия: есть мир земной, материальный, и мир идеальный, мир творчества. Он рвется в другую реальность, другой мир, совершает бегство от действительности в тот самый мир идеала.

5. Романтический герой - бунтарь. Он бросает вызов этой пошлой реальности с ее псевдоценностями, совершая некий поступок в знак протеста.

Вам никого не напоминают эти черты? Да-да, снова звуковой вектор (зачастую в сочетании со зрительным) со своим эгоцентризмом, отстраненностью от окружающих, вечными нехватками и поисками другой реальности. Еще тогда, в конце 18 - начале 19 века, этот тип людей становится популярным. Великая французская буржуазная революция перевернула мир с ног на голову: новые буржуазные ценности потеснили старые. Утилитаризм, нивелирование личности... Романтизм говорит всему этому "Нет". Он воспевает устремленность к безграничной свободе, совершенствование и обновление. Социальная действительность и идеал распадаются на два отдельных мира. Одновременно с этим на передний план выходит изображение "ночной" стороны души звуковика: мирового зла и мировой скорби. Высшее искусство в понимании звуковиков-романтиков - это музыка, потому что именно она наполняет пустоты в их душе, исцеляет. Романтизм и романтический герой - это бунт против отчуждения и превращения великого по природе человека в обычного, серого индивида.

Мне кажется, сейчас происходит примерно то же. Неудивительно, что появляются хикикомори и иные отвергнутые представители звукового вектора: снова в наш мир вторгаются материальные, кожные ценности, заменив ценность человека и творчества. Снова люди творчества оказываются на отшибе непонятыми... мир цикличен.

  

 

ბაირონის ბოლო პორტრეტი

Байронизм — романтическое течение в континентальной европейской литературе начала XIX века, которое возникло под влиянием английского поэта Байрона. Для байронистов свойственно разочарование в обществе и мире, настроения «мировой скорби», резкий разлад между поэтом и окружающими, культ сверхчеловека (под определение которого идеально подходил Наполеон). Лирический герой их произведений получил название байронического.

События Великой французской революции потрясли Европу, однако революция не оправдала возлагавшихся на неё надежд и повела к крушению идеалов, которыми жила эпоха Просвещения. После падения Наполеона и создания Священного союза по Европе распространился дух мрачной реакции. От этого пессимистическое настроение романтически настроенной части общества еще более усилилось.

Годы, предшествовавшие появлению в Европе французских переводов Байрона, были ознаменованы расцветом поэзии «мировой скорби». Шатобриан в лице своего альтер-эго Рене создал новый вариант скорбящего и разочарованного жизнью героя, придав ему черты демонизма, гордости, загадочности, непримиримости. В подражание Рене появились сходные типы — Оберман Сенанкура (1804) и Адольф Бенжамена Констана (1816). Ещё Пушкин справедливо видел в них предшественников Байрона.
Байрон был, вероятно, первой суперзвездой современного типа. В нём сошлось все, что выводит на первые полосы газет и в заголовки теленовостей. Родовитость — как у принца Чарльза, богатство — как у Гетти, красота — как у Алена Делона, участь изгнанника — как у Солженицына, причастность к революциям — как у Че Гевары, скандальный развод — как у Вуди Аллена, слухи о сексуальных отклонениях — как у Майкла Джексона. Не забудем и талант.

Вся Европа следила за каждым шагом скандально известного кумира. Поэту нравилось рисоваться перед публикой, фраппировать её своими нескромными признаниями. Гостиные европейских столиц полнились пересудами о его «неправильной» интимной жизни. «Когда лорд Байрон забывал о своей красоте, он предавался мыслям о своем высоком происхождении», — иронизировал Стендаль. Вот как Шелли описывает время их совместного с Байроном проживания на берегу Женевского озера в 1816 году:


Жители домов, выходивших на озеро напротив дома лорда Байрона, пользовались подзорными трубами, чтобы следить за каждым его движением. Одна английская дама от испуга лишилась чувств, когда он вошел в гостиную.

Как пишет академик М. Н. Розанов, во Франции почти ни один представитель «романтической школы» не избег обаяния Байрона. Наиболее последовательно следовал за Байроном поэт Ламартин, впрочем, воспринимавший мир в гораздо более светлых тонах, чем большинство других байронистов. Альфред де Виньи нашёл в Байроне родственное себе пессимистическое настроение, поэтическое выражение которого он умело использовал для собственных задач. Виктор Гюго воспринял байронизм преимущественно с его оппозиционно-политической стороны, ценя в Байроне всего более певца политической свободы, защитника угнетенных народностей и, в особенности, греков. Альфреду де Мюссе, напротив того, оказались гораздо родственнее меланхолия, разочарование, недовольство собой, душевный разлад, свойственные байроновским героям.

Байронизм созвучен поэзии итальянца Леопарди, который, впрочем, достаточно самобытен, чтобы считаться отдельным представителем настроения «мировой скорби». Наиболее законченным типом байрониста на испанской почве считается Эспронседа. В Германии Генрих Гейне придал героям своих трагедий — Альманзору и Ратклиффу — некоторые черты байроновских типов. В Польше Мицкевич отдал обильную дань увлечению тем, кого Пушкин называл «властителем дум»: например, в «Крымских сонетах» замечаются отзвуки «восточных» поэм Байрона. Другой поляк, Юлиуш Словацкий, в 1832—33 гг. издал шесть поэм во вкусе байроновских: «Гуго», «Змея», «Белецкий», «Араб», «Монах», «Ламбро».

В весьма различной степени и в разнообразнейших оттенках отголоски байронизма проявляются в русской литературе у В. Кюхельбекера, И. Козлова (знавшего многие поэмы Байрона наизусть и переводившего их), А. Полежаева, А. Бестужева-Марлинского, который в многочисленных повестях выводил нередко байронические типы, доведя их до утрировки и ходульности.

Пушкин, живя в ссылке на юге России, по собственному его выражению, «с ума сходил по Байрону»; прочитав его «Корсара», он «почувствовал себя поэтом». Лирико-эпическими поэмами английского поэта навеяны «Кавказский пленник», «Бахчисарайский фонтан», «Цыганы» и отчасти даже «Полтава» (с эпиграфом из Байрона и ссылкой на его «Мазепу»). Своего «Онегина» сам поэт сближал с «Беппо», а еще чаще с «Дон Жуаном». Однако в целом «мировая скорбь» была мало свойственна жизнерадостной и уравновешенной природе русского поэта.

Грибоедов не был в восторге от Байрона, но свое жизнетворчество с его биографией и литературными опытами все же соотносил — причем не только как поэт (сочиняя поэму «Странник»), но и как прозаик (работая над путевыми заметками).

«У нас одна душа, одни и те же муки», — писал о Байроне юный Лермонтов. Позднее он называл себя «не Байроном, а другим, неведомым избранником… с русскою душой». В Печорине Лермонтов создал один из самых замечательных вариантов байроновского отщепенца, а в Грушницком — пародию на байронического героя.

байронизм?

Черты европейского романтизма, присущи творчеству Байрона. Романтизм как литературное направление возникло в Европе на изломе XVIII-XIX столетий. Самыми характерными чертами романтизма в литературе есть гармония содержания и формы произведения, обновление многих жанров, популярность исторической тематики. С точки зрения философской позиции - непринятие прозы жизни, трагический конфликт с действительностью, тяготение к интуитивному. В своем творчестве Байрон органически использует все упомянутые философские нюансы романтизма, но он и распространяет их, развивает, прибавляет собственные мысли.

Оригинальные черты поэзий Байрона. Первой индивидуальной чертой произведений Байрона есть сама тематика его поэзий: тема несоответствия между идеалом и действительностью, конфликта личности с миром и тема мировой скорби. Байрон первый «вслух» заявил, что человек, которому хочется убежать от жизненной прозы, от суеты мира, который открыто конфликтует с действительностью через свое желание жить иначе, - это человек с сильным духом, высокими моральными идеалами, личность развитая и творческая. Именно такая личность и является героем Байроновских произведений, наверное, потому, что такой образ есть немного автобиографическим…

Чайльд Гарольд - пример «байронического героя». Известнейшей поэмой Байрона есть «Паломничество Чайльд Гарольда». В основу нескольких разделов поэмы были положены личные дневники Байрона, которые он вел во время путешествий. Чайльд Гарольд - типичный пример «байронического героя». Этому юноше надоело быть постоянно на одном и том же месте, его притесняет однообразие и рутина этого мира. Он стремится к новым впечатлениям, стремится увидеть новые страны и народы. Характерной особенностью «байронического героя» есть то, что дисгармония его души есть только признаком временной болезни. И в конце концов, Чайльд Гарольд вылечивается от своей тоски.

Значение творчества Байрона для дальнейшего литературного процесса. Творчество Байрона принесло в литературу XIX столетия чрезвычайно много нового. Байрон имеет совсем другой, оригинальный взгляд на мир, человека, на идеал человека. В своих поэзиях Байрон высказывает оригинальные идеи, которые начали будто отдельное направление философии и литературы в контексте европейского романтизма. Литературоведы это условное направление назвали байронизмом.

12+ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ

 http://www.vokrugsveta.ru/encyclopedia

 

Барон Франсуа-Рене де Шатобриан, François-René de Chateaubriand (фр.), (родился 4 сентября 1768 в Сен-Мало, ныне регион Бретань1, скончался 4 июля 1848 в Париже2) — французский писатель, историк и политический деятель, один из основателей романтизма во французской литературе.  Жизнь и политическая карьера

Ранние годы и эмиграция

Франсуа-Рене де Шатобриан принадлежал к древнему, но обедневшему и постепенно угасавшему бретонскому роду, история которого восходила к эпохе крестовых походов и правления Людовика Святого (1214 — 1270). Коммерческие успехи отца Франсуа-Рене позволили в 1771 приобрести средневековый замок Комбург³, где мальчик провел свое детство, красочно описав царившую там мрачную атмосферу в "Замогильных записках". Франсуа-Рене получил классическое образование в Дол де Бретань, учился в иезуитском коллеже в Рене и Динане математике, и даже собирался стать священником, но в конце концов выбрал военную карьеру, получив в 1785 патент младшего лейтенанта Наваррского полка, а через 2 года звание капитана. К этому времени Франсуа-Рене де Шатобриан уже был сыт военной жизнью по горло и в 1788 перебрался в Париж. Благодаря старшему брату Шатобриан вошел в литературный круг, где тогда царили Андре Шенье, Жан де ла Арп, Луи де Фонтану. В 1789, в год взятия Бастилия, в "Альманахе муз" появились первые стихотворения Шатобриана, но развернувшаяся на его глазах Великая Французская революция сорвала все дальнейшие литературные планы. Шатобриан, даже будучи католиком и роялистом, поначалу сочувствовал идеям революции, ибо ненавидел тиранию и деспотизм. Но разгул насилия в Париже ужаснул его настолько, что в 1791 он отправился в путешествие по Северной Америке, надеясь найти там подлинную свободу и насладиться простотой и дикостью коренных племен. В течение нескольких месяцев Шатобриан странствовал как охотник вокруг Великих озер и по Миссисипи⁴. В январе 1792 Шатобриан вернулся во Францию⁵, чтобы присоединиться к армии роялистов у Кобленца⁶. В 1792 при осаде Тионвиля⁷ он был тяжело ранен и еле живой добрался до Джерси⁸. В 1793 Шатобриан перебрался в Лондон, где жил довольно бедно, перебиваясь уроками французского языка и переводами. Живя в Англии, он познакомился с английской литературой, в частности с "Потерянным раем" Мильтона, произведением, оказавшем большое влияние на его литературное творчество⁹. Изгнание подвигло Шатобриана к размышлениям о причинах революции и с позиции историка и философа он исследовал древние революции, сравнив их с кризисом во Франции: "Исторический опыт о революциях древних и новых в связи с французской революцией" (L'Essai sur les révolutions anciennes et modernes dans leur rapport avec la Révolution française, 1797). В "Историческем опыте о революциях..." Шатобриан открыто заявил, что с помощью анализа революций прошлого возможно постичь сущность революций будущего: история движется по замкнутому кругу и все, что случилось некогда, должно повториться снова и снова. Он выступил как с осужденим деятелей Французской революции за то, что, подражая римлянам и афинянам, они выбрали для подражания неподходящие образцы, так и их противников, утверждая, что революция в значительной степени стала порождением монархии и поэтому на ней лежит отпечаток авторитаризма и централизма¹⁰. Эта книга вызвала негодование среди эмигрантов-монархистов, но привлекла к Шатобриану умеренно настроенных интеллектуалов.

Возвращение в наполеоновскую Францию

Воспользовавшись амнистией, объявленной во Франции при Консулате¹¹, Шатобриан вернулся в Париж в мае 1800. Смерть матери и влияние идей Луи де Фонтане вернули Шатобриана в лоно католической церкви. В 1802 он опубликовал книгу "Гений христианства" (Le Génie du Christianisme), где, полагая, что французское общество погружается во мрак, защищал христанство, аппелируя не к Разуму, а к сердцу и воображе нию. Эта книга снискала ему славу и благослонность императора Наполеона, желавшего в это время упрочить положение католической церкви во Франции. Наполеон назначил Шатобриана секретарем папского легата и отправил его вместе с кардиналом Жозефом Фешом¹² с миссией в Рим. Одно время Шатобриан управлял областью Вале¹³, но в 1804 снял с себя полномочия в знак протеста против казни по приказу Наполеона герцога Энгиенского. С этого времени Шатобриан жил своими литературными трудами. Собирая материалы для огромного эпического произведения "Мученики" (Les Martyrs), посвященного преследованиям христиан во времена римского императора Диоклетиана, он в 1806 отправился в путешествие по Греции, Малой Азии, Палестине, Египту и Испании. Заметки, сделанные во время этой поездки, позднее стали частью сочинения "Путешествие из Парижа в Иерусалим" (Itinéraire de Paris à Jérusalem, 1811), а испанские впечатления нашли свое отражение в романе "Приключения последнего Абенсерага" (Les aventures du dernier Abencérage, 1826)¹⁴. Вернувшись во Францию, Шатобриан выступил с резкой критикой Наполеона, сравнив императора с Нероном и предсказав появление нового Тацита. За этот выпад император запретил писателю появляться в Париже. Шатобриан вместе со своей женой поселился в поместье под названием "Долина волков" недалеко от Парижа, где дописал свой роман "Мученики" и начал работу над своими воспоминаниями ("Замогильные записки", Mémoires d'outre-tombe). В 1811 он был избран во Французскую академию, где, однако, он смог появляться только после реставрации Бурбонов в 1814. В число близких друзей Шатобриана в этот период входили мадам де Сталь, Жозеф Жубер, и Пьер-Симон Баланш.

Шатобриан при Бурбонах

30 марта 1814 незадолго до капитуляции императорских войск Шатобриан издал памфлет "О Бонапарте и Бурбонах" (De Buonaparte et des Bourbons), сочинение, разошедшееся в тысячах копий и стоившее, по словам Людовика XVIII, целой армии. После реставрации монархии, Шатобриан сопровождал короля в изгнание в Гент во время "Ста дней", а затем, после окончательного падения Наполеона¹⁵, вернулся вместе с королем в Париж, стал пэром Франции, министром без портфеля, и вошел в Кабинет Его Величества. Однако, когда по королевскому указу от 5 сентября 1816 Палата депутатов ("Незаменимая палата", La Chambre introuvable) была роспущена, то Шатобриан, выступив с критикой этого решения в сочинении "Монархия согласно Хартии" (La Monarchie selon la Charte), был смещен с поста министра и присоединился к ультрароялистам, поддерживавшим будущего короля Карла X. После убийства герцога Беррийского в 1820, Шатобриан снова принял сторону королевского двора, был послом в Пруссии (1821) и Англии (1822), и даже достиг поста министра иностранных дел (28 декабря 1822 — 4 августа 1824). На Веронском конгрессе (20 октября 1822) Шатобриан представлял интересы Франции и высказался в пользу вторжения французских войск в Испанию с целью реставрации монархии, на что и получил мандат конгресса. Несмотря на дипломатические успехи, Шатобриан вскоре покинул пост министра иностранных дел.

С 1824 Шатобриан фактически встал в оппозицию политическому режиму Людовика XVIII, выступая и как пэр Франции и как редактор газеты (Journal des débats) с защитой свободы печати и борьбы греков за независимость, действия, снискавшие ему широкую популярность среди либерально настроенных кругов французского общества. После смерти короля и восшествия на престол Карла X Шатобриан снова вернулся в политику и был отправлен послом Франции в Ватикан (1827), но в ноябре 1829 ушел в оставку в связи с назначением Полиньяка премьер-министром. В 1830 после Июльской революции Шатобриан отказался поддержать правительство Луи-Филиппа, что поставило крест на его политической карьере.

Последние годы

Удалившись от активной политической жизни, но оставаясь критиком режима правления Орлеанской династии, Шатобриан вел уединенную жизнь, посвятив все свое время завершению мемуаров ("Замогильные записки"¹⁶), и "Исторических этюдов" (Études historiques, 4 тома), призванных служить введением к сочинению по истории Франции. Изредка он навещал Жюли Рекамье в Аббатстве Буа (l'Abbaye-aux-Bois). Последним сочинением Шатобриана стала "Жизнь Рансе" (Vie de Rancé, 1844) — биография известного французского аристократа XVII столетия Армана де Рансе, основателя монашеского ордена траппистов. Шатобриан умер в Париже во время Революции 1848 и был похоронен около Сен-Мало на острове Гран-Бе (Grand Bé).

"Бунтующий человек" ("L'Homme révolté", 1951) – философское эссе Альбера Камю, посвященное проблемам морали, в которой он вновь обращается к поставленной им в эссе "Миф о Сизифе" фундаментальной проблеме философии: стоит ли жизнь того, чтобы ее прожить? Согласно философии экзистенциализма, исходным опытом субъекта является чувство абсурд а, рождающееся в результате осмысления негуманности мира, враждебности человеческим целям, бессмысленности существования, трагизма удела личности, тщетно пытающейся обрести целостность бытия.
В данной ситуации одной из немногих последовательных философских оппозиций может стать идеология бунт а. Для Камю, мировоззрение бунта является моральной установкой, способной положить начало ценностным ориентирам, значимым для всего человечества. Он уподобляет понятие бунта картезианскому cogito, служащему отправной точкой философствования и предлагает переформулировать утверждение Декарта "я мыслю, следовательно я существую" следующим образом: "я бунтую, следовательно мы существуем". Бунт – это протест против бессмысленности мира и подавляющей силы обстоятельств, это требование ясности и порядка. Бунт придает жизни ценность, являясь выражением презрения к собственной судьбе и актом борьбы воли с превосходящей ее реальностью. Бунт свидетельствует о наличии свободы в мире и о величии человеческого духа.
Опираясь на наследие философии, искусства и историческую практику, Камю анализирует различные формы бунта, классифицируя их в обобщенном виде как "метафизический бунт", "исторический бунт" и "творческий бунт". Метафизический бунт" – это восстание личности против основ мироздания, оспаривание абсолютных ценностей; он соответствует стремлению человека к целостности бытия, жажде подлинных идеалов. "Исторический бунт" – это протест против исторической участи человечества, борьба с существующими социальными условиями. Итогом его является революция. При этом реальная революция как правило приводит к результатам, противоположным идее экзистенциального бунта: насилию, террору и рабству во имя поддержания завоеваний революции. "Творческий бунт" – это восстание в сфере искусства, предполагающее творческое преодоление существующих традиций и канонов, создание выдающихся эстетических образцов, увлекающих нас в будущее.
Экзистенциальный бунт, по Камю, не тождествен абсурду, символизирующему согласие с отсутствием смысла в мире, и не имеет ничего общего с нигилизмом и аморализмом, означающими вседозволенность и принципиальное отрицание ценностей. Бунт – это вызов безнравственности и бессмысленности бытия. Бунт является утверждением человеческого достоинства наперекор абсурдности мира без надежды на успех предпринимаемых действий. Экзистенциальный бунт означает творческое созидание новых ценностей в условиях отсутствия абсолютных моральных критериев.

О.И.Мочульская

Интернет-версия. Оригинал опубликован: Этика: Энциклопедический словарь. М.: Гардарики, 2001. С. 59-60.

В. Василенко. Краткий религиозно-философский словарь, 1996 г.

МЕТАФИЗИЧЕСКИЙ БУНТ - у А. Камю: "восстание человека против своего удела и против всего мироздания", против абсурда бытия, а также "непрерывная конфронтация человека с таящимся в нем мраком". Бунтует, по Камю, человек, не вошедший в сферу священного или выпавший из нее (из "универсума благодати"), но это - не рабский бунт, а бунт во имя смысла жизни и человеческого достоинства, в солидарности с другими бунтующими, но без надежды на благодать. Бунт не устраняет абсурда и оставляет его неизбывным, но быть в бунте - значит быть человеком: "Нет зрелища прекраснее, чем борьба интеллекта с превосходящей его реальностью. Ни с чем не сравнимо зрелище человеческой гордыни, тут ничего не могут поделать все самоуничижения. Есть нечто неповторимо могущественное в дисциплине, которую продиктовал себе ум, в крепко выкованной воле, в этом противостоянии. Обеднить реальность, которая своей бесчеловечностью подчеркивает величие человека, - значит обеднить самого человека". Камю оставил без внимания, что достоинство человека  утверждается не только в протесте против рабства, против рабских отношений с Богом, но и в отношениях доверительной дружбы с Богом и сыновней любви к Нему.
амю определяет метафизический бунт, как «восстание человека против своего удела и против всего мироздания». И отмечает, что метафизический бунтарь протестует с той силой, к которую он, прежде всего, верит.
Первые зародыши метафизического бунта Камю находит у Прометея. Но это лишь зародыши, потому что, во-первых, Прометей сам полубог, во-вторых – протест древние греки выражают не против всего мироздания, а только против Зевса. Это связано с тем, что греки во всём ценят меру и верят в природу. А бунт должен выводить из равновесия, да и бунтовать против природы, всё равно, что против себя.
Вот Эпикур уже ближе к метафизическому бунту: «В своём удивительном стремлении уйти от судьбы… Эпикур убивает восприимчивость и прежде всего душит её первый крик – человеческую надежду.
Маркиз де Сад – вот кто поднял первый штурм. И Камю следует за ним через ряд его отрицаний:
- «Сад отрицает человека и его мораль, поскольку и то и другое отрицается Богом. Но одновременно он отрицает и Бога, до сих пор выступавшего для него в роли поручителя и сообщника… во имя инстинкта…».
- «В этом он противостоит своему времени: ему нужна не свобода принципов, а свобода инстинктов».
- «тот, кто обрекает ближнего не гибель должен заплатить собственной жизнью».
- «В этом мире действует один закон – закон силы, а источник его – воля к власти».
- «освобождение всего мира» черед «республику преступлений».
Де Сад метался среди собственных противоречий. Единственное, что ему позволили совершить – это «нравственное преступление, совершаемое при помощи пера и бумаги». Камю делает печальный вывод своих рассуждений об абсолютном отрицании де Сада: в XX веке приобрело (и всё более укореняется в наши дни) свободную форму то, что больше всего ненавидел де Сад – узаконенное убийство.
Далее в главе о метафизическом бунте Камю анализирует романтизм «с его люциферианским бунтом», который так и остаётся на уровне воображения авторов романтизма («мятежных денди»). Он называет этих «мятежных денди» одинокими творцами, излюбленное направление которых – эпатаж.
В противоположность романтикам-бунтарям Достоевский делает ещё один более решительный шаг на пути исследования мятежного бунта: «Иван Карамазов не отрицает существование Бога как таковое. Он отвергает Бога во имя нравственной ценности. Но всё-таки Карамазов пока не способный к действию бунтарь, это бунт, который кончается безумием.
И тогда на смену абсолютному отрицанию де Сада приходит абсолютное утверждение Ницше, который сталкивается с абсурдностью отрицания Бога во справедливости, которое само по себе невозможно вне идеи Бога: «мораль – это последняя ипостась Бога; её необходимо разрушить, чтобы затем построить заново.
Ницше ведёт изнурительный поиск, начиная с нигилизма, исследуя его, умышленно заталкивая его в тупик, возвращаясь к истокам мысли об отрицании конечных целей для сохранения неприкосновенности вечности, он приходит к божественности мира, и в последствии вводит божественность человека. Камю утверждает, что Ницше знал: «одним из итогов нигилизма является господство» и таким образом возвещает XX век.
А уже в XX столетии бунтующая поэзия сюрреализма пытается на беспрестанную тревогу духа, которому не на что опереться ни в жизни, ни за её пределами: «Он протестует против смерти и «смехотворной краткости» столь хрупкой жизни». У таких авторов как Рембо и Бретон «сюрреализм – не действие, а духовный опыт и аскеза.
Метафизический бунт завершается тогда, когда сталкиваются такие два понятия как нигилизм и история. И Камю подводит итоги самых ценных находок метафизических бунтарей.
- «Бороться против смерти – значит требовать смысла жизни, сражаться за порядок и единство».
- «Бунт – это аскеза, пусть даже слепая. Если бунтарь богохульствует, то он поступает так в надежде на нового бога».
- «Всякий раз, когда бунт обожествляет тотальное неприятие всего сущего, то есть абсолютное «нет», он идёт на убийство. Всякий раз, когда он слепо принимает всё существующее и провозглашает абсолютное «да», он также идёт на убийство».

«Убить Бога и построить церковь – таково неизменное и противоречивое устремление бунта. Абсолютная свобода становится тюрьмой абсолютных обязанностей».
- «Размышляя о величайших целях бунта и его смерти, к формуле «Я бунтую, следовательно, мы существуем» человек добавляет слова: «И мы одиноки»».


Изображение освободительной борьбы в поэме Джорджа Байрона «Паломничество Чайльд-Гарольда»

Выдающийся английский поэт-романтик. Ведущими мотивами его творчества являются «мировая скорбь» и одиночество, мятежный дух и непокоренность в жизненных битвах. Именно в творчестве Байрона очерчивается тот тип героя - одинокий, свободолюбивый бунтарь с впечатлительной душой, который со временем в литературной критике получит название «герой Байрона». Байрон принадлежал к старинному английскому роду, получил хорошее образование и, хотя и имел физические недостатки (одна нога более короткая чем другая), был хорошим спортсменом. Поэт много путешествовал, был участником освободительного движения в Италии, Греции. На родине отношение к Байрону было неоднозначным - ему не простили его революционных настроений и не патриотичности, поэтому английская власть не разрешила похоронить мятежного поэта в усыпальнице великих деятелей Англии. Поэтическое наследие Байрона богато, славу «бесшабашного романтика» он получил с выходом поэм «Паломничество Чайльд-Гарольда», «Гяур», «Абдосская невеста», «Корсар», «Дон Жуан».

В его творческом заделе есть юмористические, сатирические поэмы, исторические трагедии, историческая поэма «Мазепа». Романтическая поэма «Паломничество Чайльд-Гарольда» - одно из наилучших достижений лирико-романтического направления в литературе. В основе поэмы лежит лирический дневник самого поэта. Образ героя, которого Байрон сначала хотел назвать Бюрюном (средневековая форма фамилии Байронов), отображал почти незамаскированные автобиографические черты. Чайльд Гарольд чувствует огромное разочарование в окружающем, беспросветную печаль, усталость и пресыщенность. Конфликт его со всем существующим непримиримый, но он не вмешивается в ход событий, сознает себя жертвой судьбы. В пессимизме и разочаровании

Гарольда нашли отображение настроения духа буржуазно-демократической интеллигенции Западной Европы после поражения французской революции 1789-1794 гг. Это разочарование было обусловлено не только политической реакцией. В значительной мере оно было следствием потери веры в возможность победы царства ума, о котором писали и которое прорицали просветители. С развитием поэмы идейный акцент перемещается из образа Гарольда на изображение народов Юго-Западной Европы.

Настоящим героем поэмы выступает народ Испании, который страдает и борется, а также порабощенный народ Греции. Байрон рисует драматические строфы о вторжении в Испанию войск Наполеона и героическую борьбу испанского народа против иностранных захватчиков. Автор показывает подлость испанской аристократии, которая или стоит в стороне борьбы, или предает интересы своего народа. С развитием поэмы идея свободы становится ведущей. Появляется надежда на светлое будущее. В язык героя поэт также вкладывает собственные мысли о борьбе, которые придают поэме новые интонации - надежды и воодушевления. Даже величественная красота природы противостоит уродливости и убожеству современной общественной жизни. Поэт пишет:

О, господи, какой здесь рай кругом!
Как небо одарило край счастливый!..
Лишь человек рукой нечестивой

Рад портить все…